장음표시 사용
511쪽
86 Para II. Sessi II cap. H. Deformandis
ostiiride, Immo ne in hoc casu obscurum est, perinde prorsua esse, sive utrumque objectum una vide mus, seu sensu percipiamus; sve alterius tantum recordemur. S. gr. Si prunum eceruleum videntes recordemur eeras rubri antea Visi, negative judicamus, unum non esse rubrum instar ceras quamobrem judicia negativa inruitiva formaturus in memoriam sibi revocare debet olim pereepta. ut ex collatione appareat, quamam illi, vel his non insint.
quaiabjud, Quodsi praedicata Iudicio rum intuitisoru fuerint rate es .iu intuitio is notionem rei percepta firmamur sinciam. Etenim si in prHς-φηρ udieiis intuitivis , quae de re percepta sormamus, praedicata risum fuerint notae, ea cum a re, tum inter se distinguimusis 39. 'ς - Sed si notas , A re percepta continentur distinguimus, n tio, quam habemus, distincta est 3 88o. Patet itaque notionem rei, quasi percipimus , fieri distinctam , si judicia immitiva sormamus, quorum praedicata sunt rei notati
E. gr. Si quadratum contuemur, in eo deprehendimus quatuor lateia, obseivamus, quod si ligula latera sint inter se aequalia; videmus denique, omnes angulos eiis actu rectos. Tria igitur sermamus j. diei i inruitiva, i, Ouadratinn habet quatuor utera, a Ouadrari latera
sugula Dut interje aequalia 3. quadratum habet angulos Angulos actu rectos. Quoniam lia judicia anserviunt ad quadratum agnoscem duo Mab aliis figuris quibuscunque discernendum praedi eata e rum sunt notae L 39o que adeo, dum eadem a se invicem distis,guimus, notionem Quadrati distinctam nobis formamus Patet is,que, quomodo figura Geometrii elementaris praebeant evronibus Lostea ansam sese exerceodi in sormandis notionibus distinctis.
f. 72, Modi obsim Si quid uno tempore in subjecto aliquo observatur, quod abo
vario in eodem et altero ejusdem generis , aut pecies non deprehenditur; id inter modos generis, aut speciei dius referendum Quod enim uno tempore in subjecto aliquo sive numero , sive gens re, vel specie eodem inest, sed alio eidem non inexistit, id comstanter non inest , sed inter mutabilia pertinet. Patet itaque, quod idem inter modos reserri debeatis. 67. .
E. gr. Quando pluit, lapis madet; quando tempestas minime su via, lapis est Aera Apparet iraque madorem atque citaum in
512쪽
Iudiciis in istis aenotionibus a posteriori. 87
te modos Iapidis referri debere. Eodem modo constar, quod ea. tot arque frigus inter modos lapidis referri debeat. Ividetur in
stir dista circularis quando supra horizonrem elevatus; in floriZonte autem, dum oritur, vel occidir, nonnia uam figuram habeto valem. Quoniam iraque figura Ovalis in eodem sim ad ocuIum minime conis stans est, inde colligitur, inter ea, quae modorum instar de SoIe praedidieantur, referri debere, quod in horizonte figura eius apparea Ovans. Principium hoc est hominibus veluti naturais,eum omnes omnθno Logica navitali instructi eodem urantur ad mutabilis, qua eis lin- sunsi agnoscenda & a constantibus distmmenda Ceterum ad genera si eis rerum distin cnda sufficere quoque norisne confusa , modον fuerint clara complerae,runn experientia constar, tum per ipsas notionis confusae atque completae notiones pater I. I. I. Sane mineralium, vegetabilium, animalium non habemus nisi notiones comsusas, quae tamen eo non obstante in sua genera d species diuribuimus nominibusque distinguimus Quemadmodum vero distincta combrio in omni casu clariu patet, accuratior est ita quoque iIura rerum genera pluresque species distinguia terminis eertioribus eonstringi possunt,ubi eorum distinctam habueris cognitionem
Quoniam modus, qui actu inest, vel aliquando inerat, obsereatis inesse potest, eius possibilitas Vero tanquam rei intrinseca con eorum, quae sideratur 6 i56.9, hanc inter ea, qua enti constanter insimi, nstar utir consequenter inter attributa referri debere f. 63. constat istorums Atque adeo pater, quomodo ob eruentur ea, quae per reodum a '-1ributorum entibus msimi E. gr. Lapis non semper caluus I subinde hs dux Pater ades,iIIam dii positionem, qua posita lapis caIeseriis friefieri potest, mristanter eidem inesse, aut, si mavis potennam eaIefiendi frigdisendi attributi instar apidi inesse, ur omni tempore vera sit propinsito lapis potest calesieri , apii potes frigesieri.
rein re observatur, nec unquam, etsi easm Abecta f quem vanaairritis sint observationis, contrarium deprehensium ci inier altria butas essem
btaia , ve, essentiata reserri ribere probabit in Quod enim zμ malenti ejusdem generis, vos speciei constanter inest, id in
513쪽
ter attributa vel essentialia ipsius locum habet f. 64 63. . Enimvero quod in pluribus subjectis ejusdem generis, vel sp
ciei constanter observatur,' cujus contrarium nunquam fuit
deprehensum id inductione incompleta probabiliter generi, vel speciei isti constanter inesse colligituris 378 478. . R
seni igitur idem debet vel inter attributa, vel inter essentialia.
E. gr. Canem latrare quotidie & nos alii observamus , nee unquam nobis occurrit exemplum canis non latrantis. Omnem adeo eanem latrare posse inductione et incompleta, maxime tamen probabili colligimus Unde potentiam latrandi inter attributa ea-nis reserimus Quemadmodum omni in casu, ita quoque in praesente dantur gradus probabilitaris. Etenim iumerus observatorum, tempus, quo observationes continuatae probabilitatem auget, ita ut instar demonstrationis asensum extorqueat. Utimur eisto in ipsa quoque Mathesi nonnunquam inductione ad constantes uuantitatum relationes ab inconstantibus discernenda , veluti eum formula speciales constantem quandam relationem ad quantitates
datas habere, vel seriei cujusdam in infinitum progredientis terin, ni sive ad se invicem, sive ad quantitates quasdam datas relationem invariatam habere deprehenduntur. Quamvis vero in induitione non sit aequiescendum , ubi ad veritatem liquidam ope demonstrationis perveniri datur istendum tamen est inductione in inveniem do, ubi praestantissimum medium habetur, quemadmodum suo tempore in Arte inveniendi evidentissime demonstrabitur.
A, mis, qui olao re ob eadem oli erri non potest, id inter atis
ktivis F, bata, vel essentialia ejus reserendum y conrearium vero interis ιιalium at dos locum habet. Quod enim re salva ab eadem auferri non que modo potest, id ei constanter inest Aut igitur ad essentialia perturum aliquo nes, aut attributa ejusdem 3. 4. Q.). discrimin Leontrario quod salva re ab eadem auferri potest , id ei non necessario inest, adeoque nec opus est , ut constanter insit. Inter mutabilia itaque reserendum, adeoque inter modos
E. gr. Calor a lapide auserri potest, ut tamen maneat lapis: Cabrisque inter modos lapidis resertur Numerus ternarius angulorum ias ura
514쪽
isdictis intuitidis Enotionibus a
figura trilatera immutari nequit, nisi eam destruere velis: ternariis adeo laterum numeriu trianIuli attributum es AEqualitas laterum quadrato auferti nequit, nisi id in figuram aliam immutare velis teonstat vero aequalitatem laterum inter essentialia quadrati referri.
Quamobrems quid affecto quocunque eodem calo au- οδορον- ferri obstruamus, id esse modum ejus agnosiimus. Vario altera.
E. gr. Sulphuris aceensi halitu a violis aufertur color caeruleus: patet itaque , colorem eceruleum esse naodum violis, non attributum. Hine non mirum videri debet, quod dentur etiam natura tales, quales halitu sulphuris accens oriuntur , nimirum eolore eo, ruleo orbaris.
Si quid ex tant uitate eorum, inter quα eonstituitur meon auribis tigritatem contrariorum defertur , nec, quod in eo observatis, rum essentim mutatur; id vel ad attributa, vel ad essentialia pertinere probabi---- irem in casu contrario patet, quod ad modos pertineat. Quod se enim ad modos pertinet, pς essentialia minime determinatur f. 7.), atque adeo non propterea inest , quia essentialia insunt s. i9. Ratio igitur, cur inest, extra subjectum quaerenda. Quodsi ergo idem ex contiguitate eorum, quae ipsum ambuint', in contiguitatem contrariorum transferas, atque id, quod inen observatur mutetur evidens est, rationem , cur idem insit, in extrinseco quodam contineri, consequenter idem per essentialia minime determinari,' hinc inter modos reserendum esses 3 67.). Quodsii vero non mutetur, quod inesse observaveras; ratio in iis, quae subjectum ambiunt, non inesse intelligitur cuina men mutatio quaedam permanens esse possit alio tempore, vel alibi aliunde prosecta; probabiliter saltem colligitur, 3.376. idem ratione extrinsieca destitui, consequenter vel ad essentialia pertinere, vel rationem suam in his habere, adeoque in numerum essentialium, vel attributorum referri deberes 3. 4. 63.).Ε. gr. Si cera mollis ex aere calido in frigidum transfertur, mollem in duram abire observamusci hinc igitur certo colligitur , mollitiem
515쪽
atque duritiem intermoris cerae referri debere. Facile autem pat iω
his hic sermonem esse de iis, quaere salva mutantur. Quodsi enim quid
ex eontiguitate horum corporum in contiguitatem contrariorum translatum speciem mutet, id,quod una mutatur,inter attributa locum
habere po test atque inter essentialia 3. 67s. . . r. Si glacies ex aere rigido in calidum transfertur durities mutatur S ex fixo corpore fit fluidum enimvero cum glacies una destruatur, hine eolligere non licet, duritiem esse modum glaciei Patet potius contrarium,quod scilicet durities sit attriburrem glaciei eum tolli ab ea non possit, nisi eadem destructa. Quodsi lapis durus ex aere calido in frigidum, ex humido in secum transfertur, vel etiam igni exponitur , aut ita aquam demergitur: omni tamen in statu durus permanet hinc maxima probabilitate olligitur, duritiem inter attributa lapidis referemdam esse. Cur vero illatio non possit venditari pro podictica ejus rei ratio ex demonstratione pater. Immo ipse experientia constar,
dari exemplum in contrarium. Nam si vitrum rubrum, vel viride aut alio quocunque colore insectum ex contiguitate quorumcunque codiporum, quae aliis mutationem indueere valent, in contiguitatem comtrariorum deseras non tamen ideo mutabitur color, utut conster. eum vitro salvo abesse posse, quoniam vitra dari colore minime imo ta nemo ignorat, consequenter eum inter modos vitri locum habere:
quod idem etiam ex ipsa vitri genesi manifestum est. Etsi enim vera sint, quae illatione probabili colliguntur; noo tamen ideo veritas vii IIationis probabilis perspicitur. Qui certam veritatis cognitionem c me cordique habet, is eidem omni in casu aequum statuit pretium.
2--do, siuod ergo preceptio singula elare repraesentat, quae adris aratruersa rem preceptam agnoscendam G ab aliis distinguendam sufficium, Ex μ δες ita ut vel peregrinis , quae ex notione exulare debent, non sint H inseressero , Murae iis tamen magis insensum currant , f Uuduee notionem uni resalem distinctam formabis ibi Leto somniaveris iudicia intuitiva, quot in re percepta a se invicem duslincta oNervas f. 669.), a praedicata, quae ceteris manem libus iisdem variari possunt, missa seceris , aut illa praedicata, quae iuncta ceteris m omni casti non sim prorsus eadem alas
irationibus particularibus liberaverisci id quod efficies, si plum
516쪽
judiciis intestivis Enotionibus aposeriori. 9i
pluribus exemplis inter se collatis attenderis , in quo conve niant, in quo a se invicem differant. Etenim si perceptio singulas notas clare exhibet, eas agia scere atque invicem discernere licet g. 8o. , atque adeo omnes ingrediuntur tanquam praedicata judicia , quae se a-mus vi resolutionis, intuitiva. Quodsi ergo inter illa praedicata non compareant nisi notae, eo ipsis habes notionem rei pero piae distinctam 3 67i. . Enimvero si inter praedicata compareant, quae ex notarum numero excludenda, atque adeo ea omiseris, quae ceteris manentibus iisdem variari possunt, de quae prorsus exulare nequeunt, a determinationibus tamen partic
Iaribus liberaveris, utpote in omni casu non iisdem , quemad-niodum fieri debere praecepimum patet, denuo non ingredi, quam sormas, notionem nisi ea, quae rebus pluribus communia sunt Habes adeo notionem universialemis. 34. .
E. v. Ponamus oculis objici figuram quandam regularem, hexago num puta ordinarum. Si attendis ad ea, quae in hac figura repraesem tantur, laterad angulos distinguis. Quodsi latera numeras, numero se deprehendis si eadem ad se invicem referas, aequalia esse intelligis. Formas adeo judicium intuitivum primum in agonum ordinarum habet eae latera aequalia. Eodem modo formabis judicium intuitivum
secundum Hexagonum ordinatum habet sex antula quatis. Ponamus aream esse colore rubro tinctam. Erit adeo judietum intuitivum tertium : Hexa mim hoc ordinatum habet aream eolore rubro tinctam.
Quodsi iam haec judicia inter se conseras, facile liquet, stante numero senario & aequalitate laterum atque angulorum, colorem,quo area tingitur, variari posse, consequenter eum notionem minime ingredi, sed tanquam peregrinum ex eadem exulare debere. Restat igitur numerus senarius atque aequalitas laterum &angulorum, atque adeo
prodit notio hexagoni ordinati , quod sit figura sex lineis regii inter
se qualibus terminatis totidem angulos inter se aequales habens. De di exemplum facile, ut praeceptorum vim absque dissicultate perei- peremus. Sed jungamus ei alterum Ponamus itaque nos vel visu, vel auditu percepisse quod Titius effracta mereareris taberna merces abstuleris. Judiei intuitiva notio compaexa, quam hic habemus, s quentia sistit: I. Titius fregit tabernam mercatoris. 2. Titius ab stulit merces ex taberna Merces fuere mercatoris. M. Mercator
517쪽
9 Part. II. 29. II Cap. II. Deformandis
non aderat, eum Titius merces auferret. Quodsi notionem furis hine derivare volueris non eadem facilitate idem praestabis qua paulo aω te notio hexagoni ordinati fuit condita, quoniam multa adsunt peregrina, quae ex notione suris exulare debent, ea, quae eam necetario ingrediuntur, particularibus determinationibus invi luta, ex notione excludendis Ut igitur a posteriori pareu, quid peregrinum hic adfir, quaeiram determinat ones sint particulares, in memoriam mihi revoco zisum surti alium, quem alio tempore me vidisse, vel audivisse recordor, scilicet quod Sempronius hian Arit in hortum Maevitae inde arborem exoticam abstruerit. Notio actionis huius complexa haee suppedita judicia intuit vi i Sempronius scandit in hortum Mevia. Q. Sempronius ab sulit ex horro Mevi arborem exoticam. . A bor exotica fuit Mevi seu Domini horti. . Me ius e PDominus hodiri non adfuit, cum Sempronius arborem auferret Quodsi hos duos furti easus inter se eonseras, ex collatione intelliges, tabernam meo eatoris & violentam ejus et Tractionem in priori , hortum Maevii 'stansonem in eundem in posteriori casu esse inter peregrina reserenda atque adeo ex notione furti arcenda. Pater porro inter determinationes particulares collocari debere, quod in priori casu abutae suerint merces mercatoriar, ea 'que ex taberna, in posteriori autem
arbor exotica, eaque ex horro omissis igitur peregrinis taetermi nationibus particularibus, servatisque nonnisi iis, quae utrique casui eommunia sunt, haec tandem prodirfuris nor: o, quod At pcroia ause rem rem alterius inscio ae invito domino eamque suam faciens. Rem enim alterius ablatam esse in utroque eas inscio domino, hine Mnifestum est, quod dominus non adfuerit, cum eadem aut erretur,nee de et Fractione tabernar in priori casu, de scansone clandestina in hos tum in altero casu ei quicquam constiterit. Idem vero in utroque
eas factum esse invito domino liquet, quod secus non fuisset opus violenta forium effractione in eas priori , sumsione clandestina in hortum in posteriori Nota furti haud postremae sunt, quod albo
committatur insicio a Divito domino faciatque rem alienam suam, qui
domino eandem aufert sed eaedem partim sub peregrinis, partim sub determinationibus particularibus quasi sepultae sunt, ut nonnisci,
tiocinando, seu per tertiam mentis operationem inde eruantur.
Quodsi notae noe modo dete Ee fuerint sussicientes ad seri, d assim porceptam, ab alii distinguendam, notio sic format mi
518쪽
judiciis intuitivista notionibus aposeriori. 493
definitio F. 33. Unde patet, quomodo de itiones a se
riori detegamur. E. V. Notaefuris, quas antea not. l. 6780 deteximus, quod scilicet si auferat rem alienam, a inficio ae 3 inetura domin eamque Iiιam facilat, sufficiunt ad eum agnoscendum & ab aliis Mersonis actionem aliquam quantumvis similem patrantibus distinguemlum. Quamobrem notio suri' quam posteriori derisavimus, definitio est. Quod notio ista sussciat ad furtum ab actionibus aliis affinibus discernendum exemplis confirmatur. E. gr. Si quis alteri eripit ensem eon rastique fragmenta in fluvium dejecit; is quidem alteri invito eripit, quod est ipsus dominii, sed non suum facit, consequenter furem min, ni me agit Videtur Grotius notionem furti eo modo investigasse, quem nos commendavimus 3. 678 . Etenim lib. I. c. i. g. io de jure belliopaeis furari ipsi idem est ac arripere altero invito, quod ipsius est δε- minii. Facile enim inteIligitur, arripere alteri, quod ipsius es domini hic idem esse ac rem alterius auferreas suam facere. Similiter eum senarius laterum numerus eorundemque ac angulorum aequalistas sit sciat ad hexagonum regulare ab aliis figuris rectilineis quibus-e que distinguendum notio hexagoni regularis, quod sit figura i sex lateribus axaequalibus terminaram aequiangula, definitio est, nee diversam ab ea tradunt Geometriae elementaris scriptores.
f. 68O. Quomam vero in definitione non pilares enumerari de si Mo, bent notae quam quae ad rem deffinitam agnoscendam ωab aliis Dpres
distinguendam, sussiciunt s. 33 ex ea exulare debent, quae 'ta m
per alias eam ingredientes dete minanzur , consequenter quae
ideo iniunt, quia insunt ceterae s. at Quamobrem ne D- presua nota 1n de tione cumulentur, inquirendum est, num qui-,uidam postis Onantur ut alia superiori mei hodo erutae.
E. gr. Positistribus lateribus ad terminandum aliquod spatium pinnuntur quoque tres anguli Sus scit itaque, ut triangulum definiatur per figuram tribu lineis reminatam nee in definitione mentio seri debet trium angulorum.riecaret nempe in tegulam definiendi j.is3. quod non plures definitionem ingredi debeant notae, quam quae ad rem agnoscendam ab aliis disternendam sussciunt qui triangulum desinitet per figuram tribus lineis terminasam stribus angulis in msiam Cum enim figura tribus lateribus terminata necessarion es'
519쪽
beat angulos; ex eo solo jam agnoscitur triangulum, quod sit tribas i.
teribus terminatum, nec opus est ut una ad numerum angulorum adi
tentis. Sed plura de definitionibus superflua continentibus dicemus inserius . 68I.
Deum nisi Quoniam notae, quae definitionem ingrediuntur, lapses nitionum a me sis determinationibus particularibus atque peregrinis adeopscriori latent, ut vix agnoscantur, ideo consultum est , ut de itis ex ' uno alterove exemplo eruta cum pluribus aliis conferatur etenim in uno manifesta esse possunt, quae in altero latent, aut subim de in uno minus latent, quae in altero prosundius abstondita. Immo ne utilitate Ja caret, Adoniri eum exemplis amatu, quae scilicet cum definito aliquid assinitatis habent, conferatur: ita nimirum innotelait, num sorte aliquid deficiente acumine praeteriverimus, quod nimis a sensu in re percepta removeba.
Si quis plura exempla una perpendit notionem rei inde eruturus, is facile multitudine confunditur. Praestat itaque eandem ex uno alterove sve ex duobus,quemadmodum a nobisinor. 3 678. Eactum est, deducere ac postea eandem examinare, inquirendo scilicet num aliis quoque exemplis conveniat. Quodsi enim quaedam inter notas minus recte relata fuerint, vel alia prorsus defecerini quod minus recte sese habet emendabitur defectus iacile hae ratione supplebitur.
quanῶ- Si in re pereepta non nimis multa contineantur, eorumque i, iis disincia rimen in ensem incurror singula primum Agillatim erere is isti tum ut, deinde ordinem a nexum remum meditatus notionem di amillius consequitum Etenim si res percepta non nimis multa costineat, multitudine eorum , quae una eidem objiciuntur , nda confunditur , adeoque cum praeterea eorum ducrimen in sensum incurrat, singula , quae in eadem continentur, agnosci ticum inter se invicem , tum a re percepta distingui possunt. Fieri adeo potest, ut ejusdem rei notionem distinctam consequamur 3 678 ) Quamobrem si ad singula actu attendimus eademque cum acie invicem , tum a re percepta distis-guimus quo ordine se invicem consequantur a quin modo
520쪽
judiciisininitivis de notionibus apesseriori. 49 s
inter se cohaereant dijudicemus, formatis scilicet tum de iis, quae insunt, tum de eorum ordine ac nexu judiciis intuitia visi, 669., notionem distinctam, quam ' demonstra coim sequi licebat, nos actu consequi patet;
F. gr. Si quis ingreditur molendinum structurae internae notionem distinctam consecuturus,uream consequatur,res ipsa permittit. Etenim molendinum continet parces, quarum numerum inire facile licet Pa
tes singulta sunt tanta molis,ut sensum minime effugianr, earumque dia serimen ipsis statim oculis est manifestum. Quamobrem si quis successiave contemplatur primum roras, quarum ope lapis molaris agitatur: inde apparatum, qui frumento in lapidem molarem demittendo inseserit; porro saccum, cujus beneficio farina a furfure separetur,atque apparatum ad hanc separationem requisitum, tum ut saccus agiretur, iam ut farina ac furiar excipiatur mox Vero considerer, quomodo putes fingulae inter se cohaereant dk quo ordine se invicem exeipiant notionem distinctam structurae internae molendini consequitur qualem dimus in Elementis Mechanicae Latinis Enimvero quoniam cista ambiens lapides molares inferiorem, quem catinum vocimus, tegitis sedixea, eui lapis superior, quem victiam appellamus, incumbit, virga intra eosdem absconditur; per se liquet, notionem distinctam in his deseere, adeoque incompletam esse debere,si quis iis eonteritus esse jubetur quae solo adspectu externo consequi licet. Neque enim ideo notio esse de sinit disimila, etsi si incompleta 3 92. . Immo nec ideo notio mole dini ineompleta est etsi structurae meternae nonnisi incompletam habearurienim qui tantum ea agnoscit, quae in structura interna molendini nudo adspessii patent, optime hane machinam ab alia quacunque distinguit consequenternorae, quas eodemconsequitur, ad molendinum ab alii, maehinis distinguendum lassiciunt, atque adeo notio ipsius completa esti . 92.3. Similiter inter res naturales iris figuram oculis distimnissime spectandam exhibet & colores quibus in diversas partes distinguitur, sunt numero nonnisi quinque. Quamobrem qui acliguram μeus attendit S quo ordine colore se invicem excipiant perpenditiis distinctam iridis notionem consequitur. Eadem methodus ad animam
quoque transferturi Etsi enim,quae eidem insunr,v. gr. diverse saeuitates non sint instar rerum materialium ex determinato partium numero
determinato modo inter se junilarum composita; in singulis tamen' ria distinguuntur, quae vel una existere, velle invicem consequi inteII, inmuni.M. Ponamus nobis cum coxesque esse notiolium distinctare,