장음표시 사용
521쪽
96 Part. II. Sect. II. cap. LI Deformandis
facultati appetiti Attendendum igitur est ad ea sum istiusmodi in quo aliquid appetitur, quod antea nondum sui objectum appetitus.
Constat enim si quid consuetudine contracta appetitur, non satis patere ea, quae ad appetitum requiruntur. Ponamus itaque Titio absolutis studiis academicis, offerri spartam, quam ornared unde rei suae familiari optime prospicere valet. Ponamus porro eum utrumque perpendere atque ea propter illam acceptare. Casum hune ea, quam praescripsimus, lege trutinanti apparet, I. Titium Issi repraesentari
partam, quae istosfertur cum judicare, quod partam oblatam ornare o t 3 eundem quoqucjussicarς, quo is eadem ipsi obtigerit, reisιae familiari optimeprospicere pusit 4 imum his rationibus adductum decernere, quo parta obιιtasi acceptanda. tu i mobrem si determinationes particulares missas secet is, quae in singuli judiciis deprehenduntur intelliges Titium sibi reprix sentare objectum aliquod tanquamsbi&aliis bonum atque ideo in ideira propendere animum ipsius. Unde notio facultatis appetitiva haec derivatur, quod sit is
clinatio animae ad objectum inii mavis, propenso ad objectum, quoImbis tanquam bonum repraesentamus. Quoniam non omnium eorum sumus conseii,quae in mente nostra contingunt, praesertim si sufficiente ad strutinium mentis acumine destituamur fieri hic quoque potest, immo saepissime accidit, ut quaedam, quae ex notione exulare nequeunt, praesertim ubi definitionis nomen tueri debet attextionem nostram effugiant. Enimvero quae observando conse sui non licet ratione in parte voeata eruenda sunt s. 663. : quemdmodum deinceps ostendemus. Eadem quoque methodus, quam hic commendamus, ad investigandas notiones universales, quales in Ontologia explicantur,im servit, veluti ordinis, aequalitatis, majoris minoris id quod olim patebit ubi easdem ex confusione, qua intricatae sunt, extricabimus.
siis,modo ηο Quyniam notio distincla abit in adaequatam, quampri-tiones adae mum singularum notarum, quae eam ingrediuntur, notionem
quata πως distinctam habuerimus 3 93. , evidens est, eadem mertio q*- μ' perueniri ad notiones adaequatas , qua pervenitur ad distinctar 3 68et siquidem rei natura tulerit.
522쪽
judiciis intestivis Unotioritas
tuta determinatum habet dentium numerum . quem numerando detexere licet. & earum quoque orbes, quibus dentes infigundur, expam eis partibuaeonstant, tantae quidem molis, ut iuhitin iis, quod obse vari meretur,occurrae, quod visum et Fugere possit. Nec ligna trans. versa, quibus ad axem firmatur rota aliter sunt comparata. Qui ergo attentionem ad conremplandam ror m a fert, notionem eius distin-mm absque disseultate consequirur. Idem eodem modo patet de teris partibus molendini, ajoribus.
Nemo ignora microscopiis in conspectum adduci, quo '
ob parvitatem visum effugiunt. Quamobrem eoru oculo arma zzz
in hac rationepateant, quae nudo latent microsiopiorum in no vitioisitatriones dolandias eorum inquisivir, quae obparvitutem nudo oculo in luctis. sonas oesule, veleuam prorsu non radentur.
In eorum seriptis,qui observationes microscopleas dederunt,quales sunt Ruertu/Histi in ierographia & Antonius On Larictum k in operibus variis, plurima exempla oeeurrunt, quibus eadem confirmantur. V. gr. Scintillati, auae ex collisione hastisatquesues eliciimtur, adeo exiguae sunt, ut oeulus nudus nihil in iis distingua Ast per .erosiopium apparet, quod sint vel particula chal is candentisinon Maurem parti iasilicis liquefactae rin vitrum trammutata. Similiter nudo oculo in semine animali nihil viventis distinguitur ast peris, seoptumis, animale im meris a riculivis um d prehenduun
Nemo quoque ignorat, ope telescopiorum in conspe uinu sta madduci, quae ab oculo nimis remota , vel consula spectan piorum intur, vel prortus non apparenti Quamobrem cum inhoc quo frosque casuOculo armato pateant, quae nudo latent, ιμβριονι αππυμ notione distina eorum consequimur,quae ab ocul nimis remota vesco inisectantur, vesprorsus non apparem, siquidem telescopium istis amplificat speciem apparentem objecti
Exempli habemus in astronomieis, ubi observationibus sese beis plurima debemus. E. gr. Via lactea oculo nudo confuse speti, tur ita ut nihil prorsus in eadem distinguere lieeat. At per telese pium eam adspicientibus apparet quod sit sessiuarum imamre
523쪽
quomodo ., Quoniam definitio genetica sive realis modum exponit, pnitis realis lao res fieri potest g. IO . 93. , ex notione autem distincta corporitor structum corporis organici intelligitur , quomodo id componigamici πς possit; d, morealis corpora orgmici iuvenitur, quaeruι--πων - nod si Hosti ucturae/jusdem L 68a., Facile autem me non monente patet, aestim hic usu esse pus Microscopia, quando nimirum mic inopium videntur, quae fum non armatum giunt 3 684- .
Exempla, a betanatomia eorporis humani de qua scripsereAωtores longe plurimi, nec non anatomia animalium, qualem dedit hardus Blasiar. Praebet quoque exempla anaromia Plantarum, quam dedere Nobcinias Greloo Marcellas m thius, ct nos aliquando variis observation bus novis locupletabimus, quarum aliquam partem jam dedimus in operibus Germanicis. Immo ipsa exempla machin, rum, quorum aliquod paulo ante in Lenam produximus not. f.682I
Hae ratione consequimur desinitiones reales operum artis nee aditium manuariarum tyrones alio modo naneiscunetur notiones operam perficiendorum. Similiter in naturalibus distinctam genelao vaporum notionem consequimur,adhibitis praesertim mlaroseopiis:quem id
dum abbi distinctius exposituri sumus. Etenim hie quoque subinde praeclarum esse micros piorum usum, ipso vaporum exemplo constat.
Quod in re clare percepta nonnisi talia contineam η - distingiure in potestate homini minimet itura, hos ista notione , si duce non lice consequi se confusam. Etenim om).issequi fieri non pinosy, ut consequamur distinctam β. 682., Quo δε- niam tamen rem ipsam clare percipimus, 'ω- Hisain mitio clara vel distinciae' vel confusa f. 88 λ patet,
524쪽
judiciis intuitivis et notioηibusa posteriori. 99
in praesente casu nos omnino non posse consequi nisi notionem
confusam. Exemplum praesentis casus praebent,olores, quos clare saris a nobis pereipi constatis aQ. , eum eos agnoscere S inter se distinguere possiamus. In Physicis ostendemus norionem colorum multa involvere, quae a se invicem distinguuntur & quorum notiones sermare nobis bnime impossibile. Enimvero adeo minuta sunt, ut nullo mieroseopio, ne quidem exquisitissimo, detegi possint. Nemo igitur solo sensu dueedistinctam colorum notionem consequi valet. Notandum vero nos non absolute negare, quod colorum notionem distinόtim consequi non liceat; sed id unice contendimus, solo sensuum usu eam obtineri non posse. Ceterum in eundem censum veniunt qualitates quoque oeterae sensibiles pleraeque, si non omnes.
cuod in re elare percepta non nrmis quidem musta conm qua sineantur sidialia tamen, quae percipienti fumiliaria nonsent, hoc exerestaries, eum Obm perceptis parum aut nihil innitatis habent, ad Melanem quae Agula contemplanda ae inter se conferenda noni ei attre ηοπη cum iis eun sentis, noris distincta, quam co/sequi exercitatuspois, 'sim es in potesate inexerciteri, hiis non consequitur, seonsi P VH cIam. Demonstratio coincidit cum demonstratione propositionis praecedentis.
E.gr.Molendini structura ita eomparata est,ut notionem ejus distinctam eonsequi deturi not. q. 682. . Enimvero si quis rerum mechani- earum fuerit prorsus imperitus, nee in machinis ontemplandis unquam versatus, is solo adspeetu nonnisi confusam consequitur notionem.Quodsidetis,ex quibus composita est machina, ipsum interrogaveris respondebit, se talia non intelligere: quo ipso indicat, notiones eorum, ex quibus constat machina,nihil assinitatis habere eum notioni.
bus aliarum rerum,quas ipse antea percepit Smemoriae mandavit.Ponamus vero Titium optime concipere structuram machinae non nimis eompositae,qualis est molendini; sed eidem offerri horologium aliquod planetarium,quod,cum singulos planetarum motus repraesentet, admodum ompositum est Quodsi ergo nondum didicit tamdiu conservare attentionem suam , quamdiu ad perserutandam machinam valde eompositam opus est, haudquaquam fieri poterit, ut nωonem consequatur aliam,nisi confusam, structurae horologii planetarii. Rr a 3 69o.
525쪽
tio coincidis cum demonstratione anteriori 3 6380.
Ε. gr. Rerum mechinicarum apprimea Drus, in contemplam dis machinis plurimum versatus mucturae machinae, quae simplexas modum est, notionem non nisi consisim consequitur, si eam obiter tantum inspicere gnetur lino obrutu singula comprehendens idem quoque accidit aliis res alias obiter inspicientibus. Unde si quem in eas neglectae attentionis interrogaveris de iis, quae in re pereepta continentur responde se ad eam minime attendisse, aut se non an, plius eorum recordari, quod poste ius itidem neglectae attentionis imdicium est. studuis a Quoniam notio distincta abit in adaequatam, quam pri sis suum um singularum notarum, quae eam ingrediuntur, notionem usu ac ra distin tim habuerimus 3 93. , Aquae hactenus de eos e su - fenori iudictasunto. 688.ωὰqq. , adperceptione/pantiae eo qμε rum plues, quae inlotob eontinentur, patebam cause notionuminadaequatarum sensu duce acquistarum.
g. r. structurae molendini notionem inadaequatam consequitur, qui singularum rorarum, lapidum molarium, sicci, apparatus ad eum tremulum efficiendumeeterarumque parriunt notiones distinctas nim Hior Similiter trianguli notionem inadaeuuatam habe , qui in coa- sesia lineae tectaein anguli notionibus aequiescit.
Ruis obseu Si re perceptae fieris nimis ex revae, vel tanto me rares mi vallo a nobis remotae , is nihil in m ms d inguere uu- σπου- - lear. ne eas a se invicem, uel ab astu, qua memora Ap - diseremnere post notionem ori nonnisi obstinam eo di
' φιimur. Pone enim fieri posse, ut uotionem consequaris es ram. Rem ergo perceptam ab aliis distinguere poteris id quod hypothesi repugnat. Quamobrem eum onam notio vel clam
526쪽
sit, vel obscura g. m. nos notionem nonnisi obscuram in prinsente casu consequi patet. E. gr. In crepusculo e longinquo videntes in eampo objectum ali-Quod .lbum, in quo nonnisi albedinem , figuram perimetri aegred, scernisnus, rnoramus, quale ipsum sit, propius ad idem accedem
res deprehendimus, nos conjectando veriratem minime consecutos. Quam igitur formabamus nobis notionem, ea obscura erat Testantur observationes microscopicae, securrere objecta adeo minuta, ut nonnisi obscure percipiantur. Immo cum remota appareant minuta, qualia sunt in vicinia, quae visui non satis proportionata ; eadem est obscurae perceptionis in utrisque ratio.
actis peregrini se qua pultae, velisu parum ibus detrem natiorabis immerser, monoaem si uram o .f-muri, Pita ire Muti notas eruere non datum est Etenim qui notas, quae notionem ne partio. rei sermandam ingredi debent, a peregrinis' determinationi tirochus particularibus discernere non valet, is eas cum his consum dit, adeoque rem oblatam non semper agnoscere atque ab aliis
duilinguere valet. Notio igitur, quam sensu assequitur,obscura est
Et haee quidem ratio est, eur terminorum generalium seu abstractorum, quales viologia tradit, plurimi non habeant notiones nisi obseuras, adeoque exempla daturi saepius in medium afferam, quae inisensum istum reserri minime debebant. E. gr. notionem obse ram essentia habent, qui essentias rerum a nobis non posse agnosci asi eunt similiter obseura est notiosus antia iis , qui eam obseurum kbjectum appellant, in quo modi rerum insunt.
Si σων rempercepta uouiem attentionem me eerum N ρ latin eadem interjBra divise notionem ejus,on coinquiris, nsobseuram. Neque enim notas, quae rei insunt, memoriae infigit, cum obiter inspecta. facile oblivioni demus. Quamobrem cum re denuo oblata haerere debeat, utrum ea fit, nec ne, suam olim alibi viderit, vel cui hoc nominis imponi soleat; tionem nonnisi obscuram habest, M. . Rrr 3 gr.
527쪽
E.gr. Si quis videns avem peregrinam uno obtutu eam comprehendit intuentisque animus aliis cogitationibus indulget; ubi is alio. ten,pore avem vel numero, ves specie eandem denuo videt, eam non agnoscit, nee monitus, quod eadem sit eum visa alibi ipsemet similitudinem, vel identitatem utriusque advertit.
Misi sisti. Siq*is ore percepta una, quam contemplatur, dabam
Meae .sti contemplandam animumsatim diverti, notionem ediu si curam tuam re consequitur ut niam enim dissiculter memoriae inhaerentrum mul ea, a quorum contemplatione ad alia statim divertimus ani- p mum, quod experientia obvia comprobatum sumimus mota quo- que, quaerem perceptam contemplantium animo erant praesentes,oblivioni demandantur,dum alia contemplamur. Notio is, tur, quam consecuti sumus, esse nequit nisi obscura.
E. gr. Si quis in hortum ingrestus plurimas plantas exoticas unaeontemplatur,ubi ex eodem iterum egressus semetipsum examinat. quas viderit, deprehendit, se non satis recordari, qualis fuerit haesi vel ista planta quam primo, vel secundo loco vidit, aut cuius nomen ipsi succurrit. Obscurae notiones tenebras offundunt disciplinis, quas adeo dispellere non poteris niseas ad claras atque distinctas revocaveris. Maximum adeo damnum cum disciplinis ab obseuris notionibus immineat eorum quoque eausas uberius exponere placuit.
Gus Ens, quod in se continet rationem , cur alterum existat, tittis dicitur hujus causa.
E. gr. Cum nihil sit sine ratione l. . Dise praelim. ratio quinque dari debet, cur aqua bulliat. Quoniam ea in ipsa aqua non datur, alias enim semper ebulliret extra eandem detur necelle est. Quamobrem cum ebulliat ad ignem posita, ratio ebullitionis in igne continetur. Is igitur ignis causa ebullitionis. Similiter si Petrus irascitur , quod Titius eum offenderit, ratio eur ille irascatur ea actio Titii offendentis E adeo Titius eam irae Petri Rationem & causam vulgo per inconstantiam loquendi confundunt: enimvero cum significatus rationis nobis latior pateat quam causae.
atque inconstantia loquendi minime probetur g i 3. Disi praetim 2; causam quoque a ratione distinguimus Sed plura eam in rem di-
528쪽
judiciis intestivis En ioniissa posteriori.So3
-musin Onetologia hie enim nonnisi obiter causae notionem expli-
Si enti cuido mutat Laecidit, quam primum alteri jungia Cis arinarur, b Haiserum ea um issius muratio is esse Eodem posteriori ν sere modo ostenditur, quo in exemplo praecedente not.,6o6. V Mimos endimus, ignem esse caluam ebulIitionis aquae. Quoniam enim ratio hujus mutationis dari debetis. 4. Disc. praeirino, ea autem in ente4pi, quod mutatur, non continetur, cum alias non tunc demum accideret, quando alteri jungitur; extra eandem in alio ente detur necesse est observamus vero mutationeni statim acclidere, cum alteri jungitur altero contra absente cessares ipsam, per Θpothesin. Ratio igitur in ente hoc altero continetur, consequenter intelligimus, ens hoc alterum esse caulam illius mutationis.
Hoc sane modo nobis innotuit ns. g. 696. , ignem esse eausam ebullit ita mine. Similiter si solis aestivi radiis exposita era lique- ω, filem esse causeam inruera liquesar, inrelligimus. Observationis adeo fide constat his radios liquefacere coram. Si aquae purae immittuntur frustula ligni Bras Iiensis, rubro colore ea tingitur Ex perientia i rur fide eonstat si 1 Masiliense esse ausim inricti e Aris, seu horum Brasiliense ringere quin coore rebro Si Titius ira a ripitur, quam primum audit a Sempronionarrari, quae ipsum tangunt; Sempronium esse causam isa uti pater recte nimirum iudieatur, Titium ad iram pro cosse Sempronium narrando, quae 'finita digebant. Iurima de causis rerum judicia hac ratione formantur, nec x te, modo simul ad propositiones sequente artenderis, ne ea praesente plura inseras, quam quae inde inserri possunt.
si in in eo e Mno , vel in and a fima , ex quorum em Curmurariseiunctione mutatio liqua in uno resivis/r atio quaedi mutatio si antegres
ante es , sine a m minime osse Iuveruta , mu- ηορο si δε βις causa mutatrimis alterias, nor fumosin mutatione antegress svi μ' in uno sue imallor Ponamus enim mutationem in neutro eorum, qua conjunguntur, antegressam suine non igitur amplius
529쪽
plius accidet in entem mutatio, quae supposita mutatione alia sise iii A solo, sive in B ω simul evenit, per dimibem.
Oniam adeo tunc A non amplius continet rationem rutationis in B factae, nec amplius calua illius mutationis eis
E. gr. Cum aliquando vitro, in quo antea Martem vi olei vitrioli aqua temperati solveram, notabili temporis intervallo praeterhpso, aquam inrianderem, atque ligni Brasilien frustula injeectem lora coloris rubri ML 3 697. prodiit color subcoeruleus utut vitrum appareret mundum. Equidem hie s. est 1eonstabitillentim Masilieasi esse causam mutaticosiris monetamen patebat, esse causam eatiri μώιaerulei speciem enim codorispende N inintatione nigressa vina erat ex eo quod alias prodire soleat eolor ruber Quodsi i rurignarus adhuc, quinam prodire soleat color, si nulla alia causa aece dat inde intuisset frustula ligni Brasiliensi ringere aquam colore suberruleo is in errorem incidistet s. 624. Apparet adeo, erum sitione acedente constare equidem, quia eur aliquod eausa mutation is in alter BD 4 nequaquam auum, quia i causa uniea. Migitur in errorem incidamus ex eo, quod AI caraga mutationism argumen taures, quo A causa unica vi propostionis praesenta investandrim, mantea quaedam acesserit mutatio fine qua praesem usus equitur Arque ea non solum valent in rebus phusicis udirum etiam in iis, quae mentem nostram eoncernunt. 3. gr. Fieri potest, ut Titiis verbis Sempronii adiramprovocetur ob ossensem aliam an regressam, itine qua solis verbis, quae ille in praesenti profert animus ejus non adeo valide suisset commotus Maximi momenti est praesentis propositionis ad psychologicad moralia applieatio, si veri tatem in iis certo vi experientiae consequi studueris. Immo in alte Medica plurimi quoque errores ex hoe sonte propullulant.
HVM M Si causa mutationis, quam obseruamur, innuissensius misse glectu cauo me incurrani ea quae insensu incumsi per errorem pro ea a Druminsensu nisahab turi matur enim, quod erat negandum, adeoque non in erratur 3. 6 -
σης - ,empla istiusmodi multa in Chymia oeeurrunt quod ipsim beausa es, ut experimenta quam lapissime sint dubii eventus.
530쪽
Ddiciis intuitivis aenotionibus a seriori sos
Quod cause omnes infensuriscurrant, ad unum ramentari Errorem tum attemus eampro unica habet, is denti errat. Patet eodem modo, quo propositio praecedens, cum perinde sit, sive causa ali 'R ' qua in sensita non incurrat, sive observans ad eam non attendat e
Istiusmodi exempla in physicis non sent infrequentia. E. gr. Ubi quaeritur quaenam lit causa, cur ex uno hordei, vel avenae granulo plures progerminant aristae alii hanc, alii illam allegare solent. Sed reexaminata deprehendes, omnes esse conjungendas. Enimvero plura, quae hie uuat esse possunt, tradenrur in Ontologia artis inveniendi principia foecunda complectente.
Ne igitur piseausa intra effectu habear, μαιοει non est μά- , vires cauis di quantitatem effectus metiri debes. Quodsi enim iandi ree haec istis deprehenditur aequalis, evidens est, hanc solam causam rem uota
fiam re tum. Requiritur hie applicatio Matheseos ad experimenta quam in Elementis Aurometriae coeui. Alia remedia suppeditat Ontologia ad terminatione actus, sive existentiae petita.
emplum in contrarium non pro I.Quae enim constanter conjun sit, quodq-guntur, eorum Velinum est causa alterius, vel utrumque ab dum ιμα- eadem causa, seu cause coexistentibus pendet, vel eadem sor I tuito conjunguntur id quod in Ontologia demonstrandum hic tanquam experientiae consentaneum summus Quamobrem
qui argumentatur: iis constanter conjunguntu . Ergori es auus Uus B is insere, quae inferri non debebanti Conclusio enim talis esse debebat Ergo vel Λ est aulai ui atque B a communi causa, vel causis ouistemribur pendent, vel xsu fortuito oriunguntur. Quamdiu igitur non removeris, nec atque B vel a communica