장음표시 사용
771쪽
convictionem requiritu. g. io2I. . Qui vero convineendus est erroris, eo utique adducendus, ut eundem agnoscat 1483 J.
rentura ritur 3. 998. , inanem operam umi. Etenim cum assensus, quem principiis demonstrationis proximis debemus , nonnisi successive gignatur 3 993 nec sine multo saepius labore 3 99a. , eaque attentio, quae ad convictionem requiritur 3 998. , non sine laridi studio ac temporis di pendio comparetur 3 99 rarissimus prosecto erat casius, quo alteri persuadeas, ut S tempus sussiciens, ct studium improbum impe
dat cum principiis intelligendis, tum attentioni comparandae, atque adeo tantum non semper in eo resutando inanem operam sumes, qui principia ignorat, nec attentione uti valet, quae sola ad convictionem 1ussicit.
Agnoverunt veritarem propositionis praesentis, qui inculcanrsontra ignorantem principia non esse disputandum. Sed addere debebant: contra inhabilem non esse disputandum. Utrumque observant viri, quibus solida rerum cognitio curae cordique est neque enim cum ignaris principiorum ac inhabilibus rem bere volunt, intelligentes autem tacite resutant, dum veritatem erroribus eorum oppositam demonstrant β. 1w3 - .
Modus refm Alterum per indirectum refutaturus fumi propositionem, tandi per in quam alter pro vera habet, tanquam veram En inde Bilogismodii cctum um concatenatione infert propositionem , quam ipse falsum πη sitis. Etenim in resutatione indirecta per indirectum demonstrari debet, propositionem, quam alter pro vera habet, esse salsam 3. io23.). Enimvero in demonstratione indirecta simiamus propositionem falsam tanquam veram ct inde perinde ac ex definitione, vel hypothesi data continuo ratiociniorum filo deducimus conclusionem, quae sal a ab altero agnoscitur, quem convincere intendimus f. 553. , cum utamia hinc salsa colligatur
772쪽
m modo alios refutandi sgatur 3 336. Ergo idem utique in resutatione indirecta
Sane omnes demonstrationes per in directum , quarum complures in Mathesi oecurrunt, sunt totidem exempla resutationis indi- reste seu apogogicae: etenim propositionem per indirectum demonstrare idem prorsus est ac propositionem contrariam ei quae deis monstrari debet, refutare. E. gr. Cum in uaperioribus mi. g. ss3.3exempli loco per indire tum demonstravimus, c- circusisse intineangentes usu haber iacm ccntrum, non aliud eramus, quam ut comerariam, quod habeant iacm centrum, refutaremus. Similiter eum
368. Yper indirectum demonstraremus , si in prima figura e-- elusisse universalis, utramquc etiam praemi am ωιiversalem essedabs
re non aliud egimus, quam ut duas propositiones contrarias resintaremus, nimirum I. quod in prima figura si conclusio fit universa ID, major fit particularis di a quod stant eadem bpothesi nor'
particularis. Quoniam itaque rerum praedicarum notiones ipsa praxi omnium optime nobis comparamus g. 93o. ; notionem refutationis indirectae acquisiturus demonstrationes per indiremim λhi familiares reddere debet. Quamobrem nos eum in Mathesi. tum in philosophia huic demonstrationum generi locum eo edimus, etsi non desint, qui demonstrationibus ostensivis magis delectati eas prorsus exterminui optant. Quemadmodum vero artis demonstrandi parum pexit nullam resurationis ostensuae notionem habent nisi eon suam, eamque incomplet in ita smiliter notione distium eompleta refutationis indireua destituuntur. Cum tamen indirecte alios impugnare malint, quam directe vulgo in aliis insepugnandis male versantur atque india cita resutatione non uno mo. do abutuntur : ut adeo consultum indirectam impugnationem asae utationem spuriam a genuina distinguere.
f. IOAO. Si quis alterius sententiam consequentur onerat, hoe est, Modusis' propositiones salsas inde consequi affirmat, qua indefuere de tanaiper in monstrare nequis icis eandem minime refutat. Pone cnim sen directum lentiam alterius a codem resutari evidens est, quod demoniaci m
seret, ex ea consequi propositiones manifesto salsas o. ion. Quod est contra hypothesin, adeoque absurdum. sinpi gica Bbbb Pro.
773쪽
Propositio naee adeo evidens est, ut instar axiomaris assumi gicuae eriam rario est, quod absque multa ambage demonstrari potaerit. Neque facile quisquam erit, qui eandem in dubium vocet αἱ eontracuctoria se concoquere posse sateri velit. Hoc tamen nstante tota die in eam impingunt, qui in impia gnandis aliis casti: Deseunt contabescunt Iplemet insulsum si tinc impugnaret trudum, expertus , ut plura in medium arterre licere exempla sci stem harmonia praestabilitae Leonitianum impugnaruri vocidita tur H eodem destrui libertatem quod perinde est ac a fili mare Au ostentat harmoniae praefabilitae sequi hominem niιstam habere P. rem, cujus contrarium cum IsqueloturAE A1 dudum demon 'seo ipso assertum jam sui refuturum I. io3s Nemo aut m xum ausus est hanc consequentiam secundam for .m dumta: irionis indirectar ex notione harmoniae praestabilite deducere. Suisma igitu istud minime retulatum sed male impugstatum sui
IOAI.2uando re ex propositione , quam alter pro vera habet , juxta sutatio indy mam demon ratiocis indirectae unica cingitu proponi ομο o seru illo jam refutata est: stipe uum vero ex ea ulterius 'frreis Etenim si ex propofitione data unica colligitur propositi. adeoque verae eontraria 3. 33o. aut contradictoria f
falsi ea estis. 336. o ubi falla haec propositio dem iritione indires insertur, eam fallam esse vim deministrati percipienti eertum estis. 368.) Propositio igitur, qu '
ter pro vera habet, sussicienter refutata est oi, MimVero cum In genere constet , in methodo dαῖ istrativa, qua in refutatione uti debemus β. Qi7. M
errore sequi plures f. 628. , immo idem obtineat, in adeo rigidus sis in probando Gq. superfluum δη I
erroneo consequentias cumulari , ubi athan non inteo , , mn propositionem erroneam resutes. E. gr. Si ex sinstemate humovia praestabim Libuitiam,
-- consequentia ulteriores, quod sic omnis virtus, Dissiligo b Cooste
774쪽
gio tollatur in quae sunt his gemina. Ea nimirum ad resutati ne in nil uuicquam conserunt, quae absoluta, antequam ipse sup addantur. Sapientis cum sit a luperfluis abstinere et ideo viros intelligentes, qui sapiunt , a cumulandis consequentiis abhorrere deprehendimus.
f. O . Si quis errorem ab alter,ado ιm ridi lum, eIpericulo quando eis sum esse probare velit is ex una propinuone fovia , quam colle sequvntiae
gri . continuo infert alios , donec in casu priora ici tales pervene γωνm-rit, quae risum movent, minimum imperitis, adeoque plurimis in posteriori autem istiusmodi errore prodean , quis in Rep. non tolerantur 'is prima statim idicula, vel preicias a pareat. Propositio per se patet, cum alias in neutro casu consequi Lnem possit, qui propositionem alterius uel resutandam, velit pugnandam sibi limit.
Falsitas propostionis ex una pro postione salsa, quae inde consequitur, seu una cousequentia, patet g. IMI Resutandi igitur animo plures afferri nequeunt, quarum una ab altera pendet ouamobrem ubi asseruntur, alia adesse ratio debet. Illa autem, in qua subsistitur manifesto loquitur , quaenam ea sit. Nimirum si non subsistis, antequam ad propositionem perveneris, quae adeo absurda habetur, ut risum moveata, quis non inde colliget, tibi propositum esse ostenderes, errorem ab altero admisso ridiculum prorsus esse. Quodsi vero tum demum consequentiarum illationem finis, ubi alerrores perveneris, quos in Rep. tolerari non convenit ecquis non videt te monstrare velle, quam periculosus se error. Exempli lo- eo nobis esse possunt qui siema opernicanum, seu terrae mota invpugnarunt. Etenim qui contendebant idem adeo absurdum esse. ut derideri mereatur, assimabant, admisso motu vertiginis Telluris disicia omnia collet ura esse corpora error, quaecunque coelum
versius excussum iri , ver e nido in aerem evolantes eum nom iterum
repetere posse , globum tormento versus orientem explosismino tormentum prolabi lapidem ex altissima turri aemissum versus oecidentem emtra urbem in campo Aecidere caec in primis enim consequentiis su sistebant, cum prima statim essent ridiculae Plures tamen a se invicem non dependentes cumulabant , ut tanto absurdior videtetur hypothesis terrae motae. Contra qua eandem valde periculosam eue
775쪽
monst are decreumra. amfripturae Dera manifesto contra sumebant, atque hinc porro inferebant, quod eanis defensa binnam Scripturae Sacra autoritatem rejiciat, consequenter retun revelatam in fabularum numerum referata ideo athri is plaς incurrat sci. g. O43 Coufisum Consequentia hic dicitur propositio salsa, quae ex alia, r
pro vera venditatur, insertur Unde qui propositionea onitis quam per indire tum impugnant, vel refutant, coasisera eam impugnare, vel refutare dicuntur. Ita consequentiis partim ridiculis, partim perieulos s umbpernicamim impugnatum esse, modo vidimus mi. s. o et quenquam fugit, vulgum eruditorum , qui modos reserandii ctos non capit l. o33. o33. , in consequentiis omne suum tysidium collocare, cum nemo sit tam imperitus, quin ex propi nibus parum intellectis fluere ipsi videantur, quae silla, ridicalis impia atque periculosa videntur, praesertim cum extra rationis his ram constitati adeoque rationibus extrinsecis inhiantes li judicando ab appetitu sensitivo pendeant.. 3 1o44. Resuratio im Si quis ex propositione, quam alter pro vera habet, I directa mi firmam demonstrationis indirectae plures propositionei βψμ' inuicem ηοη dependentes olligit is pluribus dioeo πρω t
refutat. Et in una consequentia in hoc casii suifici re ui tioni e . Og IO 3.), cumque unaquaeque earum sibi es bydemonstratione colligatur , tot utique prodeunt resutatior quo sint consequentiae. Quamobrem una eademquo Wfitio diversis modis resutatur. Idem eodem modo valet, ubi propositio Iiqua salte ne
tur: quo in casu exempli Ioeo esse possunt absurda , qu thesi terrae motae Mere contendebam ejus adversirii
776쪽
sententia consequentias ridiculas, vel periculasas colligit no flammuniacere non intendat. Non alio igitur animo eas elicit vel eas oriatu ninde fluere contendit, quam ut ostendat, sententiam alterius
esse ridiculam, vel periculosam s. oga , aut ut saltem evineat, eam esse falsiam s. o39. . Sed hic sussicit, ut demonstret, consequentias istas inde fluere f. . eis. Ergo alia adesse debet ratio, cur easdem alteri imputet. Intrinseca ex notione refutationis derivata ratio curii nulla hic adsitis. ooή.J, extrinseca adesse debent f. est. , adeoque in praesente casu a facultate appetitiva petendae. Quomiam itaque liquet eum, qui
impugnatur , vel refutatur, vi consequentiarum ridicularum minimum imperitis, adeoque plurimis, deridendum propinari, vi consequentiarum autem periculos arum famae ac sortianae periculum eidem creari, ubi imputationi fides habetur evis dens omnino est consequentias ridiculas S perlaulosas animo nocendi imputari
quentiae molestae imputantur, diserte eas reipuit, cum propositiones iisdem cortrarias defendat. Ivlajor vero iniquitas est, si quis demo strare non noverit consequentias molestas, quas alteri invito imputat, ut aliqua veri specie imputatio fiar, affirmet alterum propositiones iis contrarias non alio fine defendere , quam ut lectorem apexiculo sententiae suae animadvertendo divertat. Immo adhuc ma jor iniquiras erit, ubi quis ne monitus quidem an imputandis eon uarii, nec non, consequentiarum fabri. Dissilias by Ooste
777쪽
pugnatis fluere nullo modo demonstrare valent, cum Tet torte urgeat consequentiam, nisi quam legitima ratiociniorum coneatintione ex ea, quam refutandam sibi sumit, propostione dedueeret,
Cur conse Quoniam Consequentiarius non animo refutandi eoia qucutiori quentias profert , sed alium finem intendit suim resutatiocismi β Φηρ praetexuiis Ioari. ; ideo i religioni non ducit primam
hq 'ρρο ρι entiam precario umere, ut talas alter molesta porro issest his in ducere Deseat, immo ut aliqua Deri specie eandem fumeν mst metui se, ain uideatur , verba ulterius infensum perversim detorqu/re sensum alie veretur quod utrumque resutationis notioni repugnat f. iranum deto O39. . queat. Confirmat idem proh dolor experientia , citra solida erina gnitione exulante consequentiarii nullo pudore suffundantur c sequentiarius vero manifesto se prodit, ubi ne monitu quidem salia interpretarionidesistit, verborum detorsionibu , quibus rivtitur, refutatis & vero sensu demonstrativa ratione stabilito, o phvocatus ut demonstret, si possit, consequentiam preeario iamrs ex propositione impugnata fluere . demonstrationem dare sev , immo non obstante demonstratione in contrarium, quam Nyςφre nullo modo valet, consequentiam precariam impudenterri ' Etenim resurario veritatis amore fit g tot' , cui repugn)yx, tanquam consequentiaritigna modo adduximus.
Consequem Quoniam consequentiarius sub praetextu resuta infitiariorum urn sinem intendit, quam resutationem f. 1 6 y Tpm intendi nequit, quam ut autorem, quem impugnat, i deriden luna propinet, vel exosum reddat, & adeo sumi vel fortunae, immo vitae noceatri igitur consequensiim qMusteti aerit vel ridiculas, vel periculos , minimum p m iique opinione tales , ubi ista modi onsequereris se frunt , conseq/entia eout qte4tiarum tique mi
donec ad tales pervenerit4 nec in m cuminadi sin ira
778쪽
tias alteri imputatis Io F tales feruntur l. ΤΟΑΣ , tandemdentque molem istas consequen-
Si quis ad signa consequentiari modo mi O 7. memorata atque alia istis affinia artendere voluerim, is propositionem praesentem experientia confii mari haud difficultex agnoscer, ut adeo exeri pli, hic non sit opus
tutis amore ducunrur, infame esst consequentiariorum nomen . ita
iidem ab argumere abhorream, quod ab invidia duei soletoLoom. Quoniam Eusebius Amore, Canonicus regulari Latera Porisargonensis in ecclesia ad S. S. Crucem&S. S. Salvatorem in Polliniment ab iu- superioris Bavarite ac Philosophiae Prosetar, in novis philose vidia ac phiae planetarum S artis criticae syslamatibus, ct quidem p. 34-Logica argumentum ab invidia ductum annis Dicidissertatione de argumento theoIogico ab invidia ducto optime in compendio propositit, nobis siti secerit verba ejus huc transscribere. Ita autem ille I sententia, inquit,su oppUη ur, male explicaIur a Cum inviserum hominum dogmoris confertur. 3. Nominibus invidios infamaturi oggeratur momentum quaestionis. 5. Inuisi redduntur boni , quιd OUῖetis non utuntur vocibus ac quendι formulis. 6. Studis celantur rasiones, quibus sententia impugnara nititur. 7. TacenIur incommoda , quibus premitur sententia , quae defenditur S. Prmrermutuntur ea , PHrnvidiam mosen possent . ii vidi oconsequentis resistumum ex eorum sententia , qui imp nanturi Io Malignit sussicionibus premuntur. II. Murras istis bici-- quos crimen Ia Conserat bomisum potentiorum oppria
779쪽
munsur. 3. Miscentur in disceptationibus multa, quae ad mmbi faciunt, sed quae invidiae creandae apta unt. 4. In det riorem partem accipiuntur indifferentia. 3. Provocatio sit ape. riti judicibus ad imperitos. 6. Aersarii quas immorigem batibus infamantur.
Non opus est, ut more nostro singula asserta rationibus onti. memus, cum hoc argumentum non decere existimemus virum ..telligentem, cordatum atque honestum. Sussicit adeo ad eaperire. tiam provocare eamque domesticam , adeo evidentem , ut in rasa singulari demonstraturus, singulis argumenti partibus esse sinas, ctum, demonstrationem superfluam reputaverint, qui eodem eruuus, juxta illud vulguum: Non opus est verbis, ubi rerum resin.m ad unt.
g. IOII. P.rsecuram Qui sub praetextu veritatis defendendae dissentientes istissimois discrimen famae, fortunae, immo vitae adducere conatur, perse, euior appellatur.
Ita Paulus, antequam converteretur, erat persecutor Christiandirum qui sub praetextu veritatis religionis Iudaicae defendenda vi ivili doctrinini christianorum opprimere iisque aegre facere studebat. Similiter Socratis perseeutores erant, qui pium errorum nomorum postulantes non ante conquiescebant, quam eum supremo supplicio arseream esse triumphare possent. Summo omnem perseeutionem fieri sub praetextu veritatis defendendae, neque enim veritatis deseo si remediis istiusmodi violentis opus habet id quod eum ex iis p tet, quae de errorum refutatione legitima dicta sunt s. io in7 Ituin olim magis elucescet, ubi principia politica erunt evola F, bus osticia magistratus civilis circa errores continentur.
f. Ima. quiuam eon Quoniam consequentiarius , qui periculosias exaeseque se 'culta tias alteri imputat, dissentientes ferre nequit iisque nocensa riui 'Pςrs muni habet g. io 8 9 seqq.); persecutor vero subpri N litor mi veritatis defendensae diuentientes in discrimen famae, sorum
780쪽
fas consequentias alteri imputaram persecutarem facio degenerat,
Cum ex antecedentibus satis pateat, consequentiariorum ieris secutorum praxes non a solo intellectu, sed a voluntate inprimis seu tacultate appetitiva pendere, cujus determinatio multas admittit rotiones quando consequentiarius idem si perlecutor, aut ad perso quendum dissentientes se facile adduci patiatur hic quidem ioe a curatius determinari nequit. Historia cum literaria , tum eelvsastica abunde loquitur, consequentiarios periculosas consequentlaadissentientibus imputantes fuisse persecutores. Utinam nec hic experta loquereri
g. IO33. Si propossioni, quam alter pro vera habet, observatio, vel o lucr ras erimentum, seu experientia contraria opponituri; propositio eo β'divost , iij es refutata. Verain cniin esse constat propositionem, qua ri Liubjecto tribuitur praedicatum, quod eidem convenire observamus s. 317. , consequenter si experientia propositioni, quam alter pro vera habet, fuerit contraria, eo ipso patet, contrariameidem esse veram. Quoniam itaque evidens est, si propositi num contrariarum una vera sit, alteram esse salsami f. 33o.); quamprimum propositioni, quam alter pro vera habet, experientia contraria opponitur, illam salsam esse intelligimus, coim sequenter eadem refutata ostis. IOI7.).
Fere tibi demonstrationem logicam generalem , quam supponit refutatio a posteriori, in casu quolibet dato applicabilis, sed praeter
f. IOI . Quoniam judicium serre nequit, utrum experientia sit praxis . . propositioni, quam alter aflirmat, contraria , nec ne , nisi qui doctrinam de propositionibus contrariis S regulas experientiae animo comprehendit,ut S contraria agnoster. 3. 348 349. possit atque certus sit, perperam applicatis experientiae regulis vitium subreptionis non fuisse commissismig. 668.); aposteriori