장음표시 사용
801쪽
f. O89. o tum v siens verborum resipondentis non satis patea opponexui. ροὴρηtis ubi ex resipondente quaerat necesse es, quasinam cum singum noramvisensu verbo jungat opponens enim cum responderae in notionibus sis. rum Respon jecti & praedicati convenire debet O86. . Quamobrendentii ο μμ sariolari non datur, quasseam notiones subjecto pret. dicato ungat respondens ue ab ipso ut eas doceatur opus est Ne igitur in sinistram interpretationem ineidat, a respondente per ambages demum corrigendam g. O88 0, ex ipsis quaerere tenetur, quaenam snt subjecti ac praedicati notiones
Hac ratione praecavetur, ne relpondens ubi opponenti respon.
dere non amplius valet, ipsemet variet verborum suorum signifie, tum, ut oppositio non videatur contra ipsum directa, sicque tempus disputando fallarun
explicatis pugnante rogatu explicure nolit, opponens eos ehere duram. Oppolim pugnando propositiomem ob obsecuritatem. Etenim si opponetieliciendo propofitionem obscuritatis accuset, hoc vel alio arquipolletne argumento adversus eam insurgit. Vincunque propo omuum mini notiones nulla respondem, illis sne mente sinus. At iterminii propiationis , quam respondens defendit, notiones titire pondent. Ergo propositio, quam respondens defendit, es
mente sinus. Majorem cum negare non possit respondei contra minorem defensiirtis ostendere debet, singulis prinis suae terminis respondore notiones 3 io83. λ; id quod caliter fieri nequeat, nisi ut notiones iisdem jungendacia iaci opponens hac ratione notiones ex respondente elicit, quas rixgatus explicare nolebat.
Quodsi notiones nee dum dare possit, id utique indicio est quod vel nullas habeat, vel admodum confusas , onsequenter ipse non intelligat, quid sibi velit propositio ab aliis haustari quo in eas db sputationi nullus est locus. Necesse euim est, ut respondens intes ligat thesin, quam defendere debet.
802쪽
g. Io9I. Rensu propositionis impugnandae, vel refutandae certo, oppo , batio abnens ei contrariam probare, vel demon are debet. Opponens opponente re- enim thesin respondentis vel impugnat, vel resutati β. o8 . . μμ Quamobrem cum alter impugnetur, vel restitetur, ubi propositionem veram dubiae, vel saliae oppositam probas, vel demonstras 3.1o36. opponens propositionem thesi respondentis contrariam probare, vel demonstrare debet
E. gr. Oppositurus contra thesin, quod mundus a Deo coditisse omnium possilium optimus, probare debet propositionem contruriam, mundu a Deo conditus non es omnium po bilium optimus.
I. IO9a. Cum probatio atque demonstratio vel directa sit, vel in Probationis directa f. 349. 33o. , S in resutatione ac impugnatione de spccisi. monstrationi ac probationi cum directae , tum indirectae locussit f. ioeta. Ioa5 opponens propossionem Mesrespondentis comtrariam probaturus, vel demonstraturin, uti potest probatione, vel demonstratione , non minus indirecta, quam directa.
E. gr, opponens impugnaturus D. Augi sinum, quod mundus a Deo conditius optimur, asserentem vel directe probare deber,m Iem esse mundum eo, qui existit, meliorem vel per indirectum offendere, posto,sed non concesso, modum hunc esse optimum Me constaui, irae vel notioni optimi, vel aliis rei tibiu manifestis repugnant.
Quoniam opponens respondentem erroris convincere in Proburionis tendit, nimirum quod assirmet, quod erat negandum,vel quod rermini.
neget, quod erat assii mandum o83.1OM.), non uti debet nisi principiis a respondente concessis s. MI), atque adeo probationem vel demonstrationem eo inque continuare leset, donee ad priuipia a respondente concessa peruenerit.
Evidentius haec patent ei, qui ad animum sbi revocat, quae de convictione s. 991.4 seqq. demonstrata sunt. AEtenim ab iis evis
803쪽
posti non dens consentiunt , vel ad talia nonnisiper ambage nimium prob-habcat is aevi perveniri detur opponens contra tuor Iem vel negans cum principia dissputare non debet.
E. gr. Si quis neget , quae Misonus de ponderibus planetarim demonstravit idem vero fuit Mathematum prorsus imperituae, cura opponens demonstrare debeat propositiones Milonianas Io9L , in demonstratione non perveniet ad principia a respondenis concessa. Frustranea igitur est omnis disputatio Opponens igitur cum respondente de ponderibus planetarum disputare non debet
randum cnim opponeus respondentem erroris convincere intenta I IO83. IO84. , eam ad probationem, vel refutationem ipsus respondens atterre debet attentionem, quae sumcit, ut agnosex.& nulluni sumi principium, quod non sit certum, nec a serra demonstrandi aberrariis. Io37.) Ut igitur resipondens inscare potui, quaenam admittat, quaenam adhuc ulteriori proba tione digna judicet, ct quae circa sorinam demonstrandi, adeoque Insulorum Φllogismorum, ex quibus ea constat g. 33ι53a 638 S seqq. y monenda sibi videantur opponentis ut que est singulos syllogismos in sorina proponere eosque sigi, Iatim respondenti expendendos sistere. g. O96. Nudi opus in nem incipere debet a s&gimo visimo, qui Linon ν tonis ut tionem vel probationem ingreditur. Etenim syllogismus ulturetum fieri mus in demonstratione , vel alia quacunque probatione , si ea σςk si directa fuerit, propositionis impugnatae contrarium; si vero im directa suerit, propositionem manifesto salsam, seu consequentiam absurdam, tanquam conclusionem insertis. 53I. 552 333. 588o, vel subinde in casu posteriori ex proposition quam im
804쪽
Demethodo disputandi. 777pugnat, ejus contradiistoriam colligi. g. 339. ubi a syllo
gi Ihao ultimo ordine retrogrado ad anteriores dicenditur , praenais primo propositorum ex disciplinis minime notae tanquam Conclusiones inseruntur peranteriores, aut ex pluribus conclusionibus anteriorum formantur g. . , .P. Quamobrem si ob thimosyllogismo ad anteriores continuo ascenditur , respo cens non modo videt, quod a scopo minime aliena proferantur, sed quae ad thesin ipsus impugnandam faciunt; verun etiam Opponens secto ipso intelligit, quousque probationem conti '. nuare debeat inponens adeo a syllogi sim ultimo incipere tenetur , qui demonstrationem , vel probationem ingrcdituro Ut hirc&sequentiaremus intelligantur , sumatur exempli loco demonstrario logice resoluta vir L ssi. facis 3 ss9. 3 ordine retro grado a sillogismo ultimo ad anteriores ascendatur. E. gr. Si quis asfirmarer, modo ingredirisse desinitionem, eontra eam oppositurus demonstrare debes, modos nonposse in predi conclusionem k o8s. . Hanς igitur propostionem probaturus incipi a consequentia in Daediata: mri ex aefinitione exulare debent. Ergo definitionem ingredi nequont Vel integrum formas syllogismum : sicquid ex aesinitione exulare debet, i id nitiolum ingredi nequit. Atmirimodi ex desinitione exula reabent. Ergo modi de itionem imgredi nequeunt.
Ex demonstratione propositionis priscedentis simul δεμ δε οπ liquet, probationem contrariae theseos, vel illationem consequentiae obfuri ex thes, quam impugnar, eo modo logice reflaus, quo de iij ai. monstratione reflvuntur 3. 331.4 Qqq. modum oppositioni hine fieri manifesum.
-Ita nimirum praecavetur, ne in dato casu proferas, quae ad praesens negotium nequaquam spectant: etenim hoc pacto vides, quam viam ingredi teneari' nequisquam habear, quod in Arma oppostionis reprehendat immo singula, quae facis demonstrativa quadam ratione tueri vales. Nec minus hoc pacto innote seir, ubi ab aliis fuerit aberrarum, quando in formam oppositiom impingunt. In hac vero analys logie eonsistit praeparatio ad oppositionem sermae legitimae.
805쪽
pondens Δ.cendus Hignorare principia. Frunitionis
i respon-vis ad idem definitio.
Quoniana, syllogismis, quae probationem vel remo
strationem ab opponente allatam ingrediuntur, prae Dictae duplici generis occia et quarum aliae sim propositiones ea tauseiplinis petitae, quo pectit argumentum , de quo disputatur; aliae vero conclusiones e syllogi linos, quotiua concatenati ne fit probatio, vel demonstratio, illatae aut propositiones ex
pluribus istiusmodi conclusionibus per modum propositior intuitivae formata. f. IS . Sisqq. L Jondens autem theta impugnatam defensurus nosse debet definitiones ac propositiones quae ex disciplinis, quo illa spectat, mutuo simuntur cli a peritis certa agnoscuntur respondens direndus es ignorare prim tu, uando nora definitiones ac propositiones ex disciplina, quo iis impura aspectar, is in m praemisarum mutuo petitas β.
E. r. si in exemplo paulo ante nor. I. io96. allato, tacta a Opponente oppositione juxta Armam analyseos logicae supra nor risi. ydatae
respondens ignoraret definirionem modi atque notarum, nee non μισμmata, quod mutabilia non constanter insint, ct me eonstanter non inrμnt, rebus a se invicem discernendi insemire ne eam, ae propositio nem quod in desinitione nee flerer, me auctore enumeramia flut nomia, quam quae ad rem definitam a incena su elint, aut saltem harum praemussarum u-m vel alteram, tum vel principia omnia, vel aliqua eorum ignorare dieendus est. Haec probe tenenda sunt,ne abusus fiat regulae communis, contra ignorantem principia non esse disputandum.
. O99. Syllogismus ab opponente prolatus contra thes respondentis, quam impugnat, Vocatur argumentum Systo sinus vesargumenium a ref*ondente assum dicitur, dum ab eodem integer repetitur, prout ab opponente sui prolatus. Idem respondens dicitur respondere ad ariumenaeum, sive 5Logismum, dum monet, quamnam praemissam concedat, seu laiaquam, ram admittatu quamnam vero adhuc in dubium voce probationem Disiligo by Cooste
806쪽
tionem ejus desiderans , ct num sermam syllogismi legitimam noscat, an vero vitium aliquod in eadem deprehendat.
E. gr. Si opponensu argumentatur suicquid ex desinitione γυ ebor . id eandem ingredi nequit. Atqui modi ex degnitione emtilae debenῖ. Fr et eauden is meanequeum respondens syllogismum assumit, dum ingula propolitin es, ex quibus is constat, eodem or
dine repeti . Dum erorn inetis concedero majorem, negare min Mem, autWicred baioli ' . . it 'ris, ad argumentum respondet,sormam tacite approbara , du. lni l . alcin ea reprehendit.
cepisse, 62gistros, et orti assumere debet. --
Argumenti ig: ibi sumtio axiomatis instar admittenda, eum ejus --massu. necessitas pateat quam p imum notionem assumtionis j Io99. asse m criti cuius fueris. inde non Hobatur, frespondens respondere velit ad argumentum, antequam idem assumseriti, IOI.
Resionrim ad Iose s sngulos ab opponente prolato re Gradia spondere uehet Opponens thesin regiondentis vel impugnat, respondis. vel refutat ν. o8 in adeoque vel demonstrat I. Ioi7.), vel desinat. probare nititur, salsam esse propositionem, quam pro vera ha bet respondensis ioi8). Quoniam vero constare nequit, utrum a parte opponentis stet veritas, necne, nisi quando respondens agnoscit, nullum sumi principium tanquam praemissam in syllogismis, ex quibus demonstratio vel probatio constat, quod non verum esse concedat, atque nihil uilibi in forma mille peccatum Q. O379 necesse utique est, ut respondens ad singulos syllogi-
sinos moneat, quamnam praemissu Alii concedat, quamnam indubium vocet, ct num circa Armam aliqua lint reprehendenda. Ad singulos igitur syllogisinos respondere tenetur, quos Opponens
profert. Ubi maxime distincte respondere voluerit, argumento assumto.' majorem minorem eum adjecta responso denuo repetere debet. E. gr. Syllogis no anteriore not. . o99. assumto,est quicquid ex definitione exulariis ei, id eam iugi 'di noluit, ceneia majorem dc Ui s a Poris Dissilias by Ooste
807쪽
porro AEqui nos ex desinitioneexudare debent, nego minorem , veIprobetur minor. . Iaa.
Lutta iam tamen prob. isto et mugis indigum existimet, auum alteram, pomissis sitas I obarronem petit, hanc tantisper seponit ia quod indica- transireju re potest hiice verbisci transeat . bor, vel minor), donec illabeut respon fue ii luto. Etenim si utramque praemissam in dubium vo-ι. Π cat respondens, fieri non poterit, ut ab opponente convincatur, quamdiu is titramque non ita probaverit, ut nec quoad prit1-cipia, nec informa quidpiam desideret respondens f.IO37. . Quoniam tamen utraque praemissa una probari nequit, necesse utique es , ut notInisi uni is probationem urgeat , alteram vero tantisper seponat, donec probatio ista fuerit abs bluta Et cum magis sit spicati tu, at fore ut iussicienter probari nequeat praemissa, quae minorem veri speciem prae se sere,quam altera hujus autem probationem ubi dare non potest opponens , omnis ejus oppositio incassum cadat, si vel maxime praemissa altera respondenti dubia
visa de notistrari possit I 538 seqq. . igitur cam utique se-
pollet pia debet, 'ti ἔe majorem veri, aut minorem falsi speciem habet lo nec altera laerit probata, ne inanem operam in probando sumat opponenS.
trumquc laborare ideatur, tramque etiam negare deber, orbitrio οἴ- pcn nra relicto, Irami primosicoprobare velit. Etenim cum nulla adsit respondenti ratio, cur alterutrius praemittar probationem priori loco petere debeat id utique opponentis arbitrio relli
quendum. F. gr. Un exemplo anteriori nor Moi. minora respondente ne g. ita ab opponente hoc profvllogismo probetur quod ex horarum numero exeluditur, ex definitime exutire debet. Modi ex notarum munero excluduntur. Ergo modi ex de itione exulare deben ; ex anal, lilogica demonstrettionis proposcionis,ouoc, modi definitionem
808쪽
ne0 'ant, patet a respond----- M Orem,' minorem negari cum uis auiae lit concbusio per alium syllogismum illata sunt.
g. IIO Puodsi contingat, utramque ramissam esse adeo evidentem suaudore. espondem in dubium voeari non possit rotum argumentum tum argu-oncedendum. Concedenda enim est utraque praemissa, ut Nim m theseo , adeoque Sconclusio, quae, si praemissae fuerint verae, psa vera est 3 537.)E. gr. in exemplo anteriori vi analyseos logicae uot. s. tandem devenitur ab opponente ad syllogismum quaecunaue nrutabilia sunt, ea constanter non insunt Sed modisunt invitabiles. Ergo modi constanter non insint. Quoniam major est axioma minor per definitionem modi patet: neturam praemissarum respondens in dubium vocare valet, atque adeo totum argumentum concedere debet. Rideretur enim, qui concessis praemisiis conclusionem negarer,tanquam igno-
xan Logicae principia I. 37. , quas nosse debent disputantes.
IOS. propositi dicitur,si ingi, si notio si ibjecti, vel quod ad Robictis notionem subjectio praedicati refertur, ita determinatur, ut ni definitio subjecto conveniat praedicatum, quod sine ista determinatione sdisseren- convenire non poterat. Illa autem determinatio Restrictio appellari ilet quidem in casu primo recta, in altero obliqua. Propositio, in qua subjecti vel predicati notio non siissicienter
determinatur, vocatur irrestricta, vel refringenda ; propositio vero , in qua determinatio lassiciens datur , restricta , aut restrictiUa. E. gr. Propositio, quae FriEa sunt, pusthraium est irrestrina, neque enim in omni casu vera est , eum non quaevis dissi-eilia intelligenda snt, sed nonnisi ea, quae bona, aut qua virtutis et vel laude digna Unde propositio restricta talis erit: Bonadi rilia pulchrasunt, vel quae docilia in genere virtutis sunt, pubes δει is vel di ilia laude lina pulch a sint. Et haec quidem propositio exemplum pr*berrestrictae recta restrictione obliqua vero restrictione gaudet hae altera, Ptolomaeus es princeps A -- morum veterum, cui u restricta respondet est princeps lira Ff s 3 nomo
809쪽
Limitatae Quodsi determinatio subjecti, vi cujus praedicatum eidem Frsty ti ni competit, sit vel aliqua ejus pars, vel modus, propesim dicitur 4. sim is mi toti si ea omittatur, simitata appellatur.
Patet adeo differentia, quae inter propositionem restrictam de lamitatam intereedit. Nimirum in propositione limitata determinatio sumitur ab intrinseeo in restrictiva ab extrinseeo. Ita in exemplo propositionis rem restrictione restrictae, Di Dilia in genore virtutis, vel lauae digna, aut docilii, qua bona sunt, pultara sunt, determinatio dis Milis desumitur ab extrinseco, neque enim in noti ne dissiellis continetur ratio, cur sit in genere virtutis, vel laude dignum, vel bonum. Similiter dum Ptolemaeus princeps Astronomorum veterum appellatur, determinati a tempore desumta extrinseca est. Nee aliter sese res habet in restrictione respectiva. Ar es leui respectu suidorum, ubi determinatio respeiu suble. cti, quod aer est,itidem extrinseca. Enimvero exemplum propini sitionis limitatae est, athiops es albus quoad dentes ubi determinatio desumitur a parte subjecti, de illimitata propositio eidem re.' spondens haee est actis' est albus Similiter ubi dixerisci Lapis, quatenus ealidus est ealefacit, seu quod idem est , omnis lapis ea.
Iidus ealefacit, determinatio, in qua consae limitatio, uatenus eatidiι es, desumitur a modo. sunt qui terminos restrictionis limitationis invicem permutant: Iuniin alii, qui utramque lim talionis nomine designant. Cum in disputando nullum in eo stum sit momentum, utrum determinatio, quae subjecto additur , vel ei, quod ad subjem aut praedicati notionem refertur, intrinseca sir, an extrinseea nec hic opus est, a restrictione limitationem distingui. Minime igitur refragamur si quia utrumque determinandi modum eommuni limitationis nomine designet Si propositiones determinatae ubivis Geometrarum more introduc entur, nec limitationi, nee
restrictioni unquam foret locus in disputando, vel interpretando quae etiam ratio est, cur nos in disciplinis non serentes propositiones nisi sussieienter determinatas in theoria Logicae nullam restrictionis atque
limitationis mentionem fecerimus.
810쪽
9, IOZQuando te pondens praemisiam syllogises vel restringit, sub ID, vel limitat, hoc it determinationem omisitim supplet, si i uiri qua praedidatum subaeeti convenit, sive ea ab extrinseco, sive ab intritaseco petatur nos. Ia . 3 distinguere dicituris applicatio ilius determinρtionis ad subjectum vel praedicatum distinctis appellari suevit.
E. gr. Si propositio lapi calefari limitatur, adjecta determinatione, ubifuerit ealitas inter Iapidem calidum s non calidum sivesti gidum distinguituris lapidem ealidum ea aere assirmatur, lapidem non calidum sive frigidum alefacere negatur. Similiter si proposito irrestricta Ptolemaeus est princeps Astronomorum, restringitur, adjecta
determinatione, quod sit princeps veterum, non euntio um inter Asronomosse terero ruentiores distinguitur. Ptolemaeum esse princi- Iem astronomorum rerum affirmatur, Ptolemaeum esse primi m Apro
, IAE. Si opponem anquam pratanis uritur propositione non seu indium e frienter determinata, aut si mavis, irrestricta vel illimitata, seu spondentici restringenda' limitanda respondens disinguere is applicata Umgη
dsinctione monere debet, quando ma orem e minorem concedat, O quando eandem neget arenim respondens ad argumentum
opponentis respondere debet f. IIoi.i, adeoque mone num praemissam aliquam concedat, num eam negetis IO99-)Quamobrem si contingis, eum propostionem divam, qua tanquam praemissa utitur opponens, certa adhibita restrictione vel limitatione concedere, ea autem deficiente aut alia adhibita restrictione vel limitatione negares idem utique monere en tur, ne abselute neget, quod ipsemet aliquo in casu concedere debet, atque adeo ab lute negare nequit, conlequenter dibstinguereis distinctione ad argumentum applicata indicare debet, quando majorem vel minorem concedat, quando ea dem negetis. 11 . .
E. gr. Si opponens ita argumentetur quodcunque est leve, illad nos ira Sed aere levis. Ergo ad nora es pravis propositius