Principum monitrix musa. siue, De principatu bene instituendo & administrando poema. Autore Henrico Stefano. Eiusdem Poematium, cuius versus intercalaris, cauete vobis principes. Eiusdem Libellus, in gratiam principum scriptus, De Aristotelicae ethic

471쪽

3'r HEN R. STEPHANIali qui prudentia significare suspicer.Lan

binus mentem sanam ac vegetam est interpretatus. Eum aute& in alioru quorunda quae in toto isto leguntur loco interpretatione,

haud absq; ratione sequutus non sum. Veratit enimoerdicuum est non omnes essepefectos. quod autem optimῶ est, id perfectum quiddam videtur. Atqui quum Aristoteles - τε-λλ, id est de finibus, utrobique loquatur, quod clarius est qua vi probatione egeat non dubia est quin ibidem sequi debuerit

qui aute optimus est. vel praestant imus, ut vertere malui. At vero 'ue prOXime sequuntur, ἀλειον Π φα νετ', possint etiam reddi opem cium quidda esse videtur.id est, perfecta quae dam res. Sic cita τουτ α; το θ jμενον siquis

Yertat ut quibusdam placuit i uerit id quod

quaerimus intelligemus, is fuerit ea res quam quaerimus. Sed ad πιλος,id est finem, referre utrunm utrobiq; malui. Praeterea, quum Aristoteles scribat, το πιτε si ρετον ων κω αυτα υμ - τουθ ' ωρετων, ii potuit Lambinus ita reddere, se quod nun-

quapropter aliud optabile est, iis quae se propter' secter pier aliud eliguntur, magis optabilis ectenam oporteret Aristotele scripsisse '

-. videlicet M τῶν ψο τιλος id est, propte*hunc finem. CAPUT

472쪽

c a P U T . I LI L, Perfectionis titulum iustitia fuisse datum: sed alij alios mirtuti eundem dandum

censuisse. De mirtute quam e histori, praestanti Ima m perfectissimam mo-cat. Perfectam ita longitudinem si male quo a v d eundem exposuisse. De perfidia beatitudine in cotemplationei, Zosita. De alia item beatitudine. ο; ID ERFECTio NEM habere etiam cense I tur una virtus prae aliis. ea autem est Iu-l itia, in iis quae cap. praecedente diaeta sunt.1 Ideo* quum Aristoteles aliquot locis squii allati fuerunt virtutis perfectae mentionem a faciat, non addens quae nam illa Uit: pler que illos de iustitia intelligendos censuerusii sed quida tamen de alia. Sunt enim qui Prudentiam eam esse volunt: ecquide eo etiami in loco lib. io, cap. γ, qui citatus fuit pag. 372. ubi scribit sua quids virtute recte es scis, irim humanum bonum eqse animi actionem, exi virtutis praescripto nam 5c ita existimo posset reddi κατ αρε IN.5c post ψετIi videri deesse τελειαν,id estpers m, antea indicaui quodi I fuerintplures, expraescripto rim virtutis quasi rae iis ima Oerfectissima. Quidam S

473쪽

3οι HEN R. - STEPHAN IPientiae potius titulum hunc ab Aristotele dari volueriint. Eosque fortassiemovit locus ille capitis septimi,bbri decimi, ubi postquat dixit,η τουτου videlicet του νοῦ -κατα Eus

Ethic. Eudem lib. , cap.ia, dicit a Sapientia effici beatitudinem. Quo in loco errore esse dico, cuius animaduertisse emendationem

quos crediderim. Nam quum in omnibus quod quide sciam editionibus, legamus,

habeo deesse voce ευεξία, post υγή μοι; oc scrii psisse Aristotelem, αλ' ως η υγγειοι ευεξίων, λτως ἡ ω ιι ευοπιμονίων Ac mihi videor quendam zpud hunc scriptorem locu legisse qui fidem meae emendationi facere queat, si torte eam a lectoribus non impetret. Hoc qui dem certe nemo negauerit, quin post υγεια desit accusativus quispiam. Sed ut ad vi tutem redeam quam Aristo t. praestantissimam &perfectissimam nominat: qui Iustutiam ibi intelligi putant, hoc afferunt, illam est e virtutum moralium principem, ac intra

siros fines virtutes caeteras cotinere: ecpro Pterea virtutem uniuersam virtutem cpper

iecta ab ipso Aristotele libro quinto Ethici

474쪽

D E AR. Eril. ET H i s T. 3ρ Nico m. dici. caeteras enim, quit m ad eam se habeant tanqua partes, este quodammodo imperfectas. Vbi quum Iustitiam ab illo v- niuersam vocari dicunt, fallu tur: & quidam quem ille affert versus , illis ansam erroris Praebet: hic videlicet, quem in prouerbium abiisse ais,

'Eνδελκοαοσυνν - ἔδίω πασ αρετή 'M. id est, . Vna in iustitia virtus comprenditur omnis.

Caeterum sunt quae illis opponantur qui Iustitiam ab Aristotele intelligi eo loco volui, ubi depraestatissima oc perfectissima virtute loquitur. Nec vero dubito quin ipse,s de iustitia id dixisset, additurus fuerit, Ea auteest iustitia ut antea dictum a nobis fuit. Videndum ergo caeteras enim opimones prPtermitto an non potius id non ad unam vi tutem debeat restringi, sed intelligi quaelibet quae suo in genero praestantissima oc ab-sblutissima sit. iod si liberet varias illorum quoq; Aristotelis verboni expositiones asterre quia bus ad perfectione felicitatis, etia longitudine perfecta vitae requiri ait, quaeda sunt profecto qufrirum lectori mouerent. Sed ant qua ullam asseram, ipsum Aristo t. locu rumsum propon ira nam dc supra propositus is fuit ex lib. io,Ethic Nic. c P. γ,η τιλέα θρυθ

475쪽

τελειον. Id est, Perfectasan uerit hae beatitudo hominis 'erfectam vitae longitudinem sit consequuta. His verbis quid apertius ρ' & tam enmirii est quam varient de illis sententiae,tan quam obscurissimis. Ad quam absurdas auis . rem ventum si vel ex eo coniicere lector potest, quod episcopus quidam ausus sit, rei ctis aliori omniu expositionib. dicere per vitam persecta duo significari. na per vitam quidem denotari tempus logum, quatenus vita longo tempore mensuratur: at per illud quod additur perfecti, significari abundantem omnibus bonis,cum naturae, tum fortanae. Sine his enim non posse hominem esse felicem.Quod si riserit lector, ec quidem ani fatim riserit, haec legens, minime mirabor: quum ec mihi ea scribenti id contigerit. Sed quum te hoc esse risu contentum velim qui eo maior est, quod bonorum quidem n turae oc bonorum fortunae recordatus est ille episcopus, at bonorum virtutis est obliatus aliam nullam adiiciam: prssertim quum Hor. Magia. lib. cap.4, Iocum habeamus, qui, si quid in Aristotelis dicto esset dubita- tionis, eam tolleret: sed tantum te commonefacta ut eo in luco hec verba, ΓονN-J-'ω ς βιοῖ, no interpreteris, Ut Mida ,quam

diu homo viscrepotuerit na oc qui per totam

e vitam

476쪽

DE AR. ET II. ET HIS T. 3' vitam beatus fuisset, etiamsi ea post exacta

pueritiae tempus breuissima fuisset, tamen Perfectum tempus adepta diceretur sed -- manae vitaeoatium. Sed no tacebo esse qui

hic obiicianr, si hoc de tota vita intelligatur eo quo dictum est modo, quam pauci futuri sint quibus beatitudo possit dici contingere, qu si res omnes humanae tot sint ca Iamitatibus obnoxiae: ideol satis esse putet ut tamdiu sic vivatur quoad virtutum actiones praestatissimae sese prodere possint. Aut etiam fatis esse si vel in extrema aetate obtineatur felicitas. Verum haud puto Aristotelem, si ita sensisset,ita loquuturum fuisse. I An vero Ochoc de perfecta beatitudine addendum est, quod ab Aristotele aliquot

locis traditur eam esse ε'ὐκ md eran contemplaraone nan 'eculat o minus hic placet positamuel lib. io, cap. 8, η λ πιλεια πιμονια, .m-πις ἐςν γέ μοι, f ωτευθεν - φανεισ1' - λὰς si ' χνειληφαμ ον μακαρ usς ευδιυμ ονοις μνα . Id est, Perfecta vero beatitudinem, quandam esse contemplativam operatione seu actionem ) ex eo Glapaterepsit, qu)d deos potistimu felices ac beatos esse existimamus. Ves, si iungamus μαλις cum ριοικικυους &ευδιώμονας felicis mos ac beati imos. Sed malo priorem interpretationem. nam ct videmus euin Polit lib.'cap.1.de deo loquentem,non s

477쪽

erum postquam suis contemplationis llaudibus finem imposui lib. io, cap. 7, di ita . illum sermonem clausit, τα, α.Θρώπω δεὸ

αρο mi ευδο ριονε εατ . Id est, uaobrem eodem modo homini, vita quae ad metu arbitriuiraducitur, si quidem lisc pars homo est maximo ea e i beatissmaLamb. verut quae menii conuenteIer traducitur, ne hoc quidem male.

Sed addit de suo optima, & bis ponit illud ista, totum locum ita reddens , Ergo se homini optima ea vita est quae menti conuenienter traducitur si quin haec pars homo est maxime. Haec igitur vita est beatis ima. Sed propter illud ἡπς non fuisse necesse ad talem adiunctione confugere,ostendit mea interpretatio. Vbi l in quam suis contemplationis laudibus finem imposuit , 5cita illum sermone clausit, ada liud beatitudinis genus venies quae non sti dem in contemplatione versatur, scribit sae

478쪽

D E A R. E T H. E T H I s T. 3's hanc octauum caput orsi sunt qui in capica hoc opus diuiserunt , b ἀρως αἱ ο κατα το

γε MD,5cc. Id est, Securi autem loco ea vita quae . ad aliarum virtutum praescriptum traducitur. nam operationes ei conssentaneae humanae sunt uae enim iustitiae, quaesortitudinis, o catera quae aliarum virtutum suist, alter in alterum xercet in contRuctibus, occ. Verto autem κατα E αλ perinde acsi scriptu esset κατατας αλας α ρετας Et talem illarum vocum usum

re alibi apud Aristotelem animaduertor quia Lambino animaduersus no fuit :quu ve tat, Secundo autem loco ea quae alidi virtuti consentanea est. Pro mea certe interpretatione quae κατα Hιγαλ εEla ita reddit, faciunt eaqus subiungutur,de pluribus virtutibus. Vt

omitta,illum de una loquente dicturus uisse H ἀμ ε Προιν mota. quodverti po isset,altera virtutum genus. Usterum quum in his ristoteles beatitudinem etia in actione con

sistentem squam quidam activam vocant constituat: quaerat aliquis an Θc altera suam actionum habere dicenda sit: quum passim ipse suam ἐργω - illi tribuat, quae quidem est του νοῦ.Sed obseruandu est Aristotele dixisse no solum & κακώκας άρε-

479쪽

oo HEN R. STEPHANr τὰς dicit capite praecedente vertim προς ἀλληλους πζαρομ . quod de illa energeta diaci non potest, sicut nec alia multa quae diaci cogi τῆς πταξεως possunt. Ac tantum abest ut ab altera felicitate, quae in contemplatione versatur,sua energetan remoueat, Vt existimetur initio cap. i, librii, Ethic. Nico ratib Gε γειῶν appellatione cotem pia tionem quot comprehendisse. At vero de altera loquens προὶξ ν dicit, & in Politilib.7, cap. 3,η ψευδα μονιοι --ς ε*. Quibus verbis lisc sub

hIc loquitur de qua lib. io, cap.7. Vbi politiacen nominat,id est ciuilem: Πων ἔ-ν ῆς -- λῖκυ ίω κ, bτοῦ ι . Nam Eustratio non a C sentior hic θεω κῆς pro πιλιδικης legenti Acmultu sane huius loci cum illo cap. 3, lib. 7, Pol. collatio profuerit: Qtiidda tame unus alteri cotrarium habere Videtur.Nam quum hic scribatur, το μἀλλον εχ νειν fortasse is

δ μονία απι ς ες ν. Id est,Magis aute esse lauda bile otiosum vivere , quam in rebus agendis veris sari veru non est. filicitaου enim est acrio. Quum inquam ibi istud scriptum sit, tamenti ic ex eodem audimus ore, oοκῶ πι ἡ ευδομμονια, ων τῆ χολη ειν . id est, secvidetur beatitudo in otio

versari. Sed animaduertendu est,quod proxime

480쪽

xime sequitur, οτηολ o λαζωμγ.m mn ριον, iνοι ἐιρίμην ἄγωμ ω. id est, egoriosam enim vitam agimus ut otiosam agamin: nam ita mihi videor elegantiam antithesis

Graecς repraesentare o bella gerimus,ut in 'ace vivamus. Aliud est de quo quaeri possit, an quod Aristot.scribi lib.i, cap. 12, felicit

tem habendam esse inter ea quae sunt πιμια, non autem Inter iam νετοι , de hac 'etiam

heatitudine dicatur. Aristoteles certe ibi generaliter de beatitiidin e loquitur sed mea tamen sententia,Vt hoc locum in altera habeat quamuis ne hic quidem ista subtilitas controuersia calere posis it at in ista locum habere vix possit. de qua tamen re suum cuique iudiciu relinquo. Istud addo, me ἀτροα Iibentius hic redditurum eme pretios, quam cum aliis honore digna vel honore aspicienda, Mathonoranda. Nam aliquid honore dignum fateri laude dignum negare, nescio cuius subtilitatis sit. Ac ne ea quidem quae cap. Alibri Ethic. Magnorum dicuntur de iis, quae la dantur licet Sc ipsa in controuersiam venire possint 2 pro ea distinctione faciunt. Sed te hic monebo ne ibi fallaris in his verbis, ca

qua non oes laude digias estent : sed vertas,