장음표시 사용
121쪽
Inec fuis ipsius certissima regula vita, Hae oculis, imo haec pectore fixa fuit. Dicitur O mctas semper colasse Camaenas; sua quoque elementi es grata palaestra DEO.Tum suis ornaetus Latia dulciame linguae, Posset ut arguto eum Cicerone loqui. At cim mellifluas sudis pectore voces, Auribus arrectis caetera turba serit. In cunctos mitis, maluetior, atque benignus; ... 1 . In bene promeritos dextera laeta fili. Non etiam justas confessus vultibus tras,
Sed par, possit mra modisque sis.
O quoties juvii re Confudque petentes, D furus fessis addere rebus opem.' Si quando a gravibus mens emigis fessis vaeabatnsiuis tribuit tempora pauca Iocinisque ita flatus risu satiusque labores,
Plena verecundi verba leporis eram.
Ad is quia exactos fine labe peregerit armos: Num studuit sui posse placere Deo.
Porro testatur vitam postrema peractam Claustula : nam latus jam moriturus ait:
Christe DEI Fili summo in diser ine Dibi, Per tua te sipplex vulnera quinque precor
Purpureo dele mea erisma cruores
Fam m fracturum quae mihi pectus edunt. Aute tuos oculos fateor flum languida massa:
' Ergo sustentes aeterno carcere dignum, M que iris humeris 3 bone Christe geras. - Utque tuis verbis extremo in agone quiescam. Nunc mea vivifico flamine corda regas. Ignitas torvi Sathanae propelle sagitias; Solus es auxitium, stes mea , cita, salus.
, Sic satus, cupiri dulci dat lumina somno.
Ae anima ad superas transvolat usque domos. Dedicavit hoc epicedion auctor tribus moi angi ex serere nepotibus Ech-tio, Iulio, Nicolao, quorum priores duo in aula regia tum versabantur, postremus Nicolaus, quem Vol 'an 's educabat, ab ejus etiam obitu , ut Larius de Sal mensi prosapia tum scribens ait, ingenii cultum Patavii accipiebat. Reliquerat Antistes superstitem matrem virtute & pietate praestantem, quam in contubernio , vitae re gloriae suae spectatricem habuit, ejusdem temper observantissimus. XIV. Caeterum desinit in ol ango Bmschius, isthoc ad extremum conte-Briasciuus m- status, de Laureacensibus & Pataviensibus plura nec ab sese nec ab alio quo-- .c, ' ' quam inveniri hactenus potuisse. Congessisse vero haec bona fide ex variis rariti. Chronicis, quae in Austriae ac Bavariae monasteriis passim evolverit, & passim ab ipso Reverendissimo Antistite Pataviens Wol ango secum filerunt cle ruisti, isti menter communicata: adjutum etiam a bonis viris, atque indicata non pau- Iloti, usui. ca, quae ipsi aut a senibus audierint, aut e veterum chartarum monimentis acceperint , speciatim ab Laurentio HochWaltero Naristo Tursen reuiano Doctore, & Pataviensis ac Ratisbonensis Ecclesiarum Canonico , rei historicae cognitione cumprimis claro ; qui & ipse de quibusdain Episcopalibus nota pauca; & rerum Mundi ingens Chronicon mira diligenti l laboreque im menso consarcinavit: ab ortolpho Fuchspergero S. P.M Pataviensis Consiliario, qui de rebus civitatis Pataviensis Chronicon ingens stilo patrio composivite Digiti eo by GOoste
122쪽
positit Thoma Ueldero Brixiensi, Wol aiagi Antistitis quondam paedagogo, inde vectigalium in Castro Obernpergensi ad oenum qiuaestore, viro an liquitatum & historiae admodum studiosb : a Christophoio Collatino , Pan nonio, Mathematico & antiquitatis studiis nemini postponendo ; S. Nicolai ante muros Sacellano e 1 Leonhardo Pana ingero celebri Phonasto , scholae apud S. Nicolaum Rectore ς Martino Ilubero Ecclesiae Pataviensis Vicario: Mathia medelio Coenobita S parocho ad S. Nicolaum : quorum ille vitam S. Severint, iste Alimanni secum communicaverit. Haec Brutchius. De statu Religionis in Austria, in im isti pra narraverimus permulta , tum illud praeteriri non debet, sub extremos Woligangi annos sitisse Viennae Pe trum Canisium Neo magenstm, cujus opera rei Catholicae perutilis & sacris praedicationibus enituit, & praecipuὰ libello doctrinar Catholicae summam complexo, qui anno Iss4. in lucem emissus, omnium brevi gentium manibus magno fructu coeptus est teri. Subvenit etiam Ferdinandus Rex per edictum, quo vetuit subditis in Religione & sacris ritibus quidquam mutari, speciatim jussit, ut in Cinnae Dominicae Sacramento unica si ecie contenti
Anno deinde rues s. mol angi postremo Comitiis Augustae a mense Februarii ad Septembrem usque continuatis, illud commodum constitutum, uti Di Principis Religionem sequn et ur populus, quo decreto Ferdinandus nitens importuna Austriorum postulata annis sequentibus strenue repulit.
ETsi alii quidam Capitularium ab Caesare ejusque filiis, nec non Alberto iσσι
Bavariae Duce commendarentur , tamen Dei nutu evenit, ut suffragia inter multos concurrerent in Wol anguin de Κlosen Canonicum Pataviensem anti DUi
qua nobili ac primaria, Ut hiundius scribit, Bavaromm familia natum. Ele- ω εια ctug est post dies quindecim ab obitu Decessoris, die nempe sto. Decembris, S. Thomae Apostoli profesto. De rebus ejus pauca suppetunt, seu quod chiragra podagraque perpetim conflictatus patiendi Potitus quam agendi materiam namis erat, seu qudd haud diutinum ejus fuerit regimen. Fuit antea Canonicus Ralisbonensis inquit FIundius juvenis , comis; & benignus, queis dotibus eam iniit gratiam, ut mox ad capellam Episcopalcm promoveretur ; deinde ob eandem morum humanitatem gradum iacit ad Decana tum Ratisbonensem & Sacerdotium ; indE ad thronum Pataviensem evectus, Isin. impetravit ex Paulo IV. Pontifice confirmationem die Ia. Iunii anno 1s steste auctore manuscripta & literis commendatitiis pro ipso ad Salgburgen sem allegatiS. Possessionem Episcopatus adiit Wol angus die I 3. quinctilis, ad quam possem eui caerimoniam ordo Senatorum Pataviensium cum triginta de populo, hora Mi septima matutina ad atrium palatii convenerunt; quorum singulis Antistes data dextera ; sebiit inde basilicam catlaedralem , factaque primum solenni lithurgia de Spiritu Sancto ad aram in baptisterio sitam; indE cum universo Comitatu ad aram S. Stephani se contulit, ac decantato hymno Ambrosiano, possessionem per Decanum Capituli susccpit: Porro die I s. Iulii universa communitas Pataviensimm ad palatium evocata est , ubi senatus rite lectus, novique tribunalium praesides creati; dictumque novum ab omnibus Sacramentum. Haec ex Manuscripto. Hundius addit Consecratum misse Pataviae conne iii a Reverendissimo D. Michaele Archi-Praesule Salχburgensi die s. iduum, id est undecimo Octobris; dieque insequenti Divo Maximiliano sicra, in hominum claroriim frequenti corona solenniter litasse sub insula. Probitas vii m/iiis eris ingentem omnibus secerat rerum optimarum spem ; vertim huic offecit Mix valetudo corporis , articulari morbo artus omnes occupante, ehimque ad functiones graviores minus idoneum reddente; aegritudinem intemperantia
123쪽
victus contraxime scribit laudatus Hundius: Caeterum ob eam causam sun&Ioanes episcopales perraro administrasse per semetipsum ; quippe quod infirmitate membrorum & hujus S aliarum rerum omnium curam rejicere cogeretur in alios r quo visius in ossicio suo languidior, atque in Canonicos Capitulares recta monentes protervior famas, cum illis simultates exercuit, indε acrius incensos, qubd privilegiis ipsorum & pactis conventis derogare nonnihil velle , ac propinquis suis evehendis intentior videretur effer vertimissi. mors gliscentem simultatem opportune sopivit. Obiit Anno 11 6 r. septimo Mhi M idus Augusti, tumulatiis in parte Australi Basilicae principis juxta aram S. Ualentini sub lapide , cui sequens incisum erat epitaphium t Anno Domini MDLXI. die Iovis septimo idus Augusti obiit Reverendus in Christo Pater ac Dominus D. Wol angus ex familia , Κlom, Episcopus Ecclesiae Pataviensis, cujus anima Deo vivat. Amen. Succeor ejus uno ferε abhinc anno ingens malvior perystylio proximo affxit, cum eadem inscriptione. Duo memoranda sub hoc Episcopo contigerunt : primum Abdicati Caroli U. Imperatoris mense Septembri anno Is s. pro quo habenas Imperii Ferdinandus cepit. Alterum eodem anno: ordinum inferioris Austriae pro libertate Religionis iterata contentio. Premebat scilicet metus a Turcis: mortem paulo anth obierat Wol angus Salmensis Pataviae Antistes: ea visa peropportuna Statibus occasio pervincendi causam , pro qua annos iam qua- mordecim multis interpellationibus & supplicationibus egissent: ergo pridie Kal. Februarii vetus suum de verbo Dei puro , de Sacramentis more Apostolico ministrandis, de libera Dogmatis Augustani professione, de abrogandis, quae contrὲ essent, edictis flagitant: semel, iterum ac tertitura in eandem sententiam perorant; mentionem omnem de siubsidio belli, nisi audirentur, aversati. Constricto Principi suffecit tamen animus, ut praecisε , quod petebatiir, negaret, ad decretum Augustanum se reserens, uti populus sui quisque Principis & non alia profiteretur sacra. Qui secus cuperet, ei potestatem mentis. Dcere venditis facultatibus alid commigrandi: Subjecit alia, quae pluribuscis, exequitur Steidanus.
EPISCOPUS PATAVIENS Is LXII. Urbanus.
I. T Audatissimus Antistes , in quo ornando sttiptores ejus aevi consentiunti omnes: Hundius res ejus gestas ad annum usque Is 8 I. petiecuius est, testis ipse aequalis. Locusetius Ejus laudes idoneo poemate complo. ii . xus est Ioannes Dominicus I est ordinis Minorum regularis observantiae. quod anno Is 8'. praesidente adhuc Urbano Viennae compositum, eid-que Urbano grati animi causa ob erectum Pataviae ejusdem ordinis Coenobium dedicatum est per epistolam datam Viennae Austriae sto. die Junii anno eodem Is 32. typisque vulgatum lagoi stadii ι Is sub initium poematis ita canit:
Legssius antiquis Patavinas temperat oerces,C-wrum propria nobis extruxu in Urbe. c..M. Natus est Urbanus vetusto genere de Trenbach, seu Trenbek, quod, ut idem Hessius canit: Per mos , ostrum Clamos, a vitaque parentes Ferme sexcentum fama vivace per annos Floruit, O foris quoque nune conservaι honorem, Heriasque tulit Muque , resque potem .
Pater Urbani Rudolphus it Tresiach, mater Iuliana Radelhossen.
124쪽
Urbanus aetatem teneram literis egregie percoluit; Italiam quoque, at- εdi tio. que ipsam Urbem Romam eruditionis, de tinguarum discendartim gratia lu-hravit: Adscriptus indε inter Ratisbonenses, Salisburgenses , & I atavienses CV Mς Canonicos, misitisque ol ango de Κlolen decessore Romam, impeti an Fu actiones dae confirmationis ergo, quam feliciter impetravit anno Is s 6. I a. Iunii, itit alias dictum. Hujus itineris illud quoque pretium extitit, ut virtute Romae spectata Cardinalium quorundam sibi adjungeret amicitiam. Reversus I ata viam, ob rem bene gestam , promotus est eodem anno in locum Ι'raepositi Patavi ensis, qua siparta jam ante triennium germanus ejus Christophorus de- sanctus fuerat. Incidente sub haec morte Michaelis Archiepiscopi Salgbuo gensis anno I s so. Successori eius Ioanni Iacobo de Κuen confirmationem, de pallium praestolanti, ad expediendum id negotium non alius aptior prae Urbano visus : itaque ejus mandato legatus Romam, iter illud jam tertium inpressi is pari itidem felicitate desiderium Archi-Praesiuiis expedivit; illudque
in seper commodum in rem si iam retulit, ut confirmata cum Ecclesiae Principibus familiaritate prona eorum studia in confirmando dignitatis, ad quam anno sequenti evectus est, gradu sit expertus. Electus est die I 8. mensis Au Electio. gusti anno 1 undecima die ab obitu Decesseris mol angi. Confirma- Confiimitio. usque Pio IV. & commendatus per literas praeter morem non ad Salis-biurgensem, sed ad ipsum Urbanum directas, in quibus Pontifex ait, se electio-ta,nem approbare, & confirmare ; rogare quoque, re hortari attente carissi--mum filium Ferdinandum Regem Romanorum in Imperatorem electum, Gnec non Vcnerabilem fratrem Archiepiscopum Salisbiivi. Ipsi Archiepi- scopo per eadem , inquit, scripta mandantcs , quatenus te, Urbanum scili--cet,& praefatam Ecclesiam ejusdem Archiepiscopi Suffraganeam habeant ,, propensius commendatam. Datum Romae apud S. Petrum, anno Incarnat. se Domin. Is 6 I. tertio decimo Kal. Decembris , Pontificatus anno secundo. Ita Summar. salisbtirg. Constitutus erat hic annus aperiendo rursum Concilio Tridentino r eb II. Ferdinandus Legatum destinarat Urbanum vixdum electum, eumque per li--i
teras semel atque iterum ad subeundam eam provinciam Orabat: sed is mΟ- Cis ' uis deste deprecatus, confirmationem nondum obtentam , praeterea sacros oria Tridentivum. dines, ac consecrationem episcopalem, quam adeptuS nondum esset, excusavit. Consecratus est a Metropolitano Sal Eburgensi Ioanne Iacobo Pataviae consecrauo.
anno Domini 1362. die s Aprilis, ipsa Octava Paschalis; quam celebrit
tem magna solennitate, ac populorum concursu celebratam scribunt. Est autem speciale de Urbano, dignumque memoratu, quod omnium, Superavit
qui in Sede Pataviensi, & anth , & ab ipso sierunt, diutissimo rexit, annis
septem supra triginta : adhaec laude tam incorrupta, ut cum praestantissimis quibusque Decessorum in comparationem venerit, plurimis etiam meritis anteferri. Enituit virtus, ac praecipue vigilantia, curaque Pastoralis, deplo viν 3nti P
rato illo rei Catholicae tempore, quo morbus iam pene ad remedii desperationem venerat, ebullientibus quotidie novis in Austria sic his. Nihil Ferdi- Dolos, is, nandi Caesaris constantia, nihil edicta prosecerant. Illud adhuc in hic ro, qudd nondum auctoritate publica obsignata erat religionis libertas , pro qua '''
ordines Austriaci anno Is r. & rursum anno Issς. omni nisia contenderant. Caeteriam ciam nomen libertatis non esset, res tamen ipsia passim valebat, volitantibus impunὲ doctrinae novae praeconibus, quos contra Principis interdictum studia procerum, & multitudinis tegebant. Quae tum clades coenobiorum i quae sacri ordinis perturbatio i potentissimi quique, &Iumina Nobilitatis qua defecerant, qua sic erant, ut tueri morem Catholicum vix auderent: ipsio numero, & exemplis instituta nova sectantium fiebat, ut impune primum emet, deinde evaderet etiam plausibile , sic ut verecundia Propemodum esset Catholicum dici. Eo statu dioecesis Urbanus regimen aggressus est : Spes tamen in Ferdi- III nando Caesare, quo uno, quod adhuc stabat, innitebatur. Spes altera e. I. Concilio Tridentino, quod Qb principium anni Is 62. denuo retiamtum. Ad Thidis triuii, R. P. Hau Germani aera Tom. I. Κ k k k a illud resumtutic
125쪽
illud Urbanus quo minus accederet, necessitates emciebant domesticae, quae eum a custodia sui gregis abesse longius prohibebant; egit tamen cum Archis Episeopo Salisburgenti de articulis in Concilio proponendis i id Ferdinandus, dc Bavariae Dux Albertus flagitaverant: studebant enim religiosissimi Prin- ei pes invenire viam, satissectendi Novatorum querelis, & per indulgentiam nonnullam deliniendi animos a rigore Catholico alienos : eo spectabat communio sub utraque specie, & coniugium sacerdotum, quae antequam ad Se-
Uitan d- natum Tridentinum deserrentur, communicata sunt cum Urbano, qui ea
provinciae Salisburgensis Episcopis in Synodo Salisburgi anno lsset. ii. μου eis. mense Aprili convocata discussit. Spra apparebat iis impetratis fore, ut cauta desectionum principes obstruerentur duae. Verum contra Tridentini P tres censuere: Caeterum illud de calice remiserunt ad Pontificem , qui tunci uel d*mum Ferdinandus post Sunodum Tridenti solutam ,--.ipia indultum illud de usu Calicis impetravit anno issi quod die decima octavam. ustri,is Junii Viennae, ae subinde ab Urbano per totam dioecesim promulgatum fuit
TVT. Cum primum r ingenti omnium iubilo suisset accepta , nee nullo fruas, es. ciu, sic ut Zacharias Delfinus Pontificis Nuncius non dubitaret seribere, iam ante i . Iulii Musdem anni duas tertias haereticorum partes in urbe Viennensi revocatas ad frugem ; experimento tamen postea cognitum est, plus attulisse noxae , quam commodi , proindeque evenisse ut Elet in languentibus, qui voluptate de potu nOXio percepta , dum videntur ad momentum re veri. aeriorem inde languorem metunt. Posteaquam enim pruritus ille novitatis refrixerat, omnis illa animorum ad bonam frugem incitatio resedit; neque ad aliud lavor ille Pontificis valuit, quam ut novatoribus plura sperandi, Catholicis ad redimendam pacem plura concedendi exemplum suppeterer. Sic una rituum Catholicorum parte loco mota subiit dissidentia de reliquis ; cum alteris ferocia cresteret palam jactantibus, se demum Papistis oculos aperuisesez inde insultare Catholicis , ruboremque , dc contemtum aspergere , quo complures pudendus plane pudor a Catholicis coetibus absterruit, sic ut illi etiam, qui resipuerant, adeo post se non traxerint reliquos , ut & ipsi pristinos in errores sint brevi magnam partem relapsi. Hunc exitum quo minus videret Ferdinandus Caesar, effecit mors, quae die as. Iulii, id est, a promulgato Calice tertia, & tricesima de medio sustulit Principem , cui Scriptorum omnium Consessione plurimum debet Ecclesia , praesertim selicem exitum
Coneilii Tridentini, quod sua potissimum industria promotum, septem sereante obitum mensibus absolutum Vidit, immortuus ipse conatui, quem gerebat ad eam usum in suis provinciis inducendum. Ferdinandum sub anni sequentis finem secutus est Pius IV. cum quo expirare rursum coepit concenseptimo idus Ianuarii Pio IV. subrogatus est, quum olim a sententia concedendi Calicis abhorruisset, eandem postea mentem ad Pontificatum attulit, habuitque omnium primum, ut . indultum illud de Pio IV. extorrum refigeret, non existimans aequum, deis ferre levium quorundam hominum postulatis, qui veteres Ecceseliae ritus adeo flocci facerent, ut haereticorum potius novum morem, quam reliquo rum ritum Catholicorum imitari mallent: haec enim serme literariam eius
- ad Urbanum Patavi ensem dedit. Nam quum ob sublatum
.siaintain Calicem motus nerent, precibusque fatigaretur Episcopus, metu etiam in talie . jecto, ne qui propterea ad hostium signa deficerent, rem omnem Urbanus ad consilium Nuncii Pontificii Viennae sedentis retulit, explicatis rationum in utramque partem momentiS, denique edoctus de negotio Pontifex ad Pataviensem haec in verba resicripsit:
Meuerassis starer, Auram ct Apostolicam bene maem. Certiores nos Γ QtmMm Imperatorem electum residet, se abs te ἀν--s...ta iasultum Disses per Communione sis utraque sterie, utrum eam Disces is tuis --
guantibus comedere deberes : mse etiam straptum, in quo, quae m concedenda , aut deneganda ea re commoda, ct incommoda essem, diligenter complexus es Placuit
nobis zelus, quem in hac re signi siet laudamus etiam prudentiam tuam, quia de
126쪽
Urbanus. 629 . re tam gravi nihil temere agendum putast: sed Apostoliea Sedis Nuntium , lates.
per eum sedem imam Apsossiam αmsuluisti. Sed nos confideratis nobiscum auentiis iis, quae abs te profissa fuerunt, in eadem sententia mangimus, in qua etiam tum, cum a Praedecessore intro ea licemia e agitara, atque expressa Ibit, fueramus a non esse hae In re recedendum a ιam vetere,'a ta Sanctis Patribus approbaro, Sanctissime retento Ecclesiae Carbolica instituto: nec debere te, vel quenquam alium, mo veri levium quorundam posuimionibus hiconsultis: qui si verι Catholici essent, Sanctam Maetrem Ecclesiam magis revererentur, neque e s disciplinam, orruus tam temere abjicerenι; θ' verὸ Catholicos potius, quam haereticos horum temporum , tu usu tam Divini, ac venerabilis Sacramenti sibi imitandos esse saluerent. Si sub una Decie perinde cisistum integrum, ac sub utraque , fumi credunt, sicuti credere debent, cur una specie contenti non sum p Cur immutari ritum Ecclesiae aribautiquum, ab omni s CaIbolicis nationibus ter tot Iecula observatum, volem si non eradunt, Me i o Cassobtasse nomine tantum esse, re ipsa autem cum bereticis sentire ostendunt. Nam si vere Cattilici essent, nullo pacto sibi cum haereticis, nisde caerimoniis quidem, conveniendum esse putarent. Itaque metus ilis, ne, denegaraeis Vis sacri Calicis , ad haereticos transeant, te movere non debet. Si enim id facturi ym,jam eos cerium habeas, non esse pura, nec ncera fide , nec Dro veris Catholicis habendos. Quamobrem debes , Frater, primum illud eniti, ut popuIus tibi commissus retinendum bi esse statuat potius Ecclesae Cui bolicae antiquissimum, drsancti num ritum , quam eum , quo haeretici utuntur. Si hortando, er monendo nihil pro eceris, tu tuo te Osscio satisfecisse intelligere debebis. Iuisquis recesserit, non tuased sua culpd recesserit. Atque in hac sententia arib constanter, O sortiter
manere debes, ut vulvus Iactura, aut pol ιι metu, ex ea ιe dimoveri paItare, eris,nili temporalia bona a mittenda essent: etiamstsisbeundum esci Marurium. Pl ri, iusis constantiae praemium aestimare debes, quam quantas-tis opes, e por
ba bona: Martyrium veri adeo non es sinterjugiendum homini verὸ Chrsstiano, O Carbolico, ut sit etiam expetendum, O in singularis beneficii lota a Deo accipiem dum a ct felix habendus sit, quicunque dignus habitus fuerit, qui pro Christo, erpis ejus Sancte is Sacramentis Sanguinem inundat. metum Romae apud Sanctum Petrum sub annulo Piscatoris , die XXVI. Mase. MD VUL Pomiscatus nostri
Haec sententia Pontificis , quae quemadmodum obtinuerit, haud satis utimeri usus compertum, cum exploratum sit posterioribus etiam annis usum Calicis in noninim sin Austria viguisse , certe ad annum nutus seculi postremum Pataviensis Episco pus Leopoldus, ut in imo memorabitur, multis argumentis ad eum penitus abrogandum pugnavit. Mollior interea tentabatur via ι monendo, adho tando. fucum illum inconditae pietatis rationibus detergendo , quo etiam es.fectum, ut multa hominum millia spuriam illam appetitionem ponerent, morem veterem resumerent, legique Otholicae sua sensa gratificarentur. Caeterum nutante tantisper Calicis indulto cum leves homines freme- IV.
rent, non deerant sibi Sectarii, qui obnitente quantumvis Urbano, atque opem Pontificis implorante laxarunt demum, quas dudum moliti sunt postes. 'U' Dudum pervaserat apud plerosque opinio, Catholicam rem in his provinciis pariter cum Ferdinando occasuram, quem ipsum ab uno Canisio, & Jesultis, dc Labacensi Episcopo Urbano fulciri, in eaque sustineri dictitabant: eo domum ad Majores apposito celeusma cantabant: iam funes Jesultis, iam forum sibi datum praedicabant. Nihil tamen hactenus e Maximiliano Caesare impetraverant ; quin anno Is 66. quum in Comitiis Viennensibus sub finem Novembris ob causam belli Turci ci celebratis cuti semper consuerunt piscari in turbido, & constituto in angustiis Principi legem scribere sacrorum in iis, inquam, comitiis quum suas naenias de libertate Augustani dogmatis imstaurassent, tum quidem strenue repressi sunt, percontante taesare , ecquem tandem Arii culorum fidei ad ipsbs retulisset ὸ illiidque ad extremum respondente: discederent e provincia, quibus animus serret aliam ab se fidem sectarii eumque id saltem sibi dari contenderent, ut Jesultas moveret loco . respondit, id negotii spectare ad Pontificem: suarum vero partium esse non Iesultas, sed
127쪽
Ninnim Ii. Suceessit bellum, quo de diximus ingenti copiarum numero, grandibus impendiis gestum ; conflatum Caesari permagnum ae alienum, cui dissolvenit,t ereti, do cum laboraretur, ordines Acatholici suum id tempus ducebant i collatis 1 st ' ipsi copiis, quod servide petebant, etiam visi sunt mereri, adepti denique in praemium anno ls6g. uti Proceribus, & Nobilitati inferioris Austriae liberum Augustanae Confessionis exercitium in oppidis , castris, & pagis ipshrum jus fasque esset: eandem veniam superiores Austrii sibi datum rati, sine Consule usurpaverunt. Caeterum cautum de civitatibus & plebe, uti ne ipsis impune esset avitos ritus deserere, nec nobilitati pro ipsis intercedere; de quo ubi no-hilitas fidem, seu ut vocabant, assecurationem dederit, sere ut concessio Caesarea vim suam tum primum habeat: secus autem minime : id anno demum Is i. ratum fuit. Sed haec coercitio tametsi provida, tamen plurimarum inde turbarum extitit causia. Nam concessio primoribus facta cum sperar tur, velut offa cerbero objecta, latratum sopiti ira, tamen isthuc evalit, quod in eiusmodi solet, ut velut anguem inserto capite etiam cauda sequeretur, fieretque non lente, ut Lutherismus in partem receptus eam reserret hospitii gratiam , quam erinaceus in nidum bonis pactis admissus: in quo tamen mentem Caesaris minime suisse laevam intelligo i majus malum minore rein demtum cupiebat, illamque sectarum divcrsissimarum in dies emergentium licentiam circumscribere et qua gratia constitui uti certa conficeretur norma, qua veluti ripa coerceretur torrens ille estraenium doctrinarum. Eum in finem evocati sunt David Chitraeus, & Joachimus Camerarius . veteres Confessionistae, qui formam agundorum e legibus Augustanis consectam Austria o cis Luthericolis praescripserunt. Dis,hu: - religionis discrimine non modo Ponti sex erectus Legatum denuo
contia movet. Commandonum in Austriam misit, verum etiam Urbanus Patavi ensis cum
Archiepiscopo Salχburgensi quo non alium Osficio suo digniorem Pontificem id temporis Germania tulit in medium consuluit. Cum Caesare vehementer questi de concessione modo dicta, expositoque religionis universim dorrumpendae periculo. abstulere ex eo decretum gravissimum , quo ita cavit, ut si quid ultra concessionis nuper factae terminos a quoquam attentaretur, speciatimque si quid in fraudem aurium parochialium, si contra leges Tridentinas in ritu contrahendi matrimonii , si intra quartum propinquitatis gradum nuptiae convenirent, de eis iudicio Ordinarii graves expeterentur poenae. Praeter haec coacta Synodus Salisburgi anno a 369. die quarta decima Martii,
a. s. iiis. I in praecipuas post Archiepiscopum partes sustinuit Urbanus , sectimque
habuit Bernardum SchWaret Decanum Patavi ensem, & Conradum SchWkgerium Sacrae Theologiae Doctorem, Patavi ensem Canonicum. Scopus Con
cilii princeps , ut Decreta Tridei iti fusiciperentur, summoque sudio ad effectum optatum perduceremur uti habet epistola praevia Joannis Jaeobi Archiepiscopi ad Clerum, & populum suae provinciri id quod itidem singuli Patrum in Synodo praesentium in grege suo procurandum, observandiimque polliciti sunt. Duravit Conventus ad octavam supra vicesimam Martii, qua die solennem Iiturgiam honoribus Sacrosanctae Trinitatis in aede Metropolitana cantavit Urbanus. Sanctiones erant, & multae, & numeris omnibus absolutae, in id praecipue constitutae, ut essent velut sacra linea doctrinae Catholicae, moriam-as a. que clericalium ; quas idcirco Gregorius XIlt anno Is r. vehementer probatas, Maximiliano Caesari impense commendavit.
H. Quo vero certius ad executionem venirent, convocata rursum anno I 73.
Augusti eadem in urbe Synodus, in qua cum aliis Urbanus Pata-sν4.4. s. viensis assedit: ibi Canonra denuo recogniti, deliberat limque de modo , qui iobul. videretur de singulis quamprimum deducendis in usum , in quo minime equitat 1 is omnium cessavit Urbanus. Nam ubi primum Pataviam rediit, habito cum
suis Consilio studiose providit, scriptisque ad Archiepiscopum literis die secunda Octobris eiusdem anni, rationes omnes, & vias, quas ad exequendum sanctiones iam dictas pro sua dioecesi meditarus esset, exposuit, petiitque una bonum numerum exemplorum , quae sormis Ditinganis imprimebantur,
128쪽
quamprimum ad se transmitti. Dedit inde operam ut visitata dioecesi disci, i . plina Cleri & Coenobiorum meliorem in modum instauraretur ; cuiuςmodi Monasteriorum visitationem adornavit anno IpTς. mense Junio , assumtis in ios Rcietatem operae nonnullis ex Universitate Viennensi Doctoribus ι quae res non absque magna pristini vigoris instauratione processit, uti meminerunt Acta Theologica. Sed quantum etiam Oscii sui Praesul satageret, tamen exasperatum in- Exaspernum dies malum , patuitque brevi, religionis fores nullius custodiis minsis tui bcommitti, quam indulgentiae. Nobiles enim minime contenti ecclesiis, quas tempore concessionis possederant, alias atque alias qua occupaverunt, qua e fundamentis excitarunt ι decimis etiam , beneficiis, aliisque ecclesiarum auribus pro commodo correptis. Ad haec quod imminuendae sectarum multitudini quaesitum suerat, in earum nutrimentum evasit: Nobiles enim, quum in Aeademiis acatholicis operam ponerent, alias alii praeceptiones revexere in patriam. Denique quum per indultum Nobilitati factum speraretur fore, ut exsatiatis horum cupidinibus a ciendo motu quiesherent, id omne in contrarium vertit: nihilo enim mi etiores efficti, eodem ardore pro libertate quarti ordinis, ad quem concessio nondum pertinebat, certarunt ; hoe acriorOvi, quo major indies numerus ad eorum eXemplum, ac praesidium se applieabat i cumque vetuisset etiam Caesar edicto, ne qui Nobilium pro ordine in serioris subsellii preces interponerent, idque esset inter pacta tonoessionis iureiurando firmatum ; tamen coniumstis studiis , di civitates pro se, ae populo, ct Nobiles pro sociis velut in causa communi depugnabant: alia precibus, alia per vim facere, plane omnibus modis fatigare Principem , ut Catholicis vinculis exoluti pro arbitrio degere sinerentur. Nulla unquam aetas Austriacis Principibus pares reseret gratias, qui nisi fuissent ea , qua erant, constantia, actum erat in Austria de re Catholica. Maximilianus Oear. quum videret quo res evaderet, seaenos adduxit, gravibusque edictis primum, deinde etiam poenis veluti per uros, laesaeque Maiestatis reos compressit ι quo ex capite nonnullos etiam e palatio, & Osficiis publicis iussit facessere. Tali rerum statu Maximilianus obiit ad superos anno is 6. die duod UILeima Octobris, eui filius Rudolphus huius nominis secundus in summa re s76. rum suceessiti Is sibi Pragam urbem habitandam decreverat ι Austriacis pret Deit Ernestum fratrem , quo tempore quum eadem studia pro libertate po pularium serverent, indiesque graviores designarentur excessus, sic ut desie
tis Augustanae Confessionis placitis dogmata fidei pro suo quique genio sibi
cuderent, in vulgus spargerent , auctoritatem Principis in negotio Religionis, contra quam legibus pacificationis sancitum esset, contemnerent ; e terris exia teris evocatis praedicantibus, provinciae novas inserrent sectas. Nee modbtempla Catholicorum invaderent, profanarent, reditibus, ac sacerdotiis exuerent; vertan etiam peti as ecclesiasticas, praeterea ad corrumpendam praesentius iuventutem etiam Magistros literarum Catholicos ex oppidis eiicerent: quid multis ὸ extinguere penitus religionem Catholicam aggressi, nec iam sacerdoti ad aram iacere, neque laico avita profiteri sacra, integrum vellent,
eorum etiam, qui secus auderent, vitam periculi manifestam lacerenti past res interea suos tanto studiis ardentioribus colerent, severent, protegerent,
silentio saltem, ubi res aliud non sineret. dissimularent, dum ab exedris, publidisque suggestibus in omnium ordinum e Catholicis famam grassarentur; haec & talia cum fierent, tum illud erat intolerandum . quod bona, quae Mai res suis suorumque Manibus expiandis in loca sacra supremis potissimum t bulis contulerunt, omni iure susdeque habito vendicarent sibi ; ipsi seuerentur Catholicorum sacerdotum stipendiis, ipsi fundationes, Z quibus in Sanctos honor, in fundatores verb defunctos Mictus rediret, aut everierent omnino, aut impedirent: in oppidis denique 1ic agerent, ut cives Catholicos, & comis mercio suo ac χcietate, & gram senatorio, officiisque publicis omnibus eri elusos, ne communibus quidem civium privilegiis gaudere sinerent, nisi
qui Praedicantis examini subjecti calculum ab eo propitium serrent ea no ma
129쪽
ma proposita , ut cuicunque demum sectae adhaerere fas esset , modo non Orihodoxae. Licentiam adeo vaecordem non sibi diutius tolerandam putavit Emestus Archidux, suoque potissimum hortatu auctor fuit Caesari, ut solenni decreto
sermatio Re- reformationem ediceret: Igitur anno Is79. imperatum , ut excederent e pro
vincia, quicunque doctrinam & institutionem Catholicam audire nollent, salvo tamen Decreto Proceribus, & Nobilibus olim dato. Sed hoc perinde
erat, atque alveum siccare, fontem non obstruere. Nam continuo potenti simi quique causam popularium veluti sociorum agere , cum quorum preci bus, minis, tumultibus per annos inde secutos assiduo certatum fuit, egregia Rudolphi Caesaris, Ernestique Archidiacis constantia i quae si partite descri here aggrediar, etsi ab instituto non abhorreant, tamen ad alia properantem mole retardarent sua, optisque in immensum excresceret. Dudum noS eo labore levavit excellentissimus Comes Κeven hillerus, cuius opus in ligne nuper typis recusum plane theatrum est rerum in eo negotio gestariim.
pyi' Ad Urbanum Pataviensem xedeo, cuius potissimiam indultriae salutaris executio incumbebat. Is primum in oppidis, & villis ditionis episco- . palis edicto propolito, qui redire ad sanitatem nollent, eis missione data res habere suas sui lit. Curionum praecipue parochialium delectum secit singui rem cuiusmodi ut deinceps etiam suppeterent, clericos suis impendiis ale dos in disciplinam Collegii Viennensis tradidit. Ad haec sacerdotum nupturientium quos ob inopiam Pallorum satius nonnunquam Episeopi tolera dos putabant, quam omni plebem sacrorum usu privari rem repressit g vi denunciatione ad parochos, qua vetabantur eiusmodi pellicatus sacrilegi praestites agere, aut ei caeremoniam connubialem impendere. Ob quae realia, quum auctoritatem omnem Officii pastoralis expromeret, irritati adversarii excussa propalam obedientia scripto publico contestati sunt, se nullum ordinarium praeter Christum agnostere. Interea reformationis negotium. '' ρ ' per auxilio Principum strenue premebatur: receptae de indebitis
possessoribus Ecclesiae, expulsi de oppidis, & parochiis illi, qui non per ostium fuerant ingressi ; excursiones oppiὸanorum, quas ad alienae fidei doctores in
vicinis arcibus concionantes gregatim facere consueverant, severis interdictis coercitae : hmissi denique cum potestate publica, qui statum oppidorum eo' gnoscerent, religionem ad normam decreti Caesarei reducerent, refractarios ad parendum aut mutandum tum compellerent: his adjuncti Doctores Catholici, quorum ossicium erat, sequiores opiniones eximere . docendo, hO tando, pugnas etiam cum adversariis conserendo veritatis Catholicae lucem vel invitis offerre ; quo in munere quum operam non postremam navarent
Societatis JEsu Patres, qui rogatu Episcopi Passavi ensis, & jussu Archiducis Ernesti in, urbe praecipue Cremesensi operam Apostolicam ingenti cum fructu navaverunt, tum laudem longe clarissimam tulit Melchior Cleselius, qui Episcopo Urbano a Consiliis, eiusdemque per Austriam inseriorem Vicarius, magnus plane vir, doctrina, eloquentia, Zelo, dexteritate, ac fortitudine prorsus Apostolica, quam multa, & strenua ad votum Urbani secerit, testis est laudatus alias poeta, qui res primiim Urbani pro integritate religionis gestas, deinde Cleselli versibus haud absurdis complexus est:
Urbani, ait, virtus nunquam concessa moveri, Crudeles nimium nec disi vulare rapinas, Nec poterat tolerare sui damna horrida regni. Ergo velut pecudum custos oviumque Masrister,
Dum sacris gregibus timet a conmmnibus herbis, Infectum sabis pecus a praestrabus arcae
Admonitos iterum atque iterum bonitate paterna
'sistros aestus justis, viri sque malignum Excutere, aut absit gratas sibi quaerere sedes, Accepto secum pretio, quod quisque per arva, Dj j j o by c oste
130쪽
'. Praessia , rura , domos , fundos cumulare valent rhe, ait, bisu quibus heus sanis medicina parari Tempestiva nequis monitis , accedite partes in vestra Dius , agnosve relinquite sanos. ἰHis ita transactis animi pia lamina vertit
Ad loca in Austriaco late ipsi subita regno:
Magno igitur rursus curarum fluctum aestu, Qua ratione queas terris Gertere pestem.
Nee suis ulla magis praesens Iortuna laboram, Iram se disivis instructus Melchior armis Helius , cui lingua Dat plenis a caeli Nectare , qua sexus posis domitare vel uss, Mitratur, magna qui dexteriisse, Ad e Principiis obstet. Et certe obycurum es mss. , quam mente sagaci Turbatas Christi res egerit, O quot iniquos Invidiae stimulos , coerique odia a era vulgi
Ultro pertulerit, dum non cessaret arroces Longe arcere lupos; ad o vile reducere Dasor . Hinc illincque agnos; Des iles firmare; jacentes Digere; aegrotis medicamina Ino; procaces Myraenare bircos, ct duris dura minari; orreretque nihil, virtute invadere magnum,
Principis Uriani ditio quὁ tota malignIs purgata haeresbus sub relligione parentum
Vimeret: tantis Mus optimus annuis avo
Votiique Chlefilii Divos habuere secundos. Cernimus Urbano quidem sub Principe multos
iactenus beresum variis erroritus actos, Nunc magis atque magis tacitas a sere fraudes, EI revocare gradum , verumque intrare Mnem.
Haee & alia praedictus auctor , qui Carmen suum anno I 189. In lucem dedit. Anno sequenti mandante urbano typig edita est per eundem taeselium methodus ossiciorum divinorum pro omnibus cujuscunque status, & dignitatis ecclesiasticis persisnis Pataviensis dioecesiis in Austria insta Anastim, ad ἐπι--- quam caeremonias divini cultus componere , sermones sacros ad populumUriae habere, Eucharistiae Sacramentum distribuere , aliaque ad animarum curam . . pertinentia administrare sublata rituum varietate nossent. sed eodem anno scilicet i s yo. cum industria Cleselli rebus pro fide g ostia , ius aded enitesceret, eidem ab Caesare mandata est quis gloriosa , tam dimucilis sparta Resormatoris generalis per inferiorem Austriam: quum enim ab anno, & dimidio salutare coeptum paulisper adhaesisset taedio eorum , qui Commissarii, iit vocabantur, is id munus deputati, inrer se nec studiis, nee judicio consenserant, quippe nullo duce, aut moderatore ς alterque alteri obturbaverat dissimilitudine statutorum; quum alii districtius, indulsenter alii negotium capesserent; aliique contra alios asciscerentvr patroni ; partim inde promovebatur ad summam; aperti etiam motus obnitentium fiebant rquamobrem Clealius universio negotio praeficitur cum potestate plena, de cuius imperio cuncti reformationis socii penderent; praescripta ad haec semmula seu instructio, quemadmodum in locis , ubi reformationem auspicaturus sit, conciliaret primum animos, promulgaret edimam , refractarios in Curiam compingeret, obedientes consessione sacra, & synaxi expiaret; tum illos alios ε custodia eductos, si duritiam nondum ponerent, dato spatio triumestri terris omnibus haereditariis excedere juberet: in eos denique, qui se- ditiosis concionibus, ant alia ratione concitarent plebem, explicato rigore com