장음표시 사용
161쪽
664 EPISCOPUS PATAVIANSIS LXTI
Juramentum Decani. EGO N. Canonicus & electus Decanus Ecclesiae Pataviensis, omni studio , cura, fide & diligentia, nunc & imposterum enitar, ut quaecunque ad honorem, utilitatem, bonum, florentemque praedii se Ecclesiae statum faciunt, eonserventur & promoveantur; Iura, libertates, immunitates, bona & Privilegia, statuta item approbata, & laudabiles ejusdem Ecclesiae consuetudines pro virili defendam & tuebor. Commissum mihi munus, & eidem adhaerentem jurisdictionem diligenter, α fideliter exercebo. Ut ea omnia, quae de horis Canonicis debito modo & tempore persolvendis & in universum de cultu divino pih devoleque Prosequendo statutis comprehensa sunt, a Clericis & Chori Ministris pro statu& conditione cujusque studiosε observentur, seduld operam dabo. Clerum mihi subjectum in moribus, & vita, quoad potero reformare studebo. Personaliter semper residebo, neque absque Capituli licentia , contra quam in statutis concessum est, hinc di edam. Decanatum contra quoscunque sime damno, impendio, & praejudicio Capituli, meis sumptibus & laboribus defendam, & tutabor. Eundem Decanatum sine expressio Praepositi,& totius Capituli consensu,
nec resignabo, nec permutabo, aut dimittam. Domino Praeposito & Capitulo reverentiam, & coniunctam obedientiam debitam, iuxta statuta, & laudabiles Ecclesiae conietudines exhibebo. Praeterea Iusjurandum a me, dum primo ad Canonicatum admitterer,
Omnia & snsula iam dicta omni dolo & fraude remotis inviolat E pra stabo,& ita promitto & juro. Sic me DEus adjuvet, & haec sancta DEI Evangelia. Forma Dramenti a Nobilibus maesta LICh N. von meinen 4. Ahnen Adelichen Rittermassigen Geschlechis geboh
EGO N. fidem quam nunc Ecclesiae Pat3viensi do, firmam, & inviolatam
praestabo semper. Statuta edita, & edenda, approbata tamen & approbanda, nec non laudabiles Ecclesae hujus consuetudines a majoribus rationabiliter introductas & per manus quasi traditas sive scriptae, sive non scriptae sint, diligenter & fideliter observabo, nec me illis verbo, vel facto, clam vel palam, directis vel indirecte ullo unquam tempore opponam. Iura, libemtates, immunitates, bona, privilegia, ac praedictar Ecclesiae statuta, pro virili defendam, & tuebor. Pericula, damna, Et incommoda iis imminentia quantum potero avem tam, di propulsabo: Praeposto hujus Ecclesae reverentiam; Decano de Capitulo simili, di separatim juxta statuta de laudabiles hujus Ecclesiae consuetudines obedientiam, de reverentiam; reliquis Canonicis, seu fratribus dilectio nem fraternam impendam, di exhibebo. Nullo unquam tempore mimis Praebendae de Canonicatus, sive sub nomine indulti, sive cujuscunque facultatis a quocunque concessae aut concedendae praetextu, absens petam.
162쪽
Nunquam conabor obtinere a sede Apostolica, aut eius Legatis privit gium, seu gratiam proventus in absentia percipiendi. Absolutionem k Iuramento, quod nunc praesto, aut ejusdem remissionem non impetrabo, aut per alios meo nomine impetrari curabo; neque impetratis, aut proprio etiam motu concessis utar. Canonicatum meum, contra quoscunqtie adversarios sine damno, impendio, & praejudicio Capituli, meis sumptibus, & laboribus defendam α
Si quas Capitulum ob receptionem meam expensas secerit, aut pericula fasceperit, sumptus restituam, & Collegium, quoad potero omni onere levabo. Insuper juro me absque omni simoniaca pravitate , & illicita pactione
Canonicatum meum adeptum esse.
Omnia & singula jam dicta omni dolo & fraude remotis inviolatE praestabo. Et ita promitto & juro. Sic me Deus adjuvet, & haee sancta DEI
Evangelia. uramentum Pompleto Tristinis.
EGO N. Canonicus Ecclesiae Pataviensis Juramentum a me vel Proeura
tore meo) dum primlim ad Canonicatum admitterer, praestitum, repeto, & nunc iuro, me secreta Capituli, iit in stadiitis cautum est, nemini unquam quovis modo paleia tiarum, sub poena in iis statutis expressa. Sic me DEus adjuvet, & haec sancta DEI Evangelia.
Corolus rerdinandi l. Caesaris proles, Styriae confiniumque provinciarum Limperium a morte Patris adeptus, ε Maria Bavara numerosam sobo t 9 lena sustulerat; in his Ferdinandum postea Caesarem hujus nominisseeundum: deinceps Maximilianum Ernestum, cujus mentionem idcirco f eimus, ut notemus errorem quorundam, qui eum in censiuin Episcoporum Pataviensium retulerunt, lapsu adeo manifesto, ut confutatione non egeat.
Nisi illud λrsitan fuerit, quod, cum de Adjutore Pataviensi primum deliberaretur, tenella adhuc Leopoldi aetate prior iit natu, sic votis in eam spem vocaretur Maximilianus, quem tamen subinde placuit in spes alias servari. L berorum Duodecimus erat Leopoldus, in lucem editus anno I 186. die nona Octobris: ingressus est, ut erat illa domus, Gymnasium sanctimoniae veritis, quam virtutis, quippe parente pientissimo, matre illa, cujus memoriam ob ineredibile religionis reparandae studium, & constantiam plus qum flami. neam in illis circumfrementium Erebi satellitum, resque Catholicae reliquias ad interitum urgentium violentissimis consiliis, nulla pro merito celebrabit aetas; terte provinciae ut salutis auspicem venerantur. Hunc sanguinem cum virtutibus Leopoldus hauserat, eam cumprimis sortitudinem, quae, ut Pallavicini verbum usurpem, summa fit in haerestu mucisseaque oppugnata, ac propugnata orthodoxa fide, ocurataque religione. Institutione matris nam patre anno aetatis quarto ostatus est & hunc avitae religionis amorem, & haeresum odium alte combibit; iis praeterea exercitiis aisiesa-ctug, quae Austriaci solent: DEI Matrem impensὶ colere, cujus sodalitiis de ad scri pres est, & praefuit: sanctissimum mysterium in deliciis habere, cuius venerationis exempla non eo modδ tempore, quoad in patria versatus est, sed per omnem deinceps vitam illustria praebuit, quae subinde referre non omitia temus. Ingenium et strenuum, sagax, industrium. Addit Kevenhillerus t in initatui, aetate minore fuisse regnorum, ac provinciarum parandarum cupidum; in adulta sedatum admodum & aequabilem: verum enimvcrd res ejus peratis pensanti facil4 liquebit, ineredibile rei Catholicae vindicandae studium sume, quod eum, hi postea narrabimus , subegit, regna. & provincias non recu-sire potius, quam ambire. Lἱteris operam sub Magisterio Societatis dedit: Lis 4R. P. Hausia Germania sacra Tom. I. P ppp
163쪽
666 EPISCOPUS PATAVIENSIS LXII
nec puduit, ut tum erant tempora, Atheneum GraecensE Parente fundatum adire palis cum fratribus, periculum etiam publicum in arena Academicacere, dimicatione Philosophica sub auspiciis Rudolphi Caesaris, cui tesseras
consecravit, non segniter suscepta; ludos etiam comicos, quos in Lyceis no stris edi mos est, non dedignatus, anno I scio. in theatro Graecensi pe nam
sustinuit Ambrosii; id quidem aptε ad rem, ac pro instituto, cui dudum antis
latitaruiom destinatus fuerat, jamque olim, decennis cum ellat, anno Is 96. per ordines..ini i quos vocant, minores initiatus ab Episcopo Seccoviensi: ubi sunctionem etinam sacram, quam Acolythi solent, in basilica Graecensi patiuncum Maximiliano
II. Iam anno Is 'I. quadrimus Ecclesiae Pataviensi parabatur; anno dein Destis tua aetatis duodecimo adoptatus est ab Urbano, quod nuper diximus, in Adjuto. δὸς εΣ rem solet, successionis, de quo tamen inter Caesarem, & Pr
mensi. ceres Patavi enses ita convenerat, ut possessonem rerum nisi adultus ne adiuret: ita factum, ut ad annum aetatis usque vicesimum, larem paternum colere pergeret, cum interea clavum Pataviensem Administri nomine moderaretur
Chi istophorus PGttingerus ejusdem Ecclesiae Praepositus ; curam etiam huc Rudolphus Intendente Rudolpho Caesare, ut nepoti suo sponsam interea pararet sine macula, sine ruga: iteratis namque decretis altero ad provinciales Austriae ; ad Diis. ais p Ipsos Praedicantes altero districte mandavit, istis, quod contra repetitum aliasisV. edictum in urbibus & oppidis, aliisque Ecclesiasticorum, & Catholicorum ordinum, locis, & parochiis exultare contumaciter auderent, uti octidui spatio una cum apostatis Sacerdotibus & Monachis, quorum perfidia & criminationibus accendi populum constaret, uti aque cx Austria se aufferrent; sectis illico in vincula ducendi, supplicium corpore & fortunis daturi. Cum Provincialibus autem graviter questus, quod non contenti declarationibus alias editis finem non sacerent obtundendi sibi aures, animumque curis alio. qui gravissimis belli Turcici, aliisque faucium importunissimis interpellationiabus exulcerandi: indἡ renovat decreta superiora de exterminandis praeconibus; de resormatione strenuo promovenda; cui moram si facerent, denun- ciat eos loco omni gratiae & concesso alias exercitio privandos. Utrumque decretum datum est in castro Podiebrat die I 8. Octobris anno I sy8. Inter haec Lobelius cum delectis reformatoribus, & manu militari maiorem Austriae superioris partem oppidatim, vicatimque lustrando, pastores Catholicos pro alienis inducendo revocavit ad ossicium. Sed scilicet nondum obstructus erat fons, non excisa mali sedes, nec ademptus corruptelae receptus: nobilitas, cui eatenus parcebatur, suopte partium studio, adhaeca proscriptis accensa, & scilicet specioso conscientiae obtentu palis obniti, bona sacra trahere, ducere, Catholicos Sacerdotes ipsi pariter expellere, Prae' dicantes reducere, divortia injussu judicis ecclesiastici faceret ob quae Caesaris . anno 1 sqq. literis gravissimis Lobelium admonuit, ageret, curaret, ne nobi
. s. a. concessionis limites adeo fidenter egrediendi veniam faceret. Id ille
tu is ν ista cturi diligenter exequeretur, arcem tamen negotii, id est, reformationem urbistione. Lincensis anno primum sequenti a ressus est. Eiusdem generis pugnae per inferiorem Austriam fervebant, illudque potissimum dabatur opera, ut non se renti fraenum licentiae intra concessionis terminos scriberetur modus. Sed nimirum radice non revulsa perpetud dimicandum erat cum ramentis frutiis cantibus; quae causa erat, ut Hathias Archidux exemplo Ferdinandi con cellionem ipsam nobilitati factam velut stirpem noxiam eruendam putaret δpontifri Le cujusmodi consilium Rontifex Clemens octavus in abroganda concessione
z: . - Calicis pr ivit, deditque Leopoldo per Nuncium Apostolicum sub anathem
.s. -tis denunciatione in mandatis, ut eum usum aboleret, Sacerdotibus injungeret. ne posthac laicis Christum sub utraque specie porrigerent. Iam nuper sub Georgio XIII. & Sixto V. incidente morte quorundam Epistoporum, quibus eiusmodi venia data suerat, dubitabatur, an ea concessio ad ipsorum pertinuerit ossicium, proinde valitura etiam in successoribus; an amxa tantum personis, extinguenda per mortem. Sententia fuit, extinctam videri cum personis, -
164쪽
persionis, neque licite usurpandam ab sacerdotibus, praeterquam iis, quibus dicti Epistopi ante obitum, eius usus gratiam iecerint. Casu igitur ejus generis per excessum Urbani Praesulis nuper oblato, Clemens judicio decessorum institit, perque dioecesim Pataviensem quam primum inci iussit. Leopoldus de re omni certiorem secit Mathiam Archiducem : sed hunc ea tenebat cura,
ne si hune lapidem sibi movendum sumeret eo tempore, resormationis negotium adhaeresceret. aut certe operosius redderetur. Re in consilium adducta is . decretum, uti delectus fieret virorum proborum, & expertae doctrinae, qui cum Melchiore Clelatio re probe ventilata sententias dicerent. Id factum anno Isoo. ubi erant, qui vetera recoquerent: rem esse seipsa non improbam, nec in sacris paginis interdictam , in primordiis etiam Ecclesiae usitatam, aliaque Dusmodi dudum extrita .' praeterea fructum, qui extiterit eius concessione sub Ferdinando vulgata: Conversiones multorum ; aliorum constantiam ,& a sectum adversus rem Catholicam, quorum modo desectio pertimescenda sit, aut certe maeror, & querela expostulantium, quid tandem culpae in se admiserint, ut ipsi uni privilegio, quod Viennensibus, Neostadiensibus, vicinis praeterea Bohemis, R Hungaris maneret integrum, fraudarentur. Et cui tandem agresti ita conformandus sit animus, ut existiment tantundem sub una specie, atque svh utraque sumturum non defuturos ab adversariis sarcasmos
de furibus Calicis, de ramannide Papistica, de statutis arundineis, de fluxis pollicitationibus, quibus speciose ad Romana Sacra fuissent pellecti.
Ex adverib Clesielius cum hono Theologorum numero, ac nominatim Henrico Hariungio ita disserebant: rem esse contra morem Ecclesiae Cath licae , mox ab obitu Pii IV. revocatum a Pio V. deinde eo pacto toleratam, ut eum vita Episcoporum e miret. Ipsum porro Pium IV. qui concesserat, potestatem revocandi sibi diserte retinuisse, si seuctus, qui sperabatur, non exi. steret, revocatam a Pontificibus esse quibusdam in locis I modo etiam a Cle- imente cum imperio supremo, atque anathematis indictione revocari per dice-cesim Patavi ensem. Nec suppetere exceptionem a fluctu; quod experimento cognitum esset post publicatam etiam Calicis veniam non diminutum haere sum numerum, quin juncto agmine irrupisse; nec retentos in gradu Catholicos, quorum permulti ab eo tempore Romana castra penitus deseruerint; alii ad Utriquistas defecerint, pudore scilicet multis suborto, ne religiositis caeteris avitos ritus colere viderentur. Id Alberto Bavariae Duci visum adeo indignum, ut incommodis etiam, periculisque contemtis privilegium illud per
edictum publicum sustulerit: hoc sane potius imitandum esse, quam serenda illa insolentium dicteria, quibus & e suggestu, &in scriptis glorientur, se P
Iistis accendisse lumen, emendasse ritum, fecisse imitatores suos. Hunc plauum obstinationi servire: eripiendum rursum esse I secus fore ne unquam, ut religio pristinam in his provinciis faciem induat; tantum abesse, ut interdikoealicis sit allatura conversioni moram: non laboraturos de calice, ubi de reli quis constiterit. Qui conm existiment, iis intuendum exemplum Ferdinam di Archiducis, qui perfacile impetrasset una specie contentos esse, posteaquam eos ad caetera cum Catholicis sentienda deduxerat. Nec vero extimescendum in Catholicis motum, aut consternationem animi, quin hanc potius e concennone orituram: multa esse hominum millia, qui pastorum voce dedocti animum ad speciem simplicem adiecerint: his publicationem iteratam calicis gravi offendiculo fore, habituris Religionem Catholicam ad instar arundinis vento agitatae, quae iam detestetur idem, jam rursum approbet. Horum potius habendam rationem, atque illorum, qui leves homines haereticis potius, quam Catholicis conformare se malint: & hos, si fidem sinceram alant, ali sim exemplo breviter daturos manus: sin contra sectant, hoc ipsum indicium fore, non ultra speciem Catholicos esse, quos veluti Lirania praestet aliquando secerni de tritico; cerae indignos, quorum causa labefiant termani, quos Pa tres posuerant. Haec universim contra usum calicis militare, etsi alia incommoda non adessent: iam quae Sacrilegia Θ quae iniuriae secrosancti Mysterii, quae in mus promistuci ministerio necesse sit evenire 3 quam cito vini speetes
R. P. Hostia Germania sacra Tom. I. Ppppa corrumpi
165쪽
corrumpi quam facile effundi, praecipue si deportari aliquo, aut vehi contingat ut nihil dicatur de abstersione labiorum, de morbis contagiosis, alii
renitur Flis ultro citesque disputatis placuit, ut usus calicis antiquetur. Nec mora fuit in Pataviensi Episcopo, qui Ocysis decretum fecit, ut illi censuere: Diis ciis, usum calicis edicto vetuit ; id non perinde aequo animo accipiente Archiduce, jς qui ita censebat, ordinarium non recte, ac provide e tranquillitate publica se- eis Ie,qubd Caesare non postulato interdictum calicis proposuerit: decuisse, ut Caesaris authoritate tolleretur, quod Caesaris authoritate fuerat antehac publicatum. Et vero constituerat apud animum suum Rudolphus, omnia relinqui loco priore, cui tamen Arcmdux suadebat, ut quoniam Papa abrogationem mandinet ἔ Theologi censuissent; Epistopus etiam edicto sanxisset , ii certum haberet, nihil moveri; ageret, legaret hominem Romam, qui orato Pontifice impetraret prorogationem sententiae in aliud tempus, quo promtior abrogandi copia se daret. Ita literae Archidueis, quibus tamen per negotia gra-
inqriirui vissima, & valetudinem Caesiaris auscultatum haud fuit; nec legatio suscepta, cuncta, quo fuerant, eo statu mansere; eo tamen fructu, ut constantior inde exereretur conatus a pastoribus, ut, quod apud plurimos alioqui restixerat, etiam reliquis eximerent calicis desiderium: cui demum penitus extinguendo satira visum exequi caput rerum, resom artionem urbium, quae anno Resbimatio iooo. suscepta Lincii duce laudato alias Lobelio, cui Rudolphus mense Mar-- , L Rς Ctio peculiare mandatum idcirco transmiserat, a linctis Commis Iariis, qui in
subsidium evocatis Jesultis duobus, Georgio Scherem, & Joanne Lehendnero saxum operosum moliti sunt, proscripto primum e Curia Provinciae. quod illic agitabatur, alieni cultus exercitio; deinde Scholiastris, & Praedicantibus solum vertere coactis. Reprehenti a Caesare Confessioilistae de injuriis Episcopatui Patavienti allatis, de subtractis praeter fas & aequum juribus etiam spiritualibus; exprobrata praecipue superiorum Auluiae statuum libertas, qua talia designarent, cujusmodi inferiores Austrii nihilo ipsis deteriores sibi sumere ne unquam ausi suissent. Caeterum illud in malis accesserat, quod servente in Styria resormatione multi, quibus il illic lares adempti fuerant, in vicinam se Austriam intulerunt; ibi nobilitatis praesidio tegebaninci quibuscum multa dehinc negotia Pataviensibus fuere. m. Eodem anno l6ota consectum est inter Rudolphum Caesarem, de Administratorem Patavi ensem Christophorum Psittinger de Persing instrumentum,.α ε riis, de bonis relictiS Parochorum: quod nuper cum Urbano transactum , pervientes de ejus valetudinem perscribi haud poterat. Eius tenor est, ut in eventu moditis parochi aut beneficiarii socius eius adiutor Capellanum vocant si ciuem habuit, aut in hujus desectu Decanus proximus, aut parochi duo, qui id primi resciverint, cum judice, aut juratis iacultates omnes obsignent. Quo facto ordinarius, aut eius officialis de re omni certiores facient Vicarios Primcipis, qui Decanum proximum ruralem, aut parochum, cum vicino quopiam nobili Catholico nominabunt; hi die cum ordinario condicta dum obsignatio solennis, & index rerum inventarum conficitur, aderunt; ipsi rem oeconomicam, ordinarius autem res templi constituet: supremas tabulas, si quae fuerint, ipse item ordinarius ad se recipiet, proclamari iubebit, ratas aut ins ctas pronunciabit; omne denique negotium testamentarium rogatis sententiis confistorialiter exequetur, sic tamen, ut praesens sit Jurisconsultus a Regentibus Inserioris Austriae submissus, qui assestum duntaxat, non item votum habiturus est. Eadem ratio servanda in iis, qui ab intestato decesserint; ubi si res inter Commissarios utriusque partis pacifice transigi poterit, id ita fiat: Caetersim oborta lite iudicem agat Ordinarius, uti ex testamento, sic ab intest,to: a cuius iudicio si qui appellent, tum ea appellatio cognoscetur ad modum Revisionis in aula Caesarea per quatuor Commissarios Catholicos, quorum duo de regimine, duo item a partibus ordinarii deputabuntur: horum sententia suprema esto, neve ultra appelletur et at si quatuor illis sententia non constiterit, iidem sibi quintum adsciscent velut arbitrum ad facienda majora. Haec Rudolu
166쪽
Rudolphus Caesiar, & Administrator Pataviensis cum Decano, Snlore,& Capitulo pro se, & succestaribus habent rata citra fraudem aliorum jurium , qtiae alterutri parti praeter jam dicta competere videbuntur. Datum in arce regia I ragensi die a. Novembris Anno I6oo. Annum quintum decimum aetatis agebat Leopoldus in aula fratris Ferdi. nandi inter felices rei Catholicae manubias adolescens; cum ei praeter insulam Patavi ensem etiam Argentinensis cuius Antistes adhucdum in vivis erat) ope fratris, & Rudolphi Caesaris parabantur, Mater etiam pro filio satagebat, itu. dium conferente civitate Pataviensi, uti ei propria ornaretur aula collatis Episcopatuum impensis; atque uti domicilium Pataviae Obtineret: verrem obstitit Rudolphus Caesar, causatus pacta ante electionem conventa, iureque iurando inter Commissarios, Legatosque, Austriacum & Bavarum constituta ; neque id fore e rationibus Augustae Domus, praecipue quod Capitulis Imperii, nominatim Argenti nenii, materia detur accusandi fidem Caesaris, seu secus, aestatuta sinant, in eos decernentis. Quare consilium omne in adultiorem Leo-poldi aetatem reiectum; suitque in Ferdinando ea pro Germano cura, quae nihil ad rem ejus familiarem, seu necessariam, seu commodam desiderari pat
Cum Capitulo Pataviensi aliud eodem anno i6OI. negotium suit. Ferdinandus Archi dux gratificaturus Mantuano Duei, qui in obsidione Canicae sociam sibi operam navarat, oravit Cassiarem, apud Patavi enses auctoritatem interponeret, quo Mantuaui Ducis filium in Canonicorum numerum cooptarent. Respondit Caesar, sibi id nequaquam esse in promtu, quod legibus Pataviensium cautum esset, ne cui ultramontano, aut alterius nationis, praeterquam Teutonicae, intra Coloniam ac Tridentinam dioecesim comprehense Canonicatus daretur.
Felicius Ferdinando concesserat religionis instaurandae studium, in quo suas quoque partes exerebat Leopoldus in recuperandis per Styriam superio. rem templis, quae sibi factio diversa usurpaverat: id factum hoc ipso anno 36ol. Judenburgi, ubi illum Austriacae pietatis morem popularibus praeivit, ut ex eo quadraginta horarum dimenso, quod fundendis ante sancti stimum Sacramentum precibus descriptum erat, plures etiam horas sibi de genibus sit plici exigendas putaret. Pompam illam Eucharisticam Catholicis propriam, quae senescente nuper avito cultu exoleverat, solennius instauratam anno sequenti in Graecensi Metropoli Leopoldus cum Fratribus comitatus ei et triumphum ducere placuit non per urbis modo compita, sed per pomoeria quoque, ubi ventis, & imbribus pietatem lacessentibus, populus tamen universus, qui solito frequentior amuxerat, ipsique Archi duces nudatis capitibus primo pulverem copiosiam, deinde imbrem pro sanctissimi Fereuli honore
Zelum Episcopi diligenter aemulabatur Administratot Patavi ensis. aliiqῆ
eius dioecelis parochi, quorum strenui conatus in profligandis alienorum dogmatum seminatoribus eluxere: cumque & Rudolphum Caesarem inde immotum in perurgendis pro religione decretis ι hinc Mathiam Archi ducem eadem nihilo segnitis exequentem I re Patavi enses in omnem partem excubantes cernerent heterodoxi, eo delapsi sunt, ut interventu Provincialium superioris Austriae querelas facerent apud ipsum Episcopum, orarentque, uti Administratoris studia in perniciem suorum sequacium comparata mandato comprimeret. Literae datae Lincii die decima Augusti anno i6oi. quin illud clam, palamve agebant, ut exturbatis e nido praeconibus locum dentio reficerent. Sed eos Rudolphus iterato edicto, & praedicantibus in custodiam abri. pi iussis, frustratus est; introductisque in duas Lincentis urbis Ecclesias Jesultis ad desperationem potiendarum illic rerum adegit. Mathias item Archidux eas nobilitatis tricas pertaesus eorum primores ad se evocatos singillatim convenit, petiitque, uti praecise mentem declararent suam, uirtim decretis Cae- areis gerere morem, abolitum Lincii religionis exercitium nunquam reducere, in oppidis ae civitatibus obedientiam Caesari a subditis procurare parati
de itur Episcopatus Aringemitiens Nondum ei conceditur
opoIdus dat se via pietatis Raeli. V.
Promovet istrenue Re ruiniatio.
167쪽
sint. Ad ea diu multumque tergiversati demum animadversa Archiducis moras omnes respuentis constantia dedere singuli fidem, sese posthac in officio Bre : tum Archi dux prehensa comiter singulorum manu ab se dimissis veniam ad sua redeundi dedit: inde in civitatibus, & oppidis Consules, Judices, Notarii, aliique ossiciales Caesarei, qui Augustanum dogma sectabantur, exauctorati, Catholicis in eorum locum institutis: de civibus, qui alienis in
locis animas curarent, sumptae poenae. Secuta mox plurium inferioris Austriae civitatum insignis fidei Catholicae professio. Posteaquam enim mandatum Caesaris anno Isor. postremum emanaverat, literas officii, fideique tholicae testatrices edidere urbes sequentes: Neostadium, Egenburgum, Co neoburgum, Leythepons, ina, ZWetla, Regium, eidhovium, Theia, Badena, Hamburgum, eitra, cum oppido Gumboldskirchen, quarum lententia erat, agnoscere se, extra Ecclesiam Catholicam nec verum Sacerdotium, nec Sacramenta, nec salutem esse. Probabant dogmata, & eeremonias
Ecclesiae Romanae, speciatim Communionem sub una specie I sacrosanctum item Missae Sacrificium, ceu ab Christo institutum ι denioue fidem omnem extra Ecclesiam Catholicam esse pseudo- Evangelicam, ac detestandam. VI. Haec eiusmodi erant, quae in privilegii sui perniciem interpretati pro- ω vinciales acriter primum cum Rudolpho questi; deinde transmissis ad Aea-ia..is..2 demias a tholicas gravaminibus, contulere demum capita in hanc sententiam, quam literis etiam publicis declaraverunt: edictis Caesareis acquiessere nequaquam posse: malle omnia perpeti, quam sacere imperata. Ad hunc rerum
articulum post multas consultorum, ac decretorum ambages, poli tot inducias obstinationi datas, temporaque frustra captata, certamen omne velut ad prin- Aginar 4era cipia revolutum est. Mathias Archidux foeditate rei percitus, instinctu haud
krit dubie Leopoldi & Cleselli, non jam tenorem privilegii disquirendum ratus id
pituite o. enim Caesarei demandaverat sed ipsum privilegium tot malorum sontem - opprimendum censuit Literas conficit, quibus auctor erat Caesari, ut concessionem a Maximiliano sectam, quod minatus dudum fuisset, aliquando rescinderet: eam in rem argumenta confert permulta: primum uteretur ea potestate, quae cuivis terrae Principum suis in Provinciis esset ; idque ob molestias, quas ex ea concessione a statibus non rast hactenus Caesar acceperit: difficultatem, quae timeretur, ac tumultus, qui existere sors possent, anni spatio posse componi ἔ sed hanc annalem molethiam longe fore leviorem, quam quaestionem de concessionis sententia institutam. Ad haec esse causas alias imnumeras, quae impellere Caesarem ad hujusmodi Consilium debeant. Pri terquam enim, quod concessio adversetur fidei Catholicae I aliena sit a potestate Principis ac Magistratus civilis; coniuncta cum exitio infinitarum animarum, quarum sanguinem de manu Rectorum repetiturus aliquando sit Deus; illud etiam in propatulo esse, rem etiam politicam nuncauam recte habituram in ea religionum inter sese pugnantium discordia, quod multis hactenus p riculis abunde patuerit ; quae si provisa fuissent Maximiliano divae memoriae, aut si hodie superstes ea videret, nunquam ei probatum iri id, quod olim quietis, & haeresum minuendarum causa concedendum putahat: ei consilio non constare finem: neque enim haereses diminutas, quin novas indies exortas; avitam religionem oppressam k neque observatam privilegii conditionem, quae erat, uti omnes Augustani e certa Agundorum norma, sua iacia temperarent: quemque libi pro libidine labricas te & agenda, & credenda: non stetisse pactis, queis cautum fuerat, ut in civitatibus & oppidis exercitium suae religionis ne inveherent; & Viennae,&Lincti,&aliis passim urbibus contra rium factitasse: nullum tenuisse modum in arripiendis, quae exceptae fuerant, riclesiis, infringendis parochiarum juribus, abstrahendis ad suas partes Catholicis ; denique delictis, & excessibus intolerandis, quibus edicta suae Mai statis violare insolentissime sint ausi: quo non melior spes fit in reliquum so-re, in novis ejusdem Maiestatis in temperanda, dc interpretanda concessione sententiis reverentiam habituri sint et protestando, refutando, aliisque modis
obnisuros, nihilque minus quam obsequium iacturos. Neque profici quidquam
168쪽
agendo cum singulis, aut viritim; quod quidem hactenus nullo usii tentatuin sit. Status acatholicos unum se corpus dicere e sectis quamlibEt di; crepantibus, conjunctas tamen inter se rationes habere; quo magis metuendum sit, ne res Austriae evadant i dies deteriores ob colluviem iavenarum, errores varios eodem sub nomine inferentium r Flaccianistas dudum irrep-Rse: nobiles e Gymnasiis Calvinianis reduces ejus furiaris Praeceptores in patriam accersere; parochis, praefecturisque dominiorum praeficere ; quorum hominum tanta sit instientia, ut in Maiestatem suam e publicis exedris contumeliosa conferant exempla Ieroboami, Achabi, Neronis, Maxentii, ali. isque talibus incitato populo, orationes etiam praecant in hanc sententiam rut DEUS Optimus Maximus aut amigere Majestatein suam, aut E tenebris inlacem educere dignetur. His addi alia E sacris pasinis ad populum in contumacia obfirmandum; quae si porrh gliscant, si Calvinus invalescat, quid tantum abfore, quo minus Austria in id em malorum sie induat, quae Gallia, quae Britannia, Belgicdq; aliquando perpessa sit 3 seditionem quippe certam esse,
ut qui pravitatem consiliorum, ceptoriimque suorum stimulis conscientiae tribuant; fundere tanguinem adversantium religiossim factum arbitrentur; quod eo prompticis tamari sint, quo novis indies accessionibus eorum, qui e Pro, vinetis Ferdinandi depulsi sint, invalescat numerus, viresque augeantur. Nuuium iam suppetere fraenum a Magistratu Ecclesiastico, ut adversus quem ob 1eqilium omne dudum exuerint, intrepidὸ consess. nullum te loci ordinarium praeter Christum agnoscere: revera hoc unum i pectare, ut sine lege, sine fraeno, denique pro libidine faciant omnia. Ilino illae connubiorum labes nulla ha, bita necessitudinis ratione, tam abnormes, ut suppliciis etiam tolli debeant, itaq; plectendos censuerit Divus Genitor; quae si toleruntur, quid aliud i estare, quam ut toleraretur etiam atheismus, quem durante concestione stibingredi necesse siti haec omnia majorem in modum valere quoad ordines supra
Massim : his enim nullum peculiare privilegium concessionis datum ; sed id modb: quod concessione statuum insta Anasum gaudere iis liceat. In eo
tamen eos deficere, qubd literas, ut vocant, reversales seu cautionem, quam oportebat, nullam adhuc reddiderint, de ui videlicet privilegii in suis tantum personis, & familiaribus exercendo. Praeterea mentem concedentis fuisse, ut ad normam cum Austriacis inferioribus eandem celemonias & exercitium suum instituant: talem ipsos nondum consectist. Rursiis Caelarem noluisse concessionem ratam absque decreto as Iccurationis; cujusinodi tamen ne ut
tum statibus supra Anasinis collatum sit. Quae cum ita sint, liquere sanis, acta concessionis, eorum respectu, irrita & insecta esse. Uerum haec gratis di sputari, ubi patet cessantibus causis, conditionibus, pactis concessionis universim, ipsam quoque concessionem cessare. Quae cum sint juris, accedere in cumulum alia gravissimi ponderis, quae incitare mentem sitae Majestatis adram abrogandam merito debeant, periculum corruptionis univei salis, quδd Catholici passim Conciones praedicantium stequentente ex adverso spem fructus uberrimam, si concessio restindatur: id equidem facto compertum esse, post ejectionem quorundam Praedicantium variis in locis, Viennae praecipuὴ, Catholicorum numerum multis auctum millibus, eo maxime, uuod. uti ipsimet consessi sint, destituti alienis praeconibus cogerentur audire Doctores Catholicos, quorum sermonibus veritatis lumen ceperint intuerI. Quae non sperandaret Catholicae mes Jἰs, ubi depulsis universim ἱnimicis superseminantibus aletania, sementem Divini Verbi sinceram omnes acceperintl agi de salute animarum Christi Sanguine redemptarum: agi de ma & nomine Austriacae Domus, quae dudum gloriam sibi immortalem peperest ob extirpatas haereses, restitutam fidem, erecta monasteria, aliaq; pletatis monimenta. Ei se in praeclaris majorum exemplis, quod imitari pulis
clitὴ posit Maiestas sua, haud sane felicius, quam adimendo statius conces- sonis privilegium: quod & tempus ipstim modo opportunistimum madeat,& aiictoritas Caesaris, qua apud status & Principes polleat, essicere praesto possit. Haec aliaque cum explicaret Archi dux, ea quoque, quae deterrere
169쪽
6 a EPISCOPUS PATAVIEI SIS LXIII
Caesarem k proposito valerent, accurath constitasset, res ab Rudolpho ad Consilium relata, isthuc progressa est, ut decerneret Imperator concessionem rescindere: sed concitata sininde per Borkajum seditio, aliique, qui offere bantur, metus salutari sententiae attulere moram : quum ε convel so Legati protestantium ordinum apud Caesarem Pragae anno Is s. sunm negotium strenuε facerent; eratque non obscurum, statibus heterodoxis Austriae rem esse cum Borah o. Adoleverat interea Leopoldus Archidux capessendis nune demum pe- Iesiae fascibus maturus: posteaquam in Academia Graecensi anno I 6os. Philosophiae placita in theatro propugnasset, quo divinis etiam artibus ad munus propositum se efformaret, sacris commentationibus dies aliquot secretiis dodit; indeque ad Ecclesiae Pataviensis regimen accessit; in quo illico patuit impensum tuendae religionis studium cum insigni prudentia, quam laudem et propriam Kevenhialteriis tribuit; in negotio regendi nihil statuere solitum, nisi rehus accurate provisis; ubi decreverat, toto pondere in executionem operis incubuisse. Opportuno plane tempore Pataviensibus advenerat, quo Protestantes Austrii per occasionem rebellionis Hungaricae efferre rursum capita ceperant. Quum isthic fines Austriacae urerentur; illic apud Rudoluphum Caesarem malis publicis perculsum Mathiae Archiducis religiosa consilia parum procederent, illud etiam in malo filii, qudd seintillae quaedam simultatis inter hunc, illiimve subortae sunt. Fleterodoxi judicium Archiducis aversati, praeterita prima, quam vocant, instantia cum Caesare sua omnia transigere institvcrant, illud etiam adversus Mathiam questi; in ossiciis publicis priores Catholicis dari partes : de quo Archidux ab Caesare admonitus literas rescripsit ejusmodi, quae semen fuerunt subsecuti dissidit; quod cum Protestantibus suboleret, tempus sibi datum rati, repetitis querelis & explieatione gravaminum convenere Caesarem: incusabant Catholicos foederis re-cEns inter sese percussi, quo in rebus ad religionem spectantibus nemini conaeedere statuissent. Sed eos Caesar per Decretum die a I. Iunii armo rco . acrius perstrictos remisit ad Archiducem, in quo potissimiim ea tempestate spes atque opes rei Catholicae per Austriam stae erant. Apud eum LeopoIdus Episcopus eodem tempore Catholicorum causam, qui sua itidem gravamina per Cleselium Viennensem Episcopum detulerant, procurabat; edito pariter avito Austriaci moris exemplo, quo uterque Principum solennem sacrosancti Ferculi pompam insigni pietate prosecuti sunt. Sed quod dixi de gravaminum recensione per Catholicos oblata, venit in manus instrumentum longe pret stantissimum a Cleselio, sit adnotatur, consectum, atque occasione eorundem gravaminum Archiduci, nomine Catholicorum oblatum, quo non tantum patrocinium Principis implorat, sed ortum etiam & incrementum I.uthera nismi per Austriam a principio atque ut dicitur ab ovo repetit, dignissimum plane quod in lucem exeat. Sententiam scripti idiomate vulgari compositam ad verbum reddimus.
Serenissime Princeps Archidux Austriae &
ANni sunt jam propε sexaginta, ex quo in hane celeberrimam iuri &
laudatissimam patriam nostram id est Austriam irruperunt haereses, ae pedetentim tantam ediderunt stragem praecipuε inter nobilitatem, ut familiarum antiquissimae eaeque plurimae lectitando codices ab Luthero vulianisi ii in gatos dubitare primum & Vacillare coeperint, deinde aut desecerint penitus, Austria. certh redactae sint, ut praesertim circa Communionem sub utraq; specie, Sacerdotium coniugia, circ que alia nonnulla censerent doctrinam acatholicam prae Catholica veriorem: & quoniam id temporis apud Aeatholicos mitten bergae, Lipsiae, atque alibi studia literarum florerent, illud evenit, ni filios suos, aliosque cognatos ad ea mitterent loca, literis ac praecipuῆ Latinas linguae praeceptis imbuendos, patriaeque formandos. Sed haee ipsa fuit omcasio
Zelus ejus di prudenua. protestantes Austria seleficiuiititi M. Simultatum et s. dolphum di M.thiainini
170쪽
casio , corruptelae: nam adolescentes una cum literis la austo veneno chlim re petissent domos, sectarios praedicantes gregatim invexerunt in patriam; Praeceptores sitos & famulos promoverunt ad praefecturas & munia publica; per istos rudem plebeculam & subditos in suas opiniones attrahere, Cathoiicos parochos & sacerdotes premere ac ejicere, aut a sensit Catholico abducere conati sunt. Eorum proventus verterunt in rem suam ; subrogarunt
praedicantes, tantilla modd penitione depulsis relictae denique ubi ubi poterant Clericos aequd ac laicos vicinos suos Catholicorum subditos ab sacris orthodoxis avertere, nulli industriae pepercerunt. Quod autem nobilium istorum, qui ex hujusmodi Universitatibus redierant, parentes propter zelum Catholicum Ferdinandi Caesaris pientissimae
memoriae in causa religionis palam erumpere non auderent, sed in ritibus externis Ecclesiae Catholicae & ipsi sese conformare cogerentur, edocuerunt liberos suos eandem simulationem, ut si quando in aula Caesaris comparerent, concinnε se gererent, nec offendi ulo cuiquam essent. Iidem autem parentes, quorum in manibus tum erant publicae res, filios etiam siros ac necessarios qui siectam acatholicam altioribus etiam fundamentis prae si iis parentiis bus interius defixam habebant in ejusmodi consiliis, ubicunque facultas ecset, tanto promoverunt fervore, ut praeter Senatum intimum non mod6
collegia reliqua & implerent ipsi & possiderent, sed etiam fasces, principatiimque Collegiorum omnium occuparent.
Quod iit primum est factum, dicto citi is id egerunt, ut a Libellis αquidquid est Tabularii reliquorumque munerum ab eorum Collegiis dependentium omnia per sectae suae sequaces procuratent ac resemirent, adeo ut
Catholicorum pene omnes sub hujusmodi gubernatione usque ad hodiernum Caesarem oppressit penitus ac dissipati sint; atque tam filii Religio prostituta, ut parochiae sere plurimae bonaque ecclesiastica ab statibus hisce acatholicis & ossiciariis aut occuparentur Atto, aut in ntroversiam vocarentur.
Catholici hunc in modum subacti si injuriam quererentur, oportebat hoc fieri apud resimen inferioris Austriae, aut supra Anastim apud tribunal Ι'raetoris Provinciae, dc hic qubd gubernaculum esset penes acatholicos, qui ad derogandum rebus Catholicis obstringi se conscientia ducebant, nulla unquam reddebatur sententia decretoria; quum interea Catholici cum Ecclesiastici tum seculares vita deficerent, partim etiam contabescerent, adversariis perdurantibus in possessione. Ad haec eam quoque usurpabant artem, ut si quando Praelatos aut Curiones Caesareae Clientelae subjectos contingeret excedere de vivis, continuo,s modb essent vicini, speciosio regiminis aut aerarii publici, cui praesidebant, obtentu; qu6dque tum nullus esset Claustralibus in Consilio locus, ipsi se
commissarios, obsignatores, inventarios, Sexecutores proponerent, ac in-
serrent; ex quo illud imprimis commodum capiebant, ut si quam haberent cum vicinis ecclesiasticis litem, ejusmodi fundationum tabulas Et instrumenta conquirerent, iisque ex commodo uterentur suo. Quo factum , ut in vetitiastis nindorum codicibus apud Praelati iras dc par ecias adnotati quidem reperiantur proventus, fundationes, parochiae, filiales Ecclesiae ac beneficia ; at ipsae fundationum literae, aliaque iuris adminicula, qtiae ad agendas in judicio causas necessas ta simi, deperdita suerint ac erepta. Nihilo melius cum miseris Catholicis egerunt Procuratores causarum. Horum ordo, quod e sectariis constabat nemo enim Catholicorum eo munere tunc in Provincia fungeb tur instrumenta litium, qiuae apud eos reponi oportebat, eundem in modum pessumdederunt; adeo ut perpauci Catholicorum, si causa esset per vuam juris tractanda, optatum exitum consequi possent. Ut verb status Ecclesiasticus. in quo Religio sundata est, mais etiam accideretur,& enervaretur, madebant hujus farinae Consiliarii suae Caesareae Maiestati, ut Eadem quartam partem honorum Ecclesiasticorum vendi, cim-melia templorum confringi, ac igne dis tui, pecuniam pro bello contra Tu
cam impendi juberet; quod ipsum sua Caesarea Majestas, ut quae Consiliarios R. P. Hausia Germaniasacra TULI. Q aqq suos