장음표시 사용
331쪽
de et minis: sed his omnibus. vi puto, magna antidota Theriac. N Mithrad. sunt longe eis caci Ora. Caeterum medici hoc tempore pro huiusmodi indicatione prae teris omnibus prasdus ducibus vii lolent,ut sunt , aquae medicata calidiores , potis limum suspitiite .e . Nnivosae,ut Ammiani,& Aquariani. Deinde sunt
decocta ligni cninae, sarsae, lassastas, scd maxime omnium decoctum chinae , qu e sane duo praesidia , si
cum ratione, & opportune adhibeantur , praeclarissi mam 'penumero operam solent praestare . Externa autem sunt lotiones, insessiones , lini menta, suffumi-gia, pessaria, qua uno verbo ex iis medicameniis sunt conficienda, quae calefaciendi, sic nisi facultate lunt pts dita tartem is menthaeam mil.origano. calamen th. cyanamo. Dryoph. myrrha, styrace, de similibus, de quibus semel atque iterum diximus. sed neque demum illud praetermitten/um est, aquas medicatas calidiores non solum potione, sed etiam balneo, atque insessione forte inter era omnia externa praesidia principem locum obtinere Atque hactenus de rati ne iratiandi mulieres antequam utero concipiant, ne deinceps in abortum incurrant. Ratio autem pis seruandi mulieres iam grauidas ah ab ut tu , potissimum versatur Cica causas a quibus abortus videtur imminere. Itaque ab omnibus externis periculis,Ae occasi nibus, se quibus iam diximus, 'dulo cauendum est r& inter citcra,quod nunc mihi in mentem venit, inui:er grauida accommodata vestimenta gerat, ac maxime omnino abhDircat commune illud munimentum,
quod ex tabulas Igneis tot e etiam sei reis durissimum conficitur, ac mulieres ad corporis venustatem, ad viaque pudenda gestare solent: quo quidem abusu prς caeteris omnibus Venetae delectantur: etenim vix potest aliter scis, quin vietus ad modii comprimatur, foetus no a solum debito incremento priuetur, sed etiam vetuit per quandam compressionem importune dei ieia tur. Si aliqui urgent morbi, vel veteres, vel super u nientes s fieri potest, prima imprimis vici. rat. & Ἀ- motibus quibusdam pix sidiis decet illos eurare, cum alia omnia remedia potissimum purgantia medicamera.&iectio venae sini suspecta, ut supra diximus, nee
sitie magno periculo possint adminalitati. I laque s avitus fuerit a ultricia, communibus clysteribus ex iure , sacchir oleo, vel leuiit in O aliquo medicamento age. duin est,ac pis careris omni b. cum cassa quam Actuarius medicinam praegnantium vocat. Si vero morbi silerint acuti,& vehementiores AEum vndi atre S i colui de ui periculum immineat, iam licet medicis ad va lentiora praesi dia deuenite, & mea sententia potissi muni ad venae lectionemde qua satis dictum eis. Verumtamen illud genes Eliter perpetuo memoria tenendum est,mulio fidentius ac minote periculo mulieres grauidas tractat i mediis mensi, a quarto usque ad se piritium,quo tempore purgantia illis quoque c5 dii Hi p. si materia iudicat, quam primis di postre
mis, quo utroque tempore, quantum seri potest, ab omni medicatione&motione abstinendu est. Quods demum grauidae molam periculum abortus prostmi .iue alui immanrie, de quas instare,ut iam ligameta incipiam rumpi, atque vel aquosa , vesciuenta exvleio fuere, pleriq; Omnes variis praesidiis partim in ternis, partim ea ternis solent opem ferre. Inier medicam eia interna duo Qui prata pila & in vulgati usu, alter uiti sunt corallia rubra in puluerem redacta alterum est eranum illud tincte aura Ruitis Diosc.lib. 4 cap. 3 N Galal. in .inem incisi:vulgo Retmes dicitiir, quod in otio tot bili et hibera addaio thuris pauco,ves mali i-che,qiis sane optima sunt.
Sed p siet ea sunt nonnulla, quae ab occuba proprietate vi mur prsae uate, ut puluis cancretum ib. uia lium, coagulum luporis, citus orti erinacei terrcitari,
puluis et inacei marini, de quibus Aet. lib. vlti cap. 1 t.& plurimi mentionem saciunt. Inter externa sunt linimenta,emplastra,ceraia,quae in tigni adstringe di facultate pradita sunt,ac dorso imposita creduntur posse laxata solidare.
Ae duo pariter sunt in communi usuralterum est unguentum de cort.castanearum. MO magnan senioris: alierum est unguentum comm M Uarignans.quod ab illo descriptum est, lib. 16. suae praei.c.i .& miris laudibus celeb atur. Horum imitatione possunt ficii linimenta ex ol .cyd n. mas l. myrti porum bolo A rmeno, eorallis,N smilib. de quib.longius agendum non est. Sed praeterea quoque nonnulla qus exterius adhibita,& variis partita suspensa pollunt abortum impedire Aetites lap:s in utero aut corde,aut intestinis ceruaturipertus , granum tritici intra panem reperium. lapis
Sardonius,de quihus Aelius & Alii. Verum postiemo
hoc loco illud praeeptum addo in quo multi erran circa administrationem praesidiorum ex ternorum , q::ς
iusiqniadis logendi facultate praedata sunt; admodum
caute & prudenter agendum . Namque s importune adhibeamur, quo tempore tam prope de istu aerum est , possunt naturam impedire , ia pericula afferre plurima
remus, quomodo fieri possit, vi illud os, pars tamati gusta,vsque adeo aperiatur, ut possit foetibus facile
exitum pr. bere: rari possumus,de usu pari. s.cap.
r. intelligere non missimus . Et si vero propter hanc& alias causas nulla mulier sue dolore, di di scultate
pariat, quae paena propter crimen violatae Obedientis a Deo prtinae matri constituta est, nobis in pratentia statutum est, eam tantum partus d 1scultatem tractate ,
que est praeter naturam , ob quam saepe mulieres , di fetus maximis perieulis subiiciuntur,quod non euenit reliquis animantibus,telle Philolopho γ.h Ilor.animal. s. Quomodo fiat partus naturalis declarat Gale nus 3. nat fama a. a. sympto caus3. qui docet, huiusmodi opus esse naturalis facultatis, Nexpultricis vi eri reuius lane expultricis irritationis Galenus triplicem causam affert, nimiam molem, aut pondus, aut mo
Igitur quemadmodum si uterus molestia excitatus congruo te inpore saetum expellit, negotium naturaleelf, atque ad iacultatem naturalem rapultricem huius partis attineti ita altera ex parte,s iatus constro tempore non possit deponi,hoc praeter naturam eicitque inter symptomata exeuntia immurata debet teponi , quando id retinet, quod nequaquam retineri debuis- c. P. let. Necesse tamen prius est huius causas cogno stete , qua omnes ad tria pIscipua capita reseruntur , nempe ad mulierem, ad stum, ad res eri
Itaque ex parte mulieris redditur partus dissi itis,si
illa fuerit imbecilla, scribente Galeno s. aphor. 1 3 . a a bonum , di sacilem partum robur mulieris necellario requiri, quam quidem imbecillitatem eum Aetio. lib. vlti eap. 11. licet interp erari, vel corporis, vel amna: , vel viri u que, ut si mulier aliquo morbo l a rei, vesdiuturno,vel disseili,s nimium dc satigata ,s largiore,& patriore quiete usu fuerit, si nimio angore, ta,um Ore, pudore,maestitia assiciatur unde primum paraurientes solent dis sciliores partus edere, di quae rarius parium magis dolent,ea Hippoc liti de nat. et t. pagin n
Ptiterea partus fit d Ucilis propter imbecilla a tem,si mulier nimium tenera, aut pro recta aetate comopiat , adeo ut in partu nequeat viriliter agere. Hac
332쪽
omnia imberillam possunt mulierem reddere, & animo , & corpore , & ita dissicultatem adferre. Pr terea ratione vulvae , si os uteri nimis exiguum , vel austus um fuerit,id quod nul iis modis contingit. Primum naturali magnitudine , aut patuitate uteri, statuta corporis , vel aetate, ues quom iacunque breuis Simbecillis,ubi veris mile,uterum quoque corporis partibus respondere . Redditur etiam os uteri angulium aliquo moibo , vel primo ortu , vel polieri us
genito,ut fi illud st, vel obliquum,vel distorium si ali
qua membrana . caruncula inflammatio, absci sius vesaliquis tumor illi ad natu, suetit, si propter pingui rem corporis habitum, ves aliud ploximum impediamentum,verbi gratia lapidem, ves lotium retenium in
vesca duriora alui excrementa , tumestentes fiam Oithoidas os uteri comprimen res, vi commode Dequeat dilatari.
Ad quae duo capita caetera omnia ad mulierem peritinentia facile polluiti rete iri. Ex parte foetus reddi vir disicilis,primum s forma, di sita,vel nou saturali,
vel non multum natura familiari exitum quirat, pio quo sciendum ea Gai rue .usu par. r. formam naturalem prodeuntis foetus esse, ut pi imum capite uitientis brachiis ad genua in lucem veniat: caetera, furnus, exempli gratia, si obliquus, aut transuetius, aut pedibus p rei egredi, si alterum crus, ves altera manu 1 ante caput prius demittatur, non sue utriusque peri: ulci es tat: res tale . De quibus inter coeteios ita erat Euth mus quidam Rhodio Medicus , ut puto G iniantis,d is se, di accurate cum figuris p et is Venetiis anno Cael rum Gal. hanc sentelatum de partu naturali, primum capite prodeunte aecepit ab H ppocrate qui a.de mor. multer. pag. 311 circa medium, ne scribit: si purius tempus iam adfiietat, ac dolor peti se fieret, S ad multu uatempus mulier pue: Lm edete non posmc, omni o obliquus . aut n m des procidit , utile autem est in caput νν cidere, &c. s. cute initis uius in vas oletarium augustioris oris occaeum imontiat, nec fascit illud obliquum extrali re, sic sane etiam mulieri accidit. Riam 1eie eandem sementiam liabetis tibiae uat. pueris ag. I 3. in pri quam sen entiam credo Aristotelein accepiste ab ilippocrater histor. iuirat Romnes partes s
cundum naturam in caput fi ri, Oiuia tiaruram in podes , Rc. Cur autem pia cipuae in caput fiat, docet Philosophus 4 geu. alii inal. 9 istud multi esse Omnibus abinialibus, ac fieri pro 'cerca,quc, d partem su-p-a umbilicum maiorem habrant..iam niti rioiem,&ponderosiorem , ut tanquam in sta icia pendentes eo vergant, quo trahuntur quam ille ab H ppi crate a cepit ac suo more dissimulauit , ea loco eclaro verbo tenus. secundo fit d mellis ratione foetus, si , lii plures fuerint, cum simul no tertii ore collo uieti iliabantur, atque alto alteri si impediment quo inrtitis siluis
coli possini facile produci. Namque sciendum est ex Philolopho r. his lori animal. . quod rei quis animalibus pariendi ten pus cerium , soli homini in earum a natara conssilui uni elletia etia in quod pertinet ad partum numerosum caetera animalia nonnulla sngulos tantum, nonnulla plures foetus suapte natura parere conlii euisse,solu: i genus humanum esse ancipiti,quod
stipulae mulieres singulos ut plurimum pariant : sed quandoque etiam, ut praeternin in Aenpio, duos vestres,etiam quatuor & plures generent, vi I hilosophus referat quandam 4. partibus viainu scem edidisse. Vnde & illud ex eodem Philosoplo notandum, quod in reliquis animantibus diuersi sexus foetus smul nu triantur, seruenturque melius, quam unius sexus: in homine hoe rarius accidit , ut diuers sexus foetus
fimul conteruentur,quod ratio,& raperientia edocuit.
Proterea foetus parius disicultatem adfiit, si fuerit
se mina, sprater natntie institutum fuerit maior aut
minor toto vel parte aliqua ac potissimum capti e , si fuerit monstrosus vel biceps,si mor holus ac male ast eius omnium vero re M i.e, s mortuus fuerit: contra vero, si laetus fuerit mas, moderatus, R natural ἰς aeboi. a valetudine praeditus ' Huc potest etiam te ferii usideratio membranatum, quibus scelus inuoluitur:
nam si propter ves nimiam earum crassitiem At sotidiata teiri congi uo tempore non rumpantur, vel propterea itim tentii latem & exilitatem citius laxentur quam
Oporteat: tunc necessatio partus d mellis succedit, siquidem nis huiusmodi membiana rumpantur,i eiusntilio moIO potest extra uterum prodite sciit contra, si nimis tempe uiue laxentur, in quo talia insanis humiditatis copia ex utero orofluit, adhia maior parien di accedit dissicultas: squidem docet Galenus i . devsu pati.cap. 3.humi modi humores ad partus sicilita tem mistim in modum cotisore, squi dein veras mile,& noces otium est collum vi eri hac ratione mollius,&liu, sui lax uio deinde scelus multo iacilius egre ditur , quam si deficiente humore eaedem par es angustiores reddantur.
Postremo redditur diffcilis ratione extrinsecarum causatum qualis vraecipue est,aesiqui quidem, s seerit
praeter modum calidus S frigidus hac ture plurimumnio menti hib-t: siqia idem nimius calor vires dissoluit,ma.or vero f igi duas adstringit meatus. Unde etiam notauit Avicen mulieris hyeme dissicillus parturire,quod idem de reg;onibus frigidis statuendum eli , mea lenis
Ad res ex retras potist mum referri solent , loationes, Balnea,&c quae abstergendi facultatem habeant sed mulio magis , si desint bonae obsteti aces , quas
Pixit Olophus inter catera et histori animal.cap. 1 o. vultesti ingeniosas, perspicaces ac intelligentes. Pariters etiam commoda eius totiwna S ertera omiNa de sint, quae ad facilitatem partus necessario requirum turditaque lis tum omnes causae: quς partum dissicilem pollunt reddere ad quas, ni fallor,cς ers omnes, si qusium a notas praetermisς, sine dissicultate referri po- .
signaqussaeilem disicilem partum possint pro
dicere,plurima sunt. Atili Oieles hsc habet et. histor.
animal. cap. s Mulieres quibus aluum tormina veheia mente exercen , ymnae pariunt,quς lumbos dolent vix pariunt,qus unum ventrem lexpeditius paraunt. Cuius quidem rationem reddi posse puto, quod qNe mulieres circa dorsit in & lumbos dolent. senum si liga menta esse firmiota.&quae no ita facile possint disrumpi. Qiis autem circa ventrem. ac multo magis circa
pubem dolore assiciunm r. sanum si iam rupti esse ligamenta Ee foetum ad exitum properare. Quod profecto sgnum res ipsa & experientia con firmat esse verissimum, s mulier fuerit adsueta vjKeiles parius edere, si tuerit admoduin tenera etate,
pusllo corpore, si vel natura vel pie et naturam hieme inbecilla,s istus fuerat grandior,vel non unicus,quod potissimum ex immodico ventre solet cognosci, s sue rit imbecillus,& male assecius,quod pra cipue ex tardo motu coenos ei tur, si fuerit mortuus, de quibus signis iam supra diximus: demum si exterre .rades at ovori ne preparata: ex iis omnibu, Ace t collistere partum so re diffciliorem, quod s res contrario modo se habeat, sperandum ell, partum sore iaciliorem. interum neque id est ignorandum, a partus dissicultate multa, edgrauia periculam mulieti de foetui imminere. Auica . tertii iraei 1. cap. 1 . scribit, si partu, suetii discitis q. diebus, tum foetum mori ncccilarium. Ea quo peris suadet medicos solicitos esse de vita mala is, neque an vita laetus occuparie imo vero studendum, ut ille quomodocunque extrahatur. Et prsterea ex in seni illo conat mulieres quandoque incurrunt in malam tussim, sputum sanguinis, S quod frequentius continis git, in apertionem peritonςi, unde heruia intestinati corripiuntur. Addunt nonnulli hausti aliquando ossa illarum partium toram partem infernam ab a novsque ad pudem1u laxari S ulcerari, sed ii se omnino svera sunt,ratius csiungunt.I'aque venio ad curatione.
333쪽
Totam eurat clem disseilis partus mihi videor in
duas partes praecipue posse diuidere e quarum alte ra communia quaedam & praecepta remedia eomplectatur, qudi generister ad omnem partus dissicultatem sunt accommodata : altera sngulas causas eonfiaderet,& unicuiq; propria remedia adhibeat. s ruriasus utraque pars in duo tempora eommoue potest disti t. primum antequam mulier ad pariendi aetiam peruenia ,secundum, quando mulier in eampum d scendit ae mox η tum est paritura. Itaque primum t A sderemus quacunque generaliter ad omnem partus dissicultatem priore tempore ante partum videntur pertinerer tota autem huc res in probo usu & regimine sex rerum non naturalium confluit. Quamobrem mulierra utero serentes,omnem aeris excellum potissimum vero meidiorem caueant, qui multis modis multa incommoda & pericula potest inferre: unde maxime expedit in aere temperato vi etiapaulo calidiore iura versari. Victus ratio sit aliment tum honi succidacilis coctionis, quae potius ad quanis dam humiditatem & copiam, quam fictitatem S in piam vergat . Qualia Arent carnes primae, pones, gallinae vituli,haedi, iura pinguia & similla, quae emoliatiendi,non tamen aperiendi vim habeant: moueantur moderate,nullo modo prorsus quaelcant,ut alias declarauimus. Immo vero transacta prima parae noni mensis etiam quoquo modo licet illas vehementius moueri ambulatione, riualcensu scalarum. Vnum familiare& vulgare est apud omnes . ut mulierra hoc tempore ditatuam fila,quod optimum est,cum ita partes dorsidi ligamenta leuiter ti blande laxentur,ut postea facitius oportuno tempore laxenturiae tum pantur: somnisnt longiores,ex quibus costat corpora nostra molli xa & laxiora reddi: scuti contra vigiliae solent eadem secare & densare . Caueant omnem repletionem "idie tum duriora alus excrementa, tum reliqua omnia purgentur,ves natura, vel leni aliqua euacuarione Coitus qui sor te ad hunc locum potest resem,non omni ex parte praetermittatur,scribente Aristot et hiasor. an m .cap. 4.eas mulieres, quae paulo ante partum
neumbunt faeilius parere consueuisse quod naturae peritia facile potest concedi. Mulier demum paritura caueat ab omni perturbatione animi, tumore, store, ita solici iudinibus: itaque fint omnia laeta, sit bono aniano, ne speret,quod certe experientia demostrat de partum reddendum faciliorem magnum momentumvabere. Caeterum neque usus quorundam remediorum ante partum importunus est censendus,quae potissimum
eo specten , ut omnes partes vi eri ac meatus humeia
fiant ac laxentur , quale foret decoetum exrad. Ali Natuae, Artemis snen. graeci .sem.lin. vel f illud vultis esse essicaeiusAEx baccis vel solii lauri,dictam. calam &similibus, quo partes infernae lauentur& foueantu . quale Aret lanimentum ex oleo Amygd. dul. eham. &similibus , quo licet totam viem regionem , & intra S extra inungere ac fouere . Multi solent pro iate , pollonem ex oleo communi, amygd. dia. sem. lani, quod sane constat posse . & cimnes mulaehres locos mollire, di partum facilem reddere. Verum In his, & caeteris prasdus,quae ora assumuntur,em cenis seo admodum e te incedendum esse,atque id prateia pue cauendum , ut ne aliqua noxa inseratur ipsi venia
trieulo , sicut ego sentio olei potionem posse im
Atque haec quidem sunt praetermittenda , quo ad praeparationem , quo foetus faei laus edatur. Quod si iam foetus st edendus, ipse que partus instet, S urgat,
opus est medicamenta quaedam preparata in pIOm ptu habere, quorum beneficio non parum praegnans, di parturiens adiuuari possit, ha tamen , ut minime omitiantur ea, quae ars ipsa rectaque methodus prae
mutenda esse luadet, us mala iam longo usu, & ratione explorata medicamenta suet usitata r exempli
qui exhibeatur cum vino, vel cum aliouo decocto opinportuno, exempli gratia, cicerum rubeorum , pul
eii , petroselini. Hoc loco mirandum est , quomodo
Nereatus, Mercurialis . & alii utantur cortice eam e fistulae ad partum,de quo errore inter caeteros agit Leonicen. lib. 4. de Plinii & aliorum med. ermrihus,cap.
ac sic conueniunt linamenta, pessaria, suffumigia, &quaeeunque ad prouocanda menstrua prolata sunt . . Sie etiam nonnulla, quae latente quadam ratione , & culta, ut aiunt, proprietate possunt parium redderetici liorem, vi s mulier teneant in manu sinistra, si se- mori apponatur sapis Amites, s fiat suffimigium exvneula asini, si dextro ci uri alligetur corallium, radix origani .cvclam. cor gallinae& hmalaa, in quibus res
rendis nolo tempus perdere, eum liceat cuique apud varios auctores consequi. Ego vero aut parum aut
m hil soleo illis fidem adhibete a sed Hppocra . unum commemorat praesdium , quod mallo modo est praetermittendum, eis neminem video illius meminisse. Est autem lectio venae inferioris, scribit in hune modii
I de mordimul. pag. 3 o. ad finem. si vero praegnans multo tempore eohibeatur & parere non possit, sed diebus pluribus ei partus dolore labo et, uti autem inuenis & in vigore re multo sanis guine reserta, secare oportet venas in malleolis & sa gui nem detrahere virium respectu habito. quod qui dem remedium ego sentio rationi, ad probae medendi . . methodo eonuenire ac praestantimmum esse. Sed diastinetius ad singulas causas veniamus, qua triplici ex ordine fuerunt dispositae, nempe, ves ratione mulieris,
Si igitur dissicilis sit partus ratione mulieris, quod si illa imbecilla vel corpore, ves animo, omnibus raridis iuuanda animo & corpore consolanda, refocillaniada. Quamobrem alimenta Se potiones facilis & optimi nutrimenti sunt osserenda, quibus spiritus & uires
possint reuocari, iura optima, a i rhilia,panis imbulus vino oderato , aut succo eranalorum. Omnis timor omnis verecundia se moueatur, & quantum fieri potest, robur illis addendum, ut discant res patienter terre,spiritum cohibere, & ad infernas partes repelle re. Quo tempore minime sunt prohibenda ne et ment, quod imperita obstetrices facere solent , cum expediat illas clamare omni conatu, s os uteri numium angustum fuerit inuestiganda illius causa, illud que omni ingenio laxandum, aperiendum e si claud tur propter excrementa retenta alui vel lotii, e molliter educantur,s propter tumorem,& dolorem hς morrhoidum , iis etiam opportuna remedia adhibenda . Quod s dissicultas partus moriatur ratione laetus , quod maiore ex parie solet euenire,primum si ille non exeat forma natures sine qua iam dirimas, Hi p. nos docet in lilade nat. pueri, ut rursus intromittatur delapso capite Eatis pedibus,vi si fieri potestaecundum natiram exeat in caput, in quo sane experientia & ratione constat maximu perieulum contineti Quod s demum foetus mortuus fuerit , omni studio conandum in illum quamprimum educere, ne si symptomata,
aut mors subsequantur. Et huius rei remedia sum tam interna, quam e terna, Imo ea omnia qum de mensi hus mouendi surgimus, ut lationes, fomenta, cons
etiones conferuς pul. pili.demet. Not quod si cimti a stultra fiant, ad manus operationem est accedendum, ereisonem , &c. quam rem praeter Hippocrat. Prius
aemo tradidit 1. de mothma pag. 33 6. Quicunq; fetus
334쪽
manus aut crus protendunt optimum soret e trudere, di ambas paries in capti l vetere. si vero hoc fieri non possi secare oportet hanc mulierem. Sed haec operatio est plena periculi,cuius rei in mea praxi per ηο .an
nos tantum tres vidi,quae lamen omnes patierunt Sed necessitate cogente. antequam operationem aggrediatur,ex praecepto Aetii lib. vlt. cap. 13 diligenter animaduertat, quomodo mulier se habeat. Nam si illa fuerit vehementer imbecilla, quod plerunque sere fit,
abstinendum ne mors errori imputetur,deplaratos priae nosticis relinquendo. Ad laetum ipse quoque perintinent membrana, quae si propter erassitiem non posia sint rumpi, quibusdam lenioribus stictionibus di linumentis allendum est, exempli gratia,M amygd. de Iil. alb cham. qu possint illas laxare & extenuare. Deindes ante eongruum tempus laxentur,& profluant ill e humiditates, quas Gil docet ad facilitatem partus f cere , tunc omnes uteri partes internat L externae omnibus potissimum a Iarea olei administratione sunt persundenda ,& fie molirendae,humectandae,ac laxanis dati Postremo extrinseca omnisaer, hi lum, abstetrices,snt commode praeparata, de quibus longum e let dicere.
rium , nempe illud tempus, quo mulier recens peperit siue marem sue sceminam , quae propterea puerpera dicitur, de qua nobis postremo loco dice dum est. Et si enim nonnulla snt, quae fere nihil la-horani,sed statim redeunt ad suas operationes, tamen coguntur ut plurimum decumbere propter imbecillutatem virium,id quod illis euenit,partim propter laborem pariendi,partim propter insignem euacuati nem
emementorum. Nam quamuis educamur exo
menta , nihilominus simul cum illis multi spiritus excernuntur, viresque redduntur imbecilles ut exemplis suppuratorum,& hydropicorum demonstrant Hippo crati& Gal.ε. phot. 16. Huius odi autem vacuationes in puerperis Graece a Gaza pureamenta, apud Aristotel. dicuntur,quae quidem a Gai .de sententia Era fistrauiae veterum medicorum lib.de atra hi te p. g. 3. Epid. sec3. m. 3 . non smpliciter vacuationes & purgationes dici debent , sicuti alterae,quae a purgantibus ainacei potest excogitari , dei neeps vinum album, enue, minime generosum, di parte. Cum autem , ut modo diximus, huiusmodi mulieres fiat imhemui res limenta commode possunt & debent partiti, qua ratione eertum est mel iorem coctionem fieri. Meis mini me legisse apud Atthenae lib. s. Dipnosophist. quoddam medicamentum & nutriendo corpori a commodatum,quorum quidem institutum & consu tudinem non satis intelligo,qui scio apud Gal. Ω --nes probatos auctores Blasicam multis nominibus improbum esse alimentum. Et haec de naturali pa tu. sin autem partus fuerit laboriosus, vel quid praeter naturam illi coniungatur,runc longe maiori diligen misia, tia & cauta one oportet victum instituere: in quo casu scribit Moschio Grseus auctor harm. Gynaec. I s. puerperas biduo a cibo abstinendas esse, ut nine liceat . magis enorem eorum arauere, qui tam copiosam victus rationem solent probare. Caeterum cum plurimi affectus prater naturam soleant puerperis superuem re, de quibus in praesentia non pertium ad meum imstitutum sermonem habere . illud unum sciatis,omnia propemodum mala in huiusmodi mulieribus alia nuula de eausa fieri , quam ob vitium purgationis, quς a naturam post parium instituta est: quod quidem viistium potest esse multiplex. Namque primum dis r
tinemur membrans, qus foetum toto concems lem-Pore vestiunt ac fouent, qus διυτι ριιν Giseis seu sta Ram scunds dicuntur , quas secundus aliquis st patriis, qui ciamar medicamentis dicuntur , quandoquidem excernitur hoc tempore sanguinis pars deterruna, ut statim declarabitur. Puerperat igitur nisi quid preter naturam iliatis superueniat, inter corpora conualescentia reponem da sunt,ac potissimum congrua victus ratione nutriendae atque testimendat. In quo alioqui plures , &grauissimi errores solent committi, cum solae obstetrices & mulieres imperent, ac praedicent medicis hae in re nullam fidem &Medientiam prestandam esse. Quare primum non solum semel,& bis,sed ter,quater, cepi usque di quidem copiose nunquam desinunt puerperas replere & nutrire, quibus familiare est prouerbium : unde egreditur puellus fore opus ut ingrediatur porcellus. Deinde plurimae soleat adhibere pulsos columbinos,ea pones veteres, cum cinnam. ga tyoph. vina etiam grandia, &generosae quae quidem uictus ratio quam sit improba S pericula notius est, quam ut debeat pluribus demonstrari. Itaque eo gruentem victus lationem insit tu, quae quantitatest moderata,ut parum uel nihil a sua consuetudine i cedat: qualitate autem alimenta snt honi laeei icilis
coetionis, paucorum exciememorum, flatus expertia,
nectue ita ealefaciendi vi pradita,vi pulsi gallinacei vel
galli miliati iuniores,oua recentia, panis ea iure pis paratus,&c. primis quatuor aut septem diebus abstineanta vino. Huius loco nahil practantius iure pulli gal
elui in lucem egredienti succedat. Quo loco obiter notandus est error omnium prope anatomicorum uno excepto Vesalio lib. s. cap. 3'. qui docet secundinam non aliud esse, quam unam ex membranis foetum v stientibus , appellatur, cum reueraum- uersa ea moles compactio membranarum , quae pol editum laetum deiiciuntur minime vulca membranae-- vel secundina dici debeat, ut perspicue corrigitur ex Gal. s. aph. comm. 3 s. Nde vens Iec . aduersus Masstratum cap. s. S ex Aristo t. r. degen. an: m. cap.
m qui scribit, secundas di membranas interfatum a qua uterum positas finire. Deinde quoque mentes vel plane retinentur, uel parce fluunt , uel immoderate, di deprauate deiiciuniatur, qu s omnia symptomata magna incommoda se. eum asserunt. Sed potissimum, di maxima ex parte puerper ς laborant, s illis menses vel prorsus retineanis tuta, vel debiliter fluant, quod praetiare a Galeno tr ditum est, . Epid. χαρ. mm. 3. qui scribit, suppreia sonem menstruorum perpetuo Ossendere, non tamen perindeae si a partu oppriman rur, quod h retentio hoc tempore non modo abundantiam, sed etiam imsgnem holum paruitatem patiat, quandoquidem foetus gratia nutrimenti metiorem sanguinem ad se alliciens relinquit deteriorem, ex quo prςgnantes re plentur pravis humoribus quos deinde natura post partum euacuare consueuit. Itaque in puerperis hunc perpetuo scopum ob Oeulos habeatis, ut illis menstrua prode procedant , quandoquidem ex una parte his oportune fluentibus, ills omnium morborum di periaculorum fere fiunt immunes, ex altera au tem retentis,& parce fluentibus vix alater fieri potest, quin plurimis & quidem grauissimis morbis subiiciantur . Qus
quidem ab Hippocrati recensentur p. de morbis mulier. pag. 313. cum mulieri aut partus purgamenta non fuerint purgata, aut menses non prodierint, contingit ipsam febrieitare,& horrorem habere,& ventrem ma gnum esse, & qus sequuntur.Et lib. de nat. puer. pag. 4 et si non purgetur mulier purgationibus partus,mor-hus magnus eam corripiet, de in periculum viis in curret , nisi ei is curetur , ει quas conuenientem purgationem indurat. si aruarat aliquis , quotinam diebus 5e quamdiu mentitue purgationes a partu debeant procedere ad hane respondet Hippocrat. lib. de na .puer. pag. 47. puerperas parturientes forminam 41. diebus parturientes autem masculum so. diebus opus Mensem
335쪽
pus habere, odi hane quoque rationem adiungi tr il lud fieri, nuod huiusmodi purgatio respondeat gen
rationi ,&primae coti formata I scelus, quam idem Hippocrat a firmat in is m. totidem 41. diebus in mascso. diebus contingere. Od s rursus quaeratur. quam
rem masculus prius, foemina possemus conserme. tur in utero: cum 'i ora contra eueniat, ut scem lis Ma eurus, mas tardius ad sui persectionem perueniat
itidem respondetod propterea fieri,quoniain scemina figidiore est atque ex stigidiore semine generetur,mas contra ea lidior atque ex calidiore semine conciapitur , verba haec sunt: quod autem laemina nollemus consermatur, eausa haec est , quod genitura sceminea humidior di debilior est , quam masculi r & iuxta hane rationem necesse est pollemus consermari lce.
nam,quam musculum: atque in pterea et am purgatio diuturnior est in foemina quam masculo Quam quidem Hippocrat. rationem Aristoteles & Gal. mihi
videntur mirabiliter illuli rater namque Aristoteles 4. de gen. am m. o. quaerens,eur scem in s militer atque reares non peificiantur in genere hominum , cum intra parientem foemina longiore tempore eoi fi a. Iur quam mas, ubi vero in lucem venerint, celerius
cem in P, quam mares conficiantur, qu 'hus Pubes vl-
Ω, & se notius eatius obueniunt quam maribus λ r indet istud fieri, quia loem indi sunt natura debili res di frigidiores,adi ci ut sexum is nineum, quasi l
sonem naturalem & detrimentum quoddam scin vomatur appellare r itaque ille inquit, for ninae totus tar de prae tua si stiditate discernuli tui, huiusmodi enim discretio concoetici quaedam est , calor autem concoquit, & quod olidius concoetu facisus est , sed loris propter suam debilitatem eno ad aetatis fio em
senectutemque perueniunt: etenim omnia minoram in artis operibus, sic in natura citius ad finem de Nemunt Gal. idem a de sem. cap. 4. & s factae inparatione Iuli liquidioris, qi Od nullam implessionem aui fixionem recipi et docet id m contargere in semia
hus, ex quihus animal formari non potest, nisi illa prius moderatam duritiem & consilentiam aeuia1rant, quae as formationem membrorum si accom
Cum au.em scemina ex semine & sanguine liquidio
Te,tenuiote,n gidioreque e sciatur satis cuique potest conflare, illam tardus, quam marem, qui ex materia crassior*, solidiore, calidioreque procreatur in v telo niarmari: at utero extra uterum aliter se res habes, mulierem citius mare perficitur, partim quod mulieri coniuncta est materia hia mi dior.quae facile possit extendi, partim quod imperficia concoctio, quae ad perse
citonem sceminae necessaria est. His,acquiritur,quam
perfecta. Sed postis his rationibus Hippocrat. Amst rel. Galeni, nobis liceat alias duas rationes adivnstere, minime vi puto, neeligendas , quae tamen ex eisdem, viaecipue vero ex Gal. colligi possunt: altera sumitur ex Matuta,& conditione loci, in quo laetus generatur, si quidem,ut serabit Himerat s .aphor. 8. mares etiam plurimum dextra, foeminae finistra uteri parte generantur: certum vero est dextra finistris esse calidiora, unde eum sateantur omnes conlarmationem caloris
esse opus, mill i debet mirum videri, si inealidiore loco coneeptus fiat citius quam in sigidiorer altera colligi potest ex copia,& qualitate excremetorum: cum enim si i verisimile ae larte necessarium,& plura & deteri
ra excrementa tu foemina, quam in mare coacemari, iure naturam longius quoque tempus purgationis pari
tui immineo quam masculino destinasse. Eis autem ad purgationem puerperarum de sententia Hippocr. 4 a. dies in sceminis,3 o in malculas cons a ui sunt: tamen sciendum est,hune terminum quam long n. esse atque in eodem H ppocrat. limitari in partu foeminino di bus 1 s. in masculino die, a o. qui hsc habet 1.de motimul. pH 33 7. post partum plerunque lana mulieri con
tingit, ut post puellae partum in a. dIebus diuturni g.
urgatio fiat: ex ra periculum autem est, eis 1 s. di us purgentur, post in asculi uero partum puruatio fit diuturnior in 3 o. diebus: eatra periculum en etiam quae in Io. diebus contingit: cui quidem limitationi fere subscribit experientia, cum mulieres in partu magna ea parte dies circiter xo. aut1 s. soleant menstruas
purgationes habere Q iod si quis demum quantita tem huiusmodi purgationis eurrosius cupit intelligere, ad hunc pariter respondet Hippocrat. l. de morbis mulier. pag. 3 3τ. seribensi sane mulieri puerperii purga menta sis si senter prodire primum sesqui hemiax mensura, aut paulo plura: poli adhuc pauciora iuxta
hane rationem, dra nec tandem censent Hemina a lein pendit earciter I x. apud Graecos,ut tota huiusmo di purgatio ad 1 o. ei resim g ascendere possit, quod alioqui mirum debet videra, cum certum cuique esse possit mulieres in praesentia longe eopiosores puerperii purgationes habere,nisi sotie dicamus id fieti quod nostici tempore, quo mulieres non sunt a leo temo rantes in victu, e longe maiori otio deditae. quam fumrint veteres . forte purgat ones quoque sint copi s res,tametsi ut puto,de haere nihil certi sua ui possit, eum rationi sit contenraneum , di experientia latis ii firmet, mi heres pro varietate aetatis, habitus coriaporis temperamenti, & rerum similium, modo pluis res, mod pauciores purgationes hahere. qiod idem
censeo de diebus huic purgationi destinatis statue
sed ad rem nostram. Cum puerperae propter eam potis causam plurimis. N grauissino bis corripiantur, quod uel secundinae retineamur,uel inentes male fl , at danda est omnis opera, ut utraque huiusmodi purgentur probe. tque ex instituto tia urae procedant, squiadem hac uel so a, uel ore pia cipua est eausa & ratio,
quamobrem mulieres ab omni periculo. N pyaei eruari,
e curari possint. sed antequam de huiusmodi utroque sympio mate agamus, non est prater mittenda qua 1lio alioqui vulgaris, sed dignissima cognitione, uirum in puerpera laborante febri, vel a quo morbo acuto computatio dierum criticos um a die narius, an a die mores fieri debeat quae videtur admodum difficit s.Gal.3.pi simu . xo. H p pM S Gai generaliter docent,dies com putandos eue a a se partus, minime a die morbi, quinaec habent. Hippocrat. pari modo ludicationes sunt 3. yr n. O. Gah principitim numerationis tibi fiat, noquo die ceperim febricita reaed quo pepereruat. In quihusdam igitur circa secundam, aut tertiam diem incipiunt a partu ,ex quo multi iudicam suturam iudicationem: sed res non ira se habet,sed ex quo pepererant numerationem dierum fieri oporim,& H ppocr. & Gal. ex quibus numerationem eriticinum faciendam a die partus non mor hi)contra vero Epid Re2.3. aegro . in uxore Philini in Thaso, et die a coem scitate Hippocrat.& Gal.hoc ipso die minime a die partus via dentur huiusmoda iupputationem fecisse. Nec ratio ab hac sententia videtur alienar nam ficut in uniuerissum principium ti omnia tempora morborum deter minantur potissidium ex cruditate, & coctione humorum, misi me his, qudi solent mothum pracedere. ita idem plane de puerperis statuendum ene videtur: at propterea minime ex partu,quo tempore nulla est aegritudo nullaque est materia morbum efficiens,led ex ipso prinei pro morbi luppurationem faciendam esse.Praeterea sicut Gal. docet generaliter i. de diebus ait. c.6. principium morbi ininime esse accipiendum , quando
aegrotaturi urg lant,cibos fastidium, capite grauantur, di alia id genus quam plura patiuntur. Eadem plane ratione statuendum videtur,neque in puerperis huius-rrodi principium ex partu sumendum ess tiamsi illa fuerint quoquo modo male assecia, s t. teuera sunt male assiacti, qui vigilant, cibo, fastidium. Hs si placet addamus testimonium Aule qui huiusmodi sententiam confii uiat manis esse inquiens a. quarti tr. h. c. I.
336쪽
in fine, etsi mulier peperit, deinde aceidat ei febris,
tunc fiat computat lo ex febre,non ea partia: ex illo enim est error , S uuae sequuntur. Ad hane duhitationem conciliator disserentiae ies. R omnes medici sere via deo tur duplicem respontionem afferre:alteram, n paris tu facili ae naturali dies criticos a principio morbi, contra veto in partu dissicili ae non naturalia partu fore numerandost alteram , in morbis longe dis an tibus a partu, supputationem a principio morbi in morbis ploximioribus a partu saciendam esse . Nec rati nes desunt pro confirmatione utriusque responsionis rnamque ex una parte in partu diffcili, & laborioso tiis morbo, qui proxime partum sequitur , veris in Ie , ut potius necessarium est, morbum in ipsum paria tum , tanquam pracipuam causam esse reserendum: ex altera autem parte in partu dissicili, & natural i,nec non in morhis longe a partu distantibus, omnis ratio colligit, illos non ex partu, sed ex altis causis origiis nem habere: quam quidem utramque responsonem
historia uxoris Philini confirmat, si quidem primum partus suit naturalis,in quo mulier ex praescripto naturae purgata est, & reliqua recte habebant Deinde s bris cum rigore longe a partu die M. sequuta est,ut propterea summa cum ratione dies critici non a partu, sed
a principio morbis& ab H ppocrat. At a Gal. numerati sueti nitat vero huiusmodi quoque responsiones si ae- curate considerentur, mihi videmur nescio quas dim-
cultates continere: nam spsemet Hippocrat. in una vel altera puerpera , quq habuerunt parius non naturales, mi inaque a partu x.aut 3.die febricitarunt,videtur sonab ipso partu, sed a morbo dies craticos numerare, qualis fuit i .epi. te. I. Wr. D. voa Dromeadae, quae fissam enixa erat,de qua Hippocrat liac habet: postridie eius diei, quo riguerat, 1 tuu in commode reddidit,&e. Tentio die circa meridiem riguit, quarto dolor hypochon -drii remssus est. Adeo, ut certum sit, hic dies num
rati non a partu, sed a die quo rigor & febris acuta mulierem inuasit. Qualis suit mulier quaedam 3. Ep d. sect4. i. a. quae apud frigidam aquam in Thaso aegrotabat, de qua Hippocrat. iuc habet i squam filiam perpetissei nec esset purgata, tertia die a partu ic correpta est acuta, dic. a quo die facto principio deinceps Omnes dies criticos numerat, usque ad 8α in quo obiit. Imo vero, quod certe mari me notatione & admiratione dignum est, liac ipsa mulier multo ante partum
febre dec itiuerat,cibumque fastidierat . ut omnis ratio
colliga ,vel a febri ante patium, vel saltem ab ipso paris tu eiusmodi supputationem dierum fieri debuisse. Qualis demum suit uxor Epicratis,qua laborabat apud Aristhegetem,de qua haec scripta sunto instante iam partu. mpore correpta est, non incaluit, &c tertio die filiam peperit, ecquae item historia est maxime notabilis,si quidem eis mulier ante partum rigore correpta est, quod Gal. quoque interprete comm crudorum,& par- uotum humorum indicium habendum est, tamen nona die rigoris non a die partus,sed a die sebris dies critiei numerati sunt. Daque huiusmodi historiae plane d
monstrant, dies criticos nonnunquam numerari exHippocrat. a prima die febris , minime a die partus: etiamsi hie suerit non naturalis,etiamsi febris a.vel 3. die post partu sit subsecuta r ex quo apparet neutram responsionem satis posse hanc repugnantiam apparentem dassoluere: Quamobrem nonnum tertiam quadam
responsioneat incogitarunt, qui docent duas eriticorum dierum computationes, alteram a partu , alteram a febri e sciendas este: qua quidem,mea lenientia Aua-hus prioribus longe ablurdior &falsor censenda est. Nam praeterquam quod Hippocrat.& Gai aperte uniaca m tantum computationem recipiunt a partu, imo vero GaI.ut vidimus,eorum opinionem conuellit,qui docebant alteram computationem a febre saetendam e L se,ut hinc multa sequantur ah turda necesse est. Etenim
fitigamus mulierem peperisse die luna, ac proximo
die martis in lib. incidisse, quam putemus die undecima cras m habituram suisse, ex altera quidem computatione a febre iudicium fiet in II. ex altera autem
a partu in i 3. Quod sane totam dierum eraticorum S erasum naturam disciplinamque a Galeno traditam peruet tit. Quid igitur dicendum est e ego vero id priamum repeto. hunc modum mihi adeo dissicilem vi. deri vi non facile dissolui possit, qui non erubesco imgenue saleri, me hactenus nihil potuisse. vel de aliis audire, vel de me ipso excogitare, in quo prorsus a quiescam. Dicam tamen libere quid mihi in mentem venerit, S minus quam cutera displiceat. Duo sunt ea pediendae alterum, quidnam reuera flatuendum sit, utrum in puerperis a die partus, an a die moth liceat computationem fieri r alterum quomodo Hippocrati
qui videtur a seipio dissentire, shi ips positeonciis
itari. Quod primum attinet, equidem cum Hippocr. N Gal. censeo principium dierum craticorum a partu fore accipiendum, sicuti in prognosticis docet, tamquam certa, & vera causa, ex qua febres,ves alii morbi oriuinem habuerint,quandoquidem in partu , cui sucia cedunt morbi,vix aliter videtur fieri posse,quin ves se cundina, vel menstruae purgationes male succedant,& mulier si male amem . In quo casu non vere hor amrmare, tune mulierem aegrotare uno vel pluribus, sorte omnibus moihi generibus, intemperie. mala compositione , soluta una tale, quibus deinde, flesebres, di inflammatione, & alii plures mihi possunt succedere, vi propterea summa cum ratione a die partus computatio fieri debeat. quod multis quotidianis exemplis facile mi est confirmari . Nam quemadmodum, si quis exempli gratia, incipiat a horate Erys pelate, aut capite vulneia ius si die L nae, cui deinceps proxime Saturni febris supcrueniat, nemo est , ut puto, qui non libenter a priore die Lunae computationem iaciat: ita timulieri parturienti alii deanceps succedant incrbi, num me idetur alienum aratione, si quis non a primo die morbortim, sed a die partus computationem saceret. Quod autem ad ali rum caput quomodo Hippocrat. pomi sbi ipsi conciliars, qui, ut videmus, in nonnullis puerperis minime a partu, sed a morbo dierum criticorum numera tionem facit, contra quam docuerit in prognosticis ego responderem eum Galeno a. de diebus criticis cap. 3. qui disputans aduersus nonnullos,qui propter varias auctorum dissensonesoniuersam de diebus citatici doetrinam euertebant, inquite huiusmodi rati nem nullum momentum habere, cum auciores pro pter variascausas de una atque eadem re soleant variis Iocis varie sentire, quod ipsi quo ue Hippocrati eu
nisse certum est. Qudi Galeni verba s vera sunt, satis demonstrant longe maiorem fidem sententiis Hippoe. aph.& prognost .adhibendam esse, quam libris Epid
miorum, in quibus multa potius obseruationis, quam doctrinae gratia ab eo tradita sunt: quam quidem tes posionem odoratus est Fr. Valesius lib. Io. conir. 4. qui inquit, Hippoctat. scripssse hisoriam earum inuti rum, de quibus supra diximus, non vi pIaceptori sed ut obseruator, qui enarrabat tantum historias, S captabat ex perameta quo sententias postmodum iuaph & prognost teponeret . Cum autem ex las quae hatienus otiputauimus facile si omnes oblisiones dissoluere, non est vi singulas rursus inutiliter reminis mus: ad institutum igitur secundinae retentionem adigredιmur. De qua ante Omnia scaendum, huius .n di symploma inter cstera omnia, quς pum peris solent contingere, esse quam maxime disscite, di periculo sum, adeo, ut mini hactenus licuit obseruare, mulie res maxima ex parte, & quidem celerrime aute diem 4. ad interitum deducantur . itaque omni studio iaillius euacuationem incumbendum est. Ut vieroi
mores hane rem melius intelligam, scire debent lae
tum natura in lucem proferri nudum atque omnibus
membraris, di vestimentis spoliatum , quae intra
337쪽
ererem illum vestire, & fouere soleant, ut propterea
totum illud inuolucrum,quod secundinas diximus appellari , necessario inius remaneat . Quod quidem cum nullum deinceps viam possit afferre, ex natura inlli tuto statim post foetum solet emitti: itaque si detineatur, pratet naturam detinetur. Neque ego in eo
multum laboro , virum huiusmodi affectionem inter morbos in numero aucto,an inter sy inpio mala exeuntium mutatorum velimus numerare , qui id satis habeo, in quo omnes conueniunt, hac polia quamprimum fore detrahenda.c - να Caulae qua mohrem secundi irae detineantur mihi vis tiri dentur posse constitui, prima, quod illa vel iando vel . . . alteri parta ipsius uteri hareant adhuc e secunda,licet non haereant,quod circa aliquam vieti partem , instar cuiusdam globi sini conuolutae, neque ad exitum imclinent: tertia, quod os vicii clauium si e postrem, quod mulier sit imbecillior , quam ut illas deponere postit quae quidem caulae singulae propriam curandi rationem desiderant. Itaque ii secundi ira snt vleto alligatae, vel circa vierum conuolutae, mea sententia manualis operatio cateris omnibus prauidiis, quae plurima intra,& ex ira possum adhibera edicacior censendaeli. Quamobrem oblimia inuncta manu oleo amyo.dul.aut lil. alb. vng. Dialth. atque in v terum immisia, quaerat secuta in Sapprehendere ac blande educere, quo loco, s secundi ut victo ad iuc ha reant, debent obstetrices diligemcr cauere, ne ipsas recto tramite statim ac violenter velant detra e , quae potius sensim nullaque adhibita violentia, in obliquum atque ad latera modo in dextram, modo in ti mitram partem mouendae sunt,donec laxemur, B commode possint ed cir eum s ala et fiat, nee iecula diu:ωγbediant trahenti. sed vi trahantur,periculum immineat, ne is flammatio concitetur, di quod est deterim, ne simulaum secvn. clinis ipse quoque virius procidat. Veruditamen, ne que inierea piario mittenda sunt praesdia , quae hoe ipsum prs stare possunt: inter quae testimonio H1 gr. sernutatio insignem obtinet prMogaliuam 3 . aphor.
Eliab. a. M. Is t p. 2 1 3sie illa quoque visiter adhibentur, partim me ac
cepta partim exterius accommodata ,&admInis irata,
qu cunque ad mentes sunt accommodata, de quibus suis locis diximus, quae ad hune locum furti transferenda. sed sum nonnulla qua ad secundinas deiicien eas creduntur peculiarem quandana vim oblidere, aualia sunt: Chlysocolla argentariorum, Borax vulgo ercus accipitris, pellas ab angue deposia, exuuia leusenesta anguis in puluerem redacta, vel laparaum, vel commista pondere 3 i. ex venO,aut multa solet pilip I. nari. Exempli gratia:
Nonnulli probant maxime liriuium cum oleo. Pr simis diibus cum essem Τaruisi,nobilis quaedam matrona assumpto oleo amygd. dul. ad 3 viii. sue suerit medicamentum, siue fuera i casu, protinus secundinam deposuit. Sunt alia propemodum infinita,quae ficile possunt apud veteres, & recentiores haberi. Nolo tamen flentio praeterire quoddam remedium, quod a nonnullis quam maxime celebratur, di est puluis testiculorum equi. de quo remedio clarisi. Gelnetus hare. habet lib. a. Epiti. Mcd. pag. 17. Tigur. de pollinet sium equi secatorum ad secundinas pellendas ex i te bibendum datur,quantum tribus digitis capitur, a que haec aperto ore vieti gerenda sunt, sin autem illud connivere compellum fuerit, tune omni studio conandum ell, vi aperiatur sementis, linimentis, perfusionibus ex oleis,ac med camentis, qua laxandi vim atque
dilatandi habent, de quibus saepe diximus, quae quidem parum ad superiorem venirem,partim ad pudenda licet apponere. Quod s demum secundina pio
pter nimios labores partus,de imbecillitatem puerpe ra detineatur, nec possit expelli, nisestiam eli illi se te succurrendum cibo, & potu,quae snt sacillimae emctionisatque optimi, & celerrimi nutrimenti, qualia
sunt iura ex vi telis ovorum recenti uin, optima iura C ponis, vinum album, tenue, oratum, de catera id et nus, qu r smit manifestiora, quam ut debeant loneius commemorari. iterum si haec omniafrustra fiant, inquit Aet. lib. vlt. c. 24. periuriari non oportet, intra paucos enim dies putrefacta in saniem dis loluta eΨei
det. Quod quidem etsi plarique omnes recipiunt, quis ne delectu solent ex aliis proponere omnia, ego non satis intelligo quomodo fieri possi, squidem, ut dixi initis,quatenus longiore experientia licuit mihi obseruare,statim circa mimos dies puerperii grauisL0mptomatis corripiantur,lyncope,iremoribus, sudoribus stigidis,uigiliis,delmo, adeo, ut nullam viderim,quς non ante diem quartum obierit. Hoc autem postre tuo loco mihi licet alterius remedii meminisse, quod eis ab omnibus pia termissum est,tamen ego censeo,& quandoque expertus sum, interea tera omnia e seacissimum esse . Illud vero ei lectio venae, quam quidem muno, vel altero pedere urgente, si modo puerpera viribus valeat,nulla ratione potermittendam, tum non solum ad euacuandam secnndinam, sed etiam ad alios usus possit magnam utilitatem a serre. Dietum est puerperitas ob varia mensum vitia re obnoxias moi his, &propterea omni studio procurandum, ut alii opportu ne effluant , de qua quidem re non est, ut in praesentia longius agamus quandoquidem quae supra diximus, de ratione euocandi menses generaliter, Omnia potilantae debent ad hunc locum tiansferri: veruntamen cum ex una parte certum sit , in prouocatione me
sium sectionem venae prinerpem locum obtinere,ex altera autem eiul modi prasidium apud nonnullos qui busdam dissicultatibus inuoluatur,mihi libet hac in re
hoe caput quam breuiter examinare. Primum itaque est vulgaris quaedam opinio, praecipue ver apud mulieres,piaculum esse pue peris venam secare, qux oim
nulla vel ratione , vel alicuius probati viri auitoritate nitatur. st recticienda. Daque vos,s id ferat occaso, dummodo conuentant tres prancipes scopi, ne timeatis vestris pum petis, S semel, & his, & Lepius venam incidere. Quod quidem saepius soleo administrare ,
atque experius sum non solum tutum, sed etiam Iosiam efficacissimum esse, non laluim in prouocand .s mens bus,sed etiam curandis morbis, quacunq; a partu s dilent luperuenite. Exterum huiusmodi i iisdio nona nullae occurrunt dissicultates , quar nullo modo sunt praeteram tendat . Ac primum fi accidat , ut mulieri a partu eont matur aliqua febre, pleuritide,vel alio moriabo aculo,ui sit necesse ad languinis missonem deueni re,iam queritur, ea quanam parte, an inferiore cruris,
an sumtiore brachii liceat venam secareretsi enim multi docent in ciutibus venam perpetuo fhcandam esse, tamen neque desunt viri doetissmi de celeberrimi no . ruinis,qui aliter lentiunt ac docent, vigente morbo venam in cubito aperiendam esse, ex quibus duo praci pue mihi nominandi sunt: alter est Lud. Mercatus deas. mul. c. I i. qui hςc habet: verum in iis omnibus inflammationibus, &c alter est Francis Valleriola ob fetus. Io. Medicinalium, qui refert historiana Helenae Senequeriae forentis aetatis&primi parae , quae altero die a pati v acutiirpleurati de correpta est,cul cceden te etiam consito alterius medici Lud. Laurentii, secta luit uena interna dextri brachii, sanguis emissus ad Jvi quo quidem imprimis remedio idem testatut val
teriola aegrotaniem integre curatam esse cum admira tione magna Forte uero sunt alsi quoque, qui hanc sententiam ac medendi rationem probant. Ego vero censeo huiuio rodi opinionem a Gal.doctrina, de a rari nem alienam esseae multa petitula secum a Drre.Cum enim ex una parte Gai doceat,ac fateantur omnes oneruam mensum fiuxa Ouem esse ueluti clauum nauir,
338쪽
praomamque torie solam rationem, qua pu perae adimplet. Quamobrem vero ego hula nequeam eo sen sic. t plerisque malis & oericulis eurari & ori frena tite, o mihi persuadet G ilenus qui tradens leges reuuari: ex altera autem idem Gal. docet lib. de tanguinis sonis 5: derivationis,mqni: reuuls nena per contramissione P. sectionem verae superioris muliebres puria Das partes,deriuationem per vicinas scire perseiodas, rationes reuellere conlaeuisse: satis cuique rotest con . noti nullaque Miusmodi uilciplinae exempla tradens ,1iare , venas in eruri hus perpetuo fore incidendas. ut hac habet s. meth l.quae per altium fluunt, ea vel per Rus valeant trahere ad uterum,ac menstruam purgatio aluum et per urinam transmities. Quod si fluxiones aret uvare. uteri ad antes in derivamur, utique tantum videtur Alieras vero conira in cubito non solum impora in ahem, ut apertae haemorrhori s possint adiuuare, ut ne ed etiam perniciose aperiri,ut qus possint reuestri contra quam maxime possint impedire. Cum igitur in re ab viem, menstruam pureationem impedire,uniuer puer per io, quod semel atque iterum diximus, mediissam curationem prevertere, ae certissimum periculum cus id cumprimis debeat eo nati,ut menstrus purgatio asserae. Notum est Otaculum Hip. Quae ducere o α nes recte procedant, iure & prouoratio haemorrhoiret eo ducere,quo maxime natura vergit: ex quo fa- darum, & qiKcunque possunt illis impedimentum ad tum est, ut Gal. summa cum ratione generale nobis ferre mihi videntur improbanda,& reiicienda. postre praeceptum tradiderit de languinis missione cap. ii. mo autem boc loco id quoque libet qin rere,utrum li-χε. plenitudines a retentis mensibus natas , ex cruri- Gat,puerperis purgantia medicamenta exhibere uarhus scire omnino vacuandas,sive venam incidere, siue sit res maximi momenti neque omnes idem sentiant, scarifieare oporteataeis non ignoro Aetium Ae nonnia quandoquidem ut es teri praetermittantur, duo virilas recentiores, hanc Gal sententiam non recipere, de paulo ante nominati, Mereatus & Ualterioli huiusmo- 1bus alias pubisce dissu se dictum est. Itaque si puer da quoque purgationem in puerperis, tanqua maxime pera vel aliqua inflammatione,vel aliquo acuto moris utilem,ac necestiriam probant. Na Mereatus C. supra ho laboret, & Galenus ti ratio nos docent. venas ici carato ita statuit: s purgario per uterum non suis ciens cruribus perpetuo sore incidendas, s modo sanguine videatur,minime verendum esse purganti medicame omnino mittere oporteat. Quo uidem eodem Gal. to vitiosos humores copiosius expurgare, ut natura auctore umeth .c. sua detinerandum eu: namque deia deonerata caeteros quoq; humores facilius concoquat,bet meditas fluentis menstrui sanguinis impetu aueris S expellat,&c valleriola autem testatur eodem loco, tere,& si se solum videatur scire satis, tota res naturae illi sui puerper ς transaeta et .die se dedisse medicameneli permittenda. Sin vero ille parce suat,tuue tantum tum edi agam ,manna, syr.& mel. ros ex decocto p sanguinis ex una detrahendum est, quantum ex conisi Etorali, male faciunt, qui syr.&mel. ros permiscentetis ambabus vacuationibus natura de arte pet sciatur, non sine superstitione) quam quidem medendi rati Sc quod oeca sio postulat. sac Hi p. in una S altera nem plurimi prohant,ipsoque frequenter eonfirmast. puerpera I .epid. setis .aegr. 13. nullius meminit prsfi. Ego vero ita consentiens,quae supra tradita sunt, putodiis praeter supposita, quae licet interpretati qua eunq; huiusmodi opinionem a doctrina Hippoc. 3e Gai. Aemeses possviri prom ciuere. sic Auic. al. tertii tr. a. e. 3ε. Tatione esse alienam , omnemque purgationem pro
puerpera labora n te febre laudat sectione Iaphens, nee ter eam,quae ex utero prodit, non solum nihil prose non aquam hordei,qua inquit,non retinere mentirua resed saepe pernitiosam esse. Ex murtis auie quat illud di s militer granata dulcia,praeterea nihil agiti sic opes facile possint demonstrare, unico volo esse contentus, mi quique medici tractat puerperas,ut mensibus pro. quod nimirum purgantia medicamenta possnt men fluentibus, lacogrua vicius ratione comenta seir struas purgationes impedite. Cuius quidem impedi- illis vero parce erumpentibus, hunc desectum omni is purgationis tot de tanta pericula pro fila sunt, ut iugenio conantur supplere .s d hae de re satis. Carteia actum agere nolim. Atque sie nostrae tractationi fi rum vi neque id p'ς termittatur, sicuti suentibus men nem satio. Et si enim ad integram tractationem de aiasibus ego quidem non probo sectionem vens superio iactibus muliebribus plurima superstini: tamen ad noris r ita neque aperitonem haemorrhoidarum possum strum institutum , quod unicum fuit de conceptu δe probare: ei s non ignoro, ac forte consultationibus me partu hominisset monem habere,iis volumus esse co dicis audistis. multos dociis. huiusmodi vacuationem tenti, quae fere ea tempore a nobis scripta, alias eum quam maxime probare,utque inquit Lud. Mercatus, plus otii nacti fuerimus,magis accurate, di ornate pos
partium vi iam desectum purgationis uteri mire sunt fieri.
339쪽
ME DI cINAE F ROFESSORIS EXCELLENTISSIMI:
turam homi ii iissim, equidem ce meo pulsum,& urinam princi
tionem reseratur, JIum ad lacultati navitatem: urinam ad iacultatem naturalem, parem contudicra, a pis sa n Nam continere. De qua re si quis vestrum cupiat
Hura in ea biere is videat Francuum Valesium lib. 3.
mr u.cap. r. qui inter csteros hanc disputationem diffuse , aediserte perseqimul. Igitur cum prox mosuperiore anno consece imus tractationem utinatum ,
hoc prstenti tempore propositum habemus a suram uoque de pulsibus tractationem conficete: non quiem accurate,& exquisite, quod nimis labor longum esse 9 sed sumatim atque iis tamen post 1 capitibus , sus huic docilius ius cienter inseruite pote
runt, nobisque scripta graia: stimorum au ctotum iaci Iiora ted iere valebunt . itaque ex nolim uetere instituto , hunc nostrum
Corumetitvium de pulsibus diuidemus in quat
tuor partes, sicut quattuor prscipua sunt capita, de quibus mihi statutum ess apud vos sermonem habere. Ea vero lunt illa ipsa , de quibus pariter diximus in vactatione Vrmariam,& circa qus in explicandis singulis morbis uersari consuevimus, primum de essentia, secundum de Differentiis, s . de Causis, quartum de Prognosticis qus forte docendi mei hodus non longe recedit in ea metnodo,qua Gal. uniuersam pulsuum disciplinani Iε. libris Meviatus me complexus est. An te quam vero rem aggrediar , id vos seire velim, huiusmodi naturam elle quidem longe utilissima in ad plurimos casus,maxime ueth ad cognOlcendos,pres eiendos,& curandos morbos conlatres quod res ipsa ,
ac prurima exempla, atque his oris apud unum prςe pue Galaacile cinq; possunt dem utrare: sed non minus esse di sellam, ac sorte cς teris omnibus instituti rebus medici; dissiciliorem. De qua etia veteres, A cnpradi Erasistratus, Athenςus, Heracii des , Agathi , , Η -yrtis, Ati h senes Veliensis, Nasti qDampi tin, icrapierit ut, quotum
Gal. meminit,& quorum omne, libri noc tempore υ- .
siderantur, ainen ut idem bi scribit Gu. . dedigii stendis Pulsibus es p. s. nihil ab it is memor auim,un seripi ui 1 est. De Il pi' an scrip erit de Pulsbus est dubium;atque eo magis,quod s. perpleae de hac rei uitur qui ex una parte l. bri de Piscognitione a3osthmum cap i .iestitur, Hi p. scientiam de pia .sbus non attigisset medicos autem illo posteriores eam iradidisse,&,ursus terito de Crisbus cap. vlt. ad finem, necnon 4. Epid. seel.3.com. Ig. scribi Hipp. signa stimis pia ex pultas non suisse persequi tum : vel quia non cognouit, vel quia non putauit esse magni momenti. Ex altera autem patre in libello , quos a mini mores temperaturam corporis sequatitur,cap. 8. ad finem scrihit, Hipp.Onanem motum arteriariim quas scunq; suerit,oinnium primum pulsum non nare: N adhuc pitamus lib. de diis Publium cap. 31. H p p huius,nodia tem pulsuum calluisse , non tam ea tu ea multum laiaborasse. Ac sane s Hipp. monumenta cor sderemus, ni Ilidubium essem te is, quin ille aliquando pulsus meminerit,atque eorum notitiam habuerit,ut in claic t h. 4.tex.13. ad principium acribit loli argicos habet e pcllus tepidos,iardos,sepultos, N .s iequuntur. Iu listitis , locis in homine,inquit,arterias duas iuxta tempora seris in medio temporum, & aurium, qLs semper pulsant. Sic ira iacis de moibis mulierum p. uncias . ad finem docet puer puras, quibus mensi rus puI-gationes reti nentur ,habete pulsus molle,,& debilcs , quia attolluntur nonnunquam,& interdum des iunt. Et squis respondeai,hus uimodi labros, non . . H p poci legitimos, de qua re non multum labotompi ientia, in lib. de Alimento ad sinem quem omnese s tentur Hipp. legitimum suisse: Me habentur. Ven rum, pulsatrones, de respirationes spiritus iuxta fla-tem, S conronantia,& d. si orantiae sunt, & morbi ; Zelantiatri sana,& savitatis inagis,quam morbi, de inorbi in g s quam ianitatis, dic. Ego autem in hac ambi
guitate,cciali ueram Gal. memem ae verissimam hiis
te arcem de Pothbus ab Hipp. cognitam , ud minime elaborasam,&absolutam iuule, qua loco pullia una r 1 a spis
340쪽
piratio in uidetur perpatus obseruasse, quod plurimi Est oti spid. facilem que possunt passis demonstrate. Quandoquidem te vera huius inodi utiones, re rela raidines usque adeo sibi ipsis consentiant , rasmiles sunt, ursumma cum ratione litera alterius vicem possint supplere. Vnus certe Gai. Hanc quoque tam praeclaram partem Artis medica nobis tradidit ,& perfecit accuratissime, qui libello de Pultibus ad
T ones, maxime verti alias in libris de differentiis. dedien i ione . de Prognosticis, nihil videtur praeteriisse , quod ad integritatem huiusmodi are umenti pe tinere possit. Vt interea nihil dicam de aliis libris hae de te ab eo conceptiis,speciatim veto de lihro, quem in arte medica ad finem ipse promittit se esse compositurum i tque attem de pulfibus ad compenduim , redactu
rum , qui quidem libri , si ad nos mi uenissent, larae
hunc nobis laborem, ae medicis omnem dissicultatem abstulissent, quam iptem et Gal. I. lib. de Pulsibus di
gnolcendis cap preno fatetur talem δε tantam esse, vi
putauerit ad exactissimam , & ab lutissimam pul
tuum cognitronem totam humanam vitam necessario
requiri. vultare compendium pulsuum. quod nonune Cal. circunfertur , esse sputium , ac prorsus Gal. indi gnum , puto esse manifestius, quam ut debeat longius dubitari nec inihi Lbet in re manifes a tempus perdere. Certe nescio qua fronte a Thura sann,Concal ratote, ae nonnullis inter legitimos Galeni ibros reponatur.
Sed sol tasse vimium phanti,aorem, di ad primum crus ut aggredian ur.
Cuicunque de pulsibus sermonem habent, ab emtum d fimione satim principium sacriliari ex. O ungulorum verborum ac particularum finii is nis vi loquuntur,explicatiouem aggrediuntur. Quam qui deni docendi methodum urde a plerosque omnes hoc tempore in rebus piove omnibus nMrati sui et Ol seruare et principio publicai um Letii num . nec non etiam in uisputatione deabusu medicamentorum Ves. cap.rrim ,& secund prioris libi i copiosius diximus.
veteres quoque iuinc me hodum mihi videntur un-uisse, ex quorem disciplina plurirnae pulsus definiti
mes consi rut i ,a tradi ae sunt. Quae reseruntur a Gal. . de diis Pulsuum c. 2. At velo huiuImodi omnes,atiaue eorum insti tutum noti probatur a Gal. cum eniti es nitio ex praecepto Arist. 6. Topicorum, necnon F. Netaph. η. ex Prioribus, & notioi abus debeat conli te atque omnes consentiant difficile admodum, a iuuearduum esse probe rerum definitiones toti Mere, Gal. . de dist. Puls cap prim ,vocat nimis audaces quicumque temere, x sine ulla cognitione non lotu in pullus , sed etiam caete: a omnia audent definiresen quibus quIdem praes si, definitionibus, ut mulli committaniatur errores est necessat tum, scuti euenit Ueleribus medicis tempore Gai. qui omnes eorum des nitiones pulsus refutat , plurimaque eorum vitia apertissime d monstrat Ca terum,ut ne idem quoque posteris eu riret,sed unusquisque posset meliore ratione essentiam pulsus intelli re, ante omnia id nos docet , quom
eo liceat medico pullus defini Dones probe inuestigare , di conficere. Cuius quidem doeliina sum uia est huiusmodi Duo prima videntur genera dis nitionum:
alterum, quod iti notionem ea plica . alterum, quod rei egentiain docet: utramque scientiae virtutem obtumere . Primam quae notionem explicar,ut st Omnibus inanifesta, quicunque eadem lingua utuntur, neque ad rei esscntiam attingat. Secunnuam qua essentia in dO- temt priora consentiat,eum illa tamen eadem non sit.
Propterea necessario opus fuit, ut non solum duae, sed etiam tres , vel quattuor isti finitiones consciamur . Vnam , quae Omni hul eiusdem linguat hominibus sit
concessa inudi deessen Metti nihil s attvit sed in stila i T
tione consilit. Altera qiue aliquantulum reredat anoririne , & nonnihil ad essentia in accedat. Tertia, quae adhuc magis tantum notionem, non essentu aperiat. atta ouae iotam essentiam doceat. Quae quidem plure, d finitiones, ita dehent inter se disponi, Ut uti arta ad tert3am , tertia ad secundρm secunda ad primum 'serantur. Ex maa pulcherrima Galem ea d; sciplina facile est intelligere in quanto errore versentur vleares definitores qui quamcumque rem doetiari, nulla praemissa notione,& inquastione, st tim suas .s, finitione, quasi ex tripode proferunt, qu Ypropterea sunt usque adeo ambiguae, perplerae, hs cuiarx , isnotae , vi nech sse si circa earum esplicationem laneius eommorari. sed nos ad Gal. methodum . i direm nostram veniamus . Variae apud medicos fuerunt pulsu, fgnificationes r de quo quidem diffuse mentionem facii Gai primo de diis pulsuum cap. a. fecundo de diis pulsuum cap. 3. duarto de diis pulia
suum cap. a verum exteris omnibus pistermissis, idem scilicet Gal. 4 de ratione victus in morbis ac tis comma f. in lib. quod animi mores c rporis te petaturam sequantur,cap. g. quarto de dis Pul.eap. x. Veteres medicos usurpasse nomina pullus de iis tantum notionibus, quae in particulis inflammatione la borantibus contineunt, Hippocrat. vero omnium priamum alterius fgnificationis auetorem tam , quod
postea apud omnes inualuit,qui morem omnem arteriarum qualiscunque esset pulsuum uocare consueuit. Hi c autem tes, Galeno interprete, ita se hahet notio
dedis pia tuum c secundo, in quibusdam particulis
nostri corporis,max in E vero, qua carne sunt destituatae , qualis prae caeleris es corpus in manu facile unus: quisque non stilum iactii , sed etiam vasone potitit motum quendam percipere, qui in omnibus hominubus bene valentibus iam inde a primo ortu sine uluanto misti, ne si ,& usqne ad interitum perdueitur, in quo quidem motu facile lieet euique obseruare,quid tam de ptollando ascendere, & 1 urgentem manum με ire; deinde id aperie regredi, ac recedere, mox qua
Contra vero interdum nobis primum se praesen rate
speciem quandam rei quiescentis, inde alcendentis, ac mox stetientis emumque se reeipientis,& quiescenm: Vι man intium fit, huiusmodi motu rei ascendenistri, serte ni is, regredienUs, quiescemisis orbem ferri, ac non nis cum vita hominis descere. Cum motum, Galenus inquit, Omnes homines pulsuum appellae .
quod si quis huius nominis , di communis notionistaeuiorem definitione desiderat , id euique licer,dum m dosen qui Gal. is nihil prstereat neque addat qui quam superuacaneum prae et ea, qua modo diximus ἀNamque s quis praeter ea quid vae minimum ad dedeiarit ii quidem id praeter tem atque inutile fuerit in inutiliter operam perdet; s vero id ad rem . atque vitis
liter dicatur. certum est illum a notione ad rei esse riam accedere. Ex quo si dixerit et modi moturnelle motum arteriarum , quandoquidem hic definitio non solum res um,sed etiam quoium si motus declarat e Cum vulgus manifeste quidem intestigat, talem esse in corpore motum, nihilominus ignorat corpus a quod mouetur . Mood si quis neque his contentus adhuc velli arteriarum ortum, si auram, tunicas,usum, iacultatem,& alia id genus ex klicare, utique hac lo ge magis a priore notionc recedit, di ad totam essentiam pullus accedit. Itaque definitionem notionis id tantum modo quod omnibus hominibus per metum est, praeterea nihil debeat explicare, qualis est definiatio notionis pullius, si dicamus quendam motum se sibilem in variis corporis partibus rei per cuculum . ac permino se attollantis, terrentis, is recipientis, &quiescentis , apud omnes homines pulsus vocari . Huiusmodi autem definitionis notiones , quas Aristo a. Post. & in Metaph. definitiones quod n