장음표시 사용
551쪽
pum Mimium primum de lucebantur, tum post 'iginti duos dies x tbem petebant,ae postrenio post dies totidem eandem legem subibant. Itaq; ad institutum redeundo,apud Lagaretum, & Campo Martium obiere mente Martio a. Aprili Io. Maio Io. Iunio 3. Iulio io. Aut ullo in .septembri 3o3. obri 1 8. Nouembra i , . Decembri 6o. vi s supputare velis,huiusmodi
morbis in v nauersum toto anno Vicentiae obierint homines nolle non ingenti Oeto. In praesentia,quo tempore hanc tractationem incipio,nimirum ineunte anco quod nobis Deus Opti Mar.&misericors saustu, adortunatumque esse velit)vix adhuc morbi que dam vestieta supersunt, ut breui integram ciuitatis sa lutem,& liberationem sperare liceat. Vtcunque autem huius aduersae fortunae euentus laticior,an tristior futurus sit, rem omnem antequam si in nem scribendi saciam, fideliter enarrare no grauabor. Sed hoc loco nonnulla altius haud importune repete-da sunt. Mense Augusto,morbo in dies magis, ac maianis ingrauescente deoq; ciuitate a filicta, di fere pro-itrata,Omnes de fuga cogitare videbantur. Itaque magistiatus ad eam quoquomodo reprimendam tum aliis , tum praecipue medicis graui in sngulos poena constituta interdixit, ne quis in polletnm de ciuitate iniussus distederet . Medici contra, quod huiusmodi lege iniuria, atque vis sibi inferri videretur , aliquam saltem illius moderationem contendere non dubitarunt Post multa demum inter eos ita comvenit, vi singulis diebus quindecim medici quatuor
visitationi totius ei uitatis assi due praeessent, tum v
to illi ab omni offeto quiescerent,& libere agere possent . Res autem ita se habet.Vniuersa diuisa ciuitate in trigintaduos vicos , sexagintaquatuor electi cives,
bini cuiusque vici diebus quindecim cura habebani eita quidem, ut quotidie summo mane omnes illorum gubernationi Rhiectos sedulo visitarent: quorum an
tea nomen ,aetatem, numerum diis genter descripsera trneque antea alicui domo ea ire licebat, quam illi in-cio suo satisfecissent. Quod si laborantem aliquem offendissent, praesto erat medicus octo vitas pras ctus, qui decerneret, an ille morbo contagiolo labor, retinec ne,seuera iamdiu ut diximus)ltatnta lege, ut morbos omnes protinus in Larare tum importarentur, eae reri cum illis versati, adhuc bene valen tes campum Martium peterent. Qua in re iudicium certe si unquam alias,dissicile, & perieulosum esse animaduertimus: si quidem aegri longius visitabantur,prs ter quam quod omni studio, immo vero aliu propria calamitatem abscondere, ac dissimulare consuerunt. Cal. septembris huiusmodi visitandae ciuitatis rati obseruari Apite atque ipse unus e quatuor illud munus euntinuatis quindecim diebus sustinui. Interea assiduo labore fatigatus, totque, at tantis malis vehementer afflictus, tum animi, tu in corporis recreandi gratia una cum uxore, & uniueisa familia rus me contuli septembris die decimooetauo. Abiens tanquam paucos post dies rediturus, domus custodem malo omine reliqui famulam Allegrantiam quadraginta anno. um mulierem, una di puelli annotum duodecim Lucretiam quibus prece, precio, minis,& quavis r tio ae persuadere conatus sum, ut ne aliquem domi
exciperent,ne unquam do ino exirent, atque uno verbo, ut ab omni rerum, di hominum commercio essent alienae: id quod in domo a ea teris domibus longe se- Parata, rebusque omnibus alioqui munitissima facile lui urum esse confidebam. At vero haec me opimo lonse fefellitietenim sabbato pridie festum D. Michaellis
Allegrantia laborate coepit febre , dolore rapacis,b hone. Qua.de re celem et certior faetus sedulo curaui, ut illa quam primum in I aetate tu aspot latetur: quodia tum est die Dominico piori mo,eci simul asportato iacto,vestimentis,& omni lupelleti. t e, quae hoc tempore aliquem omnino viam illi praellitisset. Caeletum & si lex communis cogere vidcbatur, utrum Lucretia a tum uniuersa supellex in campum Mar-
tium protinus exportaretur, iis erre piis rebus, quas ab aliis iampridem sed usas sigillo magistratus obsignandas curaueram, qucid tamen domus ad ae niacia uitalis esset collocata, ab aliis domibus und)que sep rata ,horto ampli Imo ,& amaenissim' initium, atq: adeo ad salubritatem corporis , in primis vero ad expurgandam suppellectilem mirabiliter accommodata. facile illud a magistratu sum consecutus, ut Lucreis a in ea permaneret: cui praeterea accesserunt illius mater Franciis, &eiusdem stater Michael puer nouennis, qui illo ipso die Dominie , quo Allegrantia Lazare- tum petiit, domum ingredi, di eandem cum Lucretia
fortunam subire non recusarunt. Quampr mum autem Lucretia qmnibus velitinentis se exuit, ae lixi-uio diligenter lauit, nouis undique vestimentis,lecto,& rebus omnibus opportunc antea praeparatis. Tum
vero quae ad illius, matris, fratrisque praeseruationem hoc tempore sunt a nobis instituta, hac serme suetui; prsmum quidem ut domum uniuersam, singulasque 1llius partes accuratissime ab omni sorde purgirenti lauarent, abstergerent, ita quidem, ut nullibi ullum pulueris, aut alicuius spurcitias vestigium relinquer tura deinde vi senestras perpetu h patentes relinquerent,ut assidua aeris ingressone, & egressione domus
undique perflabilis esset ι in qua quidem re potissima
expurgandatum aedium rationem constitutam esse nos arbitramur.
Sed tamen neque illud pratermisimus , ut praeteris piis a nobis suffumig is omnia ctibicula, atque id potissimitin Abi Allegrantia decubuit, assidue,praesertim
noctu sustent. Tum vero Francisca protinus huiusmodi medicamentum assumpsit. Rec flor cassiae n. ex. unc. . sp. pillularum de trib. contra pestem dracn. I. mist. Sanguis quidem plimo loco, illa mittendus tuerat,quod ego per literas nonnullis amicis particulatim indicaueram: Sed me ablente, dcficiente chirurgo,n que illa satis consentiente, in praecipiti occasione re medium opportunissimum praetermissum est. Deinceps autem quotidie mane Francisca assumpsit aliud meditamentum Reccons. rraginis drach. ia m. theriacae diatesseron scrup. ii. misc. cui statim superhibebat decoctum cichoria, acerosae, sem. citri, & singulis
tribus alternis diebus Mithridaticam antidotum. id quod factum est ad vigesimum, usque diem.Lucretia pariter, & Michael cassis flor. primum assumpserunt una cum scordio, tum decem continuatis diebus pilia Iulas de tritaeoni.pest. drachmam dimidiam uterque. Atque haec pauca ad illorum custodiendam salutem satis esse arbitratus sum. Porro Allevantia sequenta die Oijt,tertio Octobris, mane, nullo alioquin a me
ossicio erga illam praetermissis. Caeterum cum Francisca & filii sani, & incoIumes
struarentur, transactis triginta diebus, dedi operam, ut famuli duo praeterea domum ingrederentnr: qui aliis totidem triginta diebus prioribus custodibus omnium laborum,& periculorum comites facti sunt: quo tempore simul omnes sine ulla intermissione dies ,n etes aue mudandis; expurgandisque rebus omnibus
seddo incubuerunt . a WaAtque ne quid Lector hac etiam in parte desideres,quanquam ego in ea sum sententia omnem lupellectilem aliIs in locis positam, atque ab eo cobiculo, a quo quis huiusmodi morbo laborat, vel moritur, separatam, non iniuria existimandam esse ab omni contagii sulpicione alienam, di nulli expurgarioni obligatam,quod tamen nullum periculum, ubi de hominis vita agitur,temerarium, & superfluum celendum est, neque huic ossicio deesse volui. Itaque lintea omnia biduo fluente aqua fuere immeris, tum lixivio ut fit semel emundata: namque hoc uno remedio celeriter illa, tutoque ab omni labe purgari no dubitamus. Alia vero, quae huiusmodi purgationi vix subiicere Iicet,
lecti, puluini, culcitra , vellimenta , di caelera omnιa,
quae lana, serico, Coispio, corio , de simul mai
ria coullan r,nulla alia ratione crpurgata sunt, prauera x quam
552쪽
quam quod in horto amplissm 6 atque adeo afl hanei em accommodatissimo totis triginta diebus soli, &aeri perpetuo suere exposita, irpissime hine inde di fracta, ex altata, & a quacunque etiam tenuissima sorde sedulo perpolita. Alia demum, qua ex ligno.
are,cirichalco, se rici,au t smili re constant, quae quide ego vix aliquod contagium concipere posse existimo, Una aquT,aut lixi uri lotione satis mundari, & ab omni labis suspieione liberari sentio. Hac itaque ratione transactis mensibus Octobri,&Nouembri, tum uniuersa domus, tum illius custodes pristinam libertatem sunt asseeuti: domus multis de anceps hospitibus undique frequentari,& habitari cspit: ac postremo ipse cum uniuersa familia libere illam regredi,&habitare non sum veritus: quod factum est die decimo octauo Decembris. Pro quo summo beneia ιicio Deo Opi. Max. ac piastimo quas possim, gratias habeo, atque habebo in perpetuum. Atque haec fete domi meae acta sunt: quae quidem consulto longius
enarrare volui, quanquam illud sorte praeterrem factum at eui videri potest quhd in animo habeam coli gere hinc multa argu recta,ut oratores solent ex nam ratione, polleriori disputation, minime inutilia,& importuna. Iam vero antequa aliud agere incipio, op raepretrum fore millimo & alia nonnulla breuiter hoc loco addere, quae ad gubernationem ciuitati, hoe in. felici tempore,& ad huiusmodi tractationem omnino pertinere videntur . septembri mense cum malum in dies ingrauesceret, atque omnia frustra tentata esse remedia viderentur,vavissimi patres post multas eo- subationes cogitare coeperunt de sequestranda ynia uersa ciuitate, ita vi nemini vn suam domo exire licerci Quod saluberrannim consilium alias quoque ciuitates prudenter cepisse intelligebant.Sed cum vndiisque inter eos non conueniret, tum alias de causis, tum maxime propter insanem, S essu sum sumptum, qui hac in re nec satius videbatur,huiusmodi illi delibe rationem longius prorogauerunt. Interea vero media' quadam adhibita ratione, Septembris die vigesimo 1cxto sancitum est, ut prasiliae unusquisque domi se contineret, uno,aut alivio singula domus excipio,cuilibera exeundi potestas esset. Quod sane decretii post diem octauum prorogatum est per totum Octobrem, sed restriete magis, nimirum vi ex singula domo unitantum exire liceret,atque ab hora diei quartadecima
ad septimam decima usque praeterea nunquam. Cς te
Ium quandoquidem neque huiusmodi 1equestratio notabile aliquod mali allevamentum afferre videbatur , in illam tandem sententiam omnes ierunt, ut in uniuei sum,& stridie,quam maxime fieri posset, Omnes domi se continerent, id quod obseruari cspiteat. Nouembmis. Porro cum praeteritis Optimis tempora-.bus opulentissima cumas alere solita fuerit triginta circiter hominum millia, ex descriptione antea diligenter facia, hoc grauissimo tempore in urbe, & vicis non plures reperti sunt nouem millibus, octingentis quadraginta sex. Apud campu Martiti erat quingenti triginta octo: apud Laetareium quadringeti quadraginta quatiam. Ex quib.aeie publico alebantur quotidie circiter quinque millia. Aique hae sane totius ciuitatis vivendi norma, di praescraptio seuere obseruata est continuatis die bus quadraginta, Icilicet ad diem decimum usq; D cembris. Quo tempore manifesto iam rebus prospere
procedentibus. ita permittente magistratu, viai duniata I t, ut prius fieri coeperat, ex singuris domibus exi re licebaudonec tandem prope diem fellum Natalem
D. N. I E S u Christi, quod felix faustumque sit )xiuitatem libertim hominum rerum commercium consecutam ess vidimus. Iam vero morbi,&symptomata, slat neque illud prat ei iniitatur)quae huiusmodi agros comitari solem, varia plane, di multiplicia esse
vident uis quantum autem partim ex aliorum , partim
ex pi pria obseruatione consequi mihi licuit haec fer
me assciri possunt . Omnes propemodum febre labo.
rcant, quamuis dissim les sint febres,ac inter se mari
me diuersae: eas tamen perpetuo ex genere continuarum esse existimor plerique vehementi dolore capitis cruciantur: nonnulli delirio: alii vigiliis: quidam profundo somno Iaborant: multi fastidioso vomitu nam sea,in appetentia, sti male afficiuntur: aluus site sum pressa : lotia proi sus vana, inter se disssimilia, ac saepe contraria ; quanquam maiori ex patie illa insigniter erasa, turbata,&corrupta esse facile animaduertimus. De pulsibus non habeo quid certi statuam , quandoquidem nemini unquam illum explorate sum ausus ised quantum alii hac in re magis audaces, ne dicam temerarii referunt,pii liis pariter quod sere ad omnes
eorum driserentias pertineti saepenum: O sunt in uice dispares,& vehementer diuersi. Plerisque solent accidere papulae,quas periculas vocant, bubones,parotides,carbunculi,atque alii huiusmodi tumores, si modo illorum numerum, magnitudinem, lorem formam, apparitionem, terminationem .& demum partes corporis consideres, inter se plane differentes. Contra vero nesve alii quidam e fuerunt,quibus vel adhue viventibus, vel postea mo tuis ne ullam quidem maculam, aut aliud malignioris morbi vectistium exterius apparui se compertum est. In uniuersum autem id quod multa, & accurata obseruatione hic plerique animaduertimus)omnes proia
priam naturalem effgiem exuisse videntur, faciem nescio quam horribilem assumente sol vix illos agno scere possis. Caeterum illi maiori ex parte moriebantur,ae breui admodum tempore, die primo, secundo, tertio, quar to, paucos certe septimum praeteriisse erissimo. Et quanquam nonnulli impune cum huiusmodi aegrotis etiam familiariter,ae diu versati sunt, plerique tamen etiam leuissimo cum illis habito usu, & commercio
hanc aduersam fortunam euitare non potuerunt, ut
uniuersae vel numerosae familiae mirandum in modumisere extinctae,51 penitus deleta suerint. Quo demuloco illud minime flentio praetereulidiam videtur, huiusmodi morbos,adeoque mortem ipsam non in alios saeuisse praeterquam in insolam, timiseram plebiculam,adeo ut apud nos vix decem viri obrerint, quorualiqua notabilis extaret conditio .
Porro autem si quis accurate, diligenterque omnia
consideret,atque inuicem conferat, qtiaeelinque apud meam Vicetiam,Venetias, Patauium, & alia loca hoe tristissimo nolito tempore evenerunt, morborum, &1yn promatum genera,differentias,indicia ortus, proingressiones,terminationes, aegroru numerum, & quaecunque tandem hae in re ille animo, & cogitatione
complecti potest, is facile confitebitur his omnibus in locis similem admodum , Sprope eandem fuisse
morborum constitutionem: ita quidem , ut iure optimo omnes huiusmodi morbi uni tractationi subiici poste videantur, & p irticularis unius dripulatio umia uersalis omnium censendast. Verum hactenus fortasse lon eius qua nostra voluntas suerat, digressi, sam rem aggredimur pro instituti
nostri ratione de huiusmodi morbis disputa itiri, atq;
accurate tradia tuti maecunque ad illorum cognitio nem pr. 1 seruationem, di cura tionem pertinent.
Neque est vi aliquem admiratio teneat , quain γε in prasentia hoc argumentum ageredi sim ausus, neq; mea scribendo deterruerint plerique nobilissimi, &dotitissimi viri, quorum hac de re grandia commentaria iamdiu peruenere in manus hominum. Primum enim cum in mala, si quae alia soleret cuprauistinus, S comunissimis periculis esse coniuncta, ut sim nescius an alia grauiora,& communiora homini impendere possint,non modo licitiam,sed etia ope-rxpretium, imo vero &necessarium esse er1llimo, vivitus quisque pro viribus, tanquam aduersus immite, At capitalem communem hostem opem, auxiliumque
afferat. Sed praeterea cui ingenue, de libere dicates ta tum abest, ut hactenus edita commentaria me detem ruet int
553쪽
me sint a scribendo, vi illa magis mihi animum sectarint ad scribendum: non illa quidem ratione quod c teras me eruditione,aut copia dicendi anteire credam; neque enim mihi tantum arrogo, qui l pissime ex te reia,ac sentio, quam me e sint imbecillae uires sed cuapud medicos nulla forie si res adeo . sicili , & decua iani opere non solum dolii ted etiam i docti dis sentian semque ipse priuatim a plerisque, vel doetisis uiis,& celeberrimis viris de uniuersa propemodum
re dissentirem, in eodem argumento venari, atque huiusmodi tractationem in medium afferre non sum veritus. Ita enim mecum ipse reputo, hunc meum c natum alterutra ratione aut mihi, aut alias prolutivuesse; si enim accidat, quod magis probabile, & rationi
consentaneum videtur. ut ego in huiusmodi maximarum rerum lenoratione versarer, siquis errorem aliuem,quouis tandem aut loco, aut tempore mihi mora ueti t,& rationem docuerit, unde ad tectam viam redire posἰm,tantum abest, ut illud unquam sim aette Iari rus, ut huic magis ingentes gratias , tanquam pro summo beneficio, perpetuo sitia habiturus: s vero co
tra eueniat, ut aliqua saltem in parte nos recte sentiam iis,ei rore1 de te amus, ac veritatem e tenebris eruamus, nullum arrier maius beneficium unum quenq
accipere posse exillimo, quam si illi plana & cetra via pateat, unde errorem deponere possit. Neque est ut quenquam, qualiscunque tandem ille fuerit, a dimit . tenda,qua in antea probauerit sententia, di semel io ; cepto errore pudor deterreat, si modo ratio, si vetitas ira persuadeat; cu unius in primis veritatis inquisitio nem,atque inuisi sationem, tanquam propriam h mines perpetuo tibi proponere debeant ' Ego qui- dem,quod virum, antequam incipio , mihi moi edum restat,nominandis viris, a quibus aliqua ratione diis . sentio,& hac uniuersa tractatione talem scribendi modstationem adhibere studebo, ut modestiam in me nemo, aut temperantiam desiderare possit. Quod si acerbius aliquod verbum mihi sorte exciderat, unde . . aliquis possit Ossendi, illud in praesentia, tanquam me. Imprudente,& inuito dicta , tu viuuersum deleo, di
Vbicunque iniquo, & infausto omine huiusmodi
moibi se piodere, de apparere coeperunt. vehementer
dubriatum fuisse audio, quales viam illi fuerint; atque, ... Illud inprimis,an mulieres illos, immo voto pestem . . ipsam appellate an magis eos ab omni pestiluate alie nos este, affirmare licet ei: Nam Venetiis tum alios, iuinultos praeclaros philosophos, & medicos, quales in alma ciuitate perpetuo sorent, ancipiti prorsus disputatione,in utranque partem copiose disseruise,N acriter litigasse accepimus. Sic Matus de huiusmodi morbis maximae dii putationes,& lues habitae sunt qua de te Ioan .papti 1la Susius medicus nobilisssimus, atque in Hippocratis,& Galeni scriptis, si quis alius, hoc tepore mirabiliter versatus Aestis snia edidit commentaria , quibus copiose , tigrauiter probare contendit
vibem illam nobilissimam proximo anno MDLXXV. ab omni morbo contagioso, di pestilenti longe fuisse
sie apud nos ne loca singula recenseam ) hae de re
sequenter disputarum eli, ut lis hactenus sub iudice
versati, ncque ad nuc satis definita esse videatur. Ita que no, quoque hunc locum primum tractabimus,
quales nam huiusmodi morbi statuendi sint,& an vois peltis nomine sint appellandi. At vero hac in re vix aliquid statuere posse videmur, nisi primum intelligamus, quid in uniuersum sit pestis: quas tum plane apud medicos, si quod aliud,
d ficile.& tecon alium, in quo explica do, nobis qu que ingen4 nollii vates experita iaceat. Quoniam autem propria uniuscuiusque rei vis, &a. a. 8 dc finitione in primis declarari solet, qua dum
ex determinato tenere, & disserensis, utranque nos
inuestigare conabimur; quam methodum pasim GaI i. maxime veto lib.de morb.d.hr. lolet obseruare. itaq; homines pestilentiam aliquo in loco esse aib: rantur, cum plurimi agrotant,a se inulam inficiuntur,& mi sere pereunt,vi consensu omnium statuendum sit, pestem morbum esse,atque illum quidem pluribus con munem perniciosum. Sic adia a pleraque nomen PL . sis ad res perniciosas, S summe pet lolas haud inepte accommodant: quas nificatione fleo uenter CL . icero pes serum tuae ilitatum, pestiarum talium, - ,1 liferos ciues appes lare consueta it. Iam vero morbi sunt triplices, intemperies, partiusmilarium; mala compostio, instrumentalium ; soluti continui,utrasque communis: vnde vi pellas , sub horum aliquo, vel sub omnibus commeatur, necesse est. Non sum nescius alios diuersam hac de re disciplinam tradere; sed illos in prae seu tia nihil moramur: suquidem,quod ad artis medicae cogmata perimet,G lunum perpetuo imitari, se ab illo ne latum quidem Haguem discedere nobis iamdiu con si itutum eli; cum quo, ut de Platone aliquando scriptum rei: quit Cicor ,errare malumus, quam eum istis vera sen me. Tum verti morba aut sunt omnibus communes, quos cir P cinus, pandymus , O ρanonus appellant, s haselenam voces lynonumas esse,ac idem pici lus fgii 5- a. D. m. care nos existimamus &sunt,ut placet Hippocrati, ιών. hum quicunque plurimos aegrediuntur, sue iuuene in ,sue ιαι. a. senem, siue mulierem sue virum, siue meri, siue aquae
potatorem,sue manducantem maram, siue panem,sis exercitio mulio sue paveo utentermomnes ad iumniam, cuiuscunque status di conditionis; aut illi sunt spar s , quos Grret Dravis nominant, quando nimirum, illi antet sedissimiles, di genere diuos non o nino multos, sed seorsum v numquenque apprehendere solenta hunc pleuratis, illum subiis tertiana&c.
Priores aut regionem aliquam, aut multas etiam alia quo tempore infestant, qui a graecis tum vi a tume utimis vocantur, a nostris populares,vcspares; aut aliquam regionem tanquam familiares rei peltio aiasiphnt,qui Gracis indimid:cuntiar, nobis cum Cic Pone patrios, vernaculos, ac domesticos vocare licet.
Morbi populates aut sunt pertia crofi, ut plerosque im ei scianis aut non sunt perniciosi , ut ab iis plerique euadanias sint pernicios,sunt nestilentes: si non sint pernitios, sunt simpliciter populares. Atque hanc nosi ermanana egitima,&in primis Hippocratis, di Ga leni disti plana consentaneam horum nominum capti Cationem esse existimamus: quam tamen plerique mitius assecuti esse videntur.
Vnde hac in re non satis probare possum sententia iidorum qua sporadicos morbos sub vagantium, de vulgarium morborum genere collocare solem: etenim uel iplum per se nomen facile indicat eos minime passim vagari,cum magis particulatim, & sparsim hunc uel illum hominem aggrediantur,quae Galeniet tam de trina satis perspicua est . aegritudines dispersas cille in
qui i) Hippocrates uocase consueuri, quae non omni- . ino multos, sed seorsum unum quenque apprehendiit. ''
Immo vero s passim uagatemui,& multos inuaderet, υρρ' iam non dispersi mollis , sed magis communes essent dicendi. Quamobrem noni multa Gai othos spora-dicos moitiis vulgaribus, de uagantibus,tanquam maxime discrepantes passim opponere sole . Gitcndu ti I. d. ν a. hac oratione Hippoctates ille ait multos morbos uno si vies in tempore fieri,quos,s pernicios fuerint,pellem appel- ,, m. lant, sin mitiores, altera quadam indicant appellatio ne; Eli autem & aliud morbi genus commune multis,
quod endemum, uel endemium appellaui, quas pa- 'trium , aut uernaculum diIeris. Has autem Omni- ,,
hiis aduersantur smado, adest qui spat sim, priua tamque pretiundunt, agros discrepanter fatigantes,
neque fecundum communem modum conitanic ,α Divitis. I.
rurius. Consueuit quidem Hippocrates uriaque hac hia csgritudinum genera di comunia, di passim grassamia
554쪽
nuneupare , caeteras vero omnes se adis, idest dispersas, scilicet qui non omnino multos,sed seor lamvnum quenqι prehenduntina saepius Graeci μνad asino dispei gere,& ahinuicem separare,usurparunt, &ad eum modum Thucydides de iuuenibus ait,vere autem at i in alia ciuitatis parte dispersi perierunt. Si ealias Galenus sporades vocat venas aliquot per eutem
modicis interuallis sparsas et S Aristoteles semis, animalia vocat. quae hue illuc disperia, non gregatim
pascuntur,qua etiam solitaria, seu soli uasta alio nomine appellantur: scuta aliera vocat m dis, quae ciuitatum ritu locietatem ineunt,& una vivunt, ut apes,
S semicis in primis r adeo ut ii vocabuli vim, & rem ipsam serio velimus animaduertere,nulli dubium esse possit, morbos dispersos ad communes,& vagantes reserti non posse. Itaque nescio quid in mentem --nerit Fernelio c quem virum illustri prorsus ingenio, S admirabili eloquentia donatum plerique tanquam diuinum quoddam numen suspiciunt,& admiramur
ut tum aliis rebus, tu maxime iis nominthus explica.dis noua comminisceretur, sciensque ac volens a Galeno desceret. Cuius auroritatem deinceps secuti sunt plerique omnes nostrorum temporum medici, qui morbum epidemium esse docent,non uni tantum regioni,sed pluribus communem, ob aeris supernania tisatque undique air bientis alterationem, a superimribus, coelestibusque causs oriundam, minime a solis inferiot hus. morbum pandem tum definiunt, qui stridem omnibus communis, sed pendeat arausa imit lora,cibo, potu, & at is, quae eandem rationem for rauntur,minime ex aeris alteratione, aut alia e celesti causa. A ique ne in singulis recensendas sim longior , mirum uuam in hac nominum explicatione, alql uni uersa hac de re do trana Omnia peruem nt,atque conia
fundant. Quod quidem fic se tabere facile unusquisqι
potetit in lethgm, partanam is, quae a nobis iam emili tuta sunt, partim ex iis,quae poster lustratia noer, sed inprimi, ex accurata lectione unius Galeni, que
non modo in rominum chi eruatione, sed In uniuersare medica,medicos imitari, atque omnia quoad seri potest, ad ipsius dogmata referre maxime velim. Mo do redeuntes ad rem,ira ntis statuimus,omnes in unu uersum,S omnis generis morbos pessi lentes esse,immo vero ipsana pestem effcere, si modo illi fini vulgares,& maiorem hora inum partem interficiat ita quiadem, ut pes em hac una forma, & charactere incun scribendam,& determinandam esse nos existimemus. At vero quoniam huiusmodi sententiam, quam Ga
lenitam, atque adeo verissimam esse nos minime d hi tamus,pleriqa tanquam paradoxoniti forte ab omni veritate abhorrentem , minus hoc tempore suscia
pluui,instituti nostri ratio nos hic paulisper consile te , di immorari cogit. Si quis quaerat, quamobrem magnus Hippocrates nullum de pesse peculiare eo mentarium scripserat, huic respondet Galenus, quo niam in libris Epidem. ille satis demonstrauit pessem unum esse ex morbis vulgaribus: qua eadem forte r tio Galeno etiam persuasit,ut ab huiusmodi argumento priuatim abstineret. Atque proficio si accurate nos
animaduertamus, colligamus' ue omnia, quacunque spars m varias in locis, an primis vero in libris Epi dem. tum ab Hippoc. um a Gal.liac de re tradita sunt, unusquisque satis intelliget,quam temere, di sine ulla caula puriqi tantum oscitantia, & negligentiae crimediuinissimis viris imponant, quas partem artis mediacae maximi momenti, adeoque uniuerso Oihi maxime necestimam i mactam reliquerint. Ad quem certe modum aliorum trequentes querelas audire solui sumus, qui vehementer dolent,& a gre admodu ferunt, quod plerique alli perfecerunt, Galenum uni ulculusq; morbi particularem traciationem minime perfecisse decivi pronunciareiac praedicare illi non vereantur,nemunem unquam ex uno Galeno, in absolutum medicum euadere posse: gnara prorsus iq; in sana vox: ut nos
sua afrmare non voeamur, di marim di iun merabili turba mediemum unum in orimis Galenum
diuino munere mortalibus datum esse, ut quod nemo alius assecutus est, medicam ille artem illastraret, atql undique perficeret : quandoquidem Galenus uniuerissae artis manifesta principia, solida funda meta,& praeclaram methodum ita constituit,iecit,&docuit, ut ad cognoscendos, vel ad curandos moibos ninis praete
rea des derare possimust quod ptiuatim de pestilantiavere assit mari posse non dubitamus. Quod si leganiatur quicunque aut praeterito, aut nostro tempore hoc argumentum tractarunt, quid nam obsecro proserre illi possint,quod non ex nostro Galeno maris accur
re,&erquisite nos consequi possimus λ Afferentiariatasse , arbitror, ingentem illam sysuam praesidiorum, qu E secreta appellant,de quibus posterius a nobis tratiabitur . Cum igitur,tum in aliis artis medim partibus, umin hae ipsa tractatione de pelle, Hippocratis & Galeiani praeceptis non destimamur, enitendum est nobis,
uter eorundem doctrina veritatem illam confirme reus, quam modo probandam susceperamus, nimiruomnes morbos, quicunque tandem illi fuerint, pestia lentes esse,adeoque veram pes em fieri,dum modo iuli sint vulgares, & pernietos, ita quidem ut Galenus nusquam, & nunquam aliam nobis pestilentiae so mam tradiderit,niu quam huiusmodi bini termini, taruam determinati rancelli circunscribere, & conci
Ostendit hae oratione Hippoerates ille ait) moria BI: --
s multos uno tempore fieri, quos si pernietos rint, pellem appellanis si vero snt mitiores,altera qua- radam appellatione epidemos, vel epidem ios nominata raut epidemus morbus sit, qui tempore aliquo in regi ne aliqua abundetonsolescatque, pestis vero epidemia perniciosa.&rursus. Ex morbis vulgaribus, quos Grae P - . I.
o epidem os , vel epidem ios vocant, perniciosssimi quique pestilentes vorantur. Sed alias omni luce cla
Unus de vulgaribus morbis & ipse pestilens est: s. a se
neque enim erati est morbi nomen vulgate. vel pes iis lens: Caeterum quicunque uno in loco multos smul ao. inuaserat, vulgaris hic vocatur, qui simul f hoc habeat is ut multos perimat,pestis fit. N iterum . atque huculm ias inquit vulgatis hie morbus erat, nunc vero'essiten 1 ε .vαμ- est facius,cum multi moti coeperint. sed ne simus lon-r. .Lgiores aliis recensendis locis, qui certe iis plane coiis a. sentientes apud Galenu plurimi non desunt,ut ιγ rari non pessint,rem ipsam aggredamur Itaque s omisnes omnium temporum petiuentias studiose mem ria repetamus, atque fingula uniuscuiusque tum symiaptomata, tum morbos accurate animaduertamus, illa
quidem ita multa,uaria,inter se dissidentia, ac saepenumero contraria filasse deprehendemus, ut unusqui sticile intelligere possit, pestem uno mothi genete ml-nime coangustari , sed omnes in universum amis
Quod primum nobis maxime demonstrabit conis si tutio libri tertii Epidem. quam solam inter Omnuere pestilentem Galenus appellare consueuit. Cum .
enim propositum esset Hippocrati hoc in loco ut Ga . leno placet) describere tempestatem pestilentem, i
mo uero pestem,quae multarum gentium fuit communis incipii ab anni constitutione. Annus Austrinus, pluuius auentis in totum silens. quod mox particulari enarratione autumni, hyemis,
di aliarum anni partium uerum fuisse probat. Tum uero statim ille initium facit ab iis, quae hae tempestate contigissent hac serie. 8 Cum esset totus annus Austrinus, humidus,& Ieia tinis, per hyemem quidem salubriter egerunt,praeter ia is hidos,de quibus modo scribemus. Ms Ante ver una eum frigoribus eonsecutis, saeti is ignes multis hos cum occasione assecerunUllos non, Mqui maligni, sue male morati cum essent, multos inistiae Iunt.
555쪽
,, io Multi faucibus laborabant oces vitiatae.
o, Febres ardentes, phrenitici.,, Ix Ora aphtia vitiata, pudenda tuberculis,Lippitudiis nes,cat bunculi. viis Alui iurbat ibum fastidiebant. ι Quidam sitibundierant,ouidam non.
a, i s Urinae turbat L , m. illae, malae.
M ao Soporos diu, iussusque insomnes erant.b, Ir Multi prorsus non iudicabantur morbi, quidam
, , as Tabidi multi. ,, xo Habes mothos qui vulgabantur. M vi Ex qualibet morborum, quos recensuimus specieri complures agrotabant moriebantur. Acciderunt autem cuique horum hunc in modum.
Hactentis Hippociales, Quo quidem loci fine transcrihendis v niueiss sentimilis tempus Iognis perdamus deinceps ille, ac separatim singulorum traitationem a reditur, atque accuratissimc explicat , quacunque aliqua obseruatione digna videri possunt. Ex ouihus nemo est,qui non facile i melligere possit, in pelli lenti huiusmodi constitinione plurima vagata esse mala, varia,diuersa,inuicem di sentientia , cum febre , sine fe-
stemata,& alia huiusmodi varia prorsus ivmplomatardiuersas pariter partes corporis laborasser varios domum suisse humorum motus,& errores. Quanquam vero haec manifesta sunt .aique hac in te satis vescuiqs sacere debent, unum praeterea, aut alterum Galeni l cum,huc nos afferre non grauabianu, qui hoe ipsum manifestissme eomprobant. 3Iἰ . ., Febres ardentes,phrenetici. . iam . , , Ardentes sebres extiterunt, inuadentibus in iecur,
is & venitem hilaosis excrementis e phrenetici ver c ,1 put petentibus. Mis. Ia. M Memoria enim repetenda est communis hse ratio, is ab eodem statu genitum putridum humorem no eas ,, dem aggredi pat te s. quo a nec per natura eo sum coria is pus omnium eadem coditione positum esset, sed alais is esset alia pars infirmior. alio item loco.
eavi. .,, Huiusmodi tempestas videtur in corpore plenituri dineaeeruasse,& replesse caput, idque Omuibus moria ., bis commune fuisse,sed proprio quenque morbo aliuis alio correptum, pro sua cui utque natura: alui fluxionilia busaei ibus deiectiombus,pinguibusque biliosos: r ,, h: cundi vero,&ad melancholiam pro liues, & crasso sanguine, calidoque praediti non iniuria phrenitide,&febee ardente correpti sunt,& etiam cruentis dysent riis,ut maxime par fuerat: quae autem essent naturae
uel ealidiores tantum, ves frigidiores smul, & humi Sotes; has par erat, ut & qudi nec facile febribus rede hant,nec baliosis assectibus .in solas incidisse defluxiones a capite, itaque in tabuisse. Hactenus Gal. Quod fi quis his non acquiescitus uniuersum illud comm ratium perlegalo u quo infinita alia propemodum i ea hute sententiae conuenientia facile reperiet, quae nos breuitatis gratia consulto praetermittimus. Porro si memoria repetamus pestiletiam celebrem Thucydidis, cuius Galenus frequenter meminit, &quam eandem csse nos exaltimamus cum ea quae deis
scribitur ab Hispocrate a pestilentiam grauistimam, quae ipsius Galeui tempore diutissime perseuerauita
alias item, quae posteriore tempore evenerunt: atque uniuscuiusque morbosa symptomata, progressiones, paties corporis laborantes, di singula accurate coti Gdetemus , huiusmodi sententia meo quidem iudicio. nullam amplius dubitationem habere, vereque supemus statutum esse videbitur, pestilentiam unico moriabi genere non coarctari, neque unam cormiis nos tiparticulam petere,immo velo omnes omnium generum morbos, quicunq; tandem, di qualescunque illi fuci int,ad illam opportune referri, s modo sint vul-
fares,& pernicio. quascunque item partes corpiaris,
uic tanto malo obnoxia I cis . .
Caterum hoc loeci ingens ille scrupulus ei ledus est,qui plerosq; stimulat ae pungit,an petiis absque setire consistere pessit; quandoquidem plerique omnes illud aut difficit ut certe vix unquam fieri prasse coistendunt,pro certo statuentes a peste febrem mi quam teparari, Immo vero pestem non adiud esse, quam fe brem malignissimam quae d: recio cor petens, homine breui tempore perdat. Cuius quidem sentenua patroni primum afferunt Hippocratem , qui non modo i hrem a peste nunquam separari, sed pellem non aliud
quam lebrem appellare videtur. Sunt ille aii duo febri uingenera alter uni e mmu. Lib. Itaneompibus peltis appellatur; alterum propier mala ratas. victus talionem his priuatim contingit, qui ea vium ,, tui. Cuius viri deinceps auctoritatem maximam 1 euti esse videntur Paulus. Aetius, Aurcenna,atque omnino medici late omnes Graeci,Latini, Atabes, qui coiamum quadam omnium conscia hone pestilentem morbum inter febres collocare, & ceriis quibusdam symptomatis definire solent, ut aliam praeterea pellit en imam illi agnoscere non videantur.
Sed & rationes illi addunt.cum enim pessis, si quis alius,st morbus acutissimus, ut illa febrem adiunctam habeat, necesse est,quadoquidum vel testinionio Hippocratas, S Galeni pluribus in locis, states a morbis acutis sunt inseparabiles . Praeterea cu pestis id quod a nullo fere in controuersam duci arbitror o summa
putredine ortum ducas, quam gignendis febribus a commodatissimam esse fucate Omnes intelligunt, atq; hoe malum cor ipsum, quasi totius corporis arcem perpetuo oppugnare, sape etiam expugnare soleat, quod sane membrum non solum pracipuam, sed unicam sedem omnium febrium esse iamdiu consiliu tum est,aut da Ucile omnino, aut certe nunquam fieri pol-
se videtur, vim tanto congrcssu , vigenteque tam V
lenti causa illud omnis statis sit immune. Lorga domum operientia hoc iplum probare conantur, ace rime contendentes neminem unquam pesse laboram tem a febre liberum titisse. At vero si memoria repetamus,q uae superaus consituta sunt, nos contra aduersam senteniram tueri, L petiem aliquando sne ii breconsiler Ermare non vel smur: quemadmodum e contrario pestilentem pariter febrem sine peste alia quando fieri certum is, ut apud nos,potisssimum ineute vere saepenumero euenit, L perspicue docet Gale
nus loco notabili Epidem his verbis. Et pessis quoq; /m
illa longissima,quae nostra aetate vulgata ess,ex iis,qus per aruum vacuantur, omnes propemodum sustulit: M , 37. qua euacuabantur,erat colli quatio, quod quidem vi- Meetur symploma esse in perpetuum febris, quam pesti ,
sentem priuatim vocant, cum vel citra pellem morta
ditis cor rapiat, quod etiam alibi confirmatiquae quidem 3. da praeis
huc est me,&particulatim notare voluimus, ut animaduertatur oscitantia,diutius certe non scienda duo c. Ium virorum maximi nominis; quorum alter fascicu-. no Gaulos de peste, ter contradictiones medicorum iam uiu Las feriptas mandauit: qui non sine i n signa huius loci de. an tia si prauatione, illum in contrario plane sentu asserui, hac βιν catu.
1erie. Ll a eis Quae euacuabantur erat colliquatio, quod quidem ri trad. me esse tym proma videtur in pei petuum febris, quam pe , , . ιν M. stilentem priuatim vocant,cum mortales, vel citra ie cumri
brem pellis corripiat: quam pi secto ita tionem unus ri A. quidque facile intelligit non modo a legi ia Galeniliaeta prorsus alit nam esse, ted etiam nuntiestam co tradicitionem continet e,ut hinc fluctuoso plane initi tuto, studios diicant, velim, singulos alioru locos, qui ab auctolibus proponuntur,perpetuo,& accurate cuauthenticis conferre.
Sed redeo ad tem, demonstraturus pestem aliquando sine ulla Lese grassati, e homines interficere: ete nim si pellis oullo particulari, & determinato morbo concluditur,& cucunt eribi itit: si nulla est corporis pars,qua illa in primis non aggredratur, & qua totius mala veluti iontem appellatu non liceatis uod iam sa- a 4 tra
556쪽
tis mihi demonstrasse videor,vi pellis aliquando sine
febre contingat, necesse Q. Pret ea vero quid prohibet,qDD minus coet muni aliqua de causa, de qua pos eri u , tractabitur, maliuos quidam, & venenati huis mores aggregari, putrescere, S corrumpi possint ea tia venas tantum;unde homines uariis prorsus,& v marum putru motbrs absq; vlla febre laborent,&fiequenter morianturi quemadmodum certe sunt deteria minata quaedam venena,sue ah animalibus iaculata, sue exhibita, quae tum alias paries, tum maxime cor
petendo,& crimam pendo/bsque ullo sebris interuentu necem v citre 2 gerre solent.
An sortasse hae in re nobis ex epici desunt λThucydides celebrem illam pestile ita aceti ratissime deserit, es,
ut neque leuia quaque praetermittat, febris non me minit, cuius tamen praecipuam mentionem illum fa-eturum fuisse eredi potest, s modo illa aegroti mani-nub laborassent i quanquam ex immoderato interno
ardore, vi neque tenuia vestimenta, nee aliud qui
quam sustinere illi possent, ne febre quidem illos e - Δ, ringe con icere lace .Galenus tui uida laeus pestis ali quando meminit, quae in summos pedes grassabatur; Mi. quoa quidem agrotos omnis febris immunes fuisse
verisimie est. Paulus colitam aegri dinem suo ternispore instar pestis: ae contagionis grassatam fuisse traiadit , quae ab Italiae finibus ancipiens per pleraque alia Romana Imperii ioca impetum fecit I non paucis in
morbum comitialem, aliis in membrorum resoluti nem, incolumi se ais,non nullis in utraque delapssierquabus magna pars eorum, qui in eomitialem ce domni, mortui sunt, quorum vero morbus in paralysin DA.' ι.ε. transerat. plerique euaserimi. Iosephus cuiusdam . . q. grauissimae pellitem ira mentionem faciti in ova ea una cylenteria quam plurimi obierunt; ita quidem ut ante eorum otii tum plerisque intestina eorrumperen
a. si id tur. Sed quid plura testimonia quaerimus λ Legatur fles,. univcrium commentarium Hippoeratis,& Gileni ita lius conmititionis pestilentisan quo non desunt multi &perspicui loci apud virumque, qui huiusmodi
sententiam manifesto confit mant; ex quibus unum, aut alterum nos hic notare non grauabamur.
Quorum caput inquit Hippocr. horum quid ten-3. I s. taret,nis caput totum glabrescebat,&mentum, Ossaq;ti denudabatur,decidebantque e multae extitriunt suisis cones. His adiuncta aliquando, & aliquando nona, erat febris. Gatim. a, Pelina erant in quibus in profundum secessit hu-
,, mor ignem factum eiseiens, cum in viseera, ct prinis ri cipes partes se conserens , praeter alia symptomatas is bies etiam aeutas genetabar a qui ksam tamen, qui- ,, hus in inpersce erat huiusmodi putredo, partes etia, , citra statem marcescebant; quorum quidem hae de , , re praecipue incolumes euaseriant, vitiosis humoribus,, simul per eas paries, quas ιν putrefecerunt, emissis: oberrabat enim,ut apte vomui tu lo per totum coria ,, Pu in es ,remere, nulloque ordine, di easu vagab ,s uir,ut quo esset influxura, medicus me pririagire non
,, post Item possemus. Excrementa biliosa, pinguia,tenuia, aquosa, atques . . ipse mortas multis eo erupit cura febrem, Nin s M hre. Quem loeum interpretatus Galenus I prauens L, seimo inquit eontinet omne genus mothi,quatenusia homines inter se se,natura,aetate,& visu dastant. EN l,, gocii aliis alius abi indarei succus, hic astatu aeris a crus estivi demonstrauimust tandem puκedine raci ,, piente putrefactio pro humorum disserentia collecto
rum variatat. Iam quis haec in locum cuique aegro nais si tura imbecillimum in conserebat,multis contigit pam, imus udi, quod & homines satis multi essent. Proin f, de erat probabile, natura bibosa,& iis, qui in aetatis ,, iam esent,&sollicitis .iisque qui laboribus sese, Sys adminisi rationibus conficerem,mcabundasse. Porrora multos dixit hoc morbo laborasse, hoe est de ieeisse a talias etenim etiam citra seruem hoe dicit quibusdam acridula. Hactenus Galenus . Qtios quadem lacua
licit prolixiores,consulto hie nos trascripsmus,quδ3 illos non solum ad hanc rem, de qua agitur in praesentia, sed etiam ad superiorem disputationem piaclare
accommodatos esse erillimemus.
Denique Galenum audiamus de usu holi Arulentiquod medicamentum in pestilentia ad coelum affert,
ii altiquentem. Caterum hibitur ex vino albo , con- ,, s das fis etia tenui, modie e diluto,s aut plane febre careat, ., tua M. aut leniter ea teneatur, sin grauit et fibriat, admodum is
aqueo. qua sententia mihi quidem ut videtur) nihil
larius dici potuit; quanquam meditas archiatros, cuius supra mentionem Dei mus, illam interpretatur, ac refert ad homines sanos, minime pestilentie la ia
Neque Galeni sermo ille ait deholo Armenoem Αὐν.
trarius existimatur, eum Me loco Galentas propinet Gia. s. bolum armenum sanis, qui sunt sne febre . quam interpretationem a Galeni mente prorsus alienam reiiciendam esse putamus; siquidem manifeste ille de ho minibus labora n tihus, ac de curatione, minime de s nisaut de praeseruatione loquitiar, quod aper e monstrant verba illa. Quotquot hoe medicamentum hibere,celeriter curati sunt; at quibus non prosuit, Om. nes interiere,scilicet,cum nec alio quouis iuuarentur. '
unde colligitur, quod iis duntaxat non fuerit aurilla, qui pland erant incurabiles. Qua in re praeterea, neque satis mihi probatur responsio doctissimi Mercurialis, sui hanc ipsam Gale ni sententiam interpretatur de febre exigua,& vix senstilli. Quam rarusem quoque responsionem isse a Gmmodat sententiis Hippocratis, quae, ut superius
norauimus, pleroscue sive febre pe1luentia laborasse ri asseuerant. Pestis lait Mere.)fieri quidem potest interdum, rufiisne febre inligui, quemadmodum d eet Galenus nono illo de smpli: medie. sed quod fiat alpestis sne febre, saltem exigua, 3e vir sensibui, num γ' quam esse potesti Et propterea quando I .ppocrates 33 narrat aegros aliquos f iisse s ne febre, in ligendum est dentite infigui. Etenim Galenus traden I ratio item exhibend e boli Armeni triplicem hominum condationem cons derau qui plane teliti Greant, quit uer ea teneantur,& qui grauater tintiat; unde quomodo praetermissa prima, di postrema conditione. sententia in uniuerrum ad mediam duntaxat st res renda, o prorsus non video,prater quam quod G
tenus,si quis alius,proprii, perspicui, & exquisiti sermonia Obseruantissimus pertissime Si planus me in quit, ut apertius, di planius dici nci potueriis si illi plane febre rareant. J Atque hoc idem de Hippi rate statuendum esse nos exilia mus, qui pleriiqie in locis, atque dilucide admodum huiusmodi sententiain expressita ut ex hac mutua quodue grauissimorum hominum conlausone sententiam nostrata hau leuis ter confirmare nobis liceat. Neque vero niagis de hae sententia me dimouere
polium, quae aha suersariis ob. iciuntur. Fienim quod attinet ad testimonium Hippocratis lib. defatibus,
hune nos librum eum doctis quibusdam vitis inter lubros Hippociatis legitimos haud recapiendum exilliis mamus i squidem in eo pleraque non desunt, quae a
dogmatibus ipsius Hippocratis , ade aque voltate amsa manifesto sunt alienae quale eli ne plura alleia duod ii ipso loco habetur,tibrem assidete omnibusus moibis. Quod s tamen adhue illum, tanqua in 6. A . e. gni Hippociam obsit irate suscipere velis , unacu G a. . Ieno dici potast, satis esse si illius iententiae maiori ex parte velitatem contineam: qua quidem una ea denitatione omnes medicos nos libenter ocusamus, ae tuemur, quas illi haud temere in uniuersum si aua
Tml,quod maiori ea parte ita te hahet , quemadmodύCerte nos quoque pes em Lbri pleruinque copulari
Sed esto: su liber I in cratim perpetuam veritate contineat; eonidem actue non satis ivtelligo, qu modo hinc aiaueruria coGigant cilicunque pesti eat q
557쪽
aece Orio febrem acciderer unde hie lorus,quem sorare nemo hactenus satis in assecutus, magis accurate, di exquisite di seu tiendus est.
Fcbrium inquit Hipp. duo sunt generabalienam
commune,quod dicitur pestis, alterum priuatum. Hse
diuisio est libris tanquam morbi eommunissimi in
duo membrar & alteram mnibus communem eseari,quae voeamr pestis: alteram unicuique propriam,
qua ratione victus prouenit: an hine colligendii est. pellem omnem esse starem a non puro. Quod si propositiones sermare velimus, vi ad dialecticos diueris ramus, iuxta regulas libri Peri Herm. non erunt aliae,
quam hi duae; aliqua febrisin pellis a aliqua libris
non est pes 1s: qum sunt dur sub eontrariae ambae verer quarum eontradictoriae sun tam bae fallar nulla Dia
sest pestis; omnis febris est pestis. Siquis igitur hinc deducat , omnem pestem esse
febre vel cum febre, hie argumentabitur a partic lari affrmativa, ad suam conuersam uniue sale, quod
non Leest aliqua febris est pess is,emo omnis pastis est tibiis. Rationalis sexempli gratia) duplex est genus,
alterum emporeum, quod animal vocaturalte tu incorporeum , quod substantia separara est; an hine s quinar omne animal esse rationale e Quocunq; igiatur se vertant aduersarii, hic certe locus non satis e rum opinioni fauere videtur. Iam vero morborum acutorum febres continuae,
Iuni, & inseparabiles, si modo illi febrem adiunctam
habeant i sed omnibus morbis acutis febrem necessa- iqniungi,illud nos falsi sinum,& a Galeni mente alienissimum esse non dubitamus a quandoquidem certoeertius apud me est, morbos acutos fieri partim cum febre, partim sine febre; sed si febris adsit, ut illa fit coarinua, necesse eli: Quemadmodum certe, fi morbo p silenti, procul omni dubio acuto, febris accedat, illa continuam, ac minime intermittetem esse, neces o
a. eph. . quando prhiatim autore Galeno fieri non ' C potest . ut ulla febris ex maligna humorum putredine in ' ad aliquam intermissionem, & quiete desinat: ut hae in reprobare nequeam sententiam tum aliorum, tam praesertim doetissimi Agricolae,qui non modo febrema peste nunquam separari, sed illam quoque aliquando intermittentem esse velit. Quomodo namq; se-hris intermittens, ae pro de vel teste Hippocrate omni perieulo vacans,pestilens,atque adeo pernici sa esse potest e Porio hane doctrinam, quam nos de . A. c. . febre morborum acutorum nuper indicauimus; aperisar. te admodum N perspicue docent Hippocrates,&Ga,, lentis; sue avitus hic ait cum febre morbus fit,n ,, eesse est febrem cotinuam esse, siue absque febre alius 1 quispiam morbus acutus fuerit,qualis epilepsia, apo ,, plexia,conuulsio, teranos, mosti tu magnitudini &α,, Sic ille, spirationis facilitatem existimari oportet perri quam magnam vim habere ad salutem in omni moria ,, bo acuto,qui cum febre insesset. Quem locum in te pretatus Galenusadiecit inquit quicum febre ins iter,ut eum a conuulsione,& tetano,& cholera disiu-gereti 2 quicunque alii morbi sne febre acuti sunt. Quos quidem locos prorsus notabiles, quanquam alioqui praeter rem , consulto hie animaduertisse volumus , quod nemiuem hactenus mihi legisse contigit, ut illos probe animaduci ut, di hanc rem suis fuerit assecutus.
Piae exteris meus nobilissimus Mercurialis, quem
hominem hie,& ubique honoris gratia nominatum es a r. volo, demoniiraturus a pestilentia febrem nunquam separati, liter alias hac vituar argumentatione. Pestis omnium cotilensu est morbus acutus , agitur est eum
lebre a quam mox sequelam ille probat autoritate, &tessimonio Hippocratis,& Galeni qui pluribus in locis,ut supra ad inomiamusKonstanter a senerant, acu
rorum morborum febres prorsus esse c6tinuas: quasi vero ita viti grauissim indicare velint a nul' mot
acuto stamin unqua separari pos si d. nisi ino pror- Ius talor, lotiae alitia via lentiunt, licti, Ut cq od reis
peio iterum 9 acutorum morborum febrem est inuam esse, non quidem quhd nullus si morbus acuitis. qui citra illam esse possit, quando Galenum audimua coisceptas verbis constituete,alque enumerare nonnullos
morbos acutos,qui febre omnino sunt destituti: sed illud unum eos docere constat et si accidat, accidat auiatem sapissime vi febris alicui morbo acuto copuletur,
illam necessario continuam, ae nunquam intermittentem esse,ut Omnino rationi consentaneum est. Neque ullo in loco aibitior, Hippocrates , aut Galenus mombos acutos sinpliciter a sebi ibus, sed a febribus eo tinuis non separari docenta quamquam saepe anter pre tes legitimam huius sententia intelligentiam perue tum.& plerisque errandi occasionem affetunt. sic o. .
pr. ubi Graece habet Galenus, πυρεται οἱαχρις συν l
morois acutis sunt in leparabiles) Plantius, qui post omnes fideliorem omnino,ta latiniorem Aphoni in
rum interpretationem edere contendit, hunc inmmdum;sebres, quae semper comitantur morbos acutos.
Quem profectis locum magis apte i& ad Galeni mentem uterque reddidisset, hoc modo . febres acutorum morborum sunt inseparabiles. Quod s demu rem ipsam animaduertere velimus, ,s morborum acutorum forma,vr Galeno placet, tum P . motus velocitate, tum pericula magnitudine comprehenditur, cur non amplex iam, tetanum. N alios huiusmodi moibos vere acutos appellare licet, quanquasne febre, qui breuissimo admodum tempore, maiori ex parte hominem perimunt 2 Sed alia prosequor. Peuem ex insigni putredine ortum ducere, atq; hane gognendis febribus vehementer accommodatam esse fatemur, cum & Galenus inter praecipuas excitandi coi
caloris causasputi edinem recenseat, pestilentem pari πι' R ter huiusmodi puuedinem plerunque ipsumcot pN a. Od
tere arbitramur a sed quamlibet putredinem intra ve-sas accendi, perpetuo febrem excitare, atque semper unum cor primum aggredi liud nos constanter negamus; Quae cum superiori disputatione satis confirmata sint ultra hie non sunt repetenda. De experientia demum,quam plerique sepenumero iactant,paucis agendum est, qui mihi videntur hi
auscemodi argumento nimis licenter abuti, &plane quid experientia si ignorare.Etenim si experientia te μειῶste philosopho quadam est particularium cognitio ex istich.
memoria resultans, ab artis facultate parum omnino deficiens,non est credendum omnem euenientium rerum memoriam, experientiam esse, & expertum hominem reddere, nisi ratio, iudiciumq; adiiciatur, quos trai tonabilis ad similia transms, & ars quaedam cutita dicat particularis constituitur. Quamobrem iure racus Aristotelis interpres qui sub Alexandri nomine circunfertur, primum lib. Diuinorum exponens dixit,erperientiam citi cognitionem rationabilem a memoria prosciscentem. Atque Meta,quod voluit G lenus,apud quem passim legere est,experiemiam non essi ab ratione diuellendan , alioquin errorum,ac periculi plenam esse, eique omni nos dendum non esse.
Quod si argumentis plane firmis, di summotum virorum testimoniis aduersam nos sententiam, nisi saulamur,satis, super q ue. confirmauimus, qui fieri potest, ut aliud experientia demonstretὸ Sed neque nobis ea mirmeta desunt,quae illis opponere possimus, qua-do in hac peste,non solum noltro, sed aliorum quoq; graitissimorum hominum testim o, sine ulla febre pleraque interierunt:cui forte maior est adhibenda fides m illud tum illustrium medicorum testimoniis, tum rationi plane consentiat. /.. Porro autem antequam huic parti finem sacimus, illud unum reliquum esse videtur, ut de coniagio disseramus. Quamquam enim posterius, quo loco de .causis pestilentiae agendum vi, his ulmodi tractatio alicui videri potest opportunior, quod tamen pictast ad constituendam pestilentiae foturam, N essentiam,
illud necessano coccurrere arbuta nitit, in prasent ade
558쪽
de illo agere nobis liceat. Cum vero multa sint quae hac de re quaeriae disputari solet, nobis in animo est, illa tantum hie ui er prrsequi , qu 1 ad inlli tutum in strum pertinent,& mirari medicos non transcendui.c ontagium itaque est vitium quoddam, seu labem, seu morbum,siue assectum, sue aliter nuncupare velis, quod ex alteriu, contactu cAtrahitur,unde & n men suscepisse videtur. Se quicunque ophthalmia, seisie,elepton ras phth1 si laborant lios tapetuam in secum veriato . eisdere malis infitere,& in eandem calamitatem trahi t e consuetierunt. Qualis autem se huiusmodi comunicata infestio, siue alteratio, & nua ratione continga ,illud nos ta in reconditum, ae dissicile esse existimamis, ut nihil certis seiri, nihil plane saosti, aut pere: pi posse videatur. summa totius
rei illa ei tim corporibus, rebus docis male affectis essum tenuissis quasdam particulas putridas, & malignas,seu vaporem, eu flatum, seu ipiritum,seu expirationem, sue alio quouis modo nominara velimus, unde mirandum certe in modum sanaeorpora eandeatifestionem suscipiunt. Quam rem vero contagium illud qnidem externas duntaxat partes Oecum taliud
ad internas penetreta line leuius sit, & sque udo diasti imine,illud periculosum admodum,& mortiferu,
hoe non aliunde, quam ea qualitate, modo, di gradu putredinis euenire nos exulimamus: de qm re post a ius copiose tractahi tur.
At vero quicunque contagii disserentias, causas,&alia cupit inressister quae subtilius de huiusmodi argutia ento affim solent, is anter ea tercis Hieronymum adeat,virum illussri ingenio, &eruditione,qui in par. riculari commentario. aeua arguteque hane rem ita naumat, ut exteri omnes illius doctrinam libenter suscipiant: quandoquidem nos pudet, quod pleriq; hoc tempore facere solent, is transcribendis, qua praecla re ab aliis tradita sunt, chartas implete, ae temporis iacturam facere. Cum his istitur ita se habeant,qus ritur an praeter conditiones ab Hippocrate,& Galenopolita ut morhi sint vulgares, & pernieiosi, ad eo illiuendam pestilentiae formam , illud etiam necessario tonoertere debeat,ut illi sint contagio fi Atque s ne si memoria repetamus quae superius ex Hippoctate in primis,& Galeno a nobis iam constituta sutit, s nolimus ab eorum decretis turpiter desciscere facile satebimur ad formandam idaeam pestilentiu nunquam illas, tinusquam contagia meminisse: quandoquidem liud certe,vel in uniuersum praeterieruntdvel adeor iune, & Obscure tractarunt, ut plerique existimet, anistiquiores nullam contagii,quod ad pestem attanet,inis
, ' Ego autem hoc neque verum, neque veris mile essed ' arbitrotinamque ut a Galeno nostro incipiamus, nonne ille manifetio sciiptum reliquit, periculosum esse versam cum ij x, qua peste laborat. atque in uniuersum cum omnibus qui pultadum exhalatadeo ut domus, in quibus decumhuntCrauiter oleant δ Non ne Aristoteles Galeno antiquior moebos pestilentes in totum contagiosos esse, A Vmpinquatione malum cotta-Α hi docet e Omnes celerrime sille ait iis morbis arri- , -piuntur,qui spiritu corrumo prouem utiquale est om- D ne pestilens genus, qui autem appropinquarit, talem
a mincto spiritum arahit,qualem aestet ille reddiderit rM Vrotatistitur quia morbiserum est, quod spiritu tra-ον liuor ab uno autem morbum excipit, quoniam unus,a, ille fit spirat: caetera secus. Nonne Thucydides quo M que relebrem illam sui temporis pestilentiam perseeu. tus, Illius contagia pessilentis ita meminit, ut priuatim scriptum res. querit, quam plurimos medicos cu. primum aegros aditiant,protinus extinctos fuisse; sed in re alioqui mamsessa pluribus non est agendum, eu. nemo sit in antiquorum scriptis vel mediocriter vera
satus, qui non idem possit ea plerasque locis intes inere. . Quod si quis aliorum testimoniis fidem adhibete iiij is iidem adhibeat experientiae, quae v unam in
gno cum nostro malo no confirmaret, quam plurimos commercio eorum,qui pedi e laborant saepenumerosacile contaminari. An pestilentias nostrorum temporum ab an iquioribus diuersas esse credimus An magis grauissimos, & solertissimos homines id stupidos,
ct bardos fuisse ex illiniamus, i rem illi non animaia uerterint vel aliis de mos tantιbus, ves senis ipso via. cuique patentem,& inanis stimnum Id quidem iam abest ab omni tum veritate , tum vera sinulitudine, quam quod maxime. At vero cum ita se res habeat,s eausam intellistere desideras,quamobrem Hippocrates nihil prorsus. Galauus certe pauca de pestilenti contagio nosteris tradiderit,illam ex Galeno cognoscere ii hi licei; quem statuentem differentia in inter scripta Hippocratis, di
Thucydidis, te audire non pigeat. Ex lsis mant vete. x. d. di
res cule inquio omnia quae agris contingunt Hippo- τώρα I.
Oatem conscribere,veluti Thucydidem: verum res no , ,
ita habet:sed hoe ipsum est, in quo maxime coir ria sunt Hippocratis,& Thucydidis scripta. Thucydi- , ,
des enim o innia scribit etiam idiotis nota, nihil ipso- rum penitus praetermittens s Happocrates vero pauca is ex iis, qui ad ipsam affectionem pertinent, circa qua is egrotus est periclitaius;multa vero alia ab idiotis qui- isdem nealetia, artificiosam vero & exactam cogallim ..nem exhihentia, di quae etiam optimos medicos sae- , pe latere possint. Ille velox in interpretandora n L An quod non magnopere iuuet , sorbendum sibi duia iacens, videbitur ubi rursus propria mente dimoueria is quando etiam, quae penitus non facta sum aegro ictu Ahit,hoc ipsum in luper indicans, quod non sini facta: hie vero etiam ex factis plurimae linquens, manime is videbitur in non tittis tempus terendo delirare. U rum s meditatus suetis ob eandem causam tum illa is in qu :, tum haec scribi, tunc sane opinor te ipsum es.le admiraturum: neque enim vuἰgaria neque quae quilibet medicus asIequi queat, hic lcripsi. Demonstratu . est autem de iis nobis, tum alias tum in iis libris, qui sunt de Hippocratis dissectione strapti, nec minus et is in iis,qua tu ni de T nucydidis peste, At polirem .
Quod Hippocrates nihil ex tam manifestis scribat,s pede moniliatum est: Thucydides quidem, qu circa agros eontingunt veluti idiota idiotis cor psit Hippocrates vero ut artifex artificibus . Hactenus Gai nus . Itaque sum ego in ea sententia , particularem tractationem de contagio pestilenti ab Hippocrate,&Galeno pianermissam fuisti,tanquam remmuae manliasio,& necessario pelli accedat,Et quae in lutum nullum in se artificium coplectatura vi propterea viri minime idiotae sed artifices nq,lissimi illius quidem meminerint,&aliqua semina iecerint, quantum unicu
rue satis esse potest , copiosius autem, di prauatim delo agere minime dignata suerint. An in phthis, & elephantias contagium omnibus
plane manifestum illos ignorasse credimus ita iam enailius quoque vir eos meminis e legimus; quemadmodum certe alias saepenumero pleraque huiusmodi ta ianuam manifesta, di diuinor u hominum gratata te ania
digna silentio praeterire illi consueue unt. Modo col- Iigentes in unum, quaecunque hactenus a nobis posita sunt,& ad pellis estentiam pertinent. Hippocratis di Galeni disciplinae adhaerentes h in modum si tuimus pestilentiam nullo paniculatim morbo couesiadi, nullam determinate corporis partem aggredi , sed in unauersum quoslibet morbos, di singulas corporis
paries illam ainplecti, si modo mothi sint vulgares, timatotem hominum pariem intei fierant: quibus d mum accedit,ut a contagio non sui alieni. iam quia
dem pessilentiae definitionem, vel magis lineamen tum, & qescriptionem, post uam per suas causas,& a priori,ut loquuntur philosoplai, componere nobis r olicuit, ex eventibus, & apolletiori formaiestudLu
Caeterum post hic pro instituti nossi iratione, illud reliquum essesivi de pestilentia di scientiis tr attin
559쪽
remulased eum illa sint non solum inutim,sed propemodum infinitae , ut infiniti fere sunt mothi , di 1ν misplomaia,qtir ad eam reseruntur, illas duntaxat disse renitas, quaesumuntur a causis, persequi nobis staturum eur quae quidem tum ad cognoscendos, tum ad inrcauendo glirandosque huiusmodi morbos nece usari omnino esse videntur. Itaque tractaturi de cauis is pestilentiae,illa in in primis praeterite no debemus, quam ut eommunissimam,ita verissimam Deum Opti Mix.agnoscere, di confiteri aequum est . quam quidem vel barbari.& ab omni vera religione a l leni atque in iater hcis Galenus negare non audent: etenim sacrae nos, literae manifeste docent,propter sceleta,&flagitia hoεwh. 3, minum, illum quandoque non modo pestem . sed fata mem,bellum, di alia mala permittere. Ecce Hierula 3s lem inquit Proph pro eo quod sanctum meum vi H lam in omnibus offensonibus tuis,&in eunetis aboas minationibus tuis,ego quoque te confiingam, & non 3 4 parcet oculus meus, nec miserebor: tertia pars tui mino λ . se morietur,& sanae absumetur in medio tui. Sic alias Dauidi optio data est,an famem septem annorum, anhellum trium mensium , an pestem trium merum et gere mallet.
Quod s ita se res habet ut se illam habere dubita dum non est, iam unusquisque facile potest intellige
te,nullam aut pracauedae, aut auferendae pestis rati nem tutiorem , certi remque hominibus superesse, quam si illi poenitentia, precibus,deuotionibus,& vi
in Integritate,diuinum numen tot,& tantis sceleribus
violatum placare studeant. Sed hoc Theologorum est munus. Nos medici, quorum certe non interest, pe- sis eausam alitus ita repetere, illa persequamur, quae vel sensu percipi,vel mente comprehendi, vel ex se si perceptis, aut mente comprehensis intelligi, & de
mons rari possunt. Cum itanue pestilentis causae multae a multis asse
xantur, in eo sete omnes conuenire videntur, ut illius
causa propinquior,& quam s huiusmodi nomina no hortes immediatam,& coniunctam appelles licet,st una putredo atque illa quidem insignis. excellens,& qua caeteras omnes putredines longe superet. In qua sententia tum alios, tum mari ne Galenum fui ge . Dia 3. legimus Pleritque horti ait Hippocrate 3 in tonstitu
as. ,, rione illa vere pestilenti,in qua suppurationes, absces- ., sys contigerunt.1 que carnis multurn,& ossium no
is uorumque decidebat. Malignitas inquit Galenus εμι. abundantis humoris ex magnitudine conssim putre diius. Et alias, febris pestilentis calorem ab aliis se ,, tiribus putridis non aliter,quam per excellentiam p , , tredinis differre mam sesto docet: id quod saepenum
se ro alias confirmat, tum vero in primis Commentario
. ea dis illo tertio Epidem. Nam eorum omnium, quae in pe-μ. stilenti illa consi itutione evenerunt. summam, k omnium malorum fontem putredine nusse scribit. Sed hoc ipsum & ratio facile persuadet: etenim ficuti de minore putredine generantur morbi plane benigni, ae mites,qui vel a sola natura facile superamur, de maiori autem dissiciliores,qui iudigent opera, S auxiliis medicorum; ita rationi maxime consentaneum est, de maiori adhuc, & summa putredine ortu ducere moria hos omnium difficillimos, qui vix a natura, aut ab a te superari possunt. sed 3e rationem tum praecaue di,tum curandi homines a pestilentia hoc ipsum de monstrare certum est. Namque Galenus,quem prae cς tetis hie , & ubique libenter sequimur, in pestilentia cornora ita praeparabat, qua de re posterius tractabi tui . t humida ea siccaret, sicca in eodem statu consem
viret, excrementa migare , obstructiones aperiret,&in uniuersum unicam,atque illam ercellentem putre dinem oppugnaret.
Amplius si pestilentae ortum eos fleres, sue illa
ex aere sue ex viciua ratione, sue aliter Originem haheat squam diis cultatem mox aggrediar) aeris consiluitionem calidam,& humidam, uictu ni mali succi, Mad luminam omnia principem hic in te lucusu obu-
nere certum est, quaecunque putredinem penerare, aut quouis tardem modo fouere possunt. Consulto illud in praesentia non asto , vi re tam opinionem ilia lorum,qui omnes simul humores . atque illos quidem contentos in eoide, vel magis cordis substant am in pestilentia putrescere contendunt, partim quod alias parti lari tractatione de febre peltilenti hoc a me factum sit,partim quod superiori etiam disputatione iuli satis sint refutati. Statim igitur arduam, & diu a
ratam illa.n disputationem aggredior, unde nam h iusmodi putredo quam pestilentiae causam immedi tam statuinius, gine in ducat; an ex uno aere, vel manifestis qualitatibus alterato, vel tota substantia contaminato an ex victus ratione,&aliis,quae sunt homunibus communia; an magis latente prorsus,& inexplieabili rationer etenim quae humanorum ingeniorum est imbecillitas veritas, quae una semper est, vertis fripenuhiero sentenis is agitari, & perturbari solet. In primis occurrui astroloes qui sicuti rerum serme omisnium, ita pestilentiae causam clum nescius an vitiato aere n alia ratione id fieri u unt in aspeeius, pos tiones,& coniunctiones coelestium corporum reserre solent
In quam sententiam nonnulli Galenum quoque
trahere eonantur, qui huiusmodi malos, & bonos in. φη/ iuret. ssurus, quos vocant , ita aliquando recepisse videtur, ut qui illis fidem mmus adhibere velint, hos pertinaees homines, de sophisias appellare non vereatur. Contra horum opinionem s quis pue nare voluerit, ut is a proposita tractatione longissi ne diaredia uenecesse est. celum esto, fleslaxque omnes a Deo optiMa . procreatas fuisse arbitror,vi sua motonere lumine hominem,& omnia inferiora iuuen ta atque adm.-rabilem hanc uniuers Rem p. conseruente in qua sententia non solum Aristotelem , Minoem . N omnes 3. d. dio Peripateticos , sed Galenum quoque tu isse non dubi- ι- dae. e. to. Qui praeterea corporibus coelestibus qualitatem ullam imi proprietatem vel iuuandi, vel nocendi attribuunt, & certis ne selo quibus postiis suis principiis singula praedicere sta atrogat, hos a vera philosophia
longe aberrare nos credimus: Qua de re tum ala tum, tum maxime Illustrissimi P ei diuina extant commentaria , qua adeo diffuse, S grauiter huiusmodi ars mentum tractant, ut nihil piae terea des deram possit. Quod enim ad Galenum pertinet, quanquam aliqua ex parte ille ab iis lupe sis tiombus aliquando videtur
alienus non fuisse, si tamen singula, quae hac de re ab illo scripta sunt, iecurate, di diligenter considerare velis, pauca admodum colligere tibi licet, quae illorum insaniae fauere possint. sed aliud nos agimus in praesentia. Astrologis pro xime accednm alit qui pestilentiam in uniuersum,sive
ex coelo, & stellis, tiue aliter accidat, a venenato qumdam inquinamento aeri insperso fieri,atque occultam
prorsus, abditam. N inexplicabilem causam habered ent . Horum facile principem Fernelium ivisse constat. sed neque huiusmodi sententia hic t Agius est refellenda, partim quod a doctis quibusdam viris illa
iamdiu refutata fuerit , partim quod nos quoque serius opportuniori loco illa refutare statuimus. Temtio loco luccedunt,qui pestilentiam unius aeris causa perpetuo fieri docent,ita quidem,ut non modo qualitatibus manifestis,smplicibus,aut copositi 1. sede citola substantia ille necessario alteretur: qua v. raq; i tione illum immutari msse traditum est a G letis. Consul Q hic prae aereo vulgatum D lud problemae ancorrumpi aer,& putrescere queat, cum illud sensuat . que ipsa rers ea perientia dissolui facile possit: eis nim huiusmodo putredini aerem quatenus corpus quod-d m m xium . minime tanquam simplex eleniemum o inoxium csse, nulli non constare ai buror, qui memo Lib. Ita epeta putredinem,ut loquuntur ph losophi , csse a iiiiii passionem adeoque nulli smplici elemento pis ιν tredanem p oprie tribuendam esse. Huius sententiae
morem Galenum in prinus suisse asseumant,qui tisque
560쪽
ris in ocis pestis essendae eausam principem
v 'u, vitiati aeris inspirationem statuisse videtur: a Gque id praeterea contendunt ratione confirmare: cum enim omnium consensione pestis sit morbus vulga Tis,atque adeo communis, ut a causa communi originem habeat, necesse est Quamobrem eum aere nullam eommuniorem causam ne animo quidem concipere liceat, nqn iniuria Omnem pestilentiam ex uno aere perpetuo fieri emissinianir ut hunc in modum argumentari possis a Pestis est,igitur ex aerea quemadmodum in rebus omnibus usu venire doret Aristoteles, quae a causa determinaiara M', unica prouenire solent , ' Caterum neque hanc ego sententiam probare satis possum e immci vero satis equidem mirari neuum,uamobrem plerique viri doctissimi r &qui Galenioamata libenti animo prostentur, illam tanquam Galeni suscipiant,& mordicus defendere velint. eum huiusmodi opinio tantum absit a mente Galent,ut is
te ex proposto eam refutare non vereatur. Et ne longius faciam, Hippocratem primum, tum Galenu haede re loquentes audiamus. Cum per idem tempus multi homines ab uno moreoni a. s, bo rapiuntur, huic causam acceptam ferre oportet, de nasu quod comi nunissimum fit, eoq; marime vramur om-Amm. 3. M nes hoc vero est quod respiramus.
a . ,, Probe sane dixit, qubd id quidem, quod multis
mothis est erimune,causam communem habet: atqui generatio communium morborum haud recte in una aerem ab ipso resertur: siquidem in Aeno tempore 1 mis leguminibus vescentes inualida eruribus Gad bant a verum eruo vescentes genuum doloribus vexa- hantur. Scimus autem quod quidam in fame edere emui triticum semiputre, a communi causa mor communi laborabant:& quod Olim exercitus uniuer I a siseri sus , cum aqua vitiata ruisset usus, in omnibus militia irati θω a. bus pariter malum sensi. Qua certe determinatio , u. de ne nihil clarius afferri posse existimo, vi superuac j. ei ac neum putem, alios quosdam alioqui notabiles locos
I. 8 lim pri in praesentia asseri in quibus urgenti fame quam uani F i. ruum ethis prauis vesci coactos putridis ac pestile tabus morbis correptos fuisse tradit. Si quis autem quaerat, quamobrem Hippocrates unius aeris meminerit, huic respondet Galenus, illud propterea factum esse, quod ita ille causam morborum Itilentium frequentissimam explicare voluerit; eum procul dubio frequentius sat,ut morbi pestilentes,s.ue epidem ij proueniant ab aere, quam a victu aut cupationibus, aui laboribus c 5 muni laus. Quod enim ad Galenum ipsum pertinet, sum ego nescius , an ille
definite unquam, atque in uniuersum unum aerem morborum pestilentium causam esse velit: quando
quidem si sngulos locos di singula verba, ubi haedere agitur,nos accurate animaduertamus,illu fere semis
per indefinite loqui deprehendemus, ut Omninora i ea dis, , tioni conuenit; namque alioqui vir grauissimus a se fise . , , me ipse dissentiret. in pestilentibus constitutioni sis cilleari inspiratio potissmum causa est. Et rursus. m A gna ex parte incipii ex aeris ambientis respiratione putrida exhalatione contaminati. Qua loquendi serima saepius ille utitur. Duas igitur mothorum communium, atoue adeo pestilentium causas communes nos cum Galeno sta
tu imus: alteram, atque illam ouidem praecipuam, &qua maiori ex parte huiusmoui mala afferat, aerem
reliquam victus rationem , S quaecunque homini ari. communia esse possunt. Porro haec omnia in triaca ' pita praeclare Galenum aliquando retulisse legimus ivnum ea quae ι is Iuntur; alterum op ra, uae Obamus:
tolium ea,quae extrinseriis occurrunt sed ita quidems, ut ambiens nos aer principem hac in re locum facile,s obtineat. Non enim addit Galenus) frequenter acciauit, ut per ingestos cibos mortas communis eluitate, a vel Dationem, vel exercitum pervadat, scuti neque
M per communes tum occupauo desitu in labores. At coia
lin eos ncis aer si immoderam s calefiat, vel frigescat, Avel humescat, vel serescat, corporum symmetriam, Mqur sanitas est,confundit, interturbat, ac corrumpit. Aliis vero causis neque omnibus simul occurrimus,
neque integrum diem sub eimur; sed exmnsecus aer solus omnes ambit,& inspiratur. terum praetermissis in prasentia sti,dii , R vliactus ratione,quae rariores, & cognitu omnἰno lacria
res sunt causae essetende pestilentiaei quod ad aerem pertinet, illud adhue inquirendum restat, an ille omnibus qualitatibus velis quibus duntaxat alteratus, an tota lubstantia corruptus, an praeterea latente quadam, & abdita causa, quam rem tu perius quoque indicauimus pestilenies morbos eis cere soleat. Primuenim si rem iptam consueremus quacunque qualit
te, seu simplici, seu composia, & quocunque tandem
modo aer reddatur intemperatus, ut morbi fiant communes, & pestilentes necessarium videtur: quando quidem scuti aliis in rebus in uniuersum vitiata temperie Operationes laeduntur, &sape abolentur, ita si aer a sua naturali. & solita constitutione declinet,qufi hominibus benefacere, atque illos conseruare certum est,omnis ratio colligit,ut ille contra multorum malo tum stauthor. Sic medici atque in primis Hippocrates,varias plari Lib. . ne aeris, alme anni constitutiones desciibere solent, ρMν M. quarum varias,multipli esque alterationes,& immutatas qualitates varia certe mala ass)riessi docent. Atque ut propius accedamus , quem ad inodu non de sunt,qui in uniuersum scriptum resi queri ut,oheaceia sim caloris, frigoris, humoris, di sicci talia pestilentias reserunt,quae ex nimia non solum caliditate, &hum
ditate, sed etiam ti igiditate, & siceitate originem duxerint.
Contra vero s memoria repetamus, quae superius a nobis constituta sunt, quo loco Omnis pcitilentiae.
quacunque tandem ex causa illa oriatur, causam imis mediatam , & coniunctam unam excellentem putreis dinem esse dirimus; cum hane non aliunde, quam ex nimia humiditate , tanquam subiecta ma: eria , &ex tranea caliditate, tanquam efficie, te causa fieri constet, non iniuria pestilentiam non aliter, quam ex huismida , & calida aeris constitutione fieri rensendum ears quidem tantum abest,ut frigiditas, vel secitas pestilentiam unquam e ere postint,ut magis utraque, vel altera huiusmodi qualitas illam repellere, auerte re, & fugare loleat. Quam rem non solum ratione, sed ipso etiam sensu plane manifestam,vnaeo Galeni loco ex quam plurimis, e infinitis, quos acculata illius le-etio unicuique suppeditataonfirmare nobis liceat. Tantum abest ille ait) ut ver, aut si quid temperatum est,calidum, atque humidum esse concedam, ut quod si plane contrarium est, illud assirmem , omnium aeris is p r ,Α temperamentorum missimum id esse quod humidu,
& ealidum est. Atque iterum. Ex qua .uor anni tempti Mtibus f duo triave sint immutata, aut etiam totus am isnus calidus, humidusque fuerit,neces le eit magna pra stastilentia succeda quatis fuit tertii Epidem. v hi aduer ,stas animum in omnibus velim . si ocique primum, si cuiusmodi si res calida hu nudaque temperies, demia ,ν de quam necessario ea omnia putrescam. Demiam ve-
to apposita H ppociatis narratione , quam conlubo praetermittimus; Nullum denique ex malis, quae ille iascripsit, inuenias quod meri Osoboles nutredinis non ,,st: quippe quod neque a sicco putrefi-ri quicquam iast aptum, neque a friuido intellistes, si earnes, & reliqua quae nque condita asseruari ab hominibus sa- , leni obseruabas haec quidem sale, haec muria, lis cacm isto, haec alio quopiam ex iis, quae fccant, commode MDraeparari. Deprehendes S Borea,qui scens natura,&srigidus ventus est, omnia quam diutissime impuma durare; cotta putrescere facile Austrino flatu: est ei im .is ventus calidus & humidus. Atque profecto s consideremus constitui mes ab Hippocrate positas alteram tertii, alteram retundi