Dissertatio historicotheologica de zelo Pomeranorum adversus reformatos. Qua statuta atque decreta principum, actaque theologorum Pomeraniæ adversus reformatos, ex monumentis historicis recensentur, simulque contra virum clarissimum, dn. Christoph. M

51쪽

illum per omnia probant,utqueGRossius eo se ad saniorem me tem reduci patiatur, optant. Literas vero ad Dux EvM & ME LETvM scriptas in arca Facult.non reperi. IV.)Cum ANDR.MuLLE Rus,celebris ille rerum Sinicarum scriptor,ad Ephoriam Bero-lin. vocatus esset,secto prius promisse de servandis edictis Elector. Λ.I6I I662. & I664a quibus prohibitum erat Theologis, per O

mnia Form.Conc.assentiri, scit. quoad pondus ut loquebantur Marchici,)&anathem. ita, ut Resormatos fundamentalium e rorum accusarent , caeteri ecclesiarum Berolin. ministri, qui his edictis non subscripserant, denegabant ei absolutionem & S.C. communicationem. Hoc itaque cum AI667.Facultati nostrae dusceptandum traderetur,probavit illa ministrorum acta, MULLE-RvM contra absolutione & S.C. indignum pronuncians, quoad promissum non retractaret. V.)A. 1668. Regiomonte in Prustia controversia orta est depreciliu ublicis eccles Nimirum insertus illis erat elenchus nominalis contra Calvin. quo Calvinianorum errores vocabantur der Caninisue Metin. Gim. Hoc vero aegre serebat Elector. Nec tamen elenchum nomin.prorsus en ipsius

adversarii modestiam l) expungi voIebat, saltem loco verborum des Caninisben Senen G-s, alia substituere jubebat fori i- nisue Irthumer,vel die Caninisse Lehren. Et ordines quidem

Provinc.facile perspicientes, contra Principis voluntatem verba hactenus usitata haud obtineri posse, ipsi in mutationem

precum consenserant, declarantes erga Clerum, se ex hac mutatione nolle scandalum ac sere. Nec tamen Clerus,re

luctante conscientia, statim assentiri poterat. Nostrae ergo Facult. judicium requirebatur. Quae respondit: Facta ordinum declaratione, principis mandato sese, utpote in ecclesia pressa viventes,morem gerere posse,subfbtuendo verba Case vin/yche Inhianter, ne scilicet viderentur principem subditis suis velle invisum reddere, qui actionibus suis animas illorum perdere contendat. interin tamen serio monuerunt, publicam a Ciero praemittendam esse declarationem, qua testatum facerent, . a se sis die Calainychen IνtManeν , ννis fle von denen Dogmatismae tum pyinden, asserdius fuν shadlichen uia νπάerblium Melen-

52쪽

cies Berol. ob denega tam approbationem edictorum Electorat. sede sua pulsus, a Facuit nolira testimonium de injustitia suae ejectionis petiit. Et haud gravatim ei datum est testimonium, quo simul acerbis lacΠmis ecclesiarum March.& Pomer. Eleel.vicem deplorant, graviterque in aulicorum tyrannidem invehuntur

Theologi. VII. J Vir quidam Lutheranae fidei in Marchia addi.ctissimus,ob singularem etiam in ea profitenda constantiam mulista a Calvinianis perpessus, testametito interdixerat filiae natu minimae conjugio cum Calviniano, addita exectatione gravissima, si ipsa huic mandato suo morem gerere detrectatura esset. Tutores vero, Zelum hunc ex privato & carnali odio adversus ReBrmatos profectum esse rati, eo quod filia haec ex bonis maternas ditior erat reliquis natu majoribus, . cujus dotem itaque Calviniano invidisset Parens , Facultatis nostrae judicium dei . oblisatione hujus mandati postulabant. Iam quidem non improbabile videbatur Tlleologis, privatum rtassis odium ad lioe Patris statutum aliquid contulisse: interim tamen, quia rem iis psam,seil. conjugium Ortliodoxae cum Calviniano,illicitam esse . . ex scriptura intelligebant,probarunt Paternam constitutionem, .

eui ex praecepto etiam , obsequi debeat filia. Haec pauca jam adduxisse sussiciat, ex quibus iterum zelum Theologorum Po. meran. adversus Relarmatos abunde perspicere licet, g. XVIII. Praeter haec egregia zeli sui adversus Relarmatos specimina,

quae communi opera ac consilio cum BATTO atqueTAMERToe.

53쪽

Exemplum autem ordinis Theol. secutus est, qui eo tempore in hac Acad. extra ordinem Theologiam docebat, DAN. 1 AGus,vir doctissimus, variis eruditisque adversus Calvinianos editis disputationibus. Ex his primum locum sibi vindicat Examen

trium confessionum recentiorum, a Theologis Reform. adornatarum, ut I fa,chiacae A. Is . in lucem edita, ti ensis A. t PI. in literas recitae, Or

ianterscheid δεν Epargefischin &c. ad evincendum brevite= siserstitem adhue diametralem reconciliari nescium dissinsum Calpiniano umdogmatum a Formula Christ. Concordia s Cossessione Pomer. circa tres Artici maxime cardinales de S. Coena, Persona christi σ PMdesinatione.

Porro aliquot Disipp. Διασκεψάων nomine inscriptis, B.GERHAR . Du adversus EN DELaNI insultus defendere suscepit, ex quibus mihi innotuerunt I. R. I6s6. de Pradesinatione. 2.9 A. I6 8.

de Λλατασίαι. rei ca lesisHSymbolar. terrenor. in Sacram. tuchar. 3 . A. de Majestate diuina humana natura Chrisi, pi hypostaticae unionis cum λογω. communicata. q. A. eod. de Omnipraesentia carnis christi. D A. I 672. de Peccati Originis existentia. 6. A. eod. de libero hominisi arbitrio. 7. A. I 673 de Psificationis causa partim instrumentali, par - tim mase tali. 8. A. 167q. demandΛιasione, corporis Gryrisacramenis rati dignis ae ae ininnis communi. 9. A. I 67y. de IIbiquitate H C. M

g. XIX. A. Ι674. ABR. BATTO,ad caestes translato, in ossicio su p. Gen. successit MATTHAus TABEERTus, hactenus Theol. Pros. &Past. Mar. Qui tanacta eo in munere quinque saltem menses exegit. Nec ergo per temporis intervallum zeli sui advessus Reformatos publica proferre potuit testimonia. Edidit

54쪽

, DE ZELO POMERAN RuΜ . vero praecedentibus Professionis Tlieol.annis,quod paulo ante 3. I .docuimus. Iam subjungimus Disputationes, in Acad. hac comtra Calvinianos publice ab eo ventilatas. Et I quidem A. I66a. Ιnaug. ENOCH. SVANTENII, Pax non pax, s Sysioge eorum, qua j-ιa seriem quasionumfundamentalium, nupero cosioquio Caspiano in suspenso relictarum , probot, Lutheranos inter s. Dinianos aiaucdum circa ea, Τ fundamemum fidei a almio concernunι, irreconciliabilem manere dissensum. a. A.

166ή. d. Concilii obesini bisoria, decreto cs annexis. 3. A. i66s. de Vera Sopbia amplectenda, s de Necessario eae utili, in

' I. XX. ' TAMERU A. I67s. d. 28. Febr. deiuneto, post aliquot annorum decurium, quibus IoACH. FABRICIus, Theol. D. & Pros ire Gymnasio Carol: nec non Past. ad D. Mar. Stetit n. & Synodi Praepos. Facultate hujus Acad. Theologica per testinatas moria

55쪽

. ADVERsus REFORM Tos. stes penitus exhausta,) vices generalis ephoriae eccles sustinuit, Λ. 168o. successor datus est AususT. BALTHAsAR, hactenus Past. Iac. apud Sundenses meritissi naus,' vir eruditione non minus, quam praecipue ex scriptis apologeticis, adversiariis suis Stettinensibus, FABRICIO CRAMERO & RANGONI oppositis, perspicere licet, quam pietate & eloquentia clarus. His ipsis vero adversariis eorumque continuis insultibus tribuendum est, quod plura non extant Zeli ejus ad versus Resormatos specimina publica,

praeter Disp. de Dema Hemisti ab aeterno Patre generatione,

Α.I67o. sub praesid. TABBERTI ventilatam, qua inter alia contra Mo HERuM &CROCIuΜρυpr m filii Dei generationem defendit: nec non inaug. I.N. lasTORPIIri Sanctissima re omni rempores cientissima Christi Di amone, A. 1682.sub praesid. BALTHA ARIS defensam: dc denique preces ecclesiastips, jussu Illustr. Reg Stettin. ab eo adornatas. Quae tamen vel eo defectum hunc cominpensant, quod illis non selum Tureas & Pontificios atque Photian nos, sed etiam Caninianos inseruix imo imos Soneret f. .

Probe enim intelligebat vir optimus, hoc & Agenda eccles. μι323. & liberialem ecclesiar.Pomer. hactenus a majoribus acriter defensam, postulare. Valde hunc Pomeranorum belum ext

ris se probasse, literae Theol. Argentorat. A. I68I.ad BALTHASARIS adversariosStettinenses scriptae, docent:ει φ, inquiunt, eis Dor

ab treiam. Caeterum haec precum sermula,4 BALTHA RE composita, vix per ecclesias distributa erat, cum A. 168I. aliae Suecia mitteretur, in Sue cicis ecclesiis usitata, inque Pomeran. recipienda : -ncbtiger, barmheraeture, emiser ωιι und Vatre Scc. Sed neque realis neque nominalis elenchus in illa expressus erat. Quod cum animadverteret Clerus, nec 1liustr. Regiminis consensuim impetrare posset, ut nominalis elenchus contra Turca

γὰρ ι DCaninisas insereretur, ipsiusRegis clementiam implo. ravit. Qui euam,perspectis causae momentis,peculiari adRegi-

' E minis

56쪽

. cile petito Cleri annuit. Ex eo itaque tempore formulae sie. i dictae Suecicaec sermula FABRICIANA inserti habuimus verba: Meure hingeten den Papisen, Caffinisten 'und andern Roιtenes

denb. Elector, persuasus, RA ONIs cui inprimis ob editam: Syncretumi Hisoriam insensus erat, instinctu hoc factum esse, ' . . a potentiss. Sueciae Rege A. I683. omissionem elenchi nomin. flagitabat, utpote quem Instrumento pacis estphal. adversa-- ri causabatur. Et sane Rex eo se jam adduci passus erat. ut, da tis A. I68 . ad illustre Regina. Collegium literis, elenchum exis pungere jusserit. Hoc vero facile perspiciens, quantos motus hi S: extra Pomeraniana ita ipsium loquitur illustr. Regiminis' Collegium in respons ad Regem. res haec esset excitatura,con-.ssilium duxit, quid in Pomerania hac in causa hactenus actum sit, & quid pro tuendo usu elenchi nomin. in precibus publicis afferant Theologi, Regi prius exponerq, ejusque ulteriorem exa' , pectare declarationem, quam mandatum exequerentur. χ0d etiam factum. Quid vero tum a Rege re onsum sit, non li- lquet. Hoc tamen certum est, elenchum nomin. non fuisse . . expunctum, utpote qui adlauc libello precationum, jussu iI- , lustr. Regiminis Sicilin. aB. MATERO nostro λ. 17OS. in usum horarum precatoriarum adornato, in hac ipsa Suecica formulit . 17. conspicitur. Caeterum Λ. Ι687. prodiit nova ordinaris, ' eccles mecica, qua iterum solius Evangelico-Lutheranae fidei publicum exercitium, ut in omnibuι regno Specie subjectis Probrin elis, sic etiam in Pomerania nostra confirmatum est, simplici- ter exclusis omnibus haeresibus, invariatae Aug. Cons & Forna. iConc. adversis, it ad quas etiam pertinet fides Calviniana.

57쪽

. ME Rus dc P. A N G Ο, ciuia preces , a BALTHASARE compostas, de . quibus hoc ipso ζ. diximus, recitate det rosaverant, Cons storii sententia ab ossi .eiis remoti, a Rege veria restituti. nidi teg anters eritineri don dast det. elencialis nominalis in concreto irlit tr ile striglibriirderi ι nichi ober in ab

58쪽

symbolis,aIe dein Apostolico,Nicaeno und Athanasiano det fasses aut in det unge.

g. XXI.

59쪽

q. XXI. BALTHAsARIL A. 1688. vita iuncti, desectum abunde silp-plevit ejus successor C.T. RANGo, vir maxima laude dignissimus,

modo non ipse insatiabili contra innocentes fratres AMMONiuM& PFuELlum atque innocentissimum Praesulem DM. BALTHAsAREM, pugnandi libidine multum sita ipsi detraxisset honoris. Im ter strenuos vero Caninumi oppugnatores Pomeranos haud p stremus ei debetur locus. Vindicavit eum sibi variis egregiitisque scriptis adversius Reformatos & Syncretistas editis, utpote I.) Orthodoxa. a.)Historia Syncre umi, Da,ure paulo ante dictum,ipsius Electoris Brandenb. odium sibi contraxit, eo quod . 8.δήι. seqq. Calvinismum arguerat assinitatis cum Iudaismo,Ma- humetismo, Arianismo, Sc. Obice Syncretisarum. . Imrnung an das Ronstreiu Seb peden vor ABR. ScuLTETI undMART. MOLLERI Caruinische P Men. s) Prudentia Ecclesi sico-Politira circa hereses. 6.) denique Disp. de Religionum Indifeνentismo non indisserente. utriusque, BALTHAsARis&RANGoNis, collega suit B. IAC. HENNINGlus, Past. Iacob. singulare Academiae nostrae decus ac ornamentum. Hic quemadmodum in controversiis Theologicis erat exercitatissimus,quod in plurimis domesticis, PMELIANIs , COLBERGIANIs , BALTHAsA. Ris, &c. perspicere licuit, ita nec Reformaris pepercit, quorum errores variis successive editis Dispp. solide profligavit, utpote I.) A. I678. de reconciliatione uostri cum Deo per monem Chri- . si parta, per Nitam eiu coUrmata, cui etiam specialia conistra Syncretismum adjecit corollar. a.) A. 1683. de veritate ιi temporaria, cum justifica identitate, contira EL. GREBNITZIum Francos. 3. Λ. Ι68 . Religionum Sociniana re Caviniana riuiis

nitaιe, inque oppugnandagloria harmonia. q. A.eod. de natura hominis ante mccatum 1ntegra F. A. 1686.de C i. siani hominis nainitatemvita, qua inter alia docuit auctor, ne . .gata quod Calvinianis proprium est,) Evangelii universalitate,

non posse non totum fidei iundamentum corruere. 6.)Q. 1687. d. Omnipraesentia carnis cir 3 extima , ex communiea-

60쪽

rione hypostaseos τοῦ λόγου asserta. 7.) A. 169O. de temere stra. famia elections renitudine in ecclesia Reformata. 8. A. 1693. de intercesssone Christi gloriosa. 9.) A. Ι69 . de Servo justo, i. e. Messia a Deo percusso, ex Jes. LIII. qua docet, quam nihil sola- xii anxiis conscientiis relinquant dogmata Resormatorum de Persona Christi. patientis. Io. denique A. 1699. de Ecclesia - Reformata hypothesibus, justitia divina adversis. Alter R -- CONII collega erat NIC. DASSOvIus , Past. Mar. cujus extant

Dispp. I. de Here si Berengariana. a. De Glorificatione Christi, quarum utraque Calvinianorum dogmata re-

l. XXII.

RANGONI, A I7oo. d.3. Dec. mortuo, successit B. D.FRID MATERus, vir multis nominibus clarissimus, is Zelo etiam adveniri ecclesiae hostes antecessori suo minime cedens. Eo tempore in Marchia Brandenb. consilia Syncretistica summo agitabantur studio, variis hanc in rem . editis scriptis , a ες-leb. DF. E. LbscHERO in Appenae der a erunιertiam en, Addresse ρ. recensitis. His quamvis vir beatus exemplo aliorum Theologor. exterorum , & speciatim antecestarum suorum in hac Acad. ex instituto specialiora non opposuit scrit pia, generalioribus tamen aliaque ratione Zelum suum adversus Resormatos proque conservanda puritate eccles. Pomer. I4tis declaravit. I. Enim A. I7OS. publica Disp. repetiit JAC. - Russit auasiones Synod. de Sacram. Coena Dom. 2.) A. ITO7. ejusdem Russit Disp. per Confess. Pom. O Sacrum convi- -- vium. 3. A. I7O9. ex MSto edidit B LTH. BEPELII Colligium - Anti-Syncreιsicum. q. denique A. I7Io. disputando publi- . ci iterum juris fecit GEORῆ. MTLii Analysiu libror. Lutheriaὐvemu Sacramentarios , subiuncta Epitome aliorum, in Volumine Pomeranico priorιbus adduorum.

' g. XXIIL Ultimo Ioco ex ordine Superintend. Generat. hujus Pro-' vinciae commemorandus est DN. D. BRAND. UENR. GL 3Η ε RDI