장음표시 사용
21쪽
Index Sectionum, Partium. Librorum,
Mentem concipi, ut substantiam,seii rem exsistentem per te, non colligi
tamen, ese propterea substantiam, siue rem per se exsistentem. 393 Demonstratio perturbate proposita reducitur in Syllogisticam sormam. ibid. . Vitiose demonstrandi modus ex eo,
quia quis dicit se in seipso experiri. Paralogismum heic repeti, qui fuit inculcatus in Meditatione Lia' de separabilitate rerum ex separabilitate conceptuum.
Ex responsis ad alios, colligi quid ad obiectum de duabus Trianguli pro
prictatibus , quae concipi quidem, sed existere tamen separatim non possint; responderi potuerit. 39SI Quaestionem male institi iram. Non quaeri u duae completae sebuantiae thparabiles; scd , an duo quaedum s parasim iMeilecta sint dua completa sub Iantia. ibid.L Bustra recurri ad distinctionem adaequatae, & inadaequatae cognitionis; cum nulla adaequata sit,aut cognosci adaequata possit. 3962 Quaestionem esse de speciali cogit
tione , ec extensionei ac prQbatum adhuc non esse, repugnare rei cxtensae,corpor aev ,Vt cogitet. 397
o Licet esse extensio sine cogitat one,& cogitatio sine extensione possit; nondum tamen csse probatum non posse simul virumquc esse in eodem tenui corpore, quale esse possit anima , idque etiam ex retortis exemplis. 3 33 1 .Ex praecisione conccptuum proposita tam inserri mentem cuc corpoream , lino consci potius inseparabile quam separabilem esse. ibid.
Dubitatio . De specie rei corporeae, quae non vidcatur recipi posse irimente incorporea i ta de inclate, quae si coexsistat corpori, seu rei extensae, non videatur esse posse inex
Responsio. 6 IlInstantia. ibid. Hiculus Artificiosa euasio. Ad intellectionem quoque requiri speciem, seu imaginem ; dc imaginem rei
extensae sine extensione non csse.
L. Non infirmari comparationem eius, qui dicitMeiare nesse naturam Memiis , quia dicere potest, Egres euitans, cum Caeco, qui dicit se claren e naturam Sota , quia diccre potest, Est res calefaciens. - Σ3 . Ex co, quod quis dicere non pollit, quid aliud sit Mcus,quam rcs cogi tans, colligi non posse illam igitur nihil esse praeterca. 4C34. Remancre difficultatem, quod dic re Mentem rem non exicnsam, sit
dicere non quid sit, sed quid non
strvi si dicatur de Bucephalo,quod non sit musca. Pcti Principium. Authoritatem propriam assismi pro demonstratione. Disscultates praecipuas dissimulari. 4o Dubitatio 1I De commistione Mentis cum corpore, deque doloris sensit: Quod scilicet fieri posse non viis deatur, si Mens inextenta,N incor- corporca sit. ibid. Responso. os Instantia. ibid.
Articulus i. Dissicultates, quae videntur in conclusiones obiici , impetere ipsas rationes seu principia,quaed bitae firmitatis non sonta ibid.i Petitum fisisse principium, Sc declinatas difficultates circa obiecta aduersus commistionem Mentis, de
sensum doloris, si mens quidcm sit
3. Et si species extensa sit, non sequi
propterea eam esse tantam, 'uantum obiectum, quod repraesentat.
. Qua ratione imago rei visibilis magna in parua oculi capacitate imprimitur, cadem videri imprimi in longh minoro cerebri, aut mentis. 4CTPraeteritio. De quibusdam capitibus superstitibus cx postrema meditatio-
Resiponsio. ibid. Instantia. ibid.
sultandi abs re,& praepostere ted de
industria tamen) captatam. ibid. Conclusio. Responso. ibid. Instantia. ibid. Aniculus unicus. Fuisse obiectiones absque duplicitate. Actum non de rerum Veritate, scd de Ratiociniorum vi. Ben uolentiae t statio grate excipitur, ac refertur. ibid.
22쪽
AD LIBRUM D. EDO ARDI HERBERTI,
ad ipsummet Herbertum. T. h. i donarum opusculum de
tias referens, ta n5 sine excusatione ferre iudicium aggreditur. 8a . t Ia. Diuisione Veritatis quadruplicem puta Reb Apparentiae, Conceptus, Intellectus etia antiquis nota fuisse declarat, ipsamque u eritatem plane spectabilem non ideo fieri. ibid. x Traditam V eritatis definitionem ob- curam, quod omnibus membris rei definitae non congruata Α, Ε 4. Quis scopus libri de Veritate praeeipuus sit, exponitur. ibid. Facultates nostras quidditates rerum intimas non penetrare, &C. - 136. Methodum in Leteticis operesam dari, qua res ex differentiis quiddi
non posse, cum illa ut Methodi eaeterae tantum inscrutant ut quod didicerimus certa ratione explice-ccmus,non vero ut incognitum ali-
. quid diicamus. ibid.8. Quaestiones decem generales, An, quid , quale, quantum , ad quid,
quomodo , quando, ubi, cuiuS gratia, non omnes complecti poste nec ab antiquis ignoratas sutile. i sy. Quanquam tot in homine faculi tes dis linguantur , quot rerum di ferentiae sunt, &c. s. 161 o. Et infinitus facultatum numerus reducatur ad Capita quatuor, puta Instinctum naturalem, Sensum internum, Sensum externum dc Dic ursum. ibid. I I. Sensum externum imm critδ a qu aestione qualis r sit, eludi. ibid.r Assignatum Instinchum naturalem
obscurum esse, nec communes no
titias principia Sacro- sancta, contra quae disputare nefas, &c. 417 Quod consensus inter homi ncsnus -qNam rcperiatur. ibid. 34. Idem dicendum circa sensum in-
EPISTOLAE IV. DE APPARENTE magnitudine Solis humilis & sublimis.
Jn quibus complura Τυχsica, Opticaque Froblemata proponunturo explicantur. EPLsTOLA LIn qua di cultas breuiterproponitur Ur explicatur, ad Gabrielem
lis, ii prope horizontem,cum maior appareat, non Crcat tamCn minorem umbram,quam sublimis, seu altum clatus. pag. 4 LOa .P mai rem umbram, non, longior,
Ud latior intelligitur, accepta Cadem ab opaco distantia. ibid. 1. Proponitur instrumentum , & dcclaratur modus, quo diuersitas umbrae fusi obseruata.
Supponuntur ex Physicis quaedam
circa Solis radios , contexturam Vaporum Aunicam retinam, dc ocu
S. Explicatur causa , cur Sol humilis appareat maior, quἱm sublimisi de cur humilis croci l .itioren sublimis contractiorem umbram. ibid.C Memoratur obseritatio facta in Luna circa eius diametrum maiorem minorumqtic , pro variis umbrae, lucisque gradibus apparentem. 422 L Osferuntur obseruationes , epistolaque concluditur. ibid.
EPIsTOLA II. In q a rationes severiore propositae uberius docuntur, ad Fortuuium
ART. i . Ccasio scribendi, ex supe- riore Epistola in librum de Quaesitis a Cl. Liceto inserta ; αCxcusatio, quod ratiocinia plusquac st verisi
23쪽
Index Sectionum, Partium, Librorum,
Ia. Cur res propinquae, aut visae specil- verisimilla sutura non sint. pag. a 3. Modus obseruandi varietatem vin-brae tam in Sole quam in Luna re- repetitur, diciturque uberius , dc
exemplo in Sole humili, sublimique declaratur. Αχ33. Dicendae separatim causae & variae apparentiae in oculo, & variae maenitudinis in umbra. ibid.
oculi parte, in qua vilio elicitur,camque elle tunicam retinam , potiusquam crystallinum humorem
. Dicitur secundo de speciebus visibilibus i intentionaleis etiam appellant quae esse vidcatur non m raaccidentia, sed substantialia quaedam essiuuia. 4: Ss. Specierum , quasi membranularum
ex corporum superficiebus conti nenter dereptarum tenuitas inessa
bilis ; dc per exempla apposita Posia
sibilitas huius tenuitat S. S propinqu
lo conuexo distinctiores, triatorcsque: remotae vero, aut visae sp cillo concavo. confusiores, mino. resque appareant ibid.
non agitur autem de ampliata consormationis, aut morbi vitio jmaior species transmittitur, qu impcr candem in luce contractant Omnia mane, ac vel perC, maiora apparent, quam in meridie. 43o
lis, flammisque noctii , dc interdiu
3ecialis obseruatio circa Lunam facia. Cuius diametri Sol.
7. Specierum facilis effluxio,& incom
prehensa celeritas. dion videntur
tamen absque lucis quas sollicita
tione avolare. Quamobrem lux In aere lucidos abducto statim euanescat. τοῖ. Non sunt species formae sine mate- . ria, neque se initar rerum incorporearum habent. ψι s. Nulla corporis vllius superficies ex-' quisite polita ; nulla lentibitis eius . alio, alioque spiciantes facieculae,' ex quibus species , tanquam radii alio, alioque dirigantur. ibid. Io. Nulla tota species alicuius Wi est
in qualibet parte medii ; sed sunt
diuertae,&quasi partiales in singulis; adeo ut ex pluribus eandem rem simul spectantibus nemo ea dem in illa videat, quae quilibet alius. Sunt etiam plurium rerum species in medio inconfusae, neque ubi una, ibi alia est. 418 y l . Dicitur tertio de specici, seu ima-
ginis receptione in rctina , dc tra techIone per pupillam. pro conditione imaginis in retina; tanquam in speculo concavo, fit vi- ,- sibilis apparentia. Ex hemisphae- . . rio visibili non amplius videtur, si in caeli fornicem, quam si in cameram respicias. 6 9& Luna tam in Apogeio, quam in Perigcio appareant. Res obseruanda ex umbris; non oculis in ipIa Luminaria contiersis. A Ii 1. Concluditur Solem humile apparere maiorem propter ampliorem ex pupillae dilatatione imaginem: sublimem minorem ob res irim
nulla, res quae sunt alioquin adite nientibus inconspicuae, videantur3 Cur luin pura oculos laedat 3 Nix
cur alba 3 Lux . dc umbra colorum Causae ibid.
I s. Res eadem potes uni maior, alii minor apparere. Quaecumque reipparido et magnitudo appareat, est vera. Sol oc Luna an , quomodo pedales
aliquibus. An iusta rei majnitudo positi desii gnari 3 Eadem a illantia
in pcrpendiculari situ maior, in parallelo ad horizontem minor apparet. 43217. Potest quis uno oculo rem videre maiorem, quam alio. Non videmus quicquam distincte, neque proinde testimus librum, nisi ocu-
. to altero , lanicissi utroque apcrto Non vcre sentiunt Optici axeis utriusque oculi coire in angulum.
a 8. Circa posteriorent, causa cicitur, quod umbra mane, ac vcipc PC,oti vaporis corpulcula ipsam promouentia euadat adaUctior. 43 I9. Non omnia respersa per acrem
corpuscula diaphana suntsed plurima opaca. Cur ad horizontem consertiora sint Crepusculum ex luce Solis diuersimode ab ipsis r flexa Dj j
24쪽
dic Lux corporea est, dc lucidi radii tenuissima corpuscula. Lux nihil aliud, quam flammula summe dilatata. Cur aliqua sint lucida, de
calida tamen non sentiantur. I6α I. Datur in rerum natura inane, seu
Vacuum , sed corporibus inter spersum. Inde est raritas, dc motus licentia in rebus. Ἀ3 22. Diaphanum constat raritate siue meatulis inanibus) ec situ partium. obiter de formatione scelus. De Salium siccretione, dc conformatione in suas figuras. Cur papyrifolium, cum sit vitro rarius, dia-phanum non sit 3 Aqua uno sale una tinctura saturatur, id plurium
tamen remanet capax, ob inania
spatiola, seu inania loculamenta diuersimode figurata N vitrum, nec diaphanum aliud transinittit
omne is radios ; sed magnam partem necessario remittit. ibid. st 3.Cur radi j traiecit vitro conuexo, re- fiexique ex concavo in perpendi
cularem Cocant: traiechi hoc, re
flexi ex illo , ab eodem discedani3 Vnde varietas apparentiae in speculis planis, concauis, conuexis Cur species traiecta specillo con-
Uexo, aut concavo aliter oculo a in
pareat, alit cr exhibeatur in charta oculi loco posita Z Obiter, ut Caedem partes in embryone exprimatur , quae in animali adulto. 4,814 Quomodo phiala vitrea aquae plena crystallus ustoria, dcc. traiectos radios illustreis reddant, tamcisi non omneis appulsos transmittant Quomodo etiam aqua re vltra Positas maiores, cisi minlis claras, ostendat i 19 21 Corpuscula vaporis etiam diaphana constant cx particulis non dia-phanis, quae radiusculos reuibrare valeant aliis per inaneis porulos traiectis. Specula ustoria non perinde mane,vespereque accendunt tomenta , ac sublimi Sole. 44ox Maculae solares spectari innoxie, nisi Sole in decliui situ exsistente, non possunt. De Maculis alias sine Telescopio visis. De Mercurio in
to proposita. Solis sublimis lux via uidior, ii iam humilis esse videtur,
non quod maiore reflexione roboretur , aut minore refractione
debilitetur: sed quod per pauciores vaporcs, a quibu, radit rctundantur, transcat. 442 1 in Reflexio ex solo acre contermino
insensilis est.Quae lux rcflectitur a corporibus vltra acrem constitutis, splendoris est causa. Cur lumen secundu sit debilius primo, tertium secundo ,&c. Lumen in acre non tam continuum, dc simplex quid,
quam textura ex radiis varie, continusique discurrentibus ni ista. 33o. De exemplo Soni,qui sit etiam c0rpus, tametsi crassius, & segnius luce. Eius reflexio , siue Echo sensibilis si non ab aere, scd a corporibus vltra acrem sitis.Obiter,nullus idem sonus a pluribus simul potest Rercipi : neque plures auditores
eiusdem Oratoris candem vocCm audiunt. 44 3 i. De cxemplo lucis secundariae,quae in Luna corniculata. Ea non vide. tur esse posse ex reflexione lucis Solatis ab aethere Lunae contermino facta. Quae lux apud nos est serena nocte, de Luna silcnte, est ab igniculis sicli arvin. IL Lux illa secundaria Lunae videtur esse ex facta a Terra Solaris lucis reflexione. Quae in eadem vari Eapparet dum Eclipsin patitur,videtur esse ex refractione ab acre te ram ambiente , adiutante lucula
stellarum oppostarum. ibid. 33. Proponitur breuiter quid dissicultatis habeant rationes octo, quibus Cl. Licctus contendit lucem Lunae secundaria ex reilexione non a terra, sed ab acre contermino est e. 461 Dicitur paucis de Litheosphoro,seu Cl. Liceti opere de lapide Boii
niensi, qui ita in lucc lucem coniacipit, ut illam in tenebris aliquandiu retineat. Epistolae coclusio. 7
EPisTOLA LII In crus aliquot sirupuli ex praecedente bubnati eximuntur, ad Ismaelem
Bul aliam. Asor. I. CCribendi occasio ex adia cis talis duobus in superiore Epistola capitibus, quae pugnare
25쪽
IUM Sectionum, Partium, Librorum
frum Opticorum demonstrationibus videantur. pag. 448 a Prius est circa causam allatam articulo X I cur res propinquae distin
ctiores , maioresque: remotae con
fusiores , minoresque appareant
nempe ob plureis radios pupilla
traiecto amplioremque imaginem
in oculi fundo depictam. ibid.1A ad ij lucidi, & visibiles seu ex quibus j pecies, vel imago constati iidem. Virorumvis plures incidunt in oculum , ex codem propinquo, quam remoto obicino. 4494. Obiectum visibile respectu spatij
circumfusi radios ut a centro in ci cum ferentiam diffundit : respectu oculi , ut a circumferentia in centrum. ibid.
h Rad iorum obiecti, quatenus lucidi, dissusio est via centro respectu illustrati maioris; ut a circumferentia respcchu minorist At quatenus vili-bilis, est ut a circumferentia respochu oculi unius; ut ἱ centro respectu oculorum circumquaque plurium. Fos Ostenditur pluteis squippe ex pluribus partibus accident eis radios coire in oculum, dum obiectum pro-lpe, quam dum procul est. Rad ij ex ullo obiecto procedentes non sunt infiniti. Qui angulus acutior est, etiam ex paucioribus radiis constat.
z. Superficies assumpta a Cl.Bullialdo, concipienda non est exquisite polita:punctaque in ea designata non sunt accipienda vi Mathematica, sed ut physica, Sc semiglobulorum, seu verrucularum instar. M is. Ex quolibet horum quasi semisi bulorum prodeunt directe varii radii , qui ob divaricationem radiosam, seu in orbem factam incidete omnes in eundem oculum non possint. AI3y. Vniustitiusque semiglobuli super- fiet ecula pluribus adhuc aliis minutioribus asperatur, quorum diametri, seu subtensae , propiori oculo
obuersae, si in unam componantur,snt exhibiturae ampliorem, quam sit composita ex iis, quae remotiori obvertuntur. ibid. o. Non amplius uno prospectu videtur,quam alio compensatione notabili ) etsi, ut iam dictum, nunc in
caelum, nunc in cameram, aut ca-
iram manum respicias; idque ob res minores quidem,atque pauciores in paruo hemisphaerio , sed ex
quibus tamen tot radij perueniant in oculum, quot ex maioribus pluribusve in magno. Argumentum
ex speculis planis, & decimationibus perspectitiae. 4 3ii Quo supcrficies habita plana spe-
chatur obliquius, eo apparet con tractior, seu pauciorum partium, quod inter radios extremos continenteis angulum, pauciores intercipiantur ex iis, qui ob lamigi bulorum devexitates alib , quam
in oculum tendunt. Iterum arguitur ex speculis planis, & decurtationibus picturae. M 4 Distantia obiecti apprehendituro interceptione rerum, quae intellipsum.& oculum Quae radiis comtiguis videntur, etsi distantissima inter se sint, apparent contigua. Cur canes Lunae allatrent Mentis Opus est apparentiae correctio. Cur vltra speculum videatur im
ior , dc distinctior, qubd vitro exsistente ampliore, quam sit pupilla, plures earundem, partium particulae immittant in ipsum radios; qui restachi , perueniant proinde plures, in pupillam, quam in candem oculo nudo perueni ut. Idem, cum pupilla est datatata, contingit. 436 4. Exemplo acari cuius radij in totam
pupillam , & convexum vitrum microscopi cum funduntur, coituri per refractionem intra oculum docetur radit visibileis diffundi non tantum ut a circuraserentia ad centrum ; sed etiam ut a centro ad circumferentiam. ibid. I. Posterius est circa Paradoxum a tic. XVII. de visione distinista, delectione per unicum oculum, deque negata axium coitione. Dicitur id repugnam Opticorum non
demonstrationi, sed suppositioni Repetitur quod dictum est de ocurum parallaxi. s 16. Parallaxis quae est ab utroque ocu-- lo,
26쪽
Io, non fit coitione axium oculo utroque simul spectante obiectum propinquum; sed alternatione sollim, hoc est nunc uno oculo spectantet, nunc alio. 4 s r . Idem ruri, defenditur etiam de parallaxi, quae fit in re visa visi
ne contusa. 439J8. Non admittuntur axes ita tendere,
ut coeant , sed ita ut parallelismo constanter seruato serantur. ibid.is. Si qui moueant oculos non coniugatos, & utramque pupillam conducere in nasium polsnt, non ipsis perinde parallelismus competet;
sed agitur de dispositione oculorum ut communissima. ita naturali. coxo. Probatur non fieri axium coitionem , dum obiecto magis, magisque admoto obseruatur situs, &deflexio oculi utriusque. saa l . Probatur rursus esse potius paralle-lismum , sed cum intensione axis eius oculi, quo res distinctE videtur,aut legitur ι εί relaxatione axis alterius, quo res non- nisi confuse
videtur. ibid. x 1 Cum, aperto licet oculo utroque, unicum videatur obicinam,id non videtur nisi in uno parallaxeos terminor at si axes in illo coirent, videri deberet in medio parallaxeos, quod osten d itur repugnare. Heincnihil subest sagittariis,bombardariisque periculi, tametsi oculum
utrumque, dum collineant,apertu in habeant. 462dii Relaxatio inius axis,dum alter in- tenditur , tum a simili ex aliis partibus geminis,lum ex instituto naturae probatur. Quomodo neruorum opticorum nexus ad id mune-neris comparetur. 46 IEx partibus geminis valentior spon. te, Sc indeliberato agit. Argumentum inaequalitatis oculorum a conformatione qua nihil non aliquatenus dissimile elaboratur; ab arborum foliis, ab ovisi a lacte, a dis-
sint ilibus eiusdem rei per eundem pictorem imaginibus , a varietate facierum in hominibus, a gemellorum diuersitate. ibid. a 3. Res viderentur potius geminae , si Xes Coirent, quam dum paralleliferuntur. Cur res appareant geminae, cum geminae partes sentientes in p ter-naturali sunt stu,vidum
globulus medio, indiceque digitis
16. Cur speciatim detorto uno , vel utroque oculo res simplex gemina appareat λ Si pupilla detorta velimus obieetiam distincte spectare, reliqua vidente confuse, id licet.
Experimenta ludicra circa oculorum detorsionem. In speculo con- cauo duae ex lucerna flammulae videntur, ob duos oculos, quorum uno clauso, altera evanescit.
U. Cur altero oculo clauso nonnihil
laboriositis re obscurius quid piam
videmus Cur intodum quoque vidistinctius videamus, alterum sponte claudimus 3 Epistolae conclusio. ibid. EPasTOLA IV. In qua ad aliquot quaesita circa secundam facta respondetur, ad Ioannem Capel num. ART. I. Ccasio scribendi ex pro- positis aliquot circa si cundam Epis holarum praemisiarum quaestionibus. par assVt Democritus, de Epicurus atomos
concipiant: ut illas rerum materiam statuant : ut materiam non inertem, sed actuosam faciant, ut omnem rerum exsolutionem ex motu atomis ingenito ducant; ut formam esse modum materiae, aut
spirituosioris saltem partis, velint.
1. Vt iuxta eosdem omnis rerum motus reseratur ad atomos refcrendus
tamen ad Deum, qui ipsum illis indiderit, utque de initio Mundi coeperit, ic fuerit deinceps in corpo ribus coelestibus, viventibus, cael risque propagatus. 46I42Visio ex Aristotele non fit obiecto visibili transmittente imaginem, sed mouente sensorium , intercindente substantia tenui, seu draphano actu , tanquam baculo. Iuxta
Stoicos ipse aer est quasi baculus. Quid iuxta Platonem , Pythagoram, Empedoclem, Hipparchum. ibid.3 Qui Aristoteles a Democrito circa visionem dilΓentiat - An exsistente
27쪽
Index Sectionum, Partium, Librorum,
vacuo sormica videri in caelo non posset ob illa,quam affert rationem. Quomodo Solis globus videri motione ab eo introductae no possit 3 686 Atomorum Author praeter magnitudinem , figuram , dc pondus, seu motum, non tribuunt ipsis qualita. te, sensibileis, colorem, Odorem, saporem, calorem, dcc. sed volunt istas ex illis,Nex certo situ, ordineque gigni, ac detractione, additi ne, transpositioneque variari. 469
colorata in tenebris ι sed lux superuenita ipsa varie colorat, pro variis. sui gradibus, priueque dispositione ipsorum ad refringedum,resse tendumque lucem versus oculum.
lumbae, de cauda pavonis: qui iniride , de halone ; qui in pariete obtraiectam vitro colorato lucem: qui per trigonum vitreum appinguntur tremis rerum. Quoi,dc quo ordine hi colores appingantur, quotu-plici, de quanta refractione. ibid. s.Colores variantur prout lux varia serit sensorium. Vnde albus Niger an sit aliud ab umbra Colorum sympathia,& antipathia. V inbellarum intermistio necessaria De coloribus per Trigonia. Rerum colores istorum instar. Cur tales,no alij. De traiectionc radioru prope Trigoni basin, vel fastigium. De his nihil aliud, quam balbutimus. UIio. Visus apprehedit solum colores, nodiiudicat Sensus nunquam fallitur, cuius est sola apparentiae perceptio sed sola mens, cuius est opinio. 47 aii .Qualis fiat impressio in cerebro per
specie in oculia trant missam.Quomodo ex hac imprcisione cogitare, recordari, obliuisci, reminisci, dc somniare liceat. Haec somnia. ibid. I a.Causa physica, cur natura patiatur in acre sex.gr. vacuu interspersum, minutillimumque, non separatum, dc grandiusculum. De aceruo granorum,qui cum c5paratio instituitur. Quomodo aer vi coptimatur; dedistendatur cum impetu 47 3I 3 Ex iis, quae in aceruo granorum libero, conclus6que contingunt,d claratur quatenus aer admittat, aut refugiat vacuum. Qua vi impediatur vacuum circa exempla
vulgaria in folle , in clepsydra, phiala, cyatho, dcc. 67
Vitrum quoquoversum a radio per-ycndiculari. Tenuitas radii lucidi, dc corpusculorum , meatulorumque vitri Superficies vitri alternis plena, unde radiorum reflexio, Minanis, unde transmissio. Radii reflexi desunt luci transmittis , dc
vitro sensibile punctum,quod non complectatur innumera corpuscula,inaniaque insensibilia. Patere ex una superficie vitri in aliam quoquoversum, no modb Obliqua, verum etiam recta traiiciendis radiis itinerula, declaratur a simili ex nebula,qua nullii vitrum non est opa eius idem declaratur in aqua. 476
EPi STOLAE TRES DE MOTU IMPRESSO
a Motore tran stato. In quibus aliquot praecipuae tum de Motu iniuers/, tum Jeciatim de Mosu
Terrae attributo in ultates explicantur.
ad Petrum Fateanum. Ain. i. Uri Ecensentur compendio-sE experimenta CX equo, curru,& naui facta, quibus comprobatur, si id corpus, cui insistimus,
transferatur,motum rei a nobis pro
iectae perinde de fieri, dc apparere nobis, ac si illud qui csceret. pag. 782. Proponuntur experimenta facienda de pila,quae inter ambulandum dimissa semper procurrit; dc iacta retrorsum , vel segnius mouetur, vel ad perpendiculum cadit, vel etiam sequitur, promota aintrorsum.Causa dicitur ex motu, quem manus seu habeat, seu non habeat proprium accipit fi corpiare , mi primitquc contactae pil*. ibid.
28쪽
x Dum manus inter ambulandum libere pendent,non nisi prorsum mouentur; dc cum videntur retrorsum
flecti , rcipsa qui cicunt. Ex quo dimissa pilaidum manus prorsum porrigitur,mouetur duplo velocius vel uti & manusὶ quam corporis truncus , dc dum manus apparet retrorsum ire, cadit ad perpendiculum. 4794. Experimenta de pila C curru , aut equo setiam cstatissime moto directe sursum proiecta, recidenteque in manum, & complura alia , ideo
contingere, quδd motus curruS,aut equi impressus manui, componatur cum motu ipsius manus proprio, fiatque motus reipsa missus,li. cet ad oculum non alius quam manus proprius appareat. 8O3. Experimenta varia de pila, aut alio proiectili, quod dum nauis mDUC tur , proiectum sursum , in eandemnauis partem recidit: dimissum ex
fastigio mali, decidit ad eiusdem
pedem; Sc feci iri proram,seu in puppim pari vi adactum, aequale supra navim spatium conficit, licet in quale aeris respectu. Causa dicitur ex copositione motus nauis, & motus manus proprij, oculo intereἱ noalium , quam manus proprium ob seruante, ob motum nauis, qui sit
tam ipsi quis proiectili communis. 48 IC. Ad inuestigandum causam motus tam naturalis, cuius impetus continuo crescit,quam proiectorij, cuius decrescit; praemittitur acceleratione grauis decidentis sic ficri , ut acquisita spatia sint in duplicata teporum, quibus acquiruntur, ratione,&lineam, quam proiectum obliquEdescribit per aerem , esse parabolicam, resquelaonstratur ex schemate ad utrumque praemissum intelli. gendum comparato. 4837. Ex eo elicitur lapidem Φ naui mota
proicchum secundum altitudinem mali,de recidentem secundum eandem , dcscribere lineam , ad visum quidem rectam, sed reipsa tamen parabolicam;vt&dimissum e summo malo semiparabolicam , com-osito motu ex perpendiculari,qui manu, aut grauitate, Sc horizontali, qui a naui. Nihil ex utrovis motu ob compositionem deperdi,
Gessendi atia Philosophica. sed tantundem spatij dc perpendi
culariter, dc horizontaliter peruadi, quantum si motus seiuncti forent. Tempora ascensus,& descensus esse aequalia , dc velocitalcm qua proportione in ascensu decrescit, in descensu increscere ι idque perinde , ac dum motus translatilius cst nullus. Proportionem velocitatis crescentis, d descrescentis secundum lineam parabolicam, esse eandem . quae secundum perpendicularem. In motu composito spatia quidem sursum,aut deorsum acquiri inaequaliter per momenta aequalia; at prorsum, seu secundum horizontem , penit lis aequaliter.
tractae sint parabolicae, semiparabolicaeve t ineae, modo altitudo eadem sit, ipsas tempore aequali des cribi. Denique quod vis proicctile, etiam globum bona bardicum, directe sursum e pede mali; dum na- Uis mouetur, emissum , ad pedem mali recidere. ibid.8. Declaratur etiam,cu r ex duobus intra navim motam colludentibus,
pilamque vi pari ex prora,ac puppiremittentibus, non aut ille propius, aut hic remotius pilae occurrat. Nempe quod motus nauis utriquc communis quantum virtutis addit
pilae ab hoc proiectae, tantumdem illum semovet: dc quantum adimit. reiecta ab illo, tantumdum istum promouet, mirabili compensatione. ψ879. Nullus motus non naturalis, ut nullus non es h a naturalibus principiis: Nullus non violentus, ut nullus t sc- cluso primaeuo J non ab alio est. Is naturalis est , qui aut sponte, aut sine repugnantia fit; is violentus,
qui praeter naturam, a Ut Cum P
pugnantia. PEquabilitas character motus naturalis; inaequabilitas violenti. Naturalis ergo proprie solus circularis , maximeque caelestis; violentus autem rectus, qualis est non modo rei proiectae sursum, verum etiam rei cadentis deor- Sum. ibid.io. Cum motus lapidis tam dimissi, quam recidentis ex mali transati altitudine, compositus sit ex perpodiculari, de horizontali, horizontalis potius, quam perpendicularis
29쪽
DdM Sectionum, Partium, Librorum,
tabendus naturalis est,ob iam memoratam aequabilitatem. Videtur omnis motus horizontalis suapte natura aequabilis, atque perpetuus,
ut vel intelligitur exemplo globi
uniformis materiae, qui semel motus supra terrae superficiem exquisiam rotundam, politamque suppositam, videatur ut aequabiliter, ita perpetuo reuoluendus. 488r i .Si motus lapidis deorsum violentus est, εc ab externo principio , dcbet hoc proinde esse vel impellens,vel attrahens,vel utrumque Impellens aliud eue non potest,quam aer si perne incumbens,qui ut lapidi su sum,nitenti resistit,ita deorsum tendentem insectatur. Quanta si a ris , fluxi licet, in impellendo vis, probatur ex variis effectibus, ac praesertim in pyriis, pneumaticis- 'ue catapultis. Non sufficit tamen sola aeris vis ad motum illum deorsum praestandum. 489ri. Attrahens causa alia esse non potest,quam ipsa mei Terra,cui sit insita svi de cui vis toti vis continendi , retrahendique partes sui omneis, quales enumerantur heic. Explicatur paucis analogia, vel eadem potius natura Magnetis, ac Terrae. Non videtur utriusque actio in res attractas fieri nisi emissis co
I usculis subtilissimis,quae ipsas pel
iciant: quod nulla actio Physica sine contactu, dc organi saltem interuentu sit. Declaratur res exemplo halitus e re odora in nareis transmissi. 491r 3.Idem sit circa alios sensus. Corpusicula, quae sensus permulcent, alia
ratione figurata,quam quae exasperant. Arguitur id rursus ex odore. Subtilitas corpusculorum inessabilis probabilis sit.Sympathia,& Anxi pathia nisi per ipsa quasi organula non est.Debcnt in re excipicnte respondcre particulς analogicς;vti sunt, quae in naribus snon in partibus aliis respectu corpusculorum odoris.Debent dc poruli analogici in iis,quae ab ipsis pervaduntur rE . bus; ut exemplis ostenditur. 492 .Difficultas praecipua, quomodo attractio scrri a Magnete per emissa corpuscula fiat: heri soric radiis iugi illorum corpusculorum cmissione creatis, refractisque in re attracta versus perpendicularem :Vnde id factis angulis , quasi cubitis, in ferro, compressio, oc attractio in
magnete sequatur. Rationem quorundam effectuum heinc reddi, de actionem electricorum posse exinde intelligi. ψ9311 .V i, Terrae attractrix, perinde ac vis magnetis exseritur. Prope, quam procul, maior. Lapis in spatiis imaginariis constitutus tam constante Mundo, quam non exstante, ibi quiesceret. Elia in medio acris spatio si fieret penitus inane. Mouetur iam , quia trahitur. Ingens saxum, cohibita attractione,facillime mobile. Motus deorsum initio lentissimus. Vis proiecto impressa idebdebilitatur, quod attractio a Terra facta ipsa continenter refringat. Quare pondera seu magna,seu parua eiusdem praesertim materiae
aequa velocitate cadant. 4941 6. Ini pressus semel motus illi lapidi in imaginariis spatiis constituto foret
aequabilis,dc perpetuus,attractionis refringentis desectu. Comprobatur ex dictis de aequabilitate motus horizontalis, εc ex cons antia motus rei pensilis, cuius excursus, Mrecursus praecipue ob solam ipsius chordae , partiumve eius quasi sis cinulas sensim restinguntur,ac denique cessant. 49 17. Potest simplex Terrae attractio 3cemouere lapidem a quiete in aere, dc superare resistentiam suppositi aeris. Si mobile uno ictu pulsum, pluribus similibus contineter pulsetur , ipsius volocitas continenter augebitur. Lapis in aere,seu a Terra seu ab acre, seu ab utroque continenter ictus accipiat, non potest continue, non accelerari. Si ab altera, simplicive tantum causa moue retiar, velocitas eius incresceret secundum sericm unitatum Atqui increscit secundum seriem numerorum ab unitate imparium.
38. Coniungenda utraque causia : visit in primo momento unus ictus Terra attrahentei in secundo sint duo, unus Ι Terra attrahente, alius ab aere impellente, ec consequenter singulis momentis duo i sc-que,clim impetus omnes maneant, sint in primo momento,.I. in sec. 3.
30쪽
in tertio s. &c. quae est progresso numerorum imparium. Heinc staquitur spatia in fine cuiusque momenti ab usque initio quaesita esse L4. 9.&c.quae lunt quadrata momentoria. Declaratur res schemate. Cur
graue prsectum tanto asst 'at tempore, quanto deinceps descendit. Eadem proportio seruatur in rebus oblique decidentibus:& in excursibus, recursibusque rerum pensilium. An casurus fuerit eadem incrementi vclocitatis proportione demissus in centrum lapis a Tcrrae superficie, a Luna, a Sole, a Fixis 69T39.Vis motrix in re proiecta non aliud, quam impressiis motus, qui ex se in eo perseueraret perpetuo, nisi ficta a Terra attractione labefactaretur. Imprimitur, dum mouens iunctum mobili ipsum secu mouet,&aliquousque in viam tenendam comitatur. Motus reflexus cum directo continuatus, ab eadem causa cum illo est. Reflexio 8c incidentia ad angu-Ios par eis cadem lege,qua emersio, & procidentia in re pensili. 498,o Differtur tractatio de argumeto ex motu rerum sursum proiectarum recidcntiumque ad quietem Terrae asserendam assumpto , in occasione aliam. Epistola concluditur. 99
ad eundem Petrum Puteavum. ART. I DRoponitur agendum de im-1 becillitate argumCnti, quo ab Aristoteleusque probatur Te ram quiescere.Seneca rem disquisitione non indignam censuit, moueatur-ne Terra,an-non. Plato cammoueri opinatus est. Argumentum
vulgare pro quiete, quod lapis sursum directe proiectus e puppi,dum
nauis mouetur , non recidat in
puppim interea subductam. Cum exemplum hoc falsum sit, videtur
argumentum posse retorqueri. IV. o a. Declaratur se Eemate, quomodo lapis sursum proiectus secundum altitudinem Turris, non possit deseria Turri, tametsi Terra cam transferat ; quoniam lapis una transse tur,propter motum,qU Terra mO-uens horizontaliter manum proii-
cientem , mouet simul lapidem quanquam hic motus quod sit tam oculo, quam turri, lapid ique communis, obscruabilis non siit, sed solus ille, qui sursum, ac deorsum, scuperpendicularis est. ibid.
illo non abripiatur. Aer idem est Terrae globo, quod lanugo malo cotoneo. Ob fluiditatem non nihil
retardatur,unde dc apparct in oce sum moueri. Inde nauigatio in occasum,quam in ortu facilior. Quomodo motus horizontalis imprimatur lapidi, quatenus Terra transfert proiectorem Quomodo volucri, dum trassert rem, aqua illa avolat, dc acrem,cui deinceps alis innititur3 Quomodo nubi, aut plumae 3 vento, igneaeve traiectioni sor . Discrimen inter acrem , A Mund num spatium, in quo acr. Spatium immotum, acr cum Terra mobilis.
Heinc lapis videri potest describere
rectam lineam tam ascendendo, quam exscendendo per acrem , Minterea tamen describere lineam parabolicam per spatium Mundanum. Potest videri viam exiguam Conficere per acrem, & coscere tamen per spatium Mundanum prolixam. Quid sit discriminis in motu proiecti sursum lapidis prout spectatur cum motu naui S, aut cum motu Terrae coniunctus. 3223. Declaratur non concludere, quod obiicitur de globorum explosione in ortum, in occasum,in austrum,in boream, & sursum,ex dictis a simili de proiectis e nauticum motus Teris rae globo impressus imprimatur etiamachinae, ac proinde motu codem a communi exsistcnte Terrae, machinae, ipsi globo, lus explosionis motus supersit, cuius occasione globus perinde rccedat a machina , seu quiescat, seu moueatur Terra. 3 36.Neque quod obiicitur de apparente Solis motu, dc Terrae quiete,ob visus fallaciam. Vt enim maris inexpertus , si non cogitans constituatur in naui translata, iurabit ipsam quiescere , aliam anchoris firmatam moueri ; ita nos non cogitantes nati in Terra, postiamus, si ea circa Solem in Mundano spatio quiescentem transferatur, existimare ipsam immotam, Solem circat a ipsam