장음표시 사용
51쪽
prosecta est: at quoties agitur de iis , quae
iiiii uno modo tae non possunt. aut seri, euiusinosi sunt illa Eilata, Eae nihilo nihil , : VHaersu, ex corpore . O Inari onsa a P ne u ν rum sint in sectilia ; eat et que huiusmodi ; tunc quoque perabsurdum estiis non firmiter adhaerere. Heine fit. ut sit sapientis proprium, sicut in illis multiplieem . sic in istis modum vni cum tueri. ac non vacillare. neque a quaesitasti et sapientia discedere. videlicet, secus. ae illi. qui quas ex legis praescripto agentes. non ut ipsae res exigunt , de Natura philo-losophantur . ae ideo a tecto itamite excedunt , & ad sabulas a labuntur: non adueristentes, ut ad vitam nihil conserat . aut Pi cita propria iactare, aut inani gloria gestire. 6d animo imperturbato esse. Caetetum eum duae praecipue statuantur philosophiae partes , una Physica, quae in Naturae contemplatione sita st; altera Ethica,quae in dirigendis ad beatain vitam moribus velletur: patet prosectb, aut Ethicam uniuersant esse philosophiam: aut Physicam quidem in partem venire ; ve iam quatenus ipsa quoque ad beatam vitam conducat. Nam . ii nihil quidem nos conturbarent. quae suspicamur. verem utque a rebus illis sublimibus, ae etiam a morte . quas aliquid pertineat ad nos. si item satis caperemus,
qui stat cupiditatum snes . & quousque dolor , qui est ex illis , sedandus st: nihil Physiologia. hoe ea, Natutae explicatione indi
Veidni, quia seri non potest. vi tantum bonum. iiiii perspecta rerum natura altequa mur , sed vi pocii in tenebris trepidant. aetiihil non metuunt, ita nos misere versantes in ignorantiae caligine , ea timeamus, quae sabulosa ac magis metuenda non sunt,quam quae pueri in tenebris pauitam. di sutura fingunt . ideo est necesse vi terrorem hunc, tenebrasque has Animi, non ipsi sane icidii Solis, sed Naturae species, ac ratio; seii, quo sit leni est . Physologia dileiulat. Est eieci etiam Physea ut pars philosophiae liabenda. Quam aliqui autem praeterei, quas tet-tiam partem . Dialecticain addunt; ea repudianda idei ted est, quod , quatenus quiuem vulgo traditur . nihil aliud quam spinas vellat , inanis loquacitas sit, & cauilloruin ossicina ; imo & quda sit ei iam superflua. ob s-nem . qucm praestituunt. vi videlicti Phγί- corum ratiocinia percipere . de d iudicare possimus; quoniam nulla alia ad hoe te est opus. quam ut Physici & consuetis , de per
spicuis rerum vocibus utantur.
Quod ii quidpiam praetere, esse videt ut utile .id esse aliud nihil potest quam collectio
Cationum , Regularumve qua rudam paraearum . qui vi de ipsi, vocabulis. se de criter iis,quibus solemus res diiudieare. tradantur.
Quo pacto vice operose,prolixaeque Dia lecticae, haberi haee Dretiis Canonica potest;& aut reputari Philosophiae patue stametsi minus praecipua aut habeti veluti quaedam accesso facta Physicae , quippe quas ad illam bieuis introductio.
TA QI E . vi inde exotaiamur; cum
omnis, quae in Philosophia excitatu th quaestio, aut de Re,aut de voce sit, de ad illiti, solutionem varii tradi .Canones
valeant; ideδ par, Philosophiae ptima illos
continens, vocari Canonica potest. Quia vero de voee non aliua qu- vsiis.
significatioue eius qua itur; de ipsa Re vel Oeius vetitas, quae est quid abstrusum .iniae stigatur; ideo complexuri Carionum paucis. quae ad usum vocum attinent, plusculos prilis assereniti, de ipsa veritate . eiusve Critolix: sed ubi tamen pavea praefati de ill aedὰ his suetimus.
Dὸ Veritate aliusque Crite se.
Nietio ergo Veritas intelligi potest. ac distingui duplex; una Exstantiae,ex .s stentiaeve & Enunciationis, seu iudicii alia.
Veritas Exstantiae ea est . qua unaquaeque res in ipsa telum natura exstans est id ipsuin, quod est, nihil vet1 aliud. Vnde & nulla Falstas hale veritari opponitur neque enim Orichaleum. v. e. salsum aurum est, sed verum orichalchum) nihilque aded differt aliquidue exstans .exi stentve dicas. an verum. Veritas autem Enune lationis, seu iudiei nihil aliud est . quis conscirmitas enunci tionis ore factae, aut iudicii Mente peracti. cum ipsa e vinciata . seu iudieata re. Veritas veto ista est. eui opponitur sals-tas: nani, ut verum est.quod ita se habet .vite habere dicitur; ite salium, quod ut se habere dieitur . non ita se liabet. Obiter porto cito id, quod Contiuens futuom vocant, verae sunt quidem quae dicuntur ex contrarii, disti lictiones, seu eomplexiones mauis , aliae fiunt perdis unctivas particulas; veluti s dieat ut, acie titiet cras Homa mu ria non Maret; at quae in his enim-ciamur seu oppos totum membrorum) nec
52쪽
trum verum est; neque enim ulla est in natura ne quas, ut Hermachus cras vivat; ne iaque iterum , ut non uiuar. Ad haecquoniam res , cuius veritas quaeritur, aut ad solam speculationem , aut ad vitae acti mem spectat, priore modo scientias Naturalis , posteriore Moralis est ι idei eo habendum Critetium , hue iudicandi inis iumentum est . quo virovis modo expendi, iudicari, cognosci possit. Catet uin, quia res Naturales . aut Sensu, aut Mente; de res Morales, ipso affectu, appetitu vel percipiuntur ι ideo ex parte illorum accipienda Cliteria sunt. Et ex parte quidem sensus , non potest aliud accipi.qu ira ipsa eius sunctio, seu Senso. quae ipsa quoque Sensus Domine donatur. Ex parte autem Mentis , quia praeter sunctionem, quam habet, dum rem quasi praesentem, de apparentem.Sensus instar eontuetur s unde& perceptio apparentiae , seu eius, quod res tam Menti, quam Sensui esse apparet , Phantasia vocatur) quia,inquam , piaeter hanc sinctionem, Mentis proprium est, ut ratiocinetur: ideo exigitur l/raenotio , seu Notio quadam anticipata , ad quam respectando , quadpiam inseratur. Ex parte denique Asiectus, sue Appetitus, cuius proprium est prosequi, aut refugere aliquid. aliud accipi, quam ipsi affectio , seu
Passio non potest . eaque aut alliciens viput, voluptas ; aut auertens,ut puta Molestia, seu aolor.
Itaque tria sunt omnino criteria , sensus nimirum . sue sensio; praenotio, seu Anti ei patio ι 5e Affectio , seu' Passio , de quibus singulis pioinde Canones aliquot sunt it dendi.
C vi primum quidem Canonibus, quae δ' ad sensum spectant, dicamus , ij statui
Sensus nunquam fallitur; at proinde esemnis Sensio, omnisque Phantos astu
opparensiae perceptio vera. in V veid stobatut imprimis, quoniam omnis Sensus ratiocinationis est expers,recordationisque prorsus incapax ; quippe cum neque a seipio inoueatur , neque in Otus ab alto,addere quidpiam .detraher ve.sue enunciando copulare, aut disiungere, concluden-dίve inset re valeat; vi proptete, nossit quidpiam opinati . aut opinando silli. scilicet Mens quidem id potest; at non ipse Sensus, cuius proprium est id solum , quod est praesens, quodque ipsum inouet, apprehendere, ut Visus obieetiam colorem; non itim vero
G senae aria Philosophie . discernere illud quidem esse,quod beic;aliud, ruod illeic subiicitur. Nude porto apprehen
entis . nihilque Omnino pronnntiantis n2que mendacium , neque salsitas est.
Deinde quia nihil et . quod refellere , sal sive arguere ipsos sensus possit. Neqse enim setis iis genere similis smilein genere te l-let , vi visus dextri oculi visum sinistri, aut visu, platonis visum Socratis: idque propter aequipollentiam , seu quod par ratio vitiunque iit ; neque enim lippus minus via et id. quod videt qu m Lynceus id videt. quod videt : Neque genere dissimilis genere dissimilem .ut visus Auditum . Gustatu; Olfactum quoniam diuelsa obiecta habent, serendoque iisdem de rebus iudicio minime inseruiunt. Neque item una sensio eiusdem sensus alia mi
quoti iam nulla est, qua non alliciamur . cui que, donec ipsa asscimui, non adhaereamus, aitentiamur, e ι ut dum baculum nunc extra aquam tectum spectainus, nune ex parte immersum re tuum contuemur ; neque enim quantumuis nitamur; aut in priore statu curuum, aut in posteriore rectum videte fas esti
Neque denique ratio, seu ratiocinatio ι quo niam omnis ratiocinatio a prauiis pendet sensibus , oportet que sensus prius este, quani ipsam rationem iis innixam. veros. Confirmatur autem , quia Sensus est Criteriorum primum , ad quod prouocare quidem a caeteris licet. iptim vero debet conit re Per se . ae manifestae est e vetitatis. Nam si falli quidem omnem sensum dixeris. deerit
tibi Ceste tu , quo vel idipsum de aliquo sensu particulari diiudices. ae probes sin aliquem
solummodo perplexa te disputatione intri ea bis,dum requiretur, quis quomodo . quando saltatur,aut non saltat ut sensus, adeo ut cum dirimi cotrouersia non valeat,necesse sit om
ne Critetium tibi excidat Unde de inferre licet, si ullum Sensbus visum sal in est, nihil
percipi posse; seu lut alii, vel bis dicam nisi
Omnes Phantasi , nudave rei perceptionis sint veri, aetum esse de side, constantia , atque iudieio Velitatis. Nam qui phantasiarum inducunt discrimen , probare hoc ipsum non possunt, esse videlicet ex iis alias quidem veras, alias autem salos. Neque enim probabunt vlla te apparente, quoniam quaestio est de rebus appatentibus ; neque ulla imma nifesta, quoniam quod est immanifestum, per quidpiam apparens demonstrandum est. Confiimatur iterum , quia sublata Se suum certitudine, atque adeo germana rerum cognitione, de scientia,tollitur omnis devitae degendae, de rerum gerendarum ratio.
Nan ut in sabilea, s tegula prima si praua, s norma sallax , si libella claudicans . ferimendose omnia, atque euadere Obstipa, s nsque necessum est ; se omnia in vita praeia postere sant , ae evadant perturbationis, confusonisque plena oportet , s quae est habenda, quasi prima regula. norma. ac libella in dignoscendis bonis . ae malis. iisque, quae agenda sunt , aut non agenda dueetnen dis , praua, at ue peruersa sit . hoe est certis tudine , quae illius quas rectitudo est careat. Ex quo proinde essicit ut , ut licet ratio,
53쪽
exempli gratia, explicare causam non possit . eur ea . quae iuxtim quadrata sunt. rotunda Oroeul appareant, praestet nihilominus balbutite . & mendose dicere eausam; quam fidem primam labefactate. & sanda- metita 'comiellere . quibus vitae constantia, incolumitasque ita Dititur , ut tiis Sensui credete aulis. non sit . quo caueas . ut praecipitium . peraiiciem ve aliam deuites. , Tertio . quia veritas sensuum . vel ex eo patet , quod . eorum sunctiones in ipsa re rum natura exstent, seu re ipsa vereque sint; quippe videre nos, de audire . tam est ali
quid , quod reuera est , quam ipsum doleret nihilque , ut mox dicitura , dis eliminis et .
seu quid exstans dicas , seu verum. Sane, ut res paulo uberius dicatur; quem admoduin pilinae passiones. Voluptatis puta , & Molestiae , pendent ab aliquibus causis ipsas effetentibus , ae ob huiusce noditaulas in ipsa rerum natura constant; videlicet voluptas pendet a rebus iucundis, Milestia vero a molestis r & neque contingit illud, quod esseiens est voluptatis . non esse tu eundum .neque quod M plestiam exhibet . non else molestum, sed necesse est, quod voluptatem ereat, iucundum . quod Mole. stiam , molestum secundum naturam sit. Eadem ratione circa passiones P banta sarum,
quae fiunt in nobis, quicquid cuiuslibet iliatum elliciens est, prorsus, omnin6que est tale, ut si Piramaliae esseiens ; de tale eumst, emei non potest, ut aliud evadat,qutiraculi, linodi deprehendit ut id, quod Phanta-sae est essecituum. idem porto speetatim est de lingulis existima dum quippe quod est visibile. id non apparet modo visibile , sed tale etiam est , quale & videtur; & audibile non modo apparet audibile. sed reuela quoque est tale, atque ita de ceteris. Qilare Omnes Phantasiae verae , de congrue quidem ad rationem sunt. Exinde autem patet, visa quoque tam delirantium , quini somniantium ea de eausa vetaeenseri, quod te uera sint,seu re ipsa exstenti siquidem saeuitatem inouent , euin id quod non est,nullatenus moueat; adeo proinde ut in Natura necessitas si, qua speeie bus reriura . quae in Mente , aut Imaginatione recapiuntur, tali modo motis , commistis , turbatis, non possint talia visa non fieri ; quicquid postea st de opinione, qua res tales esse in se, quales apparent, iudicantur,x de qua dicendum iam est.
opinio est tonsequens Sensum ,sensionique
superadrina , in quam Verisus, ast Dipsas carit. ΡRobatur id autem. quia, exempli gratia,
dum tuitis apparet oeulo rotund sensus 'uidem verus est, qdia leueta specie rotunditatic asscitur. eique speetes de talis est. de causam habet necessariam , propter quam
iii huiu odi distantia si talis. Non sallitur
autem , quia talem esse tuitim non pronuntiat , sed passite solam se habet, speciem accipiens. ac referens dumtaxat. quid sibi a pateat. verum opinio , seu mauis . Metis. cuius est opinari , seu iudicium ferte. quate-tius addit , quas de suo , turrim esse id Ruod Sensui appatet, seu esse turrim in se, di i Dei a rotundam ; Opinio , inquam . ipsa est, quae vera esse , aut falsa potest. Quocirca & in seire licet, Oraneis quidem Phantasias . seu sensiones , quibus res appa tentes percipiuntur, vetas eue ; sed Opini nes quod attinet . admittere ipsas aliquod discrimen; quippe alia verae . aliae falsae fiunt, quatenus sunt nostia iudicia phantasia superaddita . de nos quaedam Iecte. quaedam perperam iudicamus t ob id scilicet , quod Pliantas is addatur, imputeturque aliquid,
aut aliquid ei iam ips, detrahatur , ac viai- uerse Sensus,qui ratiocinis expers est .men daciter in s mutetur. Nonnullos autem deeipit ea Phantasa- Ium . quae ab eodem contingere sensibili. ut aspectabili. v. ei existimat ut . diue istas. iuxta quam subiectum aut alterius colori aut alterius fgutae , aut alio quodam modo immutatum apparet. Reputant enim discurantium, pugnantiumque se Phantasatum, aliam quidem eise oportere veram , aliamveth esse ex opposto salsam; quod stolidum profecto est . ae Hominum. qui ipsarra rerum
naturam non considerant. Non enim totum
solidum . seu tota ipsa corporis soliditas est, quae videt ut i vi verba faciamus de visibilibus sed ipso, solidi eo lor Colotis vero aliud quidem est . quod in ipso est solido , qtial que apparet in iis . quae prope, aut medi cri ex interuallo conspiciuntur; aliud, quod extra solidum tpote dimanans ab ipso species . seu simul actum) reeipiturque in locis ordine succedentibus, 'vallaque apparet in iis,quae ex interuallo prolixo spectati tui id autem posterius in spatio intermedio immutatum , propriamque assumens figulam. talem Phantasiain exhibet, quale ipsum reuota est. Quo ergo modo neque vox, qua in arepulsato est . neque ea . quae in ore est vociferantis , exauditur , sed ea , quae in sens im ostrum in ei dit nempe idem esse in duobus dissitis subiectis non potest r) quemadmodum nemo dicit eum falso audite , qui ex interuallo seu distantia vocem exiguam pet-cipit , quoniam cum ptopius aecesserit, eam percipit quas miotem si e neque visum diaxerim salii, quod eminus turrim par m ideat, ac teretem, c in is maiorem , de
quadrangularem i sed ipsum potius se ve-xE habete . quoniam quando ipse sen illa
paruum, ae huiusmodi figurae apparet . paruum ibi reuera est , ae huiuscemodi figurae. confractis nempe sinulaeto no ipso metaerem traiectu extremi, , sae adeo angulo minore in oeulum si untibus j & ttiis usquando magnum apparet . figuraeque ait rius , illei e turilis di magnum est . & alio modo figuratum 1 videlieet idem utrobique non est s vi puta heie iam integriori t. α maiore angulo in oculum subeuntibus simu iae cum
54쪽
aerorum extremis. in Caeretum enim illudam peruetia opinionis est . existimare id,
quod propE ; proculque spectatum apparet,
oeulumve assaeit, idem esse. Non est vel 5 etiam . eur salii visum di eant . cum videmus umbram in sole moueati, sequi nostia vestigia , ae gestus nostros imitati.siquidem aliud nihil est umbra, suam aer lumine priuatus; de quia procedentibus nobis. Terra succedenter nune heie, nune illeie priuatur solis lumine, uti & qua erat ante priuata , id suecedenter recuperat; fit quidem , ut umbra videatur & locum muta. Te,& nos e sequi; at non ideo tamen oeuli saliuntur, quatenus illorum solummodo est, contueri lucem, e tueri umbram,quocumque tandem lor o si ; pronunciare autem eam lucem, vel umbram . quae hele est , eandem esse . aut aliam. qua mox fuit illese, hoe non illorum opii, est , sed Mentis, sue Animi , cuius munus est discernere, ac opinaris adeo proinde , vi quicquid heie sal statis interuenit. id sit opinioni, non sensui tri buendum. Idem porro etiam proportione dicendum est , ad sexcenta alia , quae obiici solent. O-iuimodi illa sunt, Ura Gmnia. iacm tere time litiise; δε stariisitis vli re tisi; a montis Asiti. O procul tamen vi s con; Γώ ; is eire insatione pos rationem pueris
apparin . i de solo proxime monteis to . e
ae ortam pupiliam geminatis disi; & quae id
opinis ista vera es, cui mel si se agatur,
mel non refragatur Sensem e radenII a. SEnsus euidentiam heie voco illam sensonis, Phantasaeve speciem, eui, temotis omnibus ad iudieandum obstaculis, ut distantia , vi motu . ut medio affecto , de quae alia sunt eiuscemosi, contradici non potest. unde de quaestione saeia, An res, qua is appa να. rasis sit, non est temere pro vinciandum, sed obseruandiim illud est,quod dicere soleo Πρυμ νιμ-ν,EHIeBaMisiquasi scilicet expectandum si , quousque modis omnibus,quibus fieri potest, res expensa sit, atque eae plorata. Suffragatio autem a me dicitut eomprehenso per euidentiam facta , quod opinabula tale sit . quale suerimus prius opinaii. Veluti, Platone procul accedente , coniicio quidem , de Opinor, quantum per interuallum licet. esse eum Platonem; at vero, cum appropinquarit, & interuallum sublatum est, tunc ni attestatio , quod Plato st, suffragatioque per ipstiti rei evidentiam habetur. Non-refragatio verra dicitur eonsequutio
rei ineuigentis, quam supponimus , de opinamur ad quidpiatii apparens, sue euidenate spieientes. vii dum dico esse Itiane, quod quidem est ineuidens, id per rem euidentem; ut puta per Motum suadet ut Quippe inani
non ea sistente,neque motus futurus est; eum eorpus mouendum loco destituatur, in quem
se recipiat , quod omnia plena, pressaquesnt. Quo si vi iei ineuidenti id, quod est apparens , seu euidens, non restagetur, videlicet motus cum sit.
Itaque Suthagatioδε Non refragatio Ctiterium est. quo verum esse quid piam probatur. Adhibendus autem est ad nune Canu
ivio it a falsa est, cui vel refragaturi mel non suffragatur Sensu
Quo loco Refragatio est quidpiam op
situm Non - tefragationi . si qui dein tes i. senti, una cum ineuidenti supposta, coeuerso est. Quemadmodum , exempli gratia; dicunt aliqui noti e se inaue; cum hoe autem supposito coeuerti debet, quod euidens est, Motus nimirum; quandoquidem, si ina- De non sit, necessie est Motum quoque noti esse . pro vi iam declaratum est. Pari autem modo Noti. sussi alio suffr Diioni Opposita est i videlicet subuerso est, qua conitat non esse opinabile .euiusmodi fuerat opinione conceptum. Vt, quopiam procul accedente , eum, pro interualli ratione Platonem esse coniicimus ; sublato autem interuallo , constat nobis per euidentiam.
quod Plato non sit. Atque talis quidem est Non -suisagatio; nam opinioni pra habitae res euidens non suffragatur. Itaque stetit Suffragatio .& Non - refragatio Critetium est, quo aliquid verum probatur; ita Resraia stagatio , de Non - suffragatio Ctiterium, quo quidpiam euincit ut salsum ; ipsique interim Euidentia , basa, ae sundamentum est, eui innitit ut omnis recta de veto, salsoque opinio. Praetereo autem Euidentim inrogum uno sensu haberi, ut circa pio ptium fens bile; interdum etiam pluribus, ut cum sensiabile est eommune . sicut magnitudo, de figura . distantia. de situs; quies.& motus ;alisque id genus, quae possunt visu,tactuque ret-cipi ; aenis sensu uno, saltein alio manifestii euadere, quo modo quoque interdum fit. vepropter varias qualitates aduoeati possint lenius varii, ut quae euidentia non habetu vno,obtineatur alio ; veluti eam visu dileet ni non potest , panis ne oblatus si vetus, fictus ; aduocati potest Gustatus, quo utrumst, fiat euidens. Hoe vetd i nuo , ut 2dmoneam, post quina omnia rite expenderimus , adhaerem
dum es iis rebus, quas cor in posῖtas habe mus i ae v si quidem Sensibus, Ilue comm nibus eirea sensibilia eommunia, sue propitis circa protria; quippe etim standum se uniuersὸ omni Euideatiae , quae in promptu
55쪽
es iuxta unumquodque, sed istud praesertim Criretium ac omnino tenere istud , quasi
ineon ilia in principium oporteat ; ne aut Ctuetia , quae stabiliuntur per Euidentiam, euertantur , aut Error pari robore, quo vetitas constabilitur , omnia susque , deque
Nihil neeesse est autem repetam . speciatimve admoneam , quid sit agendum circa allatum de turti prochi te rete, rotundave visa exemplum : oportere enim ex deductis constat, priusquam aliquid pronuncietur, re exspectare,& accedere cominus, & explorare, addistereque,talis- ne turris cominus,qualis di eminus appareat. Vnum generatim dumtaxat in leo; videlicetiniit seruata,quo dictum est modo,ve
litate sensuum, id, quod est opinabile , distinguas in id quod Exspectabile est,tempticve quas nondum debite perspectum) deposcit, priusquam quale sit pronuncietur, Ninid,quod praesens positumve eotam, explora. tumque est ; fore ut vana penitus opinione teipsum erantur s. Sin autem id omne,quod heic appellatur Exspectabile .eum opinabilia Mente agitabuntur,srmater habueris,ut tale, neque leuiter praeterieris.quas constaras, &admittendum id , quod, nullius Euidentiae suffragium habens,lalsum est, re eo casu,vite geras pro eo.qui ab omni ambiguo ea uet, attenditque sollicite , quale omne iudiciumst, quod de re opinabili aut recth. aut pet- petam sertur.
Cavones de Praenotione , Anticipatione ve Criteriorum Asero.
T iam ge ipsa Pr notione , seu Anticipatione dicamus . videntur posse quoque de ipsa quatuor institui Canones.
CANON LOmnis, quae in Mente est Anticipatio fur oris . dependet a Sens bini id ιὸ
meI intus one . ver proportione. meIsmiritudine, ter compositione. ΙNtelligo autem Notionem . seu quas idea,
ae formam,quae anticipata dicatur Praen tio signi in Animo incursion seu mauis, in
ridentia , dum res directE, & per se incurrit,
inciditue in sensum , veluti Homo coram spectatus. Proportione verδ. dum notio, aut lotina ante hali ita amplifieatur,aut extenuatur,sed partium tamen numero, situ, figuraque seruatis. eum connua cuiusque magnitudine. ut dum viso iustae magnitudinis Homine deformamus Animo speetem, amplis-Ondo quidem Cistantis . extenuando vero Pygmae i. Similitudine. dum instat rei, quae erit prius Sensu percepta . similem aliam imaginamur a vi dum ciuitatem non visura ita instar concipimus. Compositione denique, dum quas duarum, aut plurium rerum distinctas notiones habemus , in unam quasi compingimus , ut dum equi.& hominis no tiones ita adimamus, ut quae Centauri sit consurgati sed nempe ratiocinio ad hoc nonnihil consciente.
CANON II. nritipatis es ipsa rei noli., o quas
de iiιο , e qua quidquam quaere re . dabitare , opinari, imo o nomianare non licet.
QVippe nomine Anticipationis , Praenotionisve , intelligo comprehensionem Animi, opinionἡmve quandam congruam, sue mauis intelligentiam Menti defixatri .existentemque quasi Memoriam . monumen. tumve eius rei , quae extrorsum sepius ae- patuerit I quamve Mens in se aliquo ex ii- torum modorum descit mauerit J cuius inodi est v .cidea seu forma, atque species illa. ad quam respicientes , dicimus apud nosmetipsos, tale quid est Homo. Quippe simul
atque audimus pronuntiari hanc vocem.
Homo . illico Hominis eis gies intelligitur. iuxta deformatam in Animo praeuiis Sensibus anticipationem. Quamobrem, quae res cuique voci primo, praecipui q; subiecta, Animo apprehenditur. est quidpiain perspicuum,atque euidens; Neque enim . dum quid quaerimus , aut de eo haeremus . quidpiamve opinam ut, id facete. mus. iiiii illius Plaenotionem iam habetemus. veluti, quando quatimus, id, quod procul apparet, equus-ne an bos est 3 quippe aliquando vidisse , anticipationeque noui de equi , α bouis sormam oportet. Sane enim alioquin, ne nominatemus quidem aliquid.
nisi prius quandam illius effgiem Anticipa
Ex his autem fit , ut si requitatui. quid quaepiam res sit; illam definiamus. sue desicribamus , quatenus se habet, quam in Animo habemus illius anticipationem. Neque id modo , clau quid, qualisve res singularis
st,rogamur,v.e quid, aut qualis si Plato sed
etiam,cum quid, qualisve sit uniuersalis , vi domo .non iste, aut ille. sed generatim con .s de ratus. Nimirum id fit. piovi Mens . visis pluribus singularibus , variisque discriminibus illorum quasi sepositis, anticipationem eius, quod commune habent, effligit, ae in se defigit, quasi uniuersalem notionem , ad quam respiciendo, dicimus. Hominem, vel bi gratia, esse aliquid animatura, ae tali λtina praeditum.
EP Anticipalis iis omni Rariocinatione
principium 1 qua si sempe id, ad gaud
atrendentes inserimus seum esse, idem . Atii diti sum a coniunctam,aus distine am M atio. ETentio. dum quid sue enunesando . sue ratiocinando opinamur id a quapiam repraus
56쪽
pestis euisente dependet i, utpote ad quam attendentes, cogitationemve nostram rese. tentes, in timus id, de quo agitur, tale esse, aut non eao ; hoc est, idem, aut aliud. cohaerens, i non cohaerens cum illo. sie enim ii
probandum iit, hoc. quod videmus, Hominem este: ad praenotione in de Homine habitam si e respicimus . ut nullis haerentes diea mus, Homo est quidpiam animatum , ae tali forma praeditum; hoc quod video,& animatum, de tali forma praeditum est, quate hoc, quod video est Homo; vel, non est istud ani, matum , tali ve forma piae litum quare istud
Non est veth necesse Oinnia exqii istis, de euiusmodi a Dialecticis iactantur, confirmam rationibus , scrupulosisve ratiocinandi formis. Nam interest quidem inter argumentum,conclusionemque rationis,& inter mediocrem animaa uertionem, atque admonitionem : quod alteri occulta quaedam . Squasi inuoluta aperi tui, altera prompta, di aperta iudicemur. vertim rubi anticipatio nes quales oportet, exstiterint. tum citra vi. luim artificium Dialecticamque machinationem , O perspicue dignoscitur , ct sponte naturae insertur quid ex iis vel sequatur , vel non sequatur; seu quid illis congruum incongruunive sit; adeo proinde. Vt nihil aliud quam curandum sit, vi clarae de distincta de
rebus Anticipationes habeantur.
Tuod in ta us est. ex rei evidensis Anticipatione demon
TEmpe hoe est, quod mox dicebam, de-1 bere perspicuas, euidenteisve elle anti ei pationes rerum , ex quibus quidpiam inserimus, ste de quibus opinando sumptiones, seu propositiones qiiasdam facimus , quaesiit Effata, siue Principia , quibus demonstrati illud , ouod insertur, siue concluditur,eenseatur. Est enim Demonstratio . oratio, quae per sumptiones concessas colligendo, aperit non manifestam veritatem. Quo modo, ut dari inane, quoa immani sestum est, demonstretur ; supposta inanis araticipatione, i iamque anticipatione rei evidentis, cuia iusmodi est Motus, sumptiones istae praemit-untur, S; Morira es. Inane es ; inqui Adormes itumque insertur, euo es O Inane. Hoe loco autem Motus accipitur quas . Argumentiam,seu Medium; aut, si mauis, Si gnum . quod proprie res esse sens bili, debeat. senius enim est, iuxta quem necessarium est sacere vltim d ad id, quod occultum est, ratiocinando coniectiatam. Tameis tale signum , seu Medium non semper nece satiam cum eo, qutia in Attur, habet connexionem ; sed est interdum coptingens solum, seu probabile, & quod aliter se habere possit.
Huiusmodi autem sunt multa , ex quibus ratiocinamur de rebus praesertim sublimibus, xt te, quae fieri non uno, verum pluribus modis possint, ut iam ante insutiatum est. potest quin- etiam lilie spectare qua dicererem M. AEqua Ahare, ae tias; e et istiria seri soleo ; iuxta quam in itur, posito uno cotrariorum in rerum natura poni debere Malterum ; ut clim ita ratiocinor: Si misi ad timiama misitudo si , esse immortaliam non minorem , Si qua interimant . innumerabilia snt, etiam ea. a consereret infinita esse desere.
Quod superest , aduersus illos , caui Demonstrationem ullam dari negant. hoe vii ratiocinio licet, Atii in Elli is quia Demoκ- rario, aut non ni stiliis, Et staret i hi-
Cum verδ ipii iidem fiat, qui fidem Sensuum abrogent, ac nihil sciti profiteantur;annon,cum se quoque fateantur nihil seire, id ipsum, an iri quidpiam pollit, ne tum Non igitur aduersus illos , quod capite rettd insistant vestigia , esse viae tur contendendum; sed si dicant tamen . & ego concedam id ab illis seiri, percontabot tute ; cum ante nihil verum in rebus ipsis viderint,vndenam quid rei sit scire, quid vicissim nescite , sciant
Euiuus de ei rea Affectionem, Passiti. dilace ite nive , quam ei te dixi voluptatem, atque Molestiam,esse possunt Canones qua
Ea Voluptas , quae nultam habet ann xam Molestam . ample
Ea Molesia , qua nultam habet notaptatem annexam, fugienda,
Ea Voluptas, qua aut maiorem Volupta tem impedit, aut grauiorem Molo
Ea Molestia, quae aut materem auertis Molestiam , aut uberiorem Volupta tem creat, amplecten a. HAEc edissere la in Ethicis susds. Interim autem totum hoc deVoluptate se praecipio, ut Voluptate ipsa per se, quiaVoluptassis
57쪽
s t. optandam, expetendimque putem ; eademque ratione Dolorem , seu Molestiam,
giendum. vi de & censeo esse Sapientem haec pensatione usurum,ut voluptatem fugiat. si ea maiorem dolorem effectura sti & Dolorem suscipiat, maiorem essicientem voluptatem. Ipse certe recessat iis a voluptate Luna, Dolorem etiam appetiturus. si aut v luptati imminebit poenitentia, aut dolor minor pro grauiote sumetur.
eu quid voces significent,tenere oportet. vi habeamus, quo respicientes . quaecumque siue opinam ut . siue quaeri inus , sue ambigimus, diiudicare tuto possimus. ne si omnia nobis initidicata praetereant, tum illi, qui nobis demonstrate aliquid volunt. in im- naen sum procedant ; tum nos nihil aliud.
quam verba, in eisve voces habeamus. Ne cesse est enim respicere nos ad cuiusque vo- eis notionem, significationemve prim .ia iam, ae nulla ad eam rem percipiendam demon-stiatione indigetessi habituri quidem sumus. quo illud. te quo quaestio dubitatio.aut opinio est Aeseramus. Exinde autem est . cur omnis in qu Trenis do. quae via quadam, & ratione habetur oratio . ptis libere primum debeat, ut quibusndam sormulis ea tes agatur, ut inter quos disseratur,conueniat, quid sit id,de quo disseritur. Aded ut . si cui non conuentit . sed lubeat magis eauillati, amboguoque ludere. differendum cum eo non sit, aut cogendusi delitidem sit quid intelligat planum facete;
nempe & ars eius hoc modo patescet,& cap tiones eius ieipsas mi soluent, di non tantquempiam illaqueabit . quam se ipse sopititiam iidiculum prodet.
PARS PHILOSOPHIAE SECUNDA,st VAE EST
serre pro eo certe modulo. quo ipsam Natti-
v Ne . ut . quod posteriore loco attingendum susceperam, subiiciam paucade vocum usu. de eo quidem maxime'ui in dii rendo attenditur . videmur posse duo Canones circa illum iussiore i, alter pro illo, qui loquitur ; aliet pro illo,qui ipsuin audit. Is autem sunto huiusmodi,
Dum is aeris, delige usus communes ,
metis, aut interpretando tempus fu- si1a teras. Ganx Di iam Physcam decet, Ο qiram x Physologiam soleo discere . quod si sititio quidam , de
latiocinatio circa rerum naturata, in qua contei landa tota cccupatur. Dictu in Icario iam ant est, esse eum no
ta, illius seopum . vi ex perspectis rerum naturis , nihil in nobis petiuitationis seu aiebus sublimibus , seu a morte. seu ab igNoratis Opiditatum finibus. seu undelibet sub-
otiri possi. Cum vero tam multa, ac tam va
ria sint, quae haec contemplatio ambitu si iocomplectatur esse perutile videtur, ii quibus sol te implicitis profundiore aliquo itudio
liberalium Disciplinarum , aut prae Occupatione alia.non vacet omnia tigillatim ex ui-steque cognoscere a saltem appalatum Laia te idoneum aliquod totius de natura scientiae eompendium, ut 'irati ocumque Animom ad argumenta rerum praeipua adnotele soluerint, possint ipsinet sbi opemrae contemplationem attigerint. Sane vero iis etiam qui in rerum Omnium.
de quibus tractat Phitiologia . speculatione sunt prouectiores. perutile est compendiosa quadam tractationis totius idea ipsatum torum per Capita summa digestatuin nidino. .riam tueri; scilicet crebro euenit. vi generali quadam ierum inspectione indigeamus, dii-quistione speciali non item. Quamobreara his via tenenda, as dein ceps id studii in exeolenda Memoria adhibendum continuo est ut & ipsa ad attentio constans, facilisque euadat ,& ex Ietum forinia, seu notionibus generalitet comprobens, Animoque defixis. ac aliunde iuxta prima Piitieipia, iurisque voces, quibus ex plicantur, expensis, si quid fuerit specialiter dis qui tetidi mi inueniri possit Quippe ubi talis e stantia iacilitasque parata est.& Animus ea genetali, eique exquisis informa-
58쪽
mone praeditus, esset tur, ut celetiter peispicere si quid libeat .liceat. Dico interim,etiam iuxta voces quandoquidem seri non potest. ut cohaerens summa generalium Capitum crebro memoria repetatur, nisi quid Vis ita
contineat .vi vocibus paucis explicari rossit: idque etiam ubi aliquid exploratum speciatim metit. Ex quo pioinde essicitur . vi clim isthaeeatendi ratio sit maxime utilis iis, qui sunt Physiologiae nati Meditique, author sim illis, eiusmodi in Physiologia operae s& maxime quidem. s genere vitae tranquillo fruantur)vt ipsim et sbi talem quampiam spitomen. de quas per Capita summa informationem conseiant. Sin ipsi on possint, aliunde saltem habeant, cuiusnodi nos aliquoties , ut Studiosos adiutaremus alacriter consecimus, sperantes,si quae edissseruimus. lente accura rate, quantum licet. tenearitur , tametsi quis
non excurrat ad omnia , qui dii uiri possunt, Argumenta specialia, fore tamen , ut Physiologiae copiam , prae reisquis Hominibus ineompa tabilem consequatur. Nam ex seipso bene multa ex iis . quae in opere unitiuersaliore habentur . comprehcndet ; de illa
quoque ipsa Memori. imitiens, iuvabit se ipse,& continuo pria t. Quippe haec eiusmodi sunt, ut & qui non
mediocriter particularia iam dictisset unt. Nqui te per he huius modi eo ita ticinibus dediderunt, eompluteis de tota Natura di sertationes instituere,ac perseere valeant. Et
quicumque ex ipsis suet hit in his penitus conisinutiati , illi tacite secum cogitantes possint dicto citius, & tranquille percutiete quicqnia rerum est in Phisologia praecipuarum.
sed ne in limine amplius haeream , cum tam multa , ut dixi, ac tam varia sint , quae Physiologia continet. operae- pretium vide
tur illa in sectiones quasdam praecipuas partiri,quas liceat deinceps sigillatim prosequi, de quod speciatim ad vitamquamque attinuerit, ad eam referre.
videntur autem huiusmodi Sectiones esse posse quatuot:prima De Vmersis leti natura Reram.quae nempe & hune Mundum.&-teta omnia,quae liliat extra ipsum,eo plecti tui Secunda De Mando , isto puta, in quo nos sumus & ex quo capere coniecturam de aliis innumeris licet. Tertia De R/sus Humia L ., hoe est,de Humo, siue Terra, eui ipsi haeremus,aeqne rebus,quae in ea sunt .Quarta De R/stis Scis Misis, , seu quae supra Terram, sursum ue ab ipsa visunturiae sunt.
x, Taura , ut 3 Tractatione de uniuei
Vas exordiamur, constat sane id tale diei, quod uniuersa contineat, hoc est, praeter istum Mundum etiam alia; nde Tritim quo que , 5e Omne vocatur , eum ipsi quoque de Stimmam Rerum, de metimm Remum dicere sileamus videre ut autem debere primum gener tim dicere ex quibus uniuersum conste deinde ex quibux tam multa in V niueito fiant;tulo , quibus fiantes ostia quales fiant. denique tum quomodo fiant, tum quomo-
Constare Giuersum ex Corpore, π inam, seu Loco.
Corpore , & Inani constat ; neque enim tertia Natura eoneipi Mente praeterea potest. Intelligit ut autem Corpus est congerie
veluti quadam Magnitudinis , siue molis, ii que Figurae , resistentiael seu soliditatis, ae impenetrabilitatis de grauitatis ; tale praeteret , ut i pom sol im tangi possit , Stan
inane verδ seu vacuum, quod opponitur Corpori, ae solitin . seu proprie. de per se incorporeum est, ex horum Degatione intelligitur. maximeque ex eo ludit naturae intactilis sit, expciique omnis soliditatis . de nihil neque pati possit, neque agere: sed motu nadumtaxat quam- liberrimum transeuntibila per se corporibus praebere. Seilicet hie natura est,quae destituta Co pore appellat ut inane; occupata , Corpore,
Loeus; traiecta Corpore. Regio : spectata, ut dissus a, Interuallum seu spatium. Et quδd stit quidem in uniue δε Corpo
ra,attestatut Sensus ; ex quo aliunde ducere coniecturam necessum est, ad id , quod est immanifestum. vi superitis iam attigi. Cert εnon aliud sunt haec omnia, quae aspectamus, quae tangimus, quae vertanus, quae ipsi si
Eile vero etiam inane, ex eo manifes trist, quod nisi in rerum natura esset, non haberent corpora neque ubi essent, neque quὶ motus suos obitent, cum moueri ea quidem res euidens sit.
Sane, s plena sorent omnia , & materiai telum veluti stipata ; non possent non eis omnia immobilia; quia nee moueti quicquapollet , nisi omnia protrudet et . nequc locus porro .in quem quicquam protruderetur, enset. Quod enim aliqui te pondent, posse Pliaceis ideo moueti. quaa relinquant locum post se,in quem puliae prorsum. , di cedentes locum vndae recipiantur; non aduertunt primam,quae prorsum fit,impulsionem inelio ti non posse quia nondum locus ullus estuaeque retib , neque ad latus , in quem recipialia possit. Adeo Itoinde, ut sit necesse intercipi rebus, ae nitidis praesertim, spatiola tuania, in quae vulse pMeticulae ita recipi -
59쪽
ra. tur, ut compressione facta locus sat . versus quem impellens corpus promoueatur,ac in terim pone locum deserat, in quem complet sum fluidum sese explicet, ae veluti re
praetereo autem alia Argumenta .ut que,dfulmen . aut vox per alimorum septa penetrare non valeat; neque item ignis penetrare in seirum. autum. Metalla caetera.nis in illis sint statiola inania intermissa. Qu1d rursus . . cum sit grauitas propria corporum non possit ipsum rerum pondus maius, minusve se-.ri,nis prout minus , ampliusve Inanis intermistum habent, Cum verb inane incorporeum sit, ita pAnetratus a corporibus sue existentibus, siue
praetervadentibus, ut in uariatum maneat, di
metis onesque. quibus ipsis coaequetur . eah dem tueatur. Vnde & assumpta litanis rem, tecta quidem est ι sed non contorquetur ni hilominus cum eorpore, a quo Occupatur; quoniam Inane neque ex toto.neque ex parte mobile est.
Quo fit, Vt edin notio si Loci capere locatum . coextendi ipsi. cum eo non moueri. neque ipsum deserere,ire aut corpus mouea tur,de non mutet locum I aut locum mutet,
nec tamen moueatur; ideo soli inani competat , ut Locus st; sue Loci naturam trabeati. quatigo ipsum soluiti & dimensionibu, suis
incorporeis in longum .latum,ac profundum loeato coextenditur, exquis teque ips adae. quatur: de ita est immotum ut seu corpus aecedat. seu abscedat, seu haereat,idem ac inuariatum constet.
Quod dixi porto, non posse tertiam praeterea naturam Mente concipi. ideo est,quiad, seu coneipi dieas completi sue quomodo ea quae per se .directeque in notitiam cadunt. percipiuntur) seu comparate ad ea quae cona.
prehensa suerint quo modo ea intelliguntur, quae per proportionem solam innotes cunt: ut circa Anticipationem dictum est id quodcumque concipitur, aut aliquam molem , soliditatemque habeat, sicque Corpus sit a aut omni prorsus mole. ac soliditate ea. xeat, sicque si inane. Intellige hoe tamen, si modo concipiatur , ut quaedam per se existens. subsistens, cohaerens natura . non vero
quas quoddam illius Coniunctuin , Euen
Nempe , cum Coniunctiim si proprietas, quae tolli , te, ius est,sne eius pernicie non potest ut Tactilitas 3 eor pote . intactilitas ab inani;& eoneretius, pondus a saxo. Color ab igne . Liquor ab aqua: Euentum autem seu
accidens , cuius aduentu , abituque natura manet incolumis,ut libertas,de serimus,paupertas.& diuitiae . bellum, Se pax,&c. idcirco haec omnia. non tertiam quandam per se naturam,qux nimirum iit a corporea incorporreique dilicia. constitutini: sed soluimoda tanquam aliquid ad alterutram attinens: se habent. 3 od DPQm Me capite n ali tu
posteriori, libro decimo ruatio, capite tertio ; tam circa Deum te imum, Sectione'; .libro quarto , capite tertio, etiam quarto.
Esse Vniuersium infinitum, immobile , immutabile.
A ia uniuersum ex inani, de Corpore constans, insultum est. id enim. quod finitum est , extremum habet: quodve id extremum habet. id ex alio quopiam cerni r . seu ex interuallo extra assumpto cerni potest. At uniuersiana ex alio quopiam extrinsecus non cernitur: quippe cum nihil
sit interualli. s. ii spatii , quoa intra ieipsum
non contineat;alioquin enim uniuersona nisi uniuersum spatium contineret. non sciret:
quare neque habet extremum. Quod potio non habet extremum id neque snem habet: quod vero finem non habetu id non stilium sane. sed insilitum est. Confirmat ut alis quias extremum sngas , de supponas hipiam in eo conlii tui,
qui valida vi teluin extroisum vibret .atit tolum procedet aut non. sed cogetur cons stere. Et si procedat quidem, est ergo extra locus, quocirca de ille te non fuit exirentum .sti minus, ergo est aliquid exterius. quod in tum inhibeat: seque illeic ivisus extiemum non sciit.
Potio isthie infinitudo uniuersi, competit de inultitudine Corporum,de magnitudine inanis i idque infinitatibus sese inuicem, alternisque , seu ex ordine protendentibus. Nam, si inane quidem insilitum.& Corpora finita forent, tum corpora, quae in pei tuo sunt motu ut dicendum non multo post innus ii iam consisterent. sed pet infinitum inane dispersa serrentur; tanquam nihil habentiao quo sisterentur,compescerenturque variis retusonibus. Sin veto Inaue stilium. Corpora infinita forent; tum non pateret locus, in quo existere infinita coi pota possent
Heine proinde ies uniuerso . infinitove spatio non ita attribuendum est elle lupi .ae insia,ut si qitidi iam esset in V niueiso supremum quidpiain infimum i illud quidem, concipiendo spatium , quod est supra caput,
non in infinitum protendi, hoc vero cogitando illud. quod sub pedibus . non in ios nitum produci; perinde ae s tam illud ,quod supra, quam illud , quod infra, ad aliquid unum,
idemque determinaretur; uti fit ad nos, aut ad inedium huiusde Mundi , altera paritum eius extremarum cogitata suprema. altera inis sma: in infinito se heet . quod aquὸ ut ex tremis. ita medio caret, Metite assequi id non
Quam obtein praestabilius est , disumere
unam aliquam motionem. quae sursum pro
cedete in infinitum intelligatur ; de pari r tione aliam, quae deorsum, tam eis proinde
60쪽
illud mobile. auod nobis , versus loca vertici nostro imminentia feret ut, millies ociscurrat ad eorum pedes , qui supra sint, quique id aduenire inferne opinentur saliis scilieet enitatis Mundis aut quod a nobis versus legionem pedibus subiectam, ad ve licem eorum, qui insta , quique idcirco aduentare superne credituri iant: nibilo eni raminus tota vitaque opposita motio intelli, gitur erocedete in infinitum. Hisce est eonsentaneum , ut via iurisum
tale semper suetit,quale & iatra est: & quale iam est. tale semper fututum sit. Quippe de nihil est , in quod , quas naturam uniuerit
habere desinat . mutetur ; de praeter complectens omnia uniuetium , nihil est . quod in ipsum irrumpens si illi mutationis causa. lute ergo habet ut uniuei sum, ut immobile . pro vi extra illud nullus locus est , in
quem emoueatur; se&immutabile quatenus neque decrementum , neque incrementum accipit; & ortu . interituque carin ac aeter
nu in proinde est siue durationis principium, finόmque non habet. Ac mouentur quidem . mutantum ite inita ipsum multa; verum, Se qualescumque motus mutationesve accipiantur, nullius plane momenti sunt, si ad ipsam Vniueis immen- statem comparentur ; de non ideo totum
ipsum uniuersum aut mouetur alio,aut mutatur in aliud ; α non propterea non seni per idem , quale semper fuerit esse pei seire tat; quoniam pares semper motiones, ira rationesque in eo fuerunt: adeo proinde, ut
dicere liceat, nihil in uniuerso nouum seri, praeter id quod in temporis infinitate est iam
ex eo restitatur , quod aduersia In iros Man
CAPUT II LDe Diuina in Vniuerso
bus.quae in uniuerso generantur, de corrumpuntur;deque Principiis , ex quibus sunt: meti id praemittenda est, de quasi liabenda praeter ordinem , quae est de
Natura Diuina tractatio, tum ob summam eius naturae praestantiam; tum qu M tametsex genere corporeae naturae si, non tamen
tam corpus, quam quas corpus sit, nihilque
adeo commune habeat cum exteris corporibus .hoe est. caducis,seu OIientibus, atque intereuntibus rebus.
Cum veto illud ptimum tequiri de Na: Guynia alia Philosophiea.
ra Diuina soleat, aliqua ne in uniuerso si rvidetur tamen res non debere prorsus verti in controuersiam; quhd Deorum motionem
in Animis imple Tetit ipsa Natura. Quae est
enim omninδ gens, aut quodnam genus Hominum , quod non habeat sine doctrina anticipationem aliquam Deorum λQuam obtem , cum non instituio aliquo. aut more aut lege si opinio constituta .iva nestque ad viiiiiii omnium firma consensio; intelligi nectile est .else Deos; quoniam insitas eorum, vel potius innatas cognitiones habemus : de quo autem omnium natura consentit, id vetum esse necesse est. Elle igitur Deos constendum est.
Ae videli quidem possunt Homines, clara
cernerent Caeli lationes, de varia annorum tempora verti. redireque certo ordine ; neque pollent . quibus id causs esseeretur,cognoscere; id sibi pet fugium habuisse. ut Diis
Omnia tribuerent , sacerentque eorum nutu
omnia stecti; ae simul in Caelo ipsos collocarent. quod reuolui in Caelo solem Lunam,ac Stella a conspicerent: at quomodo ista Diis attribuissent. nisi prius estis Deos cognouis sunt 3 An ergo potius Deorum notitiam haus
runt ex somniorum visis p potuerunt: eert magnis quibusdam.& hum a fotma incutiarentibus per somnium imaginibus, existimare esse reueri aliquos huiusmodi humana forma praeditos Deos. Potuetunt, inquam, dum non tam in somnis,quam cum inter vi silandum meminissent . apparuisse s bi insomnis praeclaras illas imagines, adeo pran- deis .adeo tenueis . aded cohaereteis.intelligere. nihil repugnare. imo oportere,ut exstaret alie ubi eonsimiles ipsis naturae , quae & sensus seu livelligentiae capaces forent, propterea quod membra mouere vocesque mitte te eernebant; de immo itales essent, propterea quod illarum semper suppeditaret ut facies, quod solina maneret.quod ea granditate s ret,ut non tei et E vlla vi conuinei posse viderentur e de beatae praetere, . quod neque mortem metuerent. neque ullum ex iis,quae e licerent, caperent laborem. Potuere & ratiocinando, illa γον His se ii aequasi I renti ione uti, qua, de Ctiteriis cum ageremus ectici diximus,si Mortalium tanta multitudo sit . esse immortalium non mino. rem;&, si quae interimant,innumerabilia sint, etiam ea , quae consetuent, infinita esse debere
ut aeque sueti t. illud certe ex Anticipatione habemus.vt Deos beatos,& i inmortaleis putemus. Quae enim nobis natura in sotia mationem Deotum ipsorum dedit, eadem in ulpsi in Mentibus .ut eos beatos.&aeternos haberemus Quod si ita est,uere exposta est nostia illa sententia. quod a termina,be tiimque lit d nee habere negotii quicquam, nee exhibere alteri. itaque neque gratia, neque ita teneri quod quae talia sint, im ei la
Ae. s nihil quidem aliud quare remus.
quani ut Deos pie colerem.s, de ut superstitione liberaremur satis esset dictum: nam de