장음표시 사용
101쪽
3e ab eo nulla ratione separari inunt . & vix ab eodem discernunis tue divisivae quia semas in species dispertiuntur. Item omnes a genere distinctae sunt distinctione reali non fecundum sensum communem, sed secundum nostras definitiones 29 , scilicet distinmone per . mentem quudem , ut est omnis distinctio per nos , sed sumto a rebus su amento quia
eum genus simile esse noscat & eum una differentia conjunctum in uno,& cum altera in altero, ideoque sine prima, idcirco mens s damentum suomit eognoscendi illud genus esse quid aliud, ac est prior differentia sine qua exstare potest. Hae autem diltinino cadit etiam in ens, & ejusdem differentias a se. 3c ab alio. Quis etenim n get mentem in ipsis rebus invenire iundamentum , atque rationem cur in rebus creatis , & in Deo simile aliqua ex parte ens, idest similem existendi potentiam percipiat Τ Etsi enim ponamus smilitudinem a mente fieri, atque pendere, non tamen id de fundamento similitudinis possumus suspicari. Si enim mens etiam landamentum ponere posset, in ejusdem- potestate foret res valde dissimiles simillimas sacere ' quod intellectus facultatem exredit. Manet igitur mentem in ente a se, & ab alio rationem repertiare . cur saltem aliqua ex parte simile esse in iisdem intelligat. Ex quo sequitur eam invenire in iisdem etiam sundamentum , cur ens aliud esse pecipiatiae disserentiam ab alio, eo quod simile ens sine illa exsistens , & eum diffsrentia a se copulatum in Supremo Numine observat. Qua igitur ratione differenistias ab aliis generibus distingui, & esse diversas conficitur, eadem valet etiamin entis differentias. Posito autem in ipsis rebus iundamento distinguendi ensa sitis differentiis sive cognoscendi ens tamquam aliquod aliud , ae disserentias , nemo non vini poni etiam fundamentum pereipiendi emis abstracte , videlicet sine aliquibus disserentiis , formandique ideam eniatis abstracti, quae uni voca sit, & idem , sive omnino simile esse in pluribus repraesentet, ideoque effingendi nominis entis, quod eamdem omnino rem In pluribus fgnificet.
1. Quamobrem ad id quod aiunt ens sine differentiis intelligi non posse. repono non posse quidem intelligi sine aliqua earum indefinite, & sejunctim ,
quia ut habeas entis ideam, necesse est ut intelligas vel ens a se, vel ab alio, vel per se, vel in alio I 33. Log.; posse tamen sine aliqua earum defini.
te. Cum enim intelligis ens, non debes ex. g. necessario percipere ens a se, quia cum verum ens possit eme conjunctum cum disserentia ab alio , potes rationem entis intelligere in ente ab alio. uemadmodum si duo tantum equi s ,rent in orbe terrarum, albus, & rusus , alteruter eorum indefinite necessariu esset ad equitandum; nullus tamen definite, non albus, quia potes uti ruso. non rusus, quia potes albo. Ex eo autem, quod debeas ens considerare eum
aliqua , aut cum aliquibus indefinite disserentiis, non continuo illud intelligis cum aliqua earum definite conjunctum ς ideoque adhuc percipis aptum ineia se pluribus, & habes adhuc ideam univocam , sve rei omnino similis , quae in pluribus esse potest.. q. Nee obstat differentias entis esse ens ; nam sunt quidem ens, sed aliud, atque aliud, scilicet a se, ab alio, per se , in alio; quare in qualibet ex dictis rebus duo genera entium distinsuenda sunt, alterum commune omnibus , alterum vero proprium singulorum. Sive hac distinctione uti possumus. Differentiae entis non sunt quidem ens absolute spectatum, uti eos in genere, saltem om.
102쪽
nes, sed tamen sunt ens relative eonsideratum saltem illie duae abralis, 3e is alio, eum enim ens absolute renuntio , em ipsum in se cognosco. ideoque absolute; eum vero assem ens esse ab alio, VH an adio, cognosco quidem idem- met ens, quod antea menti obversabatur meae, sed quatenus consero idem enseum alio ente, a quo proficiscitur, vel in quo inest. Dixi saltem omites nam aliae duae a se, & per se, eati absolute considerato non addunt aliquod relativum, sed potius negationem relativi, scilicet entis , a quo, vel in quo sint. Cum vero res absolute, & in se spectari possit, quin percipiatur definiis vel eonjuncta eum relatione, vel relationem excludens' quis non videt posse mentem eonsiderare ens sine siqua ex suis differentiis demite consideratis, atque ita se serendi fundamentulit ab ipsis rebus desumere nam etsi per nos nega. tiones In rebus non sint, est tamen sundamentum easdem percipiendi. 4. Neque dicas hinc se ui ens non esse uni vocum re ipsa, sed solum in
mente mea; nam eum Philosophi quaerunt an nomen entis eamdem omninorem in Deo, & ereaturis significet, nonne idem est, ae si quaererent an idea entis, quae alibi, quam in mente, esse nequit, eamdem, sive similem omninorem in Deo, & in erraturis exhibeat λ Significationes enim vocabulorum, quae sunt signa idearum, ab eo, quod ideae repraesentant, petuntur. Ad eum ver finem , ut idea, quae est naturalis imago objecti , omnino similem rem in pluribus exhibeat, aliud opus non est , nisi ut eum fundamento in re possit id, quod in pluribus simile est , repraesentare , nulla differentiarum , per quas re ipsa dissimile fit, definite percepta. Quando igitur quaeritur de univom entis
ratione, totum negotium ad mentem reserendum est, tamen eum fundamentota rea nihil ergo olficit genus esse uni vocum non re ipsa, quo modo esse non potest, ut intrinsecus& fiirmissime junctum cum differentiis, 1ed tantum in men iste , in qua una esse potest, dummodo sundamentum in rebus esse ponamus ;eujusmodi esse habita ratione entis, ejusque disserentiarum ostendimus.
sed quomodoeumque haec se habeant, sive ens sit univocum habita ratione Dei & ereaturae, substantiae ,& aceidentis, sive secus ; sive distinguatur a differentiis, sive sine iis percipi possit, sive secus; parum in his definiendis momenti est ad summam Philosophiam, si modo omnes assentiantur, quod assentiri debent,& re se invictis eoacti rationibus assentiuntur, tam Deum, quam res creatas, tum rubstantiam, quam accidens esse verum ens, verique entis rationem, atque naturam participare. Nam inde consequens est, quaecumque in ens non habita ratione disserentiarum, etsi eodem tempore perciperentur, conveniunt, eadem indicta quatuor entium genera convenire, ex. caussa non posse simul esse,& non
esse, non exsistere sine sufficienti ratione, habere essentiam & attributa, & reliqua hujusmodi, quae hactenus de quolibet ente consecimus. Hie enim ontologiae finis est, hoc spectat, hoe quaerit, illa, quae in ens generatim inspectum eadunt, idemque omnibus specialibus tribuenda sunt, ex eadem mei abstracta idea entis desu cere ad principia ceteris omnibus Philosophiae partibus suppeditanda. Hoe igitur consecuti alia omnia, sine quibus id comparari potest, non quidem neglipimus, quod sua utilitate, ut levissime dicam, in acuendis ingeniis non carent, sed non tanti iacimus , quanti secerunt Aristotelaei , qui se totos hisce subtilitatibus dediderunt, non in disciplinis tantum generalibus, & abstractis, quod esset se. tendum, verum etiam in Physicis, de aliis omnibus, tametsi utilioribus, pa
103쪽
rum sollieiti . Illud vero unum, quod nos tradidimus ad di 'entias sensiecta compositis, Sc ad minus compostas a magis con mositis intrenossendas, utilius iis omnibus esse putamus. Si enim utile Philolintho est tenere, quid hui que rei conveniat, aut convenire possit, vel secus; illius' pias .vilde inter. est etiam cognoscere, quales differentiae simplices sint, quales compostae, vales minus, quales magis compositae. In eompositis enim primi gradux simplices , in compositis secundi compositae primi , & simplices. , & ita porro aliae in aliis reperiuntur. Verum haec. ad vivum resecare huius loci non est. Qiare ad alia quae sint Ontologiae magis propria; gradum faciemus. i
De nonnullis generalibus entium speciebus. CAPUT PRIMUM. Π
De substantia. accidentibus modis , deque vi re mutarionibus satus , actione, o pabsone atque relationibus. f. 33. Definitiones. SUbstantia est ens per se, sive est ens quod ut sit & exsistat non indiget alio ente , in quo sit tamquam interior & mutabili ipsius determinatio. Accidens sive modus est id quod indiget alioente, in quo reperiatur tamquam interior & mutabilis ipsius de
a. Accidens quatenus distinguitur a modo, est ens in alio abs lutum, ut vis motrix in corpore I modus est ens in alio relatis vum , uti figura; quae est relatio situs inter partes corporis. 3. Substantia duplex est, alia persecta, alia impersecta ; persecta, quae non solum non indiget alio ente, in quo sit tamquam interior & mutabilis illius determinatio , verum nec alio a quo creetur & conservetur; ita est solum ens a se , 93. Log. imperfecta autem, quae non indiget quidem alio ente, in quo dicta ratione sit, sed indiget eo, a quo creetur & conservetur: ita sunt corpora & animae. q. 34. Corollarium. Quare substantiae impersectae in hoc differunt ab accidentibus &modis , quod illae a solo ente a se tamquam a creatore & conse Vatore pendent, ut exsistant; haec vero non solum a Ino, verum etiam ab alio ente creato, ab illo tamquam a creatore & conser vatore; ab hoc tamquam ab eo, in quo creantur & conservantur.
104쪽
f. 33. Definitio. Substantiae imperfectae possunt mutare statum, & ab alio statu
ad alium transire, ut corpora transeunt a loco ad locum , animae ab alia ad aliam ideam. Vis autem est illa lassiciens & ultima ratio mutationis, qua posita statim sequitur mutatio in substantia nee ad obtinendam mutationem aliud requiritur. Quae vis ab alii; definitur continuatus mutandi statum conatus, qualis reperitur in gravi, quod deorsum cadere nititur,&inarcu tento, qui se explicare. a. Mutatio vero status Vel est actio , vel passio ; amo est mutatio status, cujus mutationis ratio continetur in subjecto, quod eum mutat ut cum corpus proiectum pergit moveri etiamsi a manu projiciente seiunctum sit. Passio vero est mutatio status, cujus mutationis ratio est extra subjectum, quod eum mutat; ut cum lapis a manu accipit vim, qua movetur, transit a statu non vis ad statum vis, & hujus transitus ratio est extra lapidem. f. 36. Definitiones. Relatio est id quod convenit rei non consideratae in se, sed comis Paratae cum alia; ut similitudo, aequalitas, convenientia & sint.
lia sunt relationes. a. Fundamentum relationis est ratio , cur una res ad altera in
reseratur; ut albedo est ratio, cur unus paries albus si alterius albi similis . 3. Duae res dicuntur correlata, cum relationis fundamentum qualiter in utraque reperitur, ut parietes dicuntur correlati, quia albedo est aequaliter in utroque. . Si vero sundamentum in uno ex relatis derivatur in aliud, ex. g. in creatore & creatura, in domino & servo, in patre &filio, in causa &effectu; illud dicitur subjectum relationis, a quo ratio relationis procedit, ut creator illud Vero terminus, in quem
eadem ratio derivatur, ut creatura.
f. 37. Definitiones. Relatio alia est essentialis saltem alicui ex rebus relatis, alia est accidentalis; prima est relatio, sine qua res esse non potest, ut corpora & animae non possunt exsistere sine relatione ad Deum, a quo creentur. Secunda est , qua utraque res relata carere potest quin perimatur ; ut quia tam potest exfistere primus paries albus sine secundo, quam secundus , sine primo, haec similitudinis relatici potest non esse sine parietum destructione. Φf. 3s. Definitiones.
Item relativa alia stat primi gradus, quae sunt relationes inter
105쪽
res absolutas; alia secundi, quae sunt relationes inter relativa primi; alia tertii quae sunt relationes inter relativa secundi, 3c ita procedendo. Ut duo numeri Io & s considerantur ut aliquid ab . solutum a Geometris. Modus quo Io continet s , est relativum primi gradus; si vero sint quatuor numeri Io, 3, 4, a, & dicamus modum, quo Io continet S , esse aequalem modo,quo 4 continet 1, quia Io continet I bis,& pariter continet a bis, relatio aequalitatis inter hos duos modos dicitur relativum secundi gradus. f. 39. Propositio. Id quod est relativum, per se proxime gigni, variari, aut corrumpi non potest, sed gigni, variari, aut corrumpi debet aliquod
absolutum, ex quo deinde relativum absque alio exsistat, varietur aut corrumpatur; ut similitudo inter duas res non potest per se generari, Variari, aut corrumpi; sed generantur, variantur, aut destruuntur ipsae res absolutae ex. g. duo parietes albi , vel aliquid absolutum in ipsis, scilicet albedo , ex quo deinceps absque alio exsistit, variatur, aut corrumpitur relatio similitudinis: Nam relationes sunt ipsaemet res absolutae, quatenus inter se comparantur. Ergo ipsae per se relationes gigni , mutari aut destrui nequeunt ;sed solum res absolutae ex quibus exsistunt. Confirmatur ex eo , quia si relationes ipsae per se ex. g. gigni possent, Deus posset similitudinem inter res prorsus dissimiles creare ; quod manifeste repugnat. Ergo &c. q. 4O. Propositio. Quando fundamentum relationis est aequaliter in utroque ex relatis, quae tunc correlata dicuntur f. 36. num. 3. relatio est prinprie in sola mente, non aliquid re ipsa , sed solum sundamentum re ipsa est. Nam id non est re ipsa, quod in alterutro ex relatis mutari potest sine ulla interna ipsius mutatione; nam si relatio in ipso foret, non posset mutari, quin ipsum relatum mutaretur, quia migraret ex. g. a statu relationis ad statum non relationis. Sed quando sundamentum relationis aequaliter est in utroque ex relatis , relatio in alterutro mutari potest, quin ipsum intrinsecus mutetur. Ergo Scc. Prob. min. potest mutari solum secundum ex relatis, aut ratio relationis solum in ipso , quia cum sit aequaliter in utroque, haec ratio in ipso est sine dependentia a primo. Mutato autem secundo aut ratione relationis in eodem, mutatur re latio etiam in primo, quia ratio debet esse in utroque; idque si ita ne ulla interna mutatione primi ex relatis. Ergo &e. Ita si sit sinius primus paries albus , non est in ipso relatio similitudinis; si
106쪽
etiam ponatur secundus albus, exsistit in primo relatio similitudini,
sine interna ipsius mutatione: Si tollatur secundus paries, aut albedo, in primo corrumpitur haec relatio sine aliqua interna primi mutatione. Ergo id argumento est similitudinem non esse re ipsa in primo pariete, sed tantum in mente nostra, quae alterum parietem cum altero conseri,& re ipsa esse solum ipsius fundamentum. g. 4 I. Propositio Si fundamentum relationix ab uno ex relatis re ipsa derivatur in aliud g 36 num. 4 relatio non est tantum in mente, sed re ipsa. Cum enim ratio relationis ab alio in aliud re ipsa proficiscatur, id evincit hunc ordinem alius ad aliud a sola proficisci natura, non a mente nostra, ut contingit in caussa, quae re ipsa ad effectum dirigitur. Objecta quae hic ab aliquibus asseruntur, alibi solvam , & huius propositionis sensum accuratiuς definiam 3. 218.et Ex his colligitur aliqua ex relatis posse relative mutari, quin intrinsecuς mutentur, si modo mutentur alia, ad quae reseruntur.*- 42. Propositio. His de relatione statutis redeo ad vim,& aio in silbstantia si- corporea sive spiritali non posse exsistere mutationes sta lux ipsas per se, sed debere in i x exsistere aliquod absolutum&permanens a quo mutationex originem ducant , quodque dicitur Vis Prob. Si mutati nes status exsisterent sine hoc absoluto & permanenti , quod dicitur vis, mutationes status possent gigni, variari,& corrumpi sine hoc abseluto & permanenti .. Atqui mutationex status ipsae per se gigni, variari , & corrumpi nequeunt. Ergo &cia Prob. min. Relationes ipis per se proxime gigni, Variari α corrumpi nequeunt g. 39; atqui mutationes statu; ipsae per se consideratae sine aliquo absoluto, a quo procedant, sunt purae relationes, ex. g. ita motu locali mutatio loci ipsa per se est pura ad diversiae loca relatio; in anima mutatio idearum est pura ad diversa objecta quae cognosicuntur, relatio. Ergo mutationes status ipsae per se gigni, variari, di corrumpi nequeunt, sed gigni, variari , & corrumpi debet albquod absolutum, a quo procedant, a. Confirmatur hac altera ratione. Si mutationes in rebus s rent sine aliquo absoluto & permanenti, forent sine sufficienti caus.
sa; atqui nihil est absque sufficienti caussa , 74- Log.. Ergo Scis
Prob. mai Cum in substantiae exsistit aliqua mutatio, nulla seret ratio, cur alia consequeretur; haec enim ratio non est nec in antecedenti mutatione , nec in consequenti ; non in consequen
ti, quia nondam est , & alioquin nihil esse potest suimetipsius
107쪽
caussa ε, I eo. Log. non in antegressa; quia cum Ipsa exsistit, non. dum eli consequens, atque ideo tunc causa ipsius non test, eo quod alia post aliam est; cum desinit exsistere, & alia successit, non potest esse alterius caussa, quia caussa eodem instanti, ac enectus, e stare debet. Ergo praeter mutationes quae successivae sunt, aliaeque post alias exsistunt , in substantia statum mutante debet esse ali. quod toto tempore mutationis permanens , quod sit caussa mutationis & dicitur vis., 43. Objectio Potest Deus efiicere solam mutationem in substantia absque ullavi; ex. g. motum in corpore sine ulla vi motrice. Ergo mutatio. nes status ipsae per se exstare possitnt sine aliquo absoluto & pedimanenti, a quo procedant. Prob. ant. Deus potest omnia iacere, utpote omnipotens. Ergo &c.
44. Responsio. Dist. Deus potest sacere omnia possibilia eo. impossibilia ne. Iam vero mutatio status ipsa per se exstare nequit ob duas allatas rationes, & quia ut pote aliquod pure relativum, capax non est ut proxime gignatur, & quia cum sit aliquod successivum, in aliquo permanenti quod sit illius caussa, rationem habere debet. f. 45. Instantia. Atqui non est impossibile, ut in substantia sit sola status mutatio absque alio; ergo nulla distinino. Prob. min. subc Non est impossibile ut Deus conservet substantiam in diversis salibus absque eo quod aliquid aliud gignat, quod sit mutationis statuum proxima caussa, ex. g. potest conservare co rus in pluribus locis, quin
eodem in corpore gignat motricem vim , quae tamquam proxima caussa hanc locorum mutationem essiciat. Ergo &c. Prob. ant. Non
est impossibile ut Deus conservet substantiam in eodem statu, quin aliquid aliud efficiat, quod conservationis & durationis in uno &eodem statu si proxima caussa; veri g. corpus in uno loco. Ergoa pari non est impossibile &e., Q. Responsio. Disae conseq. si conservatio in diversis statibus penderet a conservatione substantiae, uti pendet conservatio in eodem statu co. si non penderet ne. Nam est discrimen inter unum statum & plures diversos, quod cum substantia aliquo in statu necessario esse debeat, saltem in uno creetur a Deo & conservetur opus est, ut corpus saltem in uno loco esse debet. Non autem substantia necessario esse debet in pluribus statibus & ab uno ad plures transire, ut corpus
108쪽
necessario esse non debet in pluribus locis. Iam vero ut in suta, stantia nihil novi sit, sed tantum id, quod cum ea necessario copulatum est, nihil novi requiritur, sed tantum ejusdem conservatio substantiae . Ut autem quidpiam novi sit, quod antea in substantia
non erat, quodque cum substantia necessario copulatum non est,
praeter substantiam & eiusdem conservationem desideratur aliquid aliud, quod ad substantiam accedens illius novi sit caussa. At cum substantia transiit ab alio ad alios status, semper aliquid novi in ea est;&cum substantia ii diversi status necessario conjuncti non sunt. Ergo Deus substantiam in pluribus, uti corpus in pluribus locis, contervare non potest absque eo quod vim quae sit aliqud absolutum& permanens, quaeque mutationis statuum sit proxima caussa, in substantia gignat. - 47. Instantia
Atqui mutatio mutat o status potest esse necessario connexa cum rubstantia. Ergo si ob allatam rationem potest Deus absque alio conservare substantiam in uno statu , etiam potest in pluribus. Prob. min. subc Fieri potest ut vis non sit accidenta lis, sed essentialis & ideo necessario connexa cum substantia crea ta . Ergo &c. f. 48. Responsio. Dist. Fieri potest &e. si contrarium evidenti ratione non se deatur co. aliter ne. Tametsi Leibnitius & Wolphius doceant vim esse proprium substantiae caracterem atque idcirco ab illa inseparabilem; tamen evidenti ratione contrarium probatur quod pertinet ad animas atque ad corpora . Cum enim tam animae quam
corpora sint ipsa per se indifferentia ut illae migrent sive ab hac idea ad has, sive ad illas alias, & corpora sive ab hoc loco versus hunc alium dextrorsum , sive ab hoc versus alterum sinistrorsum, vis quoque si foret essentialis & cum substantia necessario com juncta, foret indifferens ad hoste diversos status, qui, simit esse non queunt. Quod si ita esset, vis essentialis non seret Vera vis, quia ut pote indifferens , non esset ultima ratio & caussa mutationis,
qua posita statim mutatio absque alio sequitur l. 33, sed haberet
opus aliquo alio , unde ad tales mutationes ex pluribus quae esse possunt, gignendas, determinaretur, quodque foret vera Vis. Ergo in substantia creata vis essentialis admitti non potest. f. 49. Instantia. Vis essentialis foret vera vis, etiamsi haberet opus alio, a quo determinaretur. Ergo &c. Prob. ant. Hoc aliud, quo haberet opus,
109쪽
hon foret vera vis, sed sola modificatio sive determinatio vis essentialis, ut 'ait Wolphius. Ergo &c. *- SQ. . Responsio. Dist. Hoc aliud non foret vera vis, si illa modificatio posset esse aliquod pure relativum co. si deberet esse aliquod absolutum &permanens, & substantiae jam persectae accedens ne. Cum enim prura relatio per se proxime gigni nequeat f. 39. nec illa modificatio in substantia creata, denuo si sit, aliquid pure relativum esse potest: Ergo debet esse aliquod absolutum & permanens, &simul caussa determinatae statuum mutationis. Quid illi deest ad cum finem, ut sit
vera Vis, quae sit caussa mutationum, atque ut Leibnitiana vis stib- stantialis, tamquam nihil efficiens & efficere potens, explodatur Z,
In contemplatione entis, & eorum , quae in omne sere entium genus conveniunt, pro hujus aetatis Philosophorum genio nimium diu versati sumus, pro dignitate vero rei, & utilitate, quae inde ad omnes artes , ac disciplinas latissime manat, nimium presse, ac tenuiter . Quamobrem ab hac altissima ,& maxime generali rerum consideratione descendamus ad alias, quae sint quidem generales & ipsae, sed non ita, ac superiores, quas hactenus contemplati sumus, late pateant. Qua in re optimo sane eonsilio ab Aristotele , ejusque sectatoribus factum est, ut omnia, quae in rerum universitate esse possunt, ad
certas quasdam , ac definitas elasses redigerent, & quid cuique classi generatim conveniret, sedulo inquirerent. Quid enim ad finem totius Ontologiae , quae omnibus quibuscumque disciplinis suppeditare principia sibi propositum habet, accommodatius excogitari poterat, quam hujusmodi classes in ontologiam inducere, ad quas alia omnia , quae alicui scientiae subjecta materies esse possunt, reserrentur λ Hoc enim pacio iis , qui animum ad quamcumque iacultatem appellunt , in promtu est , unde ad id, quod aggrediuntur, penitius intelligendum, potissimum luminis hauriant. Verum tamen est, quod illa celebris in decem classes divisio non potest omnibus satisfacere . Sed ad summam Philosophiam
in optima divisione non tantum momenti est, ut in eadem ad examen revocanda immorari operae pretium existimem . Quamobrem numerum decem classium, quae ab Aristotelaeis c. itegoriae, sive praedicamenta dicuntur, retineo, &missis omnibus illis spinoss, iisdemque inutilibus disputationibus, quas Peripateticae scholae circa praedicamenta generatim inspecta instituerunt, hoc capite accessi ad primam illarum classium, quae substantia appellatur , & ad secundam , quae est accidens , & ad alias , quae eum iis copulatae sunt. Ut vero hic aliqua ex distis enucleatius declarem , sumo initium a definitione subjecti, cujus nomine intelligo ens, in quo intrinsecus inest aliud, quod ab eo. dem abesse potest, quin ens, quod dicitur subjectum, intereat. Ita corpus quod- eumque cauens sub sensus subjectum est , quod sine interitu corporis motus, qui in illo intrinsecus inest, abscedere potest. Quamobrem natura subje-m duo postulat, alterum , ut in se recipiat aliud ens , tamquam internam
determinationem ' alterum , ut permanere possit, & simul hoc aliud amittere.
z. Quo explicato facile intelligemus, quid sit esse per se quidve substantia,
110쪽
quae tamquam ens per se intelligitur. Substantia scilicet-est quae ut possit
exsistere . alio en te opus non habet, in quo tamquam in subjecto permaneat ., cujusmodi sunt Deus , eorpora, & animae, sive spiritus. Accidetis autem sive ens in alio est id, quod ut exsistat, esse debet in alio eo te, in quo tamquam in subiecto intrinsecus insit, ita ut sine interitu ejusdem possit abesse. Ut sunt ideae in spiritibus, vires motrices in corporibus . q. Verum tamen est, quod substantia, sive illud per se signifieationem iula stii moram , quam nos attribuimus, habere potest , si quis scilicet ita a cim, velit , ut non modo non habeat opus alio ente tamquam subjecto in
tuo insit, vertim nec. tamquam caussa , a qua perpetuo conservetur, ne in i lis hilum abeat. Hoc enim ens, quod ut exsigere queat, atque ut exsistere per
severet ab alio nullo extrinsecus pendet , persectiori quodam modo et se per se intelligitur, & ab ente, quod in alio inest, differre , quam si exiscludat quidem subjectum , in quo esse opus habeat , non autem ens, a quo
constanter emanet. Hoc autem pacto si acciperetur substantia , soli enti a se hoc nomen esset attribuendum. Nam cetera omnia, quae ab alio sunt , nisi a Deo perpetuo conservata, & quodammodo in eodem innixa , durare non pota sunt, ut suo loco nitemur efficere . Verum ut expromam quid sentio , congruenter, opinor, naturae rerum in Philosophia se gerunt , qui rebus diversiis, praesertim ubi differentia insignis est, diversa nomina imponunt. Nam ut natura comparatum est, ut ideae & res eaedem ab iisdem exhibitae vocibus efferrenis tur , ita verum est inter quas discrimen, praesertim si magnum sit, intercedit, eas aliis aliisque vocabulis proponi. Hoc constituto nemo non videt multum interesse inter modum, quo exstant accidentia, ut motus, interque illum , quo exsistunt , quae passim substantiae appellantur, uti corpora , nec non inter il- Ium , quo ens a se . Nam accidens ut permanere queat, non solum opus habet ente a se , a quo conservetur , verum etiam ente ab alio , in quo tamquam in subjecto inhaereat. Quae vero substantiae appellantur, uti corpora, solum indigent alio ente, a quo pertemo conserventur tantum abest, ut sit jectum in quo sint, requirant, ut in alio, tamquam in subjecto, nullo modo
esse possint. Unde latum inter haec, & accidentia discrimen esset, tametsi, ut Peripatetici volunt, summa Dei potentia fieri posset, ut accidentia ipsa per se interdum exstarent. Quod quale sit, postea videbimas. Denique ens a se hoc ipso , quia est a se, nullo omnino alio ente indigere intelligitur, in quo insit, aut a quo conservetur. Retento igitur nomine accidentis , quo sgnificamus ea , quae primi generis sunt, aliud vocabulum excogitandum est , cui subjecta sit notio eorum, quae secundi generis , & aliud, quo notio entis tertii, scilicet unius entis a te. Sed cum huic enti a se cum spiritibus creatis, atque corporibus id conveniat , quod utrumque genus non requirit aliud ens
in quo tamquam in subje lo sit, immo ptorius respuit; hinc Philosophorum est primo fabricari vocabulum , quo illud utrique substantiarum generi commune significent, tum eidem apponere alia duo , quibus differentiae exprimantur. In hoc enim vel in primis posta est ars fabricandorum in Philosopitia nominum. Nam cum Philosophi in eo toti sint ut quae quam arctissime copulata sunt, dc aliis prope unum videntur , ea cogitati one discernant , & in pluribus rebus quod commune cit, quodque proprium singularum disipiciant; vocabula quoque ad eadem exprimenda accommodata, scilicet unum