장음표시 사용
81쪽
1. Deinde unitas est idem, ac ens ς nam in ente , ut simplici, plura noa sunt, sed quod est negativum, non potest cile idem, ac ens; s uni enim coniseraria ens, ac negativum . Emo ut unit . Possit esse idem ac ens , sive ut eum stholasticis loquar, identificata cum ente, aliquod positivum esse debet. Num. Φ. Responsum. Sunt aliae plures apud Μastrium otiones in Met. Di . V. Quaest. In .art. I, quibus Suaresit, Arriagae , AVersae aliorumque Philolophorum a nobiuadoptatam, sed ad nostra principia exactam sententiam impiis t. Sed ea, hie proponere vetant mathematicae mei di lςges, quas nobis fiximus, propterea. quod ad easdem non dicam solvendas , verum etiam satis intelligendas neces.saria Principia , ac sandamenta adhuc posita non fuerunt. Quamobrem intrigeum nobis de iis alium in locum servamus, dc interea duabus propostis satisfacimus. Ac ut ordiamur a prima, concedo quidem ens posse exsistere tum in una tantum re, tum in pluribus . Sed nego illud ens , quod exsistit tum in uno , tum in pluribus , an se non includere , & absque alio ob id solum. quod ens est, non continere divisionis plurium partium negationem. Nam alia est divisio resolutionis , alia compositionis. Divisio resolutionis est resolutio rei in partes, quibus intrinsecus constat: ut substantiam partimur in ens,& per se , ex quibus duobus tamquam internis partibus substantia coalescit. f. Log. 16J.Divisio autem compositionis est conjunctio generis eum suis differentiis; ut eum substantia copulatur vel cum dicterentia spiritalitatis,& fit anima, vel cum disserentia corporei ratis, & fit corpus . Unde' haec divisio potius .compositio est; non divisio, quemadmodum a Philosophis fingitur, qui eatenus illam hoc nomine donant, quatenus ea fieri intelligunt ut genus in suas species dividatur I 65. Log. a. Hoe constituto cum ens in pluribus V. g. in substantia spiritali , & ineorporea ponitur, accipit quidem divisionem compositionis, quia eum suis differentiis ad plures formandas entium species copulatur. Sed non accipit ullam divisionem resolutionis in partes diversas ex quibus intrinsecus componatur. Quare intrinsecus manet idem, quod antea ; nec ex eo quod ens in corpore reperiatur, ratio entis in illo exsistentis in partes diversas re lui potest. Quamobrem tenemus ens ipsum per se absque alio positivo,& ob id solum quod ens est , continere negationem partium diversarum , & divisonis in partes. q. Nee enim officit, quod secundo loco objectum est, negativum reipsa idem esse nequire, ac ens , & positivum. Do enim optionem Μastrio , ct veliquis seolisticae Scholae Astipulatoribus, eligendi utram velint de duabus sententiis, quae eirca nefationes in gymnasiis Philosophorum obtinent, an negationes snt proprie non solum in substantia cognoscente, verum etiam aliis in rebus , an vero si proprie loqui velimus , sint in mente tantummodo , alibi autem non reperiatur nisi landamentum , & ratio , qua mens negationem inter duas
res ponat , atque percipiat . Sed quodcumque ex hisce duobus velint , contra eosdem suturum est . Si enim primum , ut illius scholae dogmata postulant, admittere coguntur aliquod negativum in aliquo positivo proxime inesse ' quod negativum ipsum per se esse non potest . Nisi velint processum in inses tum qui repugnat, inducere in negativis ita ut aliud in alio inhaereat, quin umquam perveniamus ad illud ultimum, quod proxime in positivo sit.
Praeterquamquod hoc etiam processu actussci aliquod ex iisdem negativis inposi. Diuitiam by Coos le
82쪽
positivo proxime situm esse iis argumentis conficere possumus, quibus esiam in anfinita serie entium ab alio aliquod eorum proXime ab ente a se proficisci ostendimus h ps.&-est, quid ni negationem partium diverias arum, ae divisionis in partes collocare poterimus proxime in i plbinet ente& revera collocabimus, si per se solum , ut Oilendimus , ejus negationis reci-plandae sit capax λή. Sin autem secundum quod nobis probatur 2I. nullius roboris est obiajectum argumentum. Siquidem ex hac altera sententia in ente nullum proprie negativum est, nec ideo debet idem re ipsa fieri, ac ens , sed ipsuin ens ob id ipsum , quod est, est landamentum , & ratio. cura substantia intelligente percipiatur omnem in partes diversas divisionem,& ex diversis compositionem respuere , sive ut propriis verbis utamur , haec in illo esse non posse. Verius autem, immo certum esse videtur & ob rationem in objecto allatam , & ob alias etiam, quas insta proponemus, in mentibus solum proprie exsistere negativa , in aliis autem rebus solum esse rationem , & sundamentum eadem percipiendi .
Num. s. Animadversio. Immo alia etiam multa , quae substantia cognitionis expers tamquam pro pria sibi adscivit, substantiae intelligenti restituere conabimur. Nain aliis Philalosophis annuentibus, aliis conniventibus factum est , ut illa veterem huju- possessionem depasceretur, sibique ustirparet, aut saltem in societatem possessionis ex semisse ascribi vellet. Quo magno cum damno totius Philosophiae ingens utriusque finium confuso orta est. Hinc enim jurgia. & lites, quae ad. uuc componi non potuerunt; hinc confuso in ut ii versam Philosophiam manavit is Atque utinam in me tantum esset lacultatis, ut tamquam honorarius arbiter fisnes regere πssime voluntas certe non deerit, ac nitar terminos restituere, quo,
natura pepigit. Ac Philosophi Recentiores, quibus haec subhorrida videntur tae quo mimo ferre debent , ut ad has subtiles quaestiones aliquando excurra oratio, & magnae utilitatis spe moles iam lectionis relevare . Animo revol, vant , quantum boni universae Physicae attulerint Cartesius , ejusque Sectatores qui multas animae sensationes , quae in corporum ditionem invaserant , intra. Mos limites compulerunt . Hinc enim magna qualitatum occultarum , atque Ialentium turba, quae densissimas corporum naturae tenebras offuderat , conti
nuo dissipata est. Hinc quid in corporibus esset frigus , & calor, quid aia perum , & laeve, quid durum, & molle, quid lux , quid color , quid sapor,
quid aliae innumerabiles qualitates, quae antea mysteria quaedam occulta putabantur , facile intellectum est. Hinc proprietates corporum ad valde paucas extensionis soliditatis , figurae, configurationis, attractionis, inertiae, motus, atque impetus redactae sunt, quibus innumerabilia eorum phaenomena quam clarissime explicata suerunt. Iam vero repurgata scientia corporum ab iis qualitatibus, quae ab animae parte inferiore, sive a facultate sentiendi aliquid simul ac corpora ad externos sensus appellunt, in corpora invaserant : id quod esse non paucorum sontem errorum in Logica docuimus 337. restat repurganda scientia omnium entium ab iis qualitatibus, quae ab animae parte superiore, sive a facultate attendendi, & reflectendi ad sensationes, quemadmodum , 33 p. Logicae declarauimus, in omne entium genus migrarunt. In quo majorem etiam
fructum laborum sperare licet. Quanto enim scicntia omnium entium latius manat
83쪽
cat scientia corporum , tanto latius errores in illam indum serpserunt, tantoque utilior medicina sutura est. Quot tenebras, Deus bonet a rebus omnibus dissipandas, quantam idearum claritatem , & evidentiam in omnium entium cognitione acquirendam praevideo, si rejecta immani copia qualitatum mentis , quae diutina contemplatione , & attentionis ad easdem res defixione factum est, ut rebus ipsis affixae crederentur, qualitates omnium entium ad multo pauci res, easque solum , quas natura vult, reducamus , & earum adminiculo omnia propemodum explicare contendamus λ Exemplo sit haec ipsa unitas entis , de qua modo disseruimus . Intellecta enim, ut a nobis explicata est, magna in i ce versatur, nec ullas menti tenebras oflandit. Aliud enim nihil est re ipsa ni si ipsum mel ens simplicissimum , quatenus id ipsum, quod ens est, a nobis coognoscitur reipuere , & negare compositionem diversarum partium , & in easdem divisionem, eamque negationem in mente solum proprie exsistere , & in ente dumtaxat reperiri rationem, fundamentum , & polubilitatem ejusdem percipiendae . eamque rationem , fundamentum , & polubilitatem non esse nae ipsum. met ens. Quo patet in entis cognitione, & ejus unitate rem semper ad idemens revolvi, ut ejus simplicissima natura desiderat. Quod si e contrario velis unitatem esse aliquod negativum in ente exsistens , incidis in eam difficultatem, quod negativum idem, ac politivum, re ipsa fiat , vel si malis eam esse posistivum aliquod ab emis politivo diversum , majorem plagam accipis ; induciscnim . rem , quae necessaria non est, cujusque ideam nullam habes , nec alteri quid sit hoc positivit m a positivo entis alienum explicare potes. Praeterquamquod in simplicissima entis natura compositionem aliquam diversorum fingis . Sed de his hactenus in praesenti ' nam in posterum planum laciam in quam multis idem usu veniat. Num. L . . Definiti Nunc redeo in viam , & aio ex his , quae hie Sc supra de unitate disputavi, etiam colligi definitiones unitatis per se,& per accidens, de quibus tanta luctatio est inter Peripateticos; & in quarum usu , atque ad rem praesen intem applicatione tanta ambiguitas, tantaeque tenebrae sunt. Scilicet unitas per se est absoluta δc in omni statu impossibilitas divisionis in quascumque partes Ita est unitas essentialium animae. Unitas per accidens est impossibilitas divisonis in partes, sed conditionata , nimirum sub ea conditione , ut maneat idem ens, quod antea . Ita homo est unum tantummodo per accidens ς sub hac enim conditione ut maneat homo, sive ens compositum ex anima, & coris pore, haec duo conjuncta persistant necesse est . Alterum tamen ab altero diis velli potest, quin aliquid destruatur . Haec unitas idcirco vocatur per accidens, quia fit ex accidentibus, v. g. ex partium conjunctione, quae abesse queat, quominus conjuncta corrumpantur .
a. Sed sit proprie loqui velimus, haee non est proprie unitas: nam id quod est proprie unum , pluralitatem excludit ; sed haec unitas non excludit pluralitatem ; nam res hoc pacto una absolute in partes dividi potost; ergo illius itas propria non est . Num. 7. Animadversio. At haec non placebunt Peripateticis, ut quae ab eorum principiis nimium abhorrent, & maximum piaculum credent negare hominem esse unum per se. Sed hic rursus repeto quae in simili materie de essentiis 8ς. num. I. &2.
84쪽
universe in Logica circa definitiones I 68. adverti res omnino diversas diversis. vocabulis esse donandas: unitatem quae in essentia primaria observatur, multo majorem esse unitate, quae in secundaria, & accidentali est immo illam solam esse proprie unam , ex qua per divisionem plura exsistere nequeunt , non auiatem hanc ob contrariam rationem num. 7. Cum autem apud Aristoteleos uni. tas per i e si unitas propria , nonne hinc sequitur solum essentiae primariae unitatem esse unitatem per se , & propriam, alias vero unitates esse per aciscidens & improprias , ut quae abestia queant salvis iis , quae si naui copulata suerunt λ In quo non video , cur mirum videri dei at hominem esisse unum per accidens, cum apud omnes certum,& exploratum sit conjunctionem animae, & corporis, &, salvis copulatis, posse discindi,& talem esse aecidentium naturam . Ceterum Peripatetici suas definitiones , quae sere numis quam usui sunt, per me retineant licet, dummodo δc mihi per eos liceat se- . qui meas, quae, verbo abst invidia, nihil non in superioribus clare explicatum continent, & s ad usum deducantur, multarum saecundae veritatum deprehenisduntur Io 8. num. 8. Log.
Num. 8. Objectio & Responsio. Verum objicit Μastrius loco supra citato unitatem suscipere magis, & mi. nus , sive intendi, & remitti, augeri, & minui; nam in aliquibus rebus, ut
in anima, est unitas primaria, & per se, in aliis autem, ut in corpore viovente , est unitas tantum per accidens multo minor unitate per se : negativum autem nec augeri, nec minui posse , cum negatio posita si in indivisi. bili particula non .et. Sed hoe objectum sacile solvi potest principio , quod sum expositurus , quodque ita se habet. Si plura snt, quorum aliud in alio contineatur , qui
aifirmat id quod est plus, & aliud continet, affirmat etiam minus in alio conis tentum : at qui affirmat minus, non idcirco etiam affirmat majus. Nam ex. catissa si habeo Ioo nummos aureos, habeo quoque Io , qui continentur in Ioo; at si habeo Io, non idcirco habeo etiam IC . E contrario res accidit in negatione. Si negatur plus, non ideo negatur minus I at si negatur minus, negatur etiam plus; ut si non habeo Ioo , non ideo consequens est me nee habere Io ; at si non habeo Io, multo minus habeo Icio. Ex quibus intelligere licet illud, quod negat minorem partium compositionem , latenter & implicite negare majorem, quae primam complectitur . Qilare cum negat Μa
strius negativum posse suscipere magis , & minus , id quidem dandum homini est, si negationem unius de alio quod ad eadem Omnia augeri, aut minui
non posse velit. Non tamen concedendum negationem aliam alia quantum ad res negatas non posse intendi,&remitti, quatenus in una re pauciora negantur,
in alia plura. Ut enim convenientia, in qua posita est affrmatio, fugeri potest , quia duabus in rebus plura vel pauciora esse possunt, in quibus inter il-as conveniat; ita non convenientia, sive discrepantia , in qua negatio sita est,ntendi potest , quod in pluribus , vel pauci citibus qualitatibus aliud ab alio
discrepare potest. Hoc pacto augetur etiam unitas entium , quatenus aliqua nec admittunt divisionem in partes , quae a pluribus diversis idcis exhibeantur , uti ens; alia hanc divisionem recipiunt, sed non in partes quae aut seorsim exsistant, aut quarum altera ut subitantia permaneat , altera ut accidens
corrumpatur, uti est Deus: alia vero & primam divisonem ,& alteram accidentis
85쪽
eis a substantia suscipiunt, non tamen in partes , quae seorsim exsistant : uti animae , & corpuscula primitiva f. I 8. 2 o. alia denique omnium divisionum
quas hactenus enumeravimus, capacia sunt, non tamen divisionis partium diversarum quae primariam illorum essentiam constituunt, uti sunt corpora , quae ex corpusculis primitivis coalescunt. a. Quod vero ait Μastrius ibidem unitatem esse aliquam persectionem enis ris , ideoque non posse in puro negativo consistere , id quale sit infra videbumus , cum de persectione disseremus. Num. 9. Propositio. Quoniam vero disputavimus de entium unitate, locus hie postulare videtur, ut etiam de distinctione tractemus. Nam ut est commune Philosophorum es, fatum , opposita contra se , sive ut magis latine loquamur , e regione posita magis elucescunt . Hic autem de distinctionibus tractatus intricatissimum pro secto negotium est , Sc in eo quingentis abhinc annis Thomisticae, atque Scotisticae scholae Sectatores versati sunt, quin umquam res convenire potuerit. Post tantas contentiones ego quod potero, exsequar, ut res componam, Vel si
id minus sacere possim ingeniis partium & scholarum studio abreptis, studium tamen meum iis probem, qui nulli sectae , nullique magistro addicti, solo v ritatis amore ducuntur , optimum quodque ex omnibus seligere amant , & siquid ab aliquo verius sibi proponatur, mutare sententiam non damno, & deindecori , sed lucio , & gloriae ducunt. 2. Hoc igitur totius disputationis pono sundamentum: Distinctiones entium proprie non esse nisi in mente , sive substantia cognoscente ; in rebus autem et se tantummodo sundamentum aliam ab alia distinguendi. Quid enim est aliud ab alio esse distinctum nisi unum non esse aliud Z negationes autem proprie
sunt tantum in mente num. 4. quae unam rem in alia non esse percipit, ejus
que perceptionis sundamentum, atque rationem petit ab ipsis rebus ; quia scilicet una earum talis ipsa in se est, & altera talis pariter est , idcirco alteriam in altera non inesse cognoscit . Ut quia tales, ac tales sunt natura corporis ,& cognitionis , idcirco mens cognoscit unum in altero non inesse . Saltem illud dari necesse est , quemadmodum aliam esse naturam lucis, caloris , frigoris,& aliarum qualitatum sensibilium quatenus in corporibus sunt , aliam cum in
anima , Physici Recentiores ostenderunt , ita etiam aliam esse naturam negationis in mente, aliam in rebus: in mente videlicet esse perceptionem non convenientiae inter aliqua duo , in rebus autem reperiri tamquam ens sive tam
quam iandamentum eas percipiendi. Igitur liquet distinctionem proprie reperiri in cognoscente substantia, & in rebus esse tantummodo distinguendi sun
Num. I . Propositio. Hoc constituto in rebus non exs stere nisi sundamentum , sive rationem , ac
possibilitatem distinguendi res alias ab aliis , qtuaerendum est , in quot rebus hujusmodi sun lamentum exsistat , 3c quotuplex sit. Dico igitur fundamentum esse re ipsa distinguendi, r. aliam ab alia substantia; 2. modum unius substantiae a modo alterius; g. scibilantiam , modo ipsius; 4. modum substantiae ab alio modo ejusdem , qui sine illo in substantia permanere possit. s. genera a disserentiis essentialibus primariis. duod ad primum attinet, res per se clara est. Substantia si quidem est id, quod per se exsistit. Duo vero quae per se exsistunt,
86쪽
Τdem omnino esse non possunt; sive rationem nostro intellectui praebent perci dpiendi unum non esse aliud. Sunt enim duae persectae, discretaeque unitates. 2. Propter divertas autem substantias quibus inhaerent modi, fit , ut modust unius substantiae sundamentum mihi suppeditet distinguendi ejusdem a modo alius substantiae . Quod erat alterum . 3. Quod vero substantia esse possit sine aliquo definito modo, v. g. eorpus sne motu , dc unus substantiae modus possit esse sine altero ' ex. cau. fidum rotunda in aliquo corpore sine motu, & motus sine figura rotunda ' hine suis mitur ratio haec inter se distinguendi. Q. E. q. , & 4. 4. Μaxima difficultas est in fundamento differentiarum , 3c generum ; nam cum haec ita inter ipsa copulata sint, ut nec genus tolli queat, quin etiam differentiae in nihilum abeant, nec differentiae, quin genus '. ab eo, quod aliud sine aliis exsistere possit , haud peti quit iundamentum eorumdem secerinnendorum . Quamobrem alio confugiendum est . Ac primum dico , priusquam genus,& aliqua differentia simul exsisterent, potuisse genus illud cum aliis dinferentiis conjunai II. v. g substantia, sive esse per se, potuit vere copulari tum eum differentia spiritalitatis, sive facultate cognoscendi, tum cum differentia corporis, sive cum facultate loci occupandi. Non enim minus exsistit per se aut spiritus, quam corpus, aut corpus, quam spiritus. Cum igitur substantia iungi p)ia sit cum differentiis contrariis,& quarum una non est idem ac altera, sundamen istum alicujus diversitatis, & distinctionis inter substantiam, & spiritalitatem ire substantia spiritali esse debet. Aliter enim si re ipsa nullum distinmonis ianda. mentum exstaret, sed serent omnino, Sc penitus idem, ubicumque esset substantia, esset etiam spiritalis,& ubicumque spiritalis, esset etiam substantiar quo rum primum verum non est ; corpus enim est substantia , sed non spiritalis:
nam facultate cognoscendi caret.
Ergo inter genera , & differentias essentiales primarias , v. g. inter substantiam, S spiritalitatem in substantia spiritali, re ipsa iundamentum est distinguendi .
s. Deinde verae sunt utraeque sequentes propositiones , quarum altera alte ram negat. attinet ad subsantiam , spiritus est similis ereporis - quod at- sinet ad spiritalitatem , Distius non es semuli eorporis . Re etenim vera etiam
eorpus exsistit per se, uti spiritus , in quo genus positum est; non autem faculistatem habet cognoscendi , uti spiritus, in quo differentia statuitur. Atqui menx etsi ponat in rebus ipsam similitudinem,& dissimilitudinem, quod quale sit, in- Da videbimus; tamen fundamentum , atque possibilitatem similitudinis haud p Nere potest. Nam praeterquamquod possibilitates ab ipsis rei essentialibus proficiscuntur 87. & seq. Log. si mens poneret non solum similitudines , &dissimilitudines, verum etiam fundamentum & possibilitatem earumdem ; posset similitudinis sundamentum ponere in quibuscumque vel diversis rebus , & dissimilitudinis in quibuscumque vel iisdem . Quod plane repugnat; non enim in mente mea situm est , cur quantum ad animam Petrus intelligi possit Paulos milis, lapidi dissimili x : sed ratio in ipsa Petri essentia est , a qua possibilitates omnes proficiscuntur.
Igitur si genus, & differentia, uti substantia, & spiritalis, sunt di Uersarum relationum & propositionum , quae contradictoriae sunt, landamentum, liquido patet in iisdem esse quoque iundamentum distinctionis, sive percipiendi unum
87쪽
s. Negiae δxeris totum tundamentum esse in mente mea , quae vi abstra. liendi idest percipiendi , quae arctissime conjuncta sunt, aliud absque alio υII 2. Log. & sequen. , in substantia spiritali percipit tantum esse per se sine spiritalitate, tametsi quid unum & idem sint. Nam cur mens possit intellugere substantiam absque spiritalitate, non ab eadem mente pendet , sed a nae, tura rei, unde JUssibilitates eruuntur. Quod ni ita foret, posset mens etiam intelligere ens sine ente, unum sine uno' quod repupnat. Ergo etiam a nat
ra rei ratio petenda est, cur percipere queat allucr ab alio distinctum . Igi. ur fundamentum distinctionis est in ipsis rebus, scilicet generibus , atque su santiis primitivis. In hoc enim posita est tertia ratio, qua id quod asserimus,
eonfirmamus. Etenim eum duae sint in nostra mente facultates, altera intelli-δendi, altera volendi quod cognitum est, res extra mentem positas ab eadem antelligi, aut appeti, sive amari sunt modi rerum non quidem interni , aut
absoluti , uti est impetus, & motus in corpore, sed externi, & relativi; posse vero intelligi, aut appeti sunt attributa ab ipsis mei rebus prosecta . Quod iisdem rationibus innititur, quibus 87. & seq. Log. quaslibet possibiliates a rerum essentia proficisci generatim proGavimus. Cur igitur alia res ab alia, uti substantia a spiritali, & quodlibet genus a sua differentia primaria disti
Mi Possit, a rei natura petendum est, non a mente solum, quemadmodum cur lignum possit ab igne comburi, metallum autem liquefieri, non ab igne, quὶ idem est in utroque effectu, sed a natura eaque diversa lignorum, & metali rum. Possibilitas autem distinguendi in ipsismet rebus idem est, ac ianda memtum, & ratio interna distinguendi. Igitur fundamentum , & ratio distinguendi Lenera a dii erentiis primariis in ipsis rebus positum est. Num. Ir. Objectio. At enim si haee ita se haberent, rueret distinctio omnium sententia Philos phorum probata distinctionis realis a distinctione virtuali, sive rationis. Disti ctionem realem vocant, quae in ipsis rebus actu inest, antequam mens de illa cogitet, aut etiamsi nulla seret mens, quae de eadem cogitare posset. Ita Pompejus a Caesare distinctus est . Uirtualem autem, quae in mente tantum exsistit duo distinguente, quae reipsa sunt unum, cujus tamen fundamentum est in ipsis rebus. Poenos enim omnis distinctio est virtualis. Sed a communi Philosophorum sententia discedendum non est. Labat igitur totum id, quod modo probare contendimus.
yπum si ratio sitffragerue, nemini religio esse debet quam tumuis probatas opiniones deserere. Nam in Philosophia, quae certitudinem, & evidentiam re, quirit, non auctoritate opinantium , sed gravitate rationum sententias pondein mus . Ratio autem ab eo petita, quod negationes proprie sint tantum in ςnte , rebus autem affixum non fit nisi landamentum , & possibilitas negationum c Enoscendarum, mihi tanti esse videtur, ut numero, & auctoritate contradicentium me non oppressum iri confidam. uamquam & illos omnes Phi-Hsephos, eosque gravissimos, qui relationes identitatis, similitudinis, dissimili. inis, atque smiles non ipsis in rebus esse, sed tantum in mente cognoscente Rrbitrδntur , qua de re disputabimus infra , a me stare jure ac merito existi- ψ mobrem etsi verbis dissentiant , re tamen vera si secum eonstare Vςlint, ut dictas relationes a rebus , quibus ab imaginatione Philosophantium. fictae fuerant , ad mentem traduxere , distinctionum etiam landamentum iarebus
88쪽
rebus esse , non autem ipsas distinctiones, sed eas proprias esse mentis consentire debuerunt. Sed de hoc pariter infra. 2. Nunc si quis amet retineri consueta scholae vocabula distin monis realis 3e virtualis, sive per mentem, ei satisfaciam, tamen aliquantum mutata sonificatione. Cum itaque sundamentum distin monis in ipsis rebus aliud non sit, nisi possibilitas, qua duo a mente distinoui, live cognoici unum non esse aliud pos. sunt ; haec possibilitas erit vel proxima , cum ad obtinendum ejus actum sive distin ionem nihil aliud deest, nisi applicatio mentis ad rem ita, ut simul aemens ad eam se converterit, hanc possibilitatem proximam inveniat, & unum ab alio secernere possit ; vel remota , cum ad obtinendam hanc distinctionem quidpiam aliud deest , quod in rebus non est, sed a mente fieri debet . Quas duas partes exemplis perspicuas sectam . Mens primo se convertat ad substantiam, statim invenit duo, quorum unum cognoscit non esse aliud, scilicet esse quod est genus, & per se, quod est differentia uamobrem invenit in substantia proximam pomibilitatem duo distinguendi, nec ad hanc distinctionem opus est, ut aliquid ipsa suppleat quod in rebus non sit, quemadmodum opus est si adens se convertat ; nullum enim in ente proximum sundamentum invenit duorum inter se distinguendorum: quidquid enim in ente est, ens esse intelligit. Sed si ex eo quod quidquid in ente est, ens est, sumit fundamentum atque rationem percipiendi in eodem negationem, & impossit bilitatem divisionis in partes, quae negatio postibilitatis divisionis proprie in eo non est, sed in semetipla num. q.
tunc aliud in eodem intelligit, nempe unitatem, & hanc ab ente, uti attributum ab essentia, distinguit. Sed haec unitas si consideretur ut aliquid positivum, est idem omnino , ac ens, atque ideo reipsa non est fundamentum cur ab ente
internoscatur' si ut aliquid negativum, enti superadditum, non est quidpiam in obus exsistens, sed est meae mentis actus, quo hanc negationem percipio; ac propterea distinctionis fundamentum proximum re ipsa non est, sed tantum in mente, & a mente ponitur; & unitatem entis ab ente distingui idem erit ac actum mentis quo negativum possibilitatis divisionis in partes intelligit, ab ente inter- rosci: quod non est haberi fundamentum distinctionis in ente solum, sed partim in ente, partim in mente; sive in actu mentis, si cum ente conseratur.3. Haec eadem declarari possunt altero entis attributo, quod est veritas rnam infra ostendetur veritatem entis esse possibilitatem , qua potest ab aliqua mente cognosci, sive ens esse verum aliud nihil esse , nisi ens posse cognosci: nam illud posse est aliquid positivum ; sed omnino idem ac esse : non enim per aliud, quam per esse, intelligi potest. Illud autem cognosci non est in ente , sed tantum in mente. Quare nec distinctionis inter ens , & verum ratio, &fundamentum est solum re ipsa extra mentem , sed esse & posse re ipsa quidem sunt , sed ut unum & idem ; cognosci autem in mente solum . . His positis dico distinctionem realem esse illam, cujus proximum iandamentum & possibilitas est re ipsa,& in qua cum unum non esse aliud cognoscitur, neutrum ex his duobus a cognitione mentis pendet, ut re i pia sit: virtualem autem esse illam , cujus fundamentum proximum re ipsa non est , ted unum saltem ex iis, quae distinguuntur, ante mens cognoscemio sermet, & nat necesse est, quam ullam inter illa duo distinctionem cognoscat. EUmidia, quibus definitiones declarantur, pete ex iis , quae paulo ante dicti si ri . s. Nunc illud liquet inter illa omnia, de quibus num. Io. disi eruimus, di in
89쪽
stinctionem realem interesse; nam uti consecimus & ibi, & hie n. 2, mens in rebus ipsis invenit proxirrum fundamentum, ac possibilitatem distinctionis, tave invenit utrumque eorum, quae distinguat . Ex quo etiam insertur, nihil detrimenti rem christianam hinc esse capturam quod attinet ad mysterium SL Trinitatis, in quo tres Personae re ipsa distinguuntur . Nam sive ἡ istinctio sere ipsa, sive in mente, sive negatio sit re ipsa, sive in mente, quod disquirem Philosophis permittit Ecclesia, tamen certum eli unam Personam non esse aliam, di earum distinguendarum sundamentum esse re ipsa, & quidem majus land mento distinguendi genera a di flerentiis primariis , tametsi minus sundamento distinguendi Personas in rebus humanis ; eo quod in Divinis eadem numero
essentia est, in humanis autem alia numero, Sc eadem tantum smilitudine. Num. 13. Propositio.
Porro illud etiam consequitur non esse distinctionem regem inter essentiam di attributa, quae in aliqua modi possibilitate posita sunt; nam quatenus potabilitas est aliquid positivum absolutum, idem est, ac essentia; quia posse, &esset idem sunt pro modum ; unde non est fundamentum illius ab essentia distingue dae ; quatenus est aliquid relativum , quia resertur ad modum , illa relatio actualis , ut infra ostendetur, a mente ponitur , quae rei essentiam cum modo comparat, & in re non est nisi possibilitas relationis; unde fundamentum relationis ab essentia distinguendae pendet a mente, sive mens cognoscit,& cogno scendo facit relationem ad modum, quam postea ab essentia distinguit. Quod si dixeris ineffe rei, & essentire possibilitatem relationis, respondeo alio ex capite reapse non esse inter essentiam , & possibilitatem relationis cognoscendae sundamentum distinctionis, quod possibilitas , ut toties probavi, in ente coms derata idem est, ac ipsum ens,& essentia. Igitur distinctio realis non est Inter em ntiam , & attributa, quae in possibilitate modorum posta sunt. Cumque omnia, ut in Log. docui I et q. n. 4, attributa in aliqua possibilitate posita sint, hinc perspicuum fit inter essentiam,& attributa non interesse , nisi di-
sinctionem virtualem . Quibus etiam compertum fit nos ex eorum praescripto, quae num. s. polliciti sumus, jam incipere a rebus multa divellere, ut menti jure postliminii restituantur. Quotus enimquisque Philosophus est . qui in ea
sententia non sit saltem proximum distinguendi inter essentiam , & attributa fundamentum in rebus ipsis non esse ,& quamvis solam distinctionem rationis inter illa ponat, tamen attributa aliquid aliud esse, quam possibilitatem , c jus positivum est omnino idem ac estentia, non arbitretur λ Pergemus autem idem sacere in reliquis , & praesertim in disputatione de relationibus , ubi
etiam quae ad haec contradici possunt, in medium afferemus. Num. Iq. Propositio. Nunc porro inquiramus quaenam inter duo ejusdem essentiae primariae attributa 'distinctio intercedat. Qua in re dis inmone utor, & ita dissero. Si duo attributa a duobus essentialibus ejusdem entis distinctione reali distinctis proficiscuntur, etiam inter illa datur distinino realis. Sin autem ab uno tantum essentiali , datur distinctio rationis . Secundorum exemplum sint duae possibi inlitates passivae cujuslibet entis, quartim altera fit, ut possit cognosci , quae que dicitur attributum veritatis , altera , ut possit amari, quaeque attribu tum bonitatis appellatur . Quod ad p. ina vero , loco exempli sint haeduae possibilitates in substantia s piritali, potentia cognoscendi, quae a dii seren Dissiliaco by Corale
90쪽
tia spiritalitatis profluit, & potentia transeundi ab alio statu in alium quae a
Unere substantiae finitae ortum ducit. Nam tum animae, tum corpora ex eo quod
sunt substantiae finitae , ab alio statu in alium transire , sive mutari possitnt. Sic autem rem conficimus. Cum attributa, quatenus in rebus sunt aliquid , nihil aliud sint, quam essentialia, unde exsistunt, eamdem habent , quam essentialia , distinctionem . Quare si inter essentialia est distinctio realis, haec eadem ea. det in attributa, ut inter possibilitatem cognitionis , & possibilitatem mutationis in substantia spiritali. Sin autem essentiale unum propemodum sit, Scnullam realem distinctionem habeat, etiam attributa eamdem respuent, quemadmodum in ente possibilitas cognostendi,& possibilitas amandi. Unde tota realis di. stinctio in modis erit, vel in actibus mentis, quibus illae possibilitates percipiuntur. Quo solvitur objectum ductum ex eo, quod de possibilitate v. g. cognitionis, dc amoriris in ente contradictoria vera sunt , scilicet prima pertinet ad intellectum , secunda ad intellectum non pertinet. Illa enim veritatem aceipiunt a modis, vel ab ipsis possibilitatibus, quatenus in mente sunt . Inter modos enim , &inter mentis actus distinino realis intercedit num. Io. Quo solvi possunt aliae multae similes dissicultates. Nam qua ratione factum est . ut mens multa rebus assingeret, quae in se tantummodo sunt; eadem est factum, ut quae disti mo inter ipsius actus solum exis stit , eam ad res ipsas transferret. Σ. Η loco Philosophi tres distinctionis realis species constituunt, minimam, mediam,& maximam; maximam dicunt, quae intercedit inter illa duo, qu vim primumcfine altero, & alterum sine primo constare potest, cujusmodi est distinctio inter duas substantias : mediam quae interest inter illa, quorum priamum ine potest sine secundo, non autem hoc fine primo, uti substantia secernitur a modo ; minimam, quae est inter illa, quorum neutrum sine altero eia se quit , uti se habent genera & disterentiae primariae num. Io. Quibus constitutis ad aliquam earum quamcumque distinctionem rerum revocare conantur. Sed in te parum utili sibi molestias non necessarias creare mihi videntur. Nam primo ex ansustiis, in quas se compulerunt, evadere non poterunt, si quis petat, quae distinctio intercedit inter duos modos ejusdem rei, qui seor-Dm esse possunt, ut inter motum de figuram rotundam in corpore. Non enim ad maximam referre possunt , quod inter duos modos ejusdem rei, qui s mulexsiliunt in eadem omnino substantia, ut veluti aliud in alio sit , minus discriminis interest, quam inter duas veras substantias, quarum altera extra alteram omnino est. Neque ad mediam, quod alteruter fine altero constare potest. Ad nullam igitur. Nam de minima res ipsa per se clara est . Deinde in SL Trinitatis Mysterio nonne inter Divinas Personas est distinctio quaedam malis , quae ad nullas ex die is revocari potest , proptereaquod ob unitatem naturae , quae in singulis eadem fide divina creditur, minor est distinctione maxima, nec tamen inter medias , & minimas, ut ab iis definiuntur , recenseri potest Ut breve iaciam, alia praetereo, quae huc possent conferri : praesertim cum ex allatis perspicuum satis fiat, quod mihi propositum est, non esse tres illas tantum distinctionis species constituendas, aut si nomina retineantur, alio modo explicandas. Ut edicam, quid sentio, in distinctionibus constituendis mihi videtur habenda potissimum ratio naturae ipsus rerum , quae distinguendae sunt, antequam habeamus potentiae divellendi alius ab alio, quae solum est ali-erius distinctionis, bc non omnium effectus . Cumque aliud ab alio distingui, idem