장음표시 사용
121쪽
oriri possunt, ita etiam a solo Deo conservari queunt. Nam conservatio, ut Theologi norunt, est illius actionis, qua primum res creatae fuerunt , conti nuatio , & veluti continuata creatio . Quid igitur mirum , si Deus legem statuit conservandi ' impetus ab alio corpore ad ali Ni translati ea ratione quam in Physica explicabimus , cum aliter perseverare non possit nec in corpore a quo transiit, nec in corpore , ad quod migravid, etiam cessante primi corporis actione , cujus substantia nihil ad impetus contervationem facit λ Quae vero secundi generis sunt, ut a Deo solo proxime non ducunt originem , itae
nec conservationem . Quare non permanet similitudo , nisi sint res , quarun, alia ad aliam reseratur , & ratio perseveret , cur alia cum alia comparetur . Non durat talis corporum situs, ac distantia , nisi corpora in suo qu.eque loco perstent. Ita etiam motus a Deo conservari non debet, nec potest, nisi aut in corpore moto, aut in corpore , a quo nὶovetur , permaneat vis, quae est
motus proxima multi . Cessante igitur actione corporis primi , quod solunt motum, ut ponimus , non autem vim alteri impressit, hoc secundum illi coequiescat oportet. 24. Quod quamvis ita perspicuum iactum esse videatur, ut in aliam nulla tradisti cultatem incurrere posse judicem, nihilotamen minus eximendus est etiam alius se lupulus, qui in hoc positus eli. Si corpus, simul ac a corpore movcnte seiunctum est, quiescere debet, a motu sinito ad quietem in instanti trania iret, quin per omnes gr)dus infinite minores celeritatis transiret. Cum enim contactus secundum communem sententiam, de quo infra, in superficierit , quae in profundum dividi nequit , separationem in instanti fieri necesse est. Sia, ut optime advertit Cl. Joannes Bernoullius in opusculo , quod inscribitur Difemra fur te Mouviment tom. g. Operum Omn. ejusdem Auctoris,. quae Lausannae collecta , & edita sunt an . I 742. pag. Q. & nos ad 28 .
T. I. ΡhyLGen. jam animadvertimus, natura non operatur per saltum , nihilque ab alio ad aliud extremum pertingere potest, uisi per omnes medii gradus transeat. Nam quae necessitudo intre duo extrema opposita non interposito vine to eorum omnium ψinterjecta sunt λ Si enim Natura a motu ad quietem , vel a quiete ad motu progrederetur praeteristans omnes insensibiles motus , per quos ab alio siu ad alium pervenitur e primus satus ante perimeretur, quam Natura perspectum haAberet , qualem set geret. Cumque nullum ess et necessarium vinculum , quo illi eou. glutinarentur, major ratio pro aliquo eorum seligendo non foret. Igitur ne in haec
absurda incurramus , nobis discedendum est ab ea sententia , quae in has an. gustias compellit. ets. Quibus ita satisfacio; fateor quidem me posuisse corpus mutare statum sve locum sine interiori vi , quod ita placere videbam nonnullis Philosophis,
quodque nonnullae mutationes, uti ortus rerum e nihilo , profecto solum vi ,. quae sit extra ipsas res, exsistunt; quo fit, ut quae de motu corporum disputata suerunt, saltem in has mutationes conveniant : at numquam pro certo statuisse fieri posse, ut corpus sine impetu moveatur . Nam e contra io eam
amplector sententiam id nullo pacto esse posse, quia ut ostendi 3 p. sicut aliae relationes sine rebus, & fundamento exstare nequeunt ita motus , qui spectatus per se, est relatio corporis ad loca diverta , non solum sne corpore , verum etiam sine impetu, qui est proxima ratio motus , & caussa illum. postulans, constare non quit, a. & El. Quare cum motus corporis sit
122쪽
copulatus cum vi , vis autem paulatim extinguatur , ita ut antequam penitus intereat, per omnes gradus infinite parvos transeat, motum etiam paulatim , ac sensim imminui prius necesse est, quam perimatur . Quod est id , quod Bernoullius desiderat , quodque alias accuratius tractabimus . 26. Quibus non parum lucis ac momenti accedit iis , quae in superioribus hae de re sunt disputata, manetque in substantiis creatis esse vires, quae tamquam aliquid absolutum & permanens, a mutationibus status quas o unt, tamquam relativis ac in continuato positis fluxu distinguantur; tamquam vero accidentales, aliud sint, quam substantia , ad eamque jam pertinam & absolutam accedant . Nunc inquirendum restaret , an vires huiuimodi ab alia in aliam tbbstantiam eaedem in individuoe migrare possent. Verum de hoc mihi integrum servo in disputatione de caussis ..2 . Sed quod attinet ad illud , quod nunc mihi maxime propositum est. Cartesii & Μalebranehii sententiam libi defendendam recenti memoria suse
pit P. cuerio Carmelita in commentario De vera caussa motus ejusque ea soccasionatibus, quae exstat partimi tom. I. Excerpt. totius Italicae nee non μι--ricae Litteraturae Bemae par. 2. art. V. ad an- 17sR,. Partim III. ad an. I7sq. Par. 2. art. VII. Primum ex eo, quod ex altera. parte eo exvatio est continuata rerum creatio, & ex altera Deus non utcumque corpus creare debet ,
sed in aliquo loco ereet necesse est, colligit quietem esse conservationem eo poris in uno loco. & motum esse conservationem ejusdem in pluribus locis. quin ad motum necesse sit ut Deus aliquid in corporibus. gignat ab iρsorum substantia distinctum. Inde concludit tam quietem, quam motum esse in cor poribus eflectus , sive status positivos diversos Praxime a Deo genitos , viminque corporibus insidentem esse purum humanae mentis commentum. Deinde ad eos , qui volunt ad motum desiderari vim. motricem , respondet hanc vim Mhunc conatum ad hunc potius locum, quam ad alium,admitti debere non internum, tamquam aliquam eorpori inhaerentem qualitatem, sed externum in Deo, in quo uno residet potestas corporis in hoc vel illo loco conservandi secundum propositas sibi sapientissimas leges. Tum explodit hanc vim tamquam occultam Peripateticorum, a nemine etiamnum intellectam, qualitatem, similemque au-tiperistasi , appetitui materiae aliisque ejusdem furfuris jamdiu a Philosophia ablegatis Aristotelaeorum qualitatibus, & indignabundus haec scribit: Quidnam
vis illa motus, quae orporibus iasidens eonfingitur ' Nonne absurdum ess eam vim , fera perfectionem nistricent, tamquam entitatulam quamdam , corporibus motis super i atque inbaerere, diυelli exinde, a subjeEcto uno transire ia aliud , ipsoque sens,ili momento com nisationis solitariam eon ere sne ullo subjecto' Fiet e M ut Me adeo vana atque futilia ex ore adhue Philosepiarum audienda snt eo secuto, io quo veteris febolae qu*quilias amandasse gloriamur λ Ex quibus postea inseri communes motus definitiones esse spurias dc mancas ac puram principii petitionem; hanc autem mesus es suctus eorporis creatio tu diυersis lGἰs pro diversis temporibus , esse genuinam & propriam, atque notionem motus exhaurientem , ita ut si quis creationis & quietis aliquam haberet notionem, nostrae
similem , motum autem nullum novisset, hae audita risuisione non plane videretur ignoraturus. Tandem rem altius repetit,& docet divinam, qua res creantur, 3c conservantur, actionem esse unam tantum, actionum vero repetitionem
esse solum ex parte rerum, quae creantur & conservantur, in quibus solis successio
123쪽
cessio Sc mutatio potest exsistere . Ex qua doctrina quid in suam sententiam
28 Hactenus Ogerius, cujus primam dissicultatem iam praeoc pavimus insuperioribus . Verum ad eam magis masisque diluendam , non erit abs re eamdem recoquere crambem. Magnum discrimen est inter quietem Sc motum inter unum & plura loca. Cum enim corpus extensione carere non possit, si aliis corporibus circumdatur , uni cuidam extremitati & libramento ambie tium corporum respondere, & ideo esse in uno loco, & relationem ad unum aliquem locum habere necessarium est. Quod vero partim ex hypothesi corporum circumpositorum , partem ex natura & essentia corporis consequitur , id aliam caussam praeter conservationem hypothesis & substantiae corporis, stilicet tum corporis circumscripti, tum corporum circumscribentium habere non de bet ς praesertim eum ex altera parte eorpus uni corporum aliorum superficiei respondere aliud non sit nisi conservatio relationis in eodem statu, & ex altera ut nihil novi in eo ore sit, nihil requiratur, sed solum sit opus rerum in eodem statu conservatione . At gradatim & continenter ab alia ad aliam corporum caesuram transire est relationis mutatio, cujus rationem corporis existensio non continet . Mirum igitur esse non debet, si ad mutationem hujus relationis & conservationis in pluribus locis praeter creationem conservationem. que extensae substantiae, cujusdam alius quia dicitur vis, creatio & conservatio desideretur; praesertim cum jam ostenderimus num. ΣΟ. quid inter motum atque quietem intersit discriminis, & num. 42. motum non esse ex iis, quae sola Dei voluntate proxime creari possint . Deinde cum ex altera parte coriaporis essentia creari & conservari per aliquod tempus in uno loco , quam in pluribus, queat , 8e ex altera ad creationem & conservationem in uno Ioeo, quae nullam, quod attinet ad locum, mutationem & continuatam novae rei aequisitionem complectitur, necesse non sit alia amone praeter eam qua erratur conservaturque substantia; inde intelligitur ad creationem conservatioremque in pluribus successive locis satis non esse illam amonem, qua creatur & eo servatur substantia, sed esse necessariam alteram illam , qua in substantia eorporea creatur & conservatur , quod est proxima caussa mutationis locorum . Ex
quibus patet, quid ad propostam primo loco dissicultatem sit respondendum,& simul quiὸ si dicendum ad id, quod secundo loco propositum suit. Cum
enim sola in corporibus mutatio locorum, ut pote pura relatio, a divina v luntate proxime gigni non possit, non satis in esse vim in Deo seu voluntatem eonservandi corpus in pluribus locis , sed est necessarium , ut gignat 3ecreet atque conservet aliquid, quod sit caussa mutationis hujus relationis, quodque nomine vis appellatur.
ag. Nee illam inerius repudiet tamquam occultam Peripateticorum qualit rem . Nam oceultae horum qualitates in tribus peccabant , primo quod minume ostendebatur easdem tamquam aliquid ab eflectibus distinctum exstare : s eundo earum origo non bene explicatatur; tertio nee modus quo essectum gi- 4nerent , sub oculos ponebatur. Ex. g. antiperistius erat apud Peripateticos causila caloris locorum subterraneorum tempore brumae: at quis umquam eam viris
tutem ab ipsis distinctam effectibus reperiri in corporibus monitravit λ Tum eam. Volebant a forma substantiali ortum ducere . Qua ratione id fieret nemo eXplicavit, 3c multo minus exponere potuit modum, quo calorem in subter
124쪽
raneis locis augeret. At vis motrix satis enucleate a nobis ostensa est tamaquam aliquid a puro motu distinctum , quodque est aliquid absolutum , ipsi uiaque motus tamquam alicujus relativi proxima ratio . Illius origo bene a n his repetita fuit, cum ad ipsum confugimus Deum, qui non solum creare &conservare potest res, quae ibi ius ipsius ad exsistendum indigeant, quaeque substantiae dicuntur, verum etiem res, quae praeter ipsum opus habeant etiam suta stantiis creatis ; in quibus tamquam internae eaeque mutabiles determinationes reperiantur. Nihil dico de m uo , quo res operatur , quia per se constat. Quamobrem nulla est ratio, cur vis motrix inter qualitates occultas recenseatur. Quod si neget se intelligere quid sit hoc absolutum, quod appellatur vis motrix, nae is certe advertit, quid sint primae rerum notiones, uti entis, uti substantiae , & smilium, quae ipsae per se clare intelliguntur, nec obscurae videntur nisi iis , qui eas plus explicare quam earum natura patiatur, contendunt. Ad quod si animum advertat, ita plane intelliget quid si accidens universe, illud scilicet ens , quod in substantiis creatis creari potest iisque jam constitutis accedere, & simul intelliget sub hujusmodi accidentium specie aliud nihil nobis in hae rerum universitate se offerre , nisi vires corporum & animais rum , quibus tamquam proximae caussae eorum mutationes acceptae serendae sunt. Et revera cum ex altera parte ideae & appetitus non sint purae ad aliquid aliud ab ipsis distinctum relationes, sed quaelibet idea sit prorsus ab aliis diversa, contraqhiam in perenni aequabili motu contingere Ias. infra docebimus, 3c ex altera nullae determinate ideae aut appetitiones sint cum animae substantia necessario copulatae , inde colligitur has animae mutationes non posse explicari per id solum praecise , quid Deus animas de corpora in aliis aliisque ideis ae appetitibus conservet, sed praeter actionem, qua substantia animarum creatur, opus esse altera, qua in animis generetur vis idonea ad illas formandas, quaeque ad ipsbrum substantiam jam constitutam accidat. Quod cum is quoque iutine commentarii assentiatur, qui potest ea bilare vim corporum ob eam causissim , quod esset Peripatetica quaedam entitatula , cum eamdem ad animarum substantiam accedentem ipsemet recognoscat λ Fortasse dicet vim motricem a se explodi non ob hanc rationem praecise , sed ob alias , quae supra adjunctae suerunt , quia migraret ab altero in alterum subjectum , 3c quia in ipsomet sensili commigrationis momento sine ullo prorsus subjecto solitaria maneret . Si res ita est , nequaquam me adversarium habebit , qui perspicue infra doce.
vires motrices ab aliis ad alia corpora migrare non posse, dummodo Sc is desinat has a motu distinctas vires motrices tamquam entia absoluta corporibus addita in iisque inhaerentia traducere eam ob caussam, quod sint Entitatulae Peripateticorum. Nec magis in tribus dictis offendere docebo vires attractio. Dis,dc inertiae, quas idem tamquam occultas qualitates traducit, in consequentibus illud defendens contra ipsos met Recentiores has vires non esse nisi motrices proxime a Deo generatas. 3o. Quod ultimo loco suit ab homine disputatum pluribus verbis, non intelligo quorsum evadat. Omnes norant pstion est divinas ipsas per se non distingui, scd tantum ratione eorum, quae ab ipso effetiuntur. Quod attinet ad rem praesentem , tota disputatio huc revolvitur. Si principium mutationum in animis atque in corporibus sit eum eorum substantiis necessario copulatum, quλactione creatur conservatarque substantia, eadem creatur contervaturque princi
125쪽
pium : si nequaquam , ut nos contendimus,42. & seq. , alia est amo, qua creatur & conservatur substantia, alia vero, qua principium , quaeque idcirco a Theologis, atque a Philosophis alio nuncupatur nomine & concursus appetis Iatur. Cum autem internum mutationum corporum principium eum eorum sibstantia necessario conjunctum non si , inde & ex iis , quae hactenus disseruimus, colligitur illud a Deo Geari & conservari in corporibus actione, quae ab actione, qua creatur conservaturque substantia, internoscitur. Ex quo etiam fit ut definitio motus ab homine tradita sit valde manca, atque ad motus naturam intelligendam praeter conservationem in pluribus locis , quae sola Dei volunta te creandi & conservandi corporum substantiam haberi non potest , adjungenis dum sidi hoc alterum, propter rationem & vim in corpore moto sitam ut paulo post explicabimus.
De quantitue extensione, vacuo, tempora, ct motu .
De variis quant latum nec ebus f. 32. Definitio. antitas est id omne, quod manente eadem essentia potest augeri, & minui; ita calor est quantitatis species, quia ma- nente eadem caloris essentia potest augeri & minui. 33. Definitio. Quantitas alia est discreta quae constat ex pluribus partibus, i ter quas nulla est connexio , uti est numerus eri gratia decem corporum I alia composita , inter cujus partes est aliqua copulatio , uti pannum ex lino consectum ex pluribus filis inter se
f. 3 Definitio. Composita alia est interrupta, inter cujus partes quamvis conjunctas, tamen aliae partes interponi queunt; uti est dictum pannum; aIta continua inter cujus partes nulla alia interponi quit; uti esset corpus sine ullis meatibus. 3 33, Definitio. Continua duplex est, alia permanens & simultanea, cujus omnes partes eodem tempore simul exsistunt; uti est extensum : alia successiva, cujus partes simul non sunt , sed una post aliam , ut
126쪽
f. 56. Definitio. Quantitas extensa duplex vulgo ponitur; alia solida, quae ab alia penetrari non potest , uti est corpus in communi sententia;
alia vacua, quae est extensio continua, quae ab alia penetrari potest, uti esset inter cubiculi parietes, si Deus omnem aerem , omniaque alia corpora inde extraheret, impediretque ne parietes ad se accederent. De hac extensione vacua sive de vacuo nunc quaerimus aueta possit. ARTICULUS II.
V Acuum est possibile in eo sensu, ut Deus possit ex cubiculo educeis
re aerem, & omnia alia corpora, & impedire, ne alia succedant quin tamen parietes ad se accedant: sed non in eo sensu, ut sit actu extensum. Pro I. Pars. Quod clarissime percipitur fieri posse, nec in aliquas difficultates insolubiles incurrit, id est possibile g. a oo. Log.; atqui clarissime percipitur posse Deum ex cubiculo extrahere omnia corpora, & impedire ne alia subeant, quin parietes accedant; ergo &c. Prob. min. substantia parietum est persecte & maxima distinctione reali f. 26. secreta a substantia corporum interceptorum . Ergo clarissime percipitur Deum posse movere, & e pellere corpora intercepta, & impedire, ne alia subeant, qui moveat parietes & essiciat , ut ad se invicem accedant. Quod vero id in nullas insolubiles difficultates incurrat, constabit ex soluti ne objectorum. Ergo &c. Prob. a. uod nullas habet partes, non est actu extensum atqui vacuum nullas habet partes, quia est in eo negatio cujuscumque
corporis. Ergo vacuum non est actu extensum.
Vacuum non est possibile, si eductis ex cubiculo omnibus codiporibus, parietes se contingunt; atqui eductis omnibus corporibus parietes se contingunt; ergo &c. Prob. min. Illa se contingunt, inter quae nihil intercedit; atqui eductis omnibus corporibus , inter parietes nihil intercederet. Ergo S. c. q. 59. Responsio. Dii L Illa se contingunt inter quae nihil actu intercedit, nec in tercedere potest con. nihil actu intercedit sed intecedere potest, ne go Duilirco by Coos
127쪽
go; atqui Inter parietes nihil actu intercedit con. nihil intercede. Te potest nego. Nam parietibus manentibus in eo loco , in quo sunt, possunt iterum interponi illa omnia corpora , quae ante in
6o. Instantia. Atqui inter parietes nihil intercedere potest; ergo &c. Protamin. sub. si aliquid intercedere potest, illud vacuum esset aliquid,& nihil: atqui risugnat esse simul aliquid & nihil. Ergo&e. Prob. min. esset extensum ; ergo esset aliquid : esset negatio cuiuscumque corporis; ergo esset nihil. Ergo illud vacuum esset aliquid &nihil. f. 6 I. Responsio. Dist. Esset extensum actu nego potentia con. ergo esset aliquid potentia & nihil actu con. esset aliquid actu & nihil actu nego. Est quidem contradictorium esse aliquid actu & nihil actu ; non
vero esse aliquid potentia, & nihil actu: & revera creaturae ante creationem aliquid erant potentia, & nihil actu. Iam vero illud Vacuum, ut probavimus, non est extensum actu, sed solum potentia; quia inter portetes est sola potentia recipiendi extensa. q. 6 a. Instantia. Atqui si vacuum non est actu extensum, nec est in eo potentia recipiendi extensa. Ergo &c. Prob. min. sub. potentia recipiendi e tensa est potentia positiva, quia illius actus, nempe receptio extensorum, est aliquod positivum; atqui inter parietes nulla est potentia possitiva. Ergo &c. Prob. min. potentia inter parietes nec seret per se, nec foret in alio ente possitivo; atqui potentia positiva debet esse aut per se , aut in alio ente positivo. Ergo &c. Prob. min. potentia est attributum substantiae , non substantia ; ergo per se exsistere non potest. Item inter parietes nullum foret positivum ens in quo recipi posset, quia ponuntur omnia corpora educta suisse. Ergo &αq: 63. Responsio. Diit. Inter parietes nullum foret ens creatum, in quo illa potentia recipiatur con. nullum increatum , sive Deus, nego. Nam illa potentia recipiendi extensa seret in Deo, tamquam illius attributum, quia sicuti Deus, quamvis non sit corporeus, habet potentiam creandi corpora, ita quamvis non sit extensus, habet potentiam in se recipiendi extensa ; & revera secundum Apostolum Paulum in ipso Gimimus , moυemur ct fumus. Quamobrem haec positiva potentia in Deo est.
128쪽
l. Instantia. Atqui vacuum non est potentia recipiendi extensa , quae sit is
Deo tamquam ejus attributum ergo &c.
Prob. min. subc Quod est imperfectio, non est in Deo tamquam illius attributum ; atqui vacuum est imperfectio; ergo &c. Prob min. Quod est negatio , est impersectio; vacuum est negatio cujuscumque corporis. Ergo &c.
f. 63. Responsio. Diff. Quod est negatio entis est imperfectio cin quod est negatio
non entis, sive negationis nego. Atqui vacuum est negatio corpo-.rum, quoa attinet ad ens, & persectionem nego ; quod attinet alnon ens, sive ad entis negationem co. Vera & simplex persectio est elis purum sine ulla negatione; vera imperfectio est negatio e lis : persectio vero secundum quid est in ente, quod admixtas habet negationes , 29. Iam vero corpora extensa, quatenus sunt in loco, sunt ens, & ideo persectio; quatenus in hoc tantum loco ,. non in aliis, sunt negatio& ideo impersectio. Vacuum sive potentia recipiendi extensa negat imperfectionem , sive negationem Corporum, non vero eorum persectionem, & id quod in ipsis est
veri entis. Ergo vacuum, sive potentia recipiendi extensa, est v -- persectio,& idcirco in Deo reperitur s. 66. Instantia. Atqui vacuum includit negativum aliquod ergo &c. Prob. minia subc Quod est finitum , habet veram negationem & imperfecti
nem atque ideo non potest esse attributum Dei, quia omne Dehattributum est infinitum; atqui vacuum est finitum. Ergo &c. Prob. min. Vacuum in cubiculo parietibus, lacunari & pavimento tamquam finibus. circumscribitur. Ergo &c. q. 67. Responsio. Diit omne Dei attributum est infinitum intrinsecus co . extrinsecusne. Atqui vacuum est finitum extrinsecus coia intrinsecus ne. Duobus modis vacuum intra cubiculum est infinitum intrinsecusia Primo per penetrationem corporum, quae esse potest, ut infra ostendemus, fieri potest, ut infinita corpora intra parietes cubiculi a Deo compingantur; secundo Deus potest in hoc cubiculo creare corpus aliud alio densius usque in infinitum, ut pariter infra docebimus. Pari tes Vero cubiculi sunt fines externi illius, non autem interni. Ergo non repugnat assirmare vacuum illud esse attributum Dei, Mnihil negantis includere ia
129쪽
l. 68. Instantia. si illud vacuum habet fines externos, est vere extensum ; atqui extensio aliquid negativi includit & imperfecti; ergo Le. Prob. min. sub. Quod habet limites extelisionis, est extensum; atqui vacuum intra cubiculum habet limites extensionis , scilicet superficies parietum , lacunaris & pavimenti. Ergo &c. q. 69. Responsio. Dist. Quod habet limites externos, est extensum extrinsecus,&quod habet internos, est extensum intrinsecus con. quod habet Ii.
mites externos, est extensum intrinsecus nego. Nam si manu tam
gam tabulam ligneam, superficies lignea est limes interior tabulae,
superficies autem carnea est limes solum exterior; manente superficie interna, sive lignea manet extensio interna tabulae: at manente solum carnea, extensio interna tabulae tollitur & perstat solum externa extensio manus. Ita res se habet in cubiculo ; cum sunt corpora interposita, illorum superficies est limes internus extensorum, quae intra cubiculum sunt; superficies vero parietum est solum limes externus corporum ambientium . Sublatis his interceptis corporibus, tollitur superficies interna, & omnis pariter interna extensio, di solum extensio externa in parietibus manet. Ergo dcc. f. 7O. Instantia. Inter parietes cubiculi datur interna extensio. Ergo &c. Prob. min. subs. Datur actualis,& interna distantia; ergo &c. Prob. ant. Inter cubiculi parietes datur eadem distantia, quae ante corporum eductionem reperiebatur; atqui ante erat interna&actualis distantia, v. g. decem palmorum; ergo etiam post eductionem. Prob. min. distantia parietum est eadem & non mutata, si parietes in eodem loco immoti manserunt; atqui in eodem loco immoti manent. Ergo &c., 7 I. Responso. Dist. Distantia non est mutata absolute co. relative nego. Manet distantia pendet a duobus corporibus, quae dicuntur distantia, & a corporibus interceptis. Jam vero parietes non sunt mutati interne di absolute, quia in eodem loco manserunt; sed sunt mutati relative & extrinsecus, quia sublata sunt corpora intercepta , quorum actualis extensio faciebat actualem distantiam: ergo post eductionem corporum uti manet solum potentia extensionis , ita etiam sola potentia distantiae. Nam sine unius ex duobus relatis mutatione relativa tolli possunt; si modo alterum ex relatis de medio tollatur 3. 4o. Atqui actualis distantiae relatio pendet tum a cor-
130쪽
poribus in utroque extremo positis, tum a corporibus interpositi . Ergo sublatis corporibus interjectis actualis inter parietes distantia evanescit , 3c sola restat distantiae potentia.
l. 72. Propositio. VErum extensum non potest componi ex inextensis neque se contingentibus, ut voluit Zeno, neque se non contingentibus, ut vult Pater Buscitavichius. Prin prim. Partem. Duo aut plura inextensa vel ita se contingunt, ut sint in ipsis partes tactae &partes non tactae, ut dum manu manum tango, sunt in utraque manu partes tactae, & partes non tactae; vel secus. Si primum, illa ν extensa serent inextensa, ut ponitur,& extensa, ut probatur. Nam illud est extensum sin quo plura sunt, quorum unum est extra aliud ;atqui partes in uno ex iis tactae serent extra eas, quae in eodem tactae non fuerunt ergo haec puncta, quae ponuntur inextensa, serent ver extensa. Si secundum, Scideo in iis inextensis non sunt partes tactae,& partes non tactae, omnia illa inextensa perfecte congruunt, & alte-Tum extra alterum non reperitur. Sed ad veram extensionem opugest, ut alia sint extra alia. Ergo &c. Buschovichius assentitur huic rationi, sed negat eam valere contra suam sententiam, in qua statuit extensum conliare ex punctis inextensis se se non contingentibus ia2. Unde contra ipsum prob. a. Pars. Si puncta inextensa nota se contingunt , inter ipsa est vacuum ; sed vera extensio non potest componi ex punctis inextensis, inter quae sit Vacuum. Eringo &c. Prob. min. Illud compositum ex punctis inextensis disjunctis, non foret extensum nec ratione partium componentium, sci- Iicet punctorum , quia ponuntur inextensa , nec ratione modi,. quo conjunguntur, scilicet vacui interpositi, quia vacuum non est actu extensum, sed solum potentia *.37. Ergo &c. g. 7 a. Objectio contra primam partem. In extenso sunt vera puncta inextensa , ut angulus cubi eis Verum punctum inextensum . Ergo &c. Prob. ant. Angulus cubi est principium cubi; sed principium debet esse inextensum: si enim, foret extensum, non esset verum principium, quia haberet partes. primas,8c secundas. Ergo &c. q. 73. Responsio. Dist. In extenso sunt vera puncta inextensa tamquam modi, di Duiliam by Corale