장음표시 사용
161쪽
in qua foret polsibilitas percipiendi negationem extensi postivi, quod in corupore observo. Iam vero quidquid Peripatetici commenti tuerint circa quasdam possibilitates quae ipsae per se quodammodo stare possent, pariter ex verae Philosophiae principiis colligitur nullam possibilitatem rei, quae non semper est, ipsam per se esse posse, sed ut vera sit possibilitas, & circa quam intellectus minime decipiatur , reperiri oportere in aliquo Ente re ipsa exsistente cujus stat tributum v 62. 63. Nam quod ipsum per se est, actu & reipsa est quod
autem actu est, nequit esse tantum possibile, nec possibilitas rei esse quit primum cujusdam rei attributum, quod vocatur essentia n. q. Log. sed tantum secundum , quod dicitur proprie attributum, quodque desiderat aliud ante se, unde tamquam ab essentia proficiscatur. Ergo ut vere sit possibile illud ens, quod actu non est , ejus possibilitas in alio ente reipsa exsistente tamquam a tributum nisi proxime , saltem remote 8ρ. Log. reperiatur necesse est. Nam id omne quod est verum ens, est aut substantia , aut aliquid substantiae inhaerens, tamquam illius determinatio. Possibilitas autem rei quae actu non est, non est ut docui, substantia , quae per se est. Ergo sit aliquid substantiae inhaerens , ataque idcirco in alio ente re ipsa exsistente reperiatur oportet. 2. Ex his vero tam evidentibus principiis consequens est illam possibilitatem percipiendi negationem positivae extensionis esse debere vel proxime vel
remote in aliqua exsistente substantia atque idcirco extensionem actualem vacui , in qua nonnulli eam rei onunt, eme oportere aut substantiam , aut in aliqua substantia reperiri. Iam vero haec actualis extensio nec substantia est, nec in aliqua reperitur substantia , nec increata , quia Deus utpote sola non creata substantia reipsa extensus non est, ut alibi docebimus, nec creata, quod ita doceo. Si potentia recipiendi extensa postiva increata non est, sed creata, Deus creare poterit intra hocce cubiculum potentiam capacem recipiendi omnia corapora mundi absque ulla compenetratione, quia posset in nihilum redigere eam, quae nunc est, minime idoneam omnibus mundi corporibus sine penetratione recipiendis, & alteram idoneam de novo creare. Quod cum plane falsum si, manifeste sequitur extensionem actualem negativam a Deo creari non posse. 3. Mirum est in quot se laqueos induant Philosophi qua veteres, qua recenistiores , dum ut ab hisce angns iis evadant, explicare conantur quid si hujusmodi vacuum. Suarra in Metaphysca disput. s I. sect. I. n. Ιχ. aliique ex Peripateticis multi illud vocant nihil, quod tamen potentiam habeat corpora in se recipiendi, atque ideo nec creatum, nec increatum in ea sensu ut nos voIu. mus , ut sit potentia recipiendi extensa, quae in Deo reperiatur. Cl. & dum viveret amicissimus P. Fortunatus a Brixia tom. I. Philos. Senserum Mecb. 73. edit. Brix. an. I7set. vult hocce vacuum esse ens, sed neque substantiam,
neque aliquid substantiae inhaerens , eo quod est ens negativum , non reale , quod silum in substantiam, & in aliquid substantiae adhaerens dispescitur. Musschen. hi oechius vaeui creationem defendens 89. tom. I. Elem. Phys. in explicanda illius natura maluit sustinere sententiam ; quam eo se conjicere, unde exitum fibi non fore praevidebat. Quod ad primos attinet, manifestum est homines inprimis ostendere Philolbphiae principiis. Νam ut negatio ipsa per se esse nequit, ita & potentia, seu possibilitas recipiendi extensa, utpote attributum cum alia re necessario eohaerens, in alio inveniatur necesse est : immo & multo
magis ; nam possibilitas recipiendi extensa est potentia quaedam positiva I sta
162쪽
tiis enim potentiae pendet a statu actus, ad quem refertur ς receptio vero eoruporum est actus, qui habet aliquid positivi. : Ergo haec potentia recipiendi ex tensa ipsa si aliquid positivum necesse .est. Rurius haec possibilitas ipsa pee s e esse non potest. Nam id quod ipsum per se est, actu & reipsa eii; quod autem re ipsa est, nequit esse tantum possibile, nec possibilitas modi, ut est coris porum receptio, esse quit primum cuivi eam rei attributum' num. I. sed tantum secundum, quod aliud postulat ante se, quodque ab eodem proficiscitur. Quare cum potentia recipiendi extensa sit ex altera parte positiva , & ex altera ipsa per se constare nequeat, in aliqua substantia , quae est aliquod positi. vum 1psum per se constare potens, xeperiatur necesse est. Ex quibus principiis mihi videor evidenter posse colligere tum hauc recipiendi extensa potentiam in illo increato atque idcirco absoluto Suareati nihilo haberi non posse, eoquod absolutum nihil nullas positivas possibilitates habere. potest; tum in uno Deo
hanc potentiam reperiri, quemadmodum alia: Omnes rerum , quae creari pota sunt, potentiae atque possibilitates in communi omnium qua Philosophoruna. qua Tneologorum sententia in eodem ab aeternitate suerunt: ut mirum videri debeat non id eos vidisse ; quamquam aliquantum excusandi sunt, eo quod ex altera parte norant 3c pro certo habebant nullam in Deum extentionem cadere, δc ex altera inane inter cubiculi ex. g. parietes interceptum esse actu extensum salio putabant. 4. Sententia vero P. Fortunati Ipsa per se cadit ex iis quae de entis negati vi natura supra tradidimus num. I.& 2. quod si non sit purum & ablblutum Sua reali nihilum, in rebus, excepta mente, consideratum est mera percipiendi unum ens in alio non esse possibilitas , quae idcirco ex dictis in aliqua substantia aut proxime aut remote insit oportet; in mente vero est idea qua id percipitur, atque idcirco aliquid substantiae in saerens. Musichenbroechianam vero creationem vacui jam supra consutavi. Qui plura desiderat, eruditas Anonymi ad eum locum in edit. Neapolitana adnotationes adeat, & ipsis manibus tanget,. in quot inextricabiles haec opinio dissicultates incurrat. Hominis vero consilium in sustinendo iudicio universe non improbo; in hac autem re satis probare non possum propter periculum , ne impii homines, quibus Europa nunc scatet, inde occasionem arripiant alicujus Christiani dogmatis evertendi. Cum enim res a Christianis Philosephis eo deducta sit, ut simul ostendatur esse posse vacuum minime a Deo creatum, & nihilominus ab eodem secerni dicatur; quis jure illos cohibere poterit, ne ex his efficiant quidpiam esse increati & aeterni piet e ter Supremum Numen ς quod Christiani. E Religioni quantum , ut leviffinie dicam, incommodet, Theologi norunt. s. Hic tamen nolim aliquem putare meam quoque sententiam tam qua nupericuli plenam in pugnari a laudato Anonymo, aut a Cl. Antonio Genuense In Parte I. Elem. Me r. prop. 84. dum refellunt Henricum Morum , Iolephum Rapsonum , Newtonum , Clarkium atque in primis Leonardum Lestium S. J- in lib. de Divinis Persectionibus cap. 2., qui spatiuin idem esse, ac Divinam Immensitatem voluerunt. Nam cum hi spatium actu extensum & simul in Deo tamquam ipsius it tributum esse velint, quis non videt inde consequens esse, quod maxime absurdum est Sc Religioni Christianae adversum , ac ualem extentionem Deo convenire, Sc secundum impii Spinosae systema Deum cum ipsa extensa materia prorsus confundi. At ex nostra sententia, qui inane nota
163쪽
vocamus spatium , nec actu extensum esse volumus atque conficimus, sed unam recipiendi extensa potentiam, quae in Deo recipiatur, quis jure ae merito conis sequi ajat Deum necessario extensionis expertem , Sc materiam necessario existensione donatam. esse unum atque idem; nisi quis ex communi certaque senis relatia, quae vult potentiam creandi & conservandi corpora extensa in Deo reperiri inferri contendat Deum esse idem atque ipsa corpora λ5. Quod adeo latum inter Spinosianum & meum systema discrimen caussa fuit, cur mihi haec impune & cogitare in primo Physicae Gen. tomo post acturatum censorum examen hae ipla in re publici juris sacere licuerit, de quo milii summopere grxtulandum censuerunt Cl. Auctores Litterarii Bernensis Dia
rii, quod inscribitur totiΗs Dat eae nec non Helvetieae Liseraturae in m. I.
pag. 4. quibus me omnia debere profiteor ob illud plenum honoris testim nium , quod tribus meis Physicae tomis in tribus prioribus sui Excerpti voluminibus tribuerunt. duamquam autem exaudierim multos in meam ivisse senistentiam, & aliquos etiam in publicis disputationibus defendisse, tam eii Philosophiae Proselibres ex Congregatione Militonum in Collegio S. Laetari Placentiae in una ex thesibus anni I738. apud Andream Bellicum meam explodunt sententiam ob illud unum , quod S. Thomae lententiae hae in re adversatur in aditotatione ad propositionem XVII. Ontologiae haec scribunt. Quam lide ex principiis S. Thomae consulari potest Scarellae opinio,, . Sed videamus quid scribat Angelicus Doctor . Is in I. dist. 37. qu. Σ. art. 3. quaerens utrum
else ubique conveniat Deo ab aeterno , negantem tuetur sententiam , & duas a steri rationes, quarum alteram his Verbis exponit. In quocumque es aliquta, illud oportes esse , quia in nihilo nibit omnino es. Sed neque locus, neqtie aliqtia res ab aeterno fuerunt; ergo neque Deo ab aeteruo convenit tibique , seve in rebus esse : alteram vero his aliis . Cum dicitur , Deus es ubique , importatur quaedam relatio Dei ad ereaturam , fundata super aliquam operationem , per quam Deus rebus dieitur: omnis autem relatis qrce fundatur super aliquam relationem in creaturas procedentem, non dicitur de Deo, ns ex tempore I scut Dominus, Creator, hujusmodi quia hujusmodi relationer actuales sunt exigunt actu esse
utrumque extremorum e scut ergo non dicitur Operari in rebus ab aeterno, ta nee
esse in rebus, quia hoc operationes ipsius designat. Ex quo textu 3c ex aliis Eminentissimus Gotti in Theologia Scholastica Dogmatica tom. I. tract. 2. de Deo quaest. 4. dub. s. 3. congruenter doctrinae S. S. P. P. Tertulliani, Augustini, Bernardi, qui volunt Deum ab aeterno vel extra mundum in nullo esse
loco, sed in se ipso, eruit Deum non esse reipsa & positive extra Coelos in locis, seu spatiis imaginariis, neque positive tuisse in spatio hoc, antequam
universum crearet. Cui D. Thomae atque S. S. P. P. sententiae manifeste convenit cum ea nostrae particula , qua statuimus vacuum actu extra Deum nihil esse, nec extensione actuali donatum, sed unam recipiendi extensa potentiam; eadem vero nihil definit de altera particula , qua ob stipra allatas rationes ad verae & realis, non commentitiae & imaginariae potentiae naturam sartam tectam servandam contendimus hanc ipsam potentiam in Deo reperiri, qui cum facillime conciliatur vel ob unum illud , quod tum in nostra , quam in S. S. P. P. opinione Deus ab aeterno in se fuit, & nunc extra mundum pariter in se est. Ex quibus efficitur meam hanc opinationem propter allatam a laudatis Philosophis caussam non fuisse explodundam .
164쪽
7. Hic non moror rationes Genuensis, eoquod iisdem lueuienter satisfeei Tom. I. Phys Gen. q. I . , quem Videsis , & potius adverto Cl. Μoniliani ordinis Ραd. in excellenti libro inscripto Disertatione contra i Materialisti. Iorido I7so. , quem post Physicae editionem legi, mihi non adversari, dum
tomo II. totus est in ostendendo spatium vacuum ante mundi creationem &ab aeterno' non suisse, Sc nunc etiam extra mundum non esse, nec tamquam
Dei attributum & proprietatem , nec tamquam aliquid a Deo distinctu ni , quia utrumque cum fide & cum ratione pugnaret, primum quia extenso & parte in Deum caderent; secundum, quod aliquid extra Deum ab aeterno fuisset. Sed Cl. Vir mihi, inquam, prorsus non refragatur, immo in eo, quod ad divinam attinet fidem, omnino favere videtur. Nam ex altera parte nullum spatium aut extensionem , sed puram recipiendi extensa pytentiam in Deo pono, & non solum contendo, sed etiam claris evinco rationibus vacuum extra Deum nihil prorsus esse nullaque extensione donatum ς & ex altera laudatus Auctor in annotat. ad coroll. IX. pari. 3. see . I. ipsam per se sanam amrmat Lessii senatentiam in libro De Perfectionibus divinis cap. I. , eo quod nullum extensum spatium hic in Deo collocat, & spatium quod in eo est, longe diversum vocat atque spirituale, a qua sententia meam non dissentire ajo, quamquam a bitrer crimine plagii, quo is citato loco suspicatur accusari mille Rapsonum , Morum , Clarkium , & alios, quos aut mentem Lessii non esse assecutos ait, aut scientes atque prudentes ab ea deflexisse, me non esse arguendum, eoquod& ea jam commentatus ante fueram, quam quidpiam de hac illius sententia inaudissem , & Ῥstquam apud Cl. Genuensem eum legi, tom. I. Phys. Gener. q. 14. ejusdem feci mentionem , & novis prorsus tum rationibus , tum obje. Aorum solutionibus undequaque communivi.
8. At enim quispiam objicere potest meam quidem sententiam ob allatas rationes ab impiis Materialistarum , & Spinosae praesertim commentis longissume abesse, vesanis tamen hisce hominibus ansam poste praebere aliquid inde eliciendi , quo labans eorum systema aliqua ex parte sulciatur, propterea quod
ex altera parte vacuum sive recipiendi extensa p'tentiam, tamquam attributum, in Deo pono , & ex altera quantumvis negem illud esse extensum & Drtibus extensis constare , nimis tamen clarum est & evidenti rationi consentaneum
partes & extensionem in vacuo remriri. si Num inficias ibunt ita iscit. lib. sect. r. ix. refellit Philosophos, qui spatium esse aliquid divinum arbitrantur) esse in spatio partes, num extensionem λ Nequaquam ; controversiae finis impositus seret: nullum esse residuum spatium , quod partes habeat immobiles & insectiles, quaeque aliae ab aliis, tametsi distinctiae , disjungi non possent. Negare haud tassiant interiorem locum, quem occupat sol, esse ab eo secretum, quem luna, utrumque vero a loco, quem implet tellus, quemadmodum & alia corpora in iisdem singularibus spatiis locata non sunt , neque se vicissim penetrant , tametsi suam quaeque partem occupent spatii. Hujusmodi est eorum systema . Si cssio nolumus in errorem labi naturali rationi , & Religioni qua naturali, qua revelatae nimis contrarium, & divinitatem secare, aut in plures partes dispescere, nequaquam fas erit spatium habere loco divini attributi, sive hoc immensitas sit, sive aliud quodcuinque M. Hactenus Monilia, cujus ita perspicuas
rationes pro extensione & partibus vacui Materialistae conjungentes eum nostris
pro fusilem divinitate nemo non videt quot Religioni contraria elicere πssint. 9. Ut Din irod by Corale
165쪽
ς. Ut his satis saciam, mitto quae hactenus disputavi , eat quibus manifestum
it hanc impiis ansam nequaquam praeberi, eo quod ex principiis omnino evidentibus erui vacuum esse puram recipiendi extensa potentiam , quae in Deo est, nihilque esse extra Deum, & ideo nullas habere partes, nec extensionem aliquam negantem, aut privativam, & eam, quam in vacuo intra cubiculum imaginamur, esse imaginationis ludificationem, quae simul omnia corpora ex tensa summota percipit, & restituta , dum v. g. decem palmorum distantiam inter parietes intelligit, nullumque a corporibus vacuum occupari tamquam proprium locum internum , sed locum internum corporum , si de inextenso agatur, esse Deum , si de extenso , esse alterum corpus majus, qui cum penetretur s. 96. ,δc ajo id colligi posse ex iis, quae ab auctore traduntur. Is ante
mundi creationem, aut extra mundum nullum ponit vacuum vere extensum,
sed solum inter duo aut plura corpora, quae se non contingant, ut si in aliqua a finibus mundi distantia corpus aliquod collocetur. Verum hoc pacto poritur extenso externa, non interna loco inter mundum & alterum corpus, ut
58. docuimus. Ergo ibidem nulla nova interior extensio ponitur . Cum igitur nec ante positionem illius corporis fuisset in ipsus sententia, ex ejusdem principiis eruitur nullam prorsus interiorem extensionem illi vacuo convenire . Ita fit, ut impii homines nihil ex nostro systemate possint arripere, quo se tueantur. Is s. Animadversiones ad Art. III. Non parum momenti est in iis , quae χοῖ. & seq. Logicae disseruimus, quorum ope a quibus cujusque necessarii attributi rationem petere oporteat, accurate docuimus. Quamvis enim de iis, quae citato loco statuta sunt, dubium esse non possit inter Philosophos; tamen nescio quo pacto factum est, ut non semel internas rationes, ubi non sunt, tuquirerent; easque non inve- , nientes in maximas dissicultates inciderent. Pro exemplo maxime illustri est ea , quam hisce articulis tractamus, quaestio continui extensi, de quo tanta inter Philosophos luctatio est, ut expensis gravissimis rationum momentis , quibus contrariae omnino sententiae suadentur , multi Recentiores Philosophi satius judicaverint sustinere judicium, quam incurrere in aliquas ipsis inenodabiles dissicultates. Verum mea sententia est omnium sere inextricabilium nodorum caput hoc unum esse , quod extensionis in longum , latum , atque profundum interiorem rationem, quae non est, nec esse potest, quaesierint in partibus reipsa distinctis, quae tantum abest, ut sint aptae componendo continuo extenso, ut mentibus Philosophorum , qui illa imbuti praejudicata opinione ad eam disputationem accedunt, densissimas offundant tenebras ,& eo sensim ded cant, unde nullum exitum amplius inveniunt. At Buschovichius ob allatas Φ. 7 I. rationes , quas tom. I. Phys Gen. β. I s. magis pressi, & ab iis , quae contradici possent, vindicavi, concedit quidem extensum prorsus continuum ex inextensis componi nequire, idque evidenter consectum sitetur in Dissertatione impressa Romae an. I 748. de Lumine; sed negat eas valere in extensum interruptum &constans ex punctis inextensis iisque numero finitis, vacuo spatio aliqliantisper distantibus , quod unum naturaliter esse posse is assirmat, quodque sensibus minima intervalla non dispicientibus continuatum apparet. Cum vero tom. I. h. II. hoc ipsius sistema resutaverimus ea ratione latius explicata . quam hic TI. n. a. paucis proposui, alter in Romano Collegio ejusdem Societ .itis Professor, mussam ejusdem suscepit in Synops. Phy. Gen. edita Romae an. I732. Cum ra Tom. II. N tio-
166쪽
tionibu, ab homine allatis secundo Tomo isti secerim , inde excerpam , quae ad hunc locum faciunt. Is itaque a num. I 26. ad num. usque I 33. citatae synopis seo, haec habet. Primo extensionem corporum continuam nullam omnino probat, & impugnat nostram sententiam , qui smplicissimis, & incompositis ma. teriae particulis extensionem tribuimus , quam virtualem appellamus, quod Na. tutae Analogiae omnino repugnare contendit his Verbis : suanto enim obser. iando assequi possumus , qui Mid materis dis G spatii partes simul Oeeupat , multiplex eis ita , ut panes materia disinoia parti x spatii disiactis respond ais . ius aualogiae, o inductionis princiPrum in ca re vim omnem babere exffima mus . licet ex eo quod ubicunque p riter materiam observare possumus, disi iaιevi semper υideamus in partes , inferri non pust nullas esse materia panisulas simplisis , ex partibus , in quas dividi queant, hoμdquaquam compostas . . . . Nam itiductionis prine pium in iis tantummodo iocum habere potest materiae proprieta. libus , quae nee relatio solum sunt respcita nos rum sensuum , nee ad tortas , seu aggregati rationem pertinent I innititur enim iliud principium hula fundamemio. Si proprietas , quam per inductionem sabilire nitimur, generalis non esset, aeque deseere posset in iis, quin sub senjus cμ μην , ac in iis, quae sunt infra senissus. Cum nimiriιm ipsa a noseris sensibuε nequaquam pendeat, qui ad eum dumis aisi limitem devenire possint , id quidem revet proprietatis ejusdem aecident te es, o posset sne ulla eius mutatione limitra suos mutare utcumque I eumque inter Ilum , quod sub sensus carit, pluribus vicibus si amplius illa , quod pammitate sua subductum sensibus delitescit , pluribus itidem vicibus probabilius esset defectum ejus proprἰetaris cadere in illud intervallum, quod sensibus subes, quam n illud, quod infra sensus deprimitur : ac proinde, cum nusquam defectus ipsius in illo ampliore intererito deprehendatur I probabilissimum es nullum revera Q. quam esse, o proprietatem ejusmodi materiae generalem esse.
2. me argumento rite ab iis, quae observamus , traducuntur ad materia paristiculas quascumque ea omnia , quae a sensebus iras non pendent, ut Impenetrabialitas , Inertia, Exclusio saltus , MobilitaF . Male autem traducerentur ea , qua
pendent ab ipsis sensibus, ut Color, Sapor, odor, Sensibilitas i a , quae aggreis gatis materiae, seu massis noserae observationi subjectis competunt , sngulis eius particulis nequaquam competunt. Pater enim in iis cessise omnino superioris amgumenti vim, quae similiter eessat in iis, quae ad Naturam massae, vel aggregati
3. Pendet autem a ratione aggregati , oe a ratione sensibilis composito ex paristibus , Disi bilitas , Extensio , Figurabilitas, quae partes requirunt, certum ordinem , certosque limites ipsarum partium . Quamobrem a sensibilibus massis non debent ejusmodi proprietates transferri ad sugulas materiae particulas Patet auistem simul O Ilud , praejudietum quoddam esse a nosero modo cognoscendi per sensus jam ab ipsa infantia contractum , quod quotiescunque materiam nobis ob ocuisios Alimus, extensionem semui habemur ob oculos, Auram ..... 4. Porro bine puncta a se intacem per aliquod intervallum d Iare debent obrepulsυas ipsas vires, quae in minoribus dissantiis in infinitum aucta aeressum omisnem impediunt. Caeterum puncta prorsus indisi ilia Mi mutuo contigua esse omnino non possunt , ut supra innuimus , sed vel se contingunt , in quo casu secundum se tota debent sese contingere, er compenetrari , vel a se invicem dissare debent intervallo quiaam, quod in infuitum dividi potess.. Disantia vero illa non
167쪽
erIt mu uariam quἰ iam , sed reale , realis nimirum relatis later puncta realia, orta ex realibus modis, quibus exsisunt s. Hine autem fallitur omnino , qui putat se Dolle omnem hane Theoriam eυεν. tere , dicendo extensionexis corporum imaginariam fore , non realem , quae nimirum a punctis, vacuo spatio componatur, scilicet ab inextenses, nihilo; ad reque sensuum illusionem haberi eontinuam illi similem, quam induceret , qui omnem a mundo materiam submoveret. Realis est extensio , quae nimirum a realibus exsi leniadi modis reisles di tantias indueentibus componitur, licet si extenso non continua, quam ex inextensis tantummodo componi non Posse contra Zenonem semper in m.
6. Nee minus ille fallitur , qui censet, admissis ejusmodi simplicibus punctis
pro primis materiae partibus, nullum inter materialem, ac spiritualem substantiam fore discrimen , quod nimirum s spiritualis quaedam subsantiae erearentur a Deo iisdem illis υiribus praeditae aeque impenetrabiles essent, ex iisque massae consare possent eadem extensione, eodem cobaesonis ac soliditatis vinculo inter sc copulatae, atque connexae. Duplex habemus inter materiam , oe spiritum , ut nobis cognitae sunt eae subsanitae, diserimen ampli simum. Primum, ac potissimum es illud, quod ma. teria vi cogitandi, volendi caret, qua spiritualis su/santia pollet o secundo, quod materia impenetrabditatem habet , ejusque massae exten ne donantur, quibus assectionibus spirituales subsantiae carent, quia haec mutuas ejusmodi habet vires,
iisdem eontra illae des tuuntur . . . 7. Iam vero eorpora quaelibet finito consabunt punctorum numero, nee ia pD- res partes resolvi poterunt, quam μι ipsae particulae. Puncta tamen haec aliquo semper ab invicem di abunt intervallo , atque ira corpus pote=Nnt extensum comis ponere quamυis extensione non continua. Et quoniam spatium , quod duobus qui. iustas punctis intercipitur , nusquam poteris ita exiguum esse, ut non alia punis Ba datum quamυis finitum numerum excedentia possint interjici, quae aIiquo semper dissabunt late alti minori, O minor; In infinitum ' bine poterit intervallum γωυis finite M infinitum dividi , quemadmodum universa Geometria demonserat. notio extensionis continuae, circa quam eadem facultas versatur , non aliud eom.
plectetur, quam puncta possibilia cum suo exisendi modo, praesindendo ab inte vallis inanibus interiectis. me pacto extenso ad spatium pertinebit, quod per nos aliud non es, ns punctorum possibustas cum suo ex endi modo , spatium distadere aliud non erit, quam punitum duobus aliis interjicere certo quodam modo ex Brutibus, m spatium duobus puuctis comprehensum in infinitum esse disisibile , non aliuae portendet, ns numerum punctorum quae possint interjici, omnem finisum
numerum excedere, quamvis actu infinitus esse non possit. suod si baee eonferantur eum disscultatibus, quibus in utramque partem laborat eommunis opinio, continuam tu corporibus extensionem agnoscens , facile apparebit , quanto compendio ab iisdem bri uos Theoria viritim expediat , nee aliter per bas ipsus veritatem a frui posse, quam eum oppinia alicui Theoremat; positio deducisών ad absurdum ... 8. His auctor addit aliam rationem num. I 3s. Satius itidem alias in hacrbeoria nosra eυitatur, qui in ilia continua extensione occurrit . Ubi enim a mainteria illa continua ad vacuum spatiam transitur , supersolis ultima connectit -- mediate densiatem summam continuam cum nulla, cor ab ilia ad hane immediatus fit traastus saltu immenso , dum snguia nos reesia puncta continua exten- sone carentia ipsa sunt limites inter vacuum spatium ex una parte , ω vacuum N a ι
168쪽
is dem ex alia, nee um quant has per continoum tractum si uno Ratu persto rans immediate transit ad alium , uim rum ad nihilum . . . .
. G. autem Bulcho vichius in sua Dissertatione ejusdem anni de Lege conat inuitatis primum nil m. 26. summis labiis attingit eamdem ab analogia naturae,& ab inductione duciam rationem adversus continuam sine ullis, in quas dividi possit, partibus materiae extensionem . Tamen fatetur ingenue hanc sentenistiam nullis Metaphysicis, vel Geometricis argumentis evidenter falsam demon strari posse. Numero vero II r. haec habet: Illud unum his addenius, quod ad
spatia ideam pertinet, in hae nos ra sententia realem marbemat ce continuam exten sonem excludente . Nos praeter piιncta materiae realia admitιimus reales exsistend
modos , per quos ibi sint, ubi sunt quod admittera omnino debent, νἱ locum ponunt in ordine coex 'ut um , vel reale spatium admittu ut , ne quotiescunque ex flant quae ex sunt, eumdem ordinem babeant , vel in eadem spatii parte sua. Illi ipse modi sunt nobis realia ἰmmobilia punctorum loce, quae ubi exsisunt, sui . dandi realem relationem dissantiae inter se , m ipsa materiae puncta, ad quae peri. nent. Eorum possibilitas indesinite a nobis cognita es nobis spatium imagInarium continuum quidem, o infinitum. quia eum nullum sit punctum Ioel possibuὸ ii, proximum alteri, ut aliud propius, aut remotius esse non possit , in possibilibus indefinite cognitis nullus habetur blatus, nullus terminus , qui semper in exsisen. tibus adest. Porro eum ;lli reales exfflendi modi realem distantiae relationem in cant , a casu compenetrat onis , qui per alios ab iis disinctos ex endi modo
haberetur , realem etiam , non continuam , sed discretam extensionem c si tutini
in quo nihil absurdi est. Extensum enim continuum. ab inextenses eonsitui non pos est, non vero diseretum in exposito sensis , in quo evidentissimum es phaenomena extensonis, quae supra innuimus, ut a nobis cognUcuutur per sensus , eadem fore Io. Sunt, quἰ vereantur, ne in uosera THoria nutum si discrimen nostrorum punctorum a spiritibus, qu biιs s eaedem iliae vires tribuantur , extensam in eo. dem nostro sensu massam formabunt. Ad quod objectum eadem, ac Benvenulus, respondet. II. Sed antequam ad haec accederer, quibus occurrit difficultatibus a maepropositis, jam suum constituerat systema. Primum enim num. Io. &seq. neci non 29. Sc seq. eam tradidit theoriam punctorum , quae in linea, linearum ,
quae in superficie, superficierum , quae in solido sunt, non tamquam partes ipsa componentes , quaeque ab iisdem seiungi possint, aut alia aliis proxime succedant , sed tamquam modi,& termini inseparabiles, inter quos extensum aliquod intercedat necesse est, quam rheoriam jam enucleate tractaveram Tom. I. pluribus locis, immo et o I. num. 3st: ex parte correxeram , di quatenus ea intelligi deberet ut hie praestiti, declararam . Tum haec litteris consignavit
num. IT. Nos quidem, quἰ continuam materiae extensonem nequaquam admittimus,
puncta realia iurata ilia agnoseimur per se ex entia fine ulla linea, Ur suo superficie ulla, aut solido reali , ae proinde in materia nullam superficiem , nul-
iam lineam , nullum admittimus solidum , adhue tamen lineam continuam ad n iis imus in motu , quem contInnum ese debese patebit infra , ac extensionem contι-nuam in longum , Iatum , profundum in spatis , quo nos coutinentur puncta, per quod excurrunt , admiti mus omnino, quod quidem v modi trinam dimensionem habere manifestissimum vi ex jsis motibus quaquaversum directis . Iz. Sed praelertim digna est, quae animadvertatur auctoris sententia exposita
169쪽
num. 3s. Is primum septem enumerat modoS, quibus plura puncta exsistere possint, inter quos ille, qui congruit cum nostro syllemate; haee enim scribit:
Si eo ungasur idem momentum temporis cum serie continua punctorum spatii eon tenta infinito quopiam inte allo eontinuo, habebitur illa, quam diximus inum. 26.Jvirtualem extensonem appellari. Deinde haec habet: Hi septem easus exbibent omnes combinationes fuentes ex coniunctione temporis , oe Datii , quarum omnes per divinam Omnipotentiam possbiles esse, unicam dis undioruin coex seni am ilia iam naturaliter esse pusebilem osendemus inferius , ubi ipsam nosram tbeoriam ex lege eontinuitatis deduxerimus. Ex quibus patet apud Bulchovichium nostram extensionem continuam ipsam in se non repugnare, ita ideo in hac rerum uniis Versitate non exstare, quia cum principio pugnat continuitatis.
Ig. His ita expositis bona venia Buicho vichii, & alterius Auctoris, qui est
Carolus Ben venulus S. I. ut primus refert num. IT . ad mei systematis mearumque in Adversarii systema animaduersonum defensioncm propius accedo. Ac primum ipsam et examinabo puncta inextensa non continua eaque substantialia Buschovi chii, quibus disjunctis ipse corpora tamquam extensa non continua comis
poni vult quaeque distinguit ab aliis punctis in extensis, quae sunt puri modi,&termini linearum. Vel homo affirmat haec puncta inextensa esse praesentia loco extenso sere quemadmodum anima parti extens e cerebri reperitur praesens, quo sensu animam ab eo dici extensam credo,quatenus in pluribus loci externi partibus eadem replicatur secundum ea, quae in citato num. 3 s. disserit; vel soli puncto loci . Si soli puncto , ut ex ipsius verbis apparet, non video, qui tale punctum dici possit substantia per se exsistens, quae cum puncto congruit , quod est purus modus, & terminus extensionis: notionemque substantiae inextenta valde imagi fiariam sibi finxisse mihi videtur, qui quemadmodum unum punctum naturae viribus esse non potest praesens , nisi uni puncto , & non con-8ruere nisi cum uno , ita credat necessario esse praesentem uni tantum puncto substantiam extensionis expertem , perinde ac si praeter extensionis negationem aliud non includeret positivum , quod etsi eam per locum extensum diffisio. nem excludat, qua fit, ut aliae ipsius partes aliis loci partibus respondeant, eam tamen postulet, qua fit, ut tota in toto loco, Sc tota in qualibet parte loci reperiatur. Quod si ad alteram partem confugiat , hac occurro ratione . Arroganter me non facturum puto, si illud mihi adscivero me Tom. I. q.& hic g. evidentibus ac plane certis argvn entis consecisse vacuum re ipsa,& actu , ut a junt , extensum non esse, sed unam tantum potentiam, quae in Deo sit, recipiendi extensa . Qua in animi persuasione me magis sentio ob. firmari ex eo , quod neuter ex citatis Scriptoribus ea sibi refellenda suscepit, tametsi ipsorum intererat , qui continuam in vacuo extensionem admittebant . Hoc constituto, qui fieri pruest ut haec puncta inextensa loco extenso praesen otia sint , cum non sit hic locus reipsa extensus, cui possint esse praesentia ΤΙ . Quae res quam maxime advertatur etiam modo, quo haed puncta in existensa ab iis conjunguntur, quem nunc examinare aggredimur. Ponuntur enimalia ab aliis distare. At dilhantia extensionem requirit; in inani vero non cst; ergo nec ulla distantia esse Di est inter puncta inextensa, quae in vacuo fuerint collocata . Dices non esse quidem actualena distantiam , esse tamen proximam distantiae potentiam, quam ego quoque pono inter parietes cubiculi, unde omnia corpora educta fuerint 3.17. & seq. Uerum si eli proxima distantiae potentia , eam
170쪽
posse redigi ad actum necesse est. Ope vero punctorum, quae sint inextensa, id
obtineri non potest , bene vero nostra continua primorum extensione corpuscuis Iorum. Siquidem ex altera parte, ipsemet assentiente Buschovichio, sese continis gere nequeunt, & aliud alii proxime succedere quia compenetrentur; ex altera vero quotiescumque se non contingunt, nulla intererit Vera & actualis extensio qua vacuum earet, ut dixi. Ergo in ipsius sententia duorum punctorum distam tia numquam ad actum redigi poterit per interpositionem actualis extensionis, quae faciat ut distantia ex potentiali actualis fiat. Unde tantum abest ut ex
motu corporum in Vacuo evidenter, ut ille putat, extensio continua conficia tur , ut potius inde eruatur nullum esse verum motum in rerum natura, sed unam ipsius in mente notionem. Cum enim nomine motus omnes intelligant continuam extensi loci mutationem , sequitur nullum esse motum nec actu, nec in potentia, si nec in vacuo locus actu extensiis reperitur, nec ex conjunctione inextensorum punctorum ullus locus actu continue extensias sormari quit .Qu
modo enim id, cujus natura relationem ad aliud requirit, est, aut esse potest,.si hoe aliud, ad quod refertur, nec est, nec esse potest λ Ex quo etiam fit, ut omnem extensionem continuam , quam in unis motu, & tempore inde pendente residuam esse vult Buschovichius , negare debeat, simul ac nullam continuam in materia extensionem admittit . In nostra vero sententia haec motus ad aliud relata natura sarta tecta servatur etiam in vacuo saltem quod attinet ad proximam potentiam , quemadmodum caloris in igne ibidem perstaret natura , tametsi nullum ibi seret corpus, quod ab eo caleneret. Qua de re vide,. quae accurate disputavimus ρ8. & seq.rs. Quod si ut ab his evadat angustiis , ajat se non impossibilem absolute.
sed sbium naturaliter ponere nostram virtualem extensionem materiae , ut ecipsius verbis supra relatis num. I 2. apparet, Videat ne primum dans ob eas rationes , quibus id perspicue ostendi, etiam alterum dare cogatur . Idcirco enim hanc virtualem extensionem naturaliter esse posse negat, quia cum prinaci pio pugnat continuitatis . quod naturaliter semper servatur. Iam vero cum
hoc eodem principio, quod mihi quoque probari ajo ob eas subtiles elegantesque
rationes, quas in citata dissertatione idem e ranit , ob easque , quos ipsemet attuli in Physicis & infra, meam de corpusculis continue extensis sine ullis reis ipsa distinctis partibus sententiam consentire docebo , tam evidenti ratione ut nihil amplius hac in re arbitrer posse desiderari, non minori certe illa , quam protulit Buschovichius, cum eodem attractionis in repulsionem abeuntis utatur principio : ut mirari subeat, tam hunc, quam ipsius defensorem , nulla meae
conciliationis toni. r. Phys. Gen. ΣΟΙ. expositae facta mentione, in ea peris stare sententia , quod hac lege continuitatis a priori ostendatur corporum elementa extensione carere , & quod eadem virtualis extensionis systema prorsus
labefactetur perinde ac si in eo libro, cujus aliquas partes impugnandas susceperunt, hanc in rem nihil disputatum fuisset .r7. Nam , quod Ben venulus supra contendit continuam primorum extensio nem elementorum cum eodem principio pugnare ex eo, quia a summa densitate, quae est in superficie corpusculi , ad nullam, quae est in vacuo, proxime per saltum transitus fieret, id nullo negotio a nobis resutatur. Quae enim ratio pro saltus exclusione affertur a Ruschovichio, & a Ben venuis adoptatur, in eo posita Ost, quod eodem momento duae quantitates diversae simul exsisterent. Iam