장음표시 사용
241쪽
Mimae libertatem tolli de medio arbitrantur. V m utut res est de Cartesio , deque Malebianehio ejus acerrimo defensore, illud prout a me sustinetue, nihil utriqt eomere potest. Ex eo enim quod actio uesas substantiae in Hieram distinctam negatur, non continuo labeseliatur virtus ejusdem essectrix. & actio, modo teneamus interiorem ipsius mutationem non generari a solo Deo , ut ς ε atilinet ad motum censebat Cartesius, sed etiam in interna vi, quae sis aliquod a mutatione distinctum ' proptereaquod actio est mutatio status , euius urit tionis ratio continetur in subjecto, quod eam mutat, & virtus effectrix posita est in vi, quae aliquam in rebus efficit mutationem. Quod vero attinet ad animae Iibertatem . aliquid amplius desideratur , ut eam esse sat juris suarum. que actionum dominam, & aptam ad bene operandum, ves secus, laudemque merendam acit demerendam intelligi possit . Ad id autem opus noci est, ut animae humanae aliquem in se ipsae novum gignant & absolutam actum , qualis esset nova idea& nova appetitio, sed satis est ut appetitum in ipsis genitum erga bonum, & ut aiant Thomistae, praedeterminatum per vim in bonum tendendi iisdem pariter a Deo attributam , dirigere possint in bonum apparens, eum agitur de a ctibus naturalibus, aut sinere se ipsius virtute impelli versus bonum veram, quorsum idem inctae sua sponte , & ex vesuntate divina. Quod non est alicujus novi & absoluti animae accidentis generatio, sed illius tantum, quod vis in anima a Deo generata necessario gignet, in hane potius partem quam in aliam directio , quae puram relationem includit. Sed hae de
re alias enucleate disputabimus. Interim videsis, quae tom. III. Phys Gen. A tέ . num. 16. & seq. adversus Crousatium discoura μν prineipe, tis natu is re, σ te convnunication du Mouve meuι copiose disseruimus, ut virtute eaussa
creatat nihil novi absoluti erui posse doceremus, quin animi libertas aliquid
capiat detrimenti. h. tas, quae hactenus disputavisust,. refragatur Q. Bussierius Ptem. ver. tomia I. gos. Sc seq.., qui primum accusat Philosophos, quod eum nomini. bus agendi & actionis sint multae & variae subjectae potestates, in hoc de cau.
sis occasionalibus Ioco dum quaestionem tractant se an solus Deus vere agat, an etiam creatae res, Varios horum sensus πικabulorum non internoscunt. Nam
primo im corporibus actio mutationem significat, quae im secundo corpore exsistit , dum alterum ira illud impingitur brum ita an abus interiores ipsius mutationes intellige , & appetendi ' deinde exteriores , cum posui& quibusdam
in anima appetitionibus certi quidam, in corpore mMus adi ejusdem anime nutum sequuntur: tandem ita Din effectus extra, se ipsum Mnitos sola ipsius es.fieaeissima voluntate. Secundo loco. hanc obtrudit, definitionem vocabuli agenis di , qua contineri omnes rerum erratarum actiones contendit. Actio es diis stis subsantiae , cis 3 inter Hone quaedam exsi is minarisia Cumque vidi ilae e pacto non definiri quisionem, aperte significan hanc esse unam ex iis, quae humana ratione satis explicari, non possunt, incusatque Philosophos, qu, humanae, mentis, limites migrantem, . eam, sibi tractandam solvendamque sulceperunt. Tertio demum loco multa conπris ad saretas tectas servan , animae actiones tum in semetips, , tum in corpus.
3. Cum vero quae adi animam pertinent, mihi de iis integrum iis Psycholo. ω servare statuerim , hic ad priora solum respondebo. Utut res se habet da Piis, caussarum, occasionalium Patronis, mihi dubia esse non potest genericae
242쪽
agendi, & actionis definitio. Cum enim ostenderim nullam erratam substan tiam posse mutare statum sine interno principio, quod tamquam aliquid abis lutum sit illius mutationis tamquam dicujus relativi proxima caussa , duo
hinc consequuntur, alterum actionem esse mutationem status , cujus mutati nis ratio & principium , seu vis est in substantia , quae statum , alterum omishem substantiam etiam erratam dum ab altero ad alterum statum transit, umre agere. Quare dum agitur de internis substantiae mutationibus, res apud me certa est quamlibet substantiam creatam vere agere L 3 s. num. 2. Dissicultas vero posita est in definiendo , utrum substantiae vere agant & operentur etiam in aliis, sintque mutationum aliae in aliis vera caussa , non solum apparens .
Ad id vero definiendum ex principio supra confecto, quod nulla mutatio sine interna vi esse nequit, consequi ajo duobus tantum modis id essici posse , primo cum una substantia creat in altera vim gignendae idoneam mutationi secundo cum una substantia vim, quam habet, aut totam aut partem cum alis tera communicat, eo quod ipsa per se mutatio creari, aut communicari non
potest 237. Statu quaestionis ita ad vivum resecto facile mihi fuit definire
corpora in aliis corporibus agere non posse , eoquod nec vim in iisdem creare, nec communicare possunt, 237. 3c facile erit id etiam quod pertinet ad omnes substantias creatas universe statuere , meamque sententiam ab omnibus tum Bumerii, tum aliorum objectis perspicue vindicare. Illud universe fit manifestum propositam quaestionem non . esse unam ex iis, ad quarum Q.
Iulionem humana ratio aspirare non possit. 4. Nequis tamen rationem, qua supra consecimus 237. num. I. vim ab altero corpore in alterum transflarri nequire, infirmari posse credat ex nostro systemate, quo volumus alia eum aliis corpusculis posse compenetrari; proptereaquod ex altera parte corpus minus esse capax movendi majus experimentis compertum fit,& ex altera minus non potest etiam penetrando, omnes majoris partes contingere, ut taceam experimentis. pariter fieri manifestum In in cursu corporum , & motu , qui sequitur , . corpio ram penetrationem saltem per spatium sub sensus cadens nequaquam haberi. Ex his potius quisque solutionem eliciat illius quaestionis, in silentionem fecimus in Praefatione, ut osten deremus nonnullas Ontologiae a Peripateticis motas disputationes ad speciem quidem parum utiles di mitem vera magni esse momenti, an scilicet accidens ab alio in ali in subiectum migraret post. Nam in corporibus id nequa is quam fieri posseae stat ire allatis rationibus . . Quamquam & universe confici posse videtur' proptereaquod eum accidens. etiam absolutum per se creari non possit, sed in subitantia tantummodo , tales ab illa individua substantia , in qua ereatur, Ingulares accipit determinatibnes , ut idem in individuo ad aliam transferri: ncm possit: Quemadmodum enim alia substantia in aliam transmitti nemiit ira nec unius substantiae determinatio, qualis est accidens, in deteris
minationem 'alterius migrare quit. Qua ratione magis confirmatur nostra circa virium corporum eommunicationem. sententia,& Via munitur ad ea, quae de anima monstrabimus in Psychologia. MI
s. Hic tamen aliquis exorietur & ajet in hoc systemate illud esse laturum
inmmmodi, quod leges motuum in corporum durorum conflictu demonstrari non poterunt. Cum, enim non ab ipsa torporum natura & virtute, sed a voluntate divina virium communicatio, sive corruptio partis earum in percutien
243쪽
te, & alius pat tu in percusso creatio repetenda sit; alia nulla reliqua erit via in cognitionem veniendi, quam rationem hae virium corruptiones & creati nes sequantur, nisi per experimenta ; quae sub oculos ponant, quas sibi hae in re leges Deus praescripserit. Praeterquamquod illud etiam nobis incomm dabit, quod leges motuum in eodem systemate a libera pendebunt voluntate Dei, qui tales pio suo libito Sc nulla adstrictus efficientiae corporum necessi. tate statuerit, cum alias prorsus diversas statuere potuisset; cumque tota Physica lesibus motuum contineatur , inde consequens erit eamdem naturalem scienistiam sibi hoc nomen immerito usurpavisse, cujus theoremata Dei arbitrio subjecta sint, & nulla necessitatis lege teneantur. 6. H is ut aliqua ex parte nunc latisfaciam , adverto leges motuum, qui in uno tantum corpore, quod sit in vacuo, considerantur, distinguendas esse ab iis, quae pertinent ad mutuum plurium corporum conflictum. Primas enim in Phylica ostendam abiblute necessarias esse , ut si Deus in eo oribus vim motricem conservet, aliter, ac usuvenit, sacere nequeat' secundas autem solum hypothetice, in quibus explicandis illud accidet miri, quod a Newtonia. na innumerabilibus confirmata experimentis & observationibus attractione, quam dum in contactu fit infinita in repulsionem converti ratione ducta a priori docebo , easdem repetam , & hoc pacto monstrabo quamvis Cartesiani ab attramone magnopere abhorreant, & in omnibus motibus ad impulsum esse coniugiendum decernant, eorum tamen caussarum occasionalium systematicum Neri toniano mirifice convenire, & ipsum impulsum nihil nisi adminic lo attractionis corporum in distantia, & repulsionis in contactu efficere posse. Quod eo asseverantius nunc polliceor, quia jam id praestiti in Physica Gen rati tom. I. 2or. , & studium meum pluribus doctis viris plobavi. 2s I. SCHOLION X. His quod attinet ad essentiam attributa δc accidentia eorporum in bona positis luce, reliquum est ut iidem 227. num. 7. datam liberemus. Itaque L chius acerrime negat claram substantiae aut universe aut in I articulari mat rialis atque spiritualis notionem nobis inesse. Haec enim libro Σ. cap. I 3. q. I 8.& seq. celeberrimi operis Essai Philosophique scribit e gallica lingua in latinam versa .is Quantum possum , enitor ne his capiar praemgiis , quibus nos i si decipere amamus, dum verba accipimus pro rebus. Nihil refert prae nobis ferre nos ea scire quae revera nescimus , aliquas edendo voces, quae nihil disti
cti & ajentis significant. Id est aerem frustra verberare , quia vocabula ficta
ex arbitrio nulla ratione rerum variant naturam , nec aliquam habent subjectam potestatem, nisi sint cujusdam ajentis rei signa , & nisi significent ideas distinctas atque .eterminatas. Ceterum vellem ut ii, qui tantum momenti statuunt in hisce tribus syllabis subsantia, paulisper examinarent, an cum hoc nomen Deo Enti infinito & incomprehensibili, finitis spiritibus, atque corporibus tribuunt, eodem sensu accipiant, & eamdem prornis notionem quod attun et ad haec tria Entia, eidem subjiciant. Si etiam , videant anne inde sequatur, cum Deus, finiti spiritus,&corpora eamdem substantiae naturam in communi Irarticipent , haec in alio, quam in simplici modificatione hujus communis naturae, ex qua constant, non discrepare. Quod dogma valde difficile
foret concoquere. Sint autem velint tres huic voci notiones , esse subiectas, pii
244쪽
primam eum Deum sisnificat , alteram, cum spiritus erratos, tertiam vero, cum empora, rem nobis gratam facient, si non dedignabuntur docere quaenam sunt tres hujusmodi notiones, aut saltem tribus distinctis nominibus eas signia ficare , quo in re tanti momenti obviam eant confusioni & erroribus, quos inducere potest usus vocis ita ambiguae ad res ita inter ipsas discletiantes sine ulla dis inmone usurpatae, proptereaquod tantum abest ut tria signiticari vulgo
suspicemur, ut vix unam rem exprimat claram atque determinatam. Ceterum
siquis tres huic nomini sies antiae potestates velit esse subjectas, quis impedi.
re poterit, ne alius quartam inducat λ ui primum eam in s cholas induxere sententiam, accidentia esse eertam aliquam speciem entium realium, quae opus habent alia re ut in eadem inis haereant, eoam fuerunt nomen excogitare lubstantiae, quae accidentia sustineret. Si miser Philosophus Indus, qui terram putat opus habere sulcro , s Ium substantiae nomen cognovisset, molestiam non suscepisset in exeogitando Elephante in sustinenda tellure, necue testudine in sustentando elephante : sabis stantiae nomen ipsi penitus satisfecisset. Quicumque autem tum peteret quid terram sustentat, responsione Indici Philosophi , qui diceret esse substantiam, tametsi nesciret quid illo vocabulo significetur, similiter contentus esse deberet, ae nos
sumus responsione Philosophi Europei, qui ait substantiam, cujus significatum nequaquam intelligit, esse id quod accidentia sustentat: ut quaecumque nobis inest notio substantiae, sit obscura notio illius, quod ipsa facit, non quod ipsa
est se. Hactenus Lochaus, qui Q. advertens nec Indico Philosopho cupienti discere rationem construendi aedificia in Europa , aut extero aventi seire
quid sint libri, satisfieri, nee aliquas ideas utriusque claras atque distinctas in iisdem exeitari, si primo exponamus columnam esse illam, quae basi sustine. tur, basim quae columnam rustinet; alteri autem libros ex soliis papyri esse coagmentatos, & solia esse id , in quo inhaerent characteres , & characte. res esse id quod in soliis inhaeret; deinde se pergit. A Sed si voces latinae inhaerentia O subsantia nitide vertantur in dictiones gallicas, quae am nem exprimerent inhaerendi, & sustinendi s quoniam id proprie significant in , planius cognoscemus parum perspicuitatis esse in iis omnibus, quae de substantia, deque aceidentibus disseruntur, cujusque usus hac esse possint vocabula in Philosophia in iis definiendis quaestionibus quae ad illa referuntue A. Ita laudatus auctor qui alibi etiam rem eamdem inculcat, a nobis secundarias rerum qualitates cognosci tamquam inhaerentes euidam incognito substrato, quod vocatur substantia, quodque est complexio qualitatum ominnium quae dicuntur primariae, l. 4. cap. 6. 7. primarias autem hujusmodi proprietates a nobis cognosci nequire, nisi secundariarum cum his connexionem videamus, quod neri non posse jam ostenderat l. 4. cap. 3. ratione ducta ex eo quod ex. g. cum de corporibus agitur, sensus ni H utpote nimis crassi minimas corporum , uti auri, moleculas, ex quibus eorumdem corporum , uti ipsiusmet auri, proprietates proficiscuntur, repraesentare non possunt.
a. Similia prosere de ignorata a nobis substantia corporea aut spiritali admut alia ejusdem notio nobis non insit, quam uti sulcri cujusdam prorsus incogniti qualitatum corporis . ,, Revera, s subjumit auctor) si quispiam interrogetur quid sit subjectum, in quo colores & pomus exsistunt, aliud nihil poterit respondere , nisi tale subjectum esse partes solidas & extensas. Verum si
245쪽
urgeamus ut respondeat quid sit illa res, in qua soliditas & extensio inhaerent.
non minus illi aqua haerebit, quam Indiano, qui cum amrmasset terram suo stentari a magno Elephante, Elephantem autem a magna testudine, iis qui pereunctabantur, quo niteretur testudo, respondit esse aliquid, quod nestio quid sit. Advertendum est, pergit auctor, nostras complexas substantiarum ideas praeter ideas simplices , ex quibus coalescunt, complecti ideam consulam eu-jusdam rei, ad quam pertinent, & in qua exsistunt. Hac de caussa eum de aliquo subluntiarum genere sermonem habemus, id esse aliquid dicimus, quod tales habet qualitates ' ut eorpus esse rem extensam, figura circumscriptam.& motus eaPx , ut i piritum esse id , quod enitare potest. Hae & aliae similes loquendi Hrmulae in nobis excitant cognitionem substantve tamquameujusdam rei, quae distinguitur ab extensione, ligura , soliditate, motu, cogitatione aliisque notionibus, quae in mentem incurrunt, tametsi nesciamus quid ea se se. Dum vero haec eadem pluribus aliis locis obtrudit, semper exempla ad id confirmandum repetit a corporibus, quae in sensus incurrunt. 3. Capite vero 23. libri x. 23. subtiliter essicit clare & distincte corporum extensionem cognosci nequire , proptereaquod ex altera parte non potest intelligi extensio, nisi plurium partium selidarum cohaesionem intelligamus; primam autem hujus coli sonis originem nulla modo possumus intelligere, de cap. I 3. II. vulgo traditam definitionem extensionis, tamquam ejus, quod habet partes extra partes, nihil explicare ait, proptereaquod eum extensio ex partibus inextensis componi non possit , hae definitione aliud nihil significa.
mus, quam extensum ex partibus extensis constare , quo ad originem exten- sonis non pervenimus.7 4. Atque haec sunt argumenta, quibus Lochius in suam pertraxit sententiam Cl. Viros supra laudatos, aliosque quamplurimos , eo quod saltem aliqua ex ipsis firma esse videntur, & eruditionis varietate, salibus & elegantia se commendant , & moderationis in proserendo de rebus judicio praetextu facile i repunt in animos praestantium Philosophorum , qui tum humani imbecillit tem ingenii, tum nimiam in omnibus definiendis licentiam optime norunt. Verum hi alioquin sapientes Philosephi dum unum vitant vitium, in contrarium currere, & more Academicorum de rebus etiam certissimis dubitare, rebusque elarissimis tenebras obducere mihi videntur . Quid enim clarius esse potest simplicibus entis atque substantiae notionibus , quas , expendimus, quae si obscurae sint & minime determinatae , necesse est tales ha-
heri oportere quascumque alias in tota Philosophia notiones, quae in eas tamquam suas in partes resolvuntur Quamobrem operae pretium arbitror rationibus ab auctore propositis pro virili parte satisfacere . Quamvis enim Citae dilius in libro inscripto Immaterialitὸ de r me a rarin pari. 3. stat. I. & seq.- iisdem responderit, tamen mihi videtur non omnia penitus diluisse , eam praesertim ob caussam , quod ex Cartesio quidem Corporis essentiam in extensione positam tuetur, sed une iis, quae in negotio exiensionis ex nostro penu protulimus, sine quibus haee eadem sententia omnino defendi non potest.
s. Primum itaque ex iis , quae si . & alibi disseruimus , constat haec tria elarissime percipi & esse distincta, ens a se nullius prorsus entis indigere
ut sit S ISI. corpora & animas indigere ente a se, a quo creentur am. conferventur aor. accidentia vero absoluta, seu vires corporum & ani- m. II. Z ma.
246쪽
marum praeter ens a se, a quo creari debent δέ conservari , indigere ut siue& permaneant alio ente creato, scilicet corporibus aut animabus , in quibus ereentur & conserventur , adeout sine iisdem perstare nequeant . His positi, tamquam distinctis, non valde repugno si Lochius velit nomine substantiae i telligere solum ens, quod ut sit , nullo prorsus ente distincto indiget, & id. circo soli enti a se substantiam proprie convenire contendat, modo & is conis cedat allatum inter corpora, & animas , interque earum vires discrimen, &ex regulis nominum fabricandorum s I. num. 2. duobus distinctis vocabulis haec eadem exprimat. Quod si ob rationes ibidem allatas nomine substan. tiae intelligamus tantum id , quod ut exsistat, in alta re tamquam in subjecto intrinsecus inesse non debet . & hoc pacto substantiae nomen Deo, spiritibus& eorporibus esse commune dicamus , non inde aliquid absurdi consequetur . quemadmodum non sequitur ex eo , quod nomine entis idem in Deo & cre turis significari voluimus 3 r. proptereaquod cum ens Sc substantia cum suis disserentiis arctissime copulata sint , & ab iis solum ope mentis & virtute praescindendi eum aliquo in rebus sundamento sejungantur 26. nihilominus ens & substantia Dei reipsa infinite distabit ab ente & substantia, quae in rebus ereatis exsistit. Miror Q. Auctorem tantum momenti in his ponere, perinde ae si eum lateret virtutem mentis, quae conjunctissima disjungere potest, nihil variare naturam rerum, quae ab ea cognoscuntur. His autem ratisfactum arbitror ipsi petenti diversas substantiae signineationes ; nam ex prima responis sone duas omnino claras atque diversas obtulimus, quarum altera in Deum, altera in animas Sc eorpora cadat . Quod si exoriatur alius qui tertiam &quartam in Philosophiam inducere velit, per me licet , modo possit docere, ut nos effecim is, latum inter easdem discrimen , & ne a recepto significatus vocabulorum usu sine caussa discedat' et 56. n. s. Log. Quia vero Lochius hae in re, ut etiam Gerditius animadvertit, adversus praecepta a nobis tradita Ioo. n. a. & seq. Log. nimis abusus est vulgaribus ideis imaginariis substantiae, ne-eessarium duco vocabula propria, quibus ideae verae & reales subjiciuntur , ab impropriis & metaphoricis , quibus imaginariae & commentitiae, distinguere , quemadmodum in judiciis ajentibus atque negantibus secimus gr. Log.Tri illa, quae supra internovimus, sunt vocabulis expressa propriis, ad ut quotiescumque substantiam persectam dicimus , primum intellipere debeamus ' qu tiescumque impersectam, socundum ; quotiescumque accidens , tertium . Cum vero substantiam percipimus atque appellamus sulcrum & receptaculum accidentium, tum verbis utimur metaphoricis & ideis imaginariis, quae in similitudine rerum positae sunt, quia substantiam ratione accidentis quia in ea est, perinde habemus , ac corpus cui tamquam sulcro alterum adhaeret , ut color telae adhaerescit, & litterae papyro; vel id in quo alterum continetur, ut aqua in vase , quamquam res valde secus se habeat. etiam cum agitur de accidentibus, quae in corporibus insunt. Praeterquamquod , ut optime Lochius advertit, substantia imperfecta hoc pacto explicatur per id quod potest facere, non per id, quod actu & reipsa est, quin tamen inde sequatur ,, quod is inde concludi vult, substantiam a nobis non intelligi, qvid ipse ita se sit, quia satis superque percipitur quid ipsa se , cum eam inlisi imus complesti ea
praedicata, quorum nullum ab aliis disjungi potest . quin totum intereat, qua
que simul juncta exsistunt quia indigeant alius eatis creati. ia quo sint, sed
247쪽
solum indigent increati , a quo ereentur & conserventur. 6. Qua in re ad omnes Lochii dissicultates refutandas animadvertendum est discrimen inter modum , quo alia ex hisce necessariis praedicatis in aliis insunt, interque modum , quo accidens in substantia . Nam haec praedicata. quae substantiam intrinsecus constituunt ita alia in aliis sunt , ut neeesari , esse debeant , nee ipsa infinita Dei potentia sine totius interitu disiungi possint. Ex quo fit ut inter illa lotum distinctio quaedam minima atque a m iis nimo in re sundamento prosecta intercedat 26. & tota substantia atque ita Iorum connexio praedicatorum idem propemodum sint. At aeeidentia substamia, jam in suo esse constitutae & persectae, qtiaeque sine illis permanere potest .aecedunt, & in illa a Deo creantur & conservantur ita , ut ab eodem ruisus in nihilum redigi possint , quin substantia eorrumpatur . Quae omnia declaro
exemplo substantiae extensae, sue primitivorum corpustulorum, in eum finem, ut viam quoque muniam ad ea solvenda, quae adversus claram eo orum notionem disseruit. Substantia extensa est genus sive materia prima cujusliliet primitivi corpusculi , eoquod per id eum omnibus aliis convenit quia vero extenso continua potest esse his tribus diverss modis, hujus maioris vel minoris densitatis pi. hae vel illa figura , hac vel illa magnitudine donata f. 23 s. num. 2. idcirco quodlibet primitivum corpusculum praeter substantiam extensam tamquam genus & materiam primam habet has differentias , sive determinationes di formas, tales scilicet determinatas densitatem, magnitudinem, atque figuram , quae in substantia extensa quodammodo inesse percipiuntur . Verum quia ita insunt, ut postquam substantia extensa talis densitatis, magnitudinis, atque figurae creata est, quemadmodum creari debet, eo quod res aliquo modo indeterminata exstare nequit III. Log. neque Deus ipse possit aliquam ex his determi. nationibus a substantia extensa S a corpusculo separate, quia totum interea eo quod corpusculum primitivum nulla ratione propter partium actualium defectum comprimi , aut dilatari , & idcirco densitatem, figuram & magnitudinem mutare potest 233. idcirco haec ita insunt conjunsia, ut idem propemodum snt ens, 3c solum a mente cum aliquo minimo in re fundamento internoscantur . At vis motrix est aliquod absolutum ita a corpusculo primitivo in suo esse ex iis omnibus, quae modo explicavi, eoalito iam constituto distinctum, ut & possit creari & conservari corpusculum sine hac vi motrice ,& postquam vis motrix in illo creata & per aliquod tempus conservata est, Deus ab illius conservatione desistere possit , Sc illam in nihilum redigere , quia eorpusculum primitivum intereat. 7. Quare in hae re nec est quaerendum eum Lochio m ternum receptacuis Ium , in quo inlit extensio, nec contendendum qui haec docent, eos olfendere in eo, in quo Indianus Philosophus, nec ille ejusdem Lochii vitiosus cireulus committendus. Siquidem accidentia, uti vires motrices, internum habent fundamentum in quo sint, scilicet aliam substantiam creatam , uti corpus, a quo vires distinguuntur, & tamen sne illo esse nequeunt, neque a Deo ipsae primitus creari & conservari possunt. At haec qilinque, substantia, extensio, talis densitas , talis figura , talisque magnitudo, alia in aliis eo sensu reperiuntur , quatenus necessario iuncta sunt 3c primitus a Deo creantur &co servantur ; nec in alia re a Deo creata inesse debent . Quamobrem si quaerat Lochius in quo insit extensio , aut alia cum extensio
248쪽
neeessario eopulata , respondendum est inesse in Deo , sine quo permanere nequeunt, tametsi non tamquam interiores ipsius determinationes , uti accidentia: ruum autem ut pote a se, opus non habere alio ente, in quo & a quo sit. Quo constituto videat Lochius quantum hule sententiae sit similis illa Indiani Philosophi, cum certe is quaestionem non solveret , nec sufficientem cur terra staret, rationem redderet, aiens tellurem ab elephante sustentari , elephantem a testudine , testudinem ab aliquo, quod eum lateret, propterea quod hoc pacto ultimum illud, quo haec omnia sustentabuntur , designare non poterat ; nos autem dicamus vires ex. D motrices esse in corpusculo primitivo , eorpesculum autem primitivum, conitans ex his, substantia, di extensone, i
ii densitate, magnitudine & ἡgura . donatis , quae ut inseparabilia simul a
Deo creata suerunt , esse in ente a se, a quo contervantur, & hoc pacto ad uutimam rationem quae alia ratione opus non habet, quale est ens a se, perveniamus.
Unde consequitur accidens , uti vim motricem, non esse explicandum per id , quod in corpore in Leret, & corpus per id , quod sustinet vim motricem ;hoe enim pacto circulus in definiendo vitiosus committit ar I62. Log. nec quid sit substantia δc accidens, corpus & vis motrix, declaratur . Sed primo vis motrix definienda est aliquod absolutum, quod est pxoxima motus caussa , quodque a Deo quidem creatur & conservatur , sed solum in corpore 42 corpus autem in genere definiendum est substantia extensa 23 s. quae a Deo
non solum creari , verum etiam conservari debet mo. 2o I. sin autem tam
quam exsistens in aliquo corpusculo primitivo , eidem definitioni adjungenda sunt illa tria, determinata densitas, magnitudo & figura z Deus vero definienisdus est enx a se, f. I7s. quod a nullo esse debet,& ipsum est ratio omnium
8. Ex quibus manifestum sit elare a nob1s intelligi non solum quid si ita
genere substantia creata aut accidens in creata substantia generatum , verum etiam quid in particulari fit substantia corporea, ejusque vis motrix in coris pore genita. Nam quod is objicit de extensione, perinde ac si de illa elaram non habeamus notionem ,. facile est in nostra sententia refutare , impossibile autem in commini Cartesianorum , quam Gerditius amplectitur . Siquidem iis, qui partes omnes distinctas in extenso tontinuo ponunt, ad claram ex intensonis acquirendam notionem satis non est primam Lochii ex iis, quae supra expolitae sunt, difficultatem refutare, Se docere, ut facit Gerdisius par. 3. Eh. g. s. aliud ei se juxta positionem partium, ex qua extensio proficiscitur , aliud firmam earum cohaesionem, quae ad extensionem necessaria non est,
eoquod non minus extensa est materia mollis 3c fluida , cujus partes non cohaerescunt verum necesse est alteri satisfacere, qua impugnat definitionem extensionis traditam per id quod habet partes extra partes. Iam enim Gerdi-lius parte I. g. monuerat Lochium assentiti communi sententiae , quae putat fieri non posse ut extensum ex inextensis componatur. Quamobrem gravissuma Lochio suit caussa assirmandi adminiculo partium extra partes non explicari quid sit extensio, eo quod non minus extensae esse debent partes extra partes, quae ad explicandam extensonem usurpantur. Hane dissicultatem etiam Peripatetici viderunt, & aliqui ex dipss dixere extenfi cujusdam majoris rationem esse in partibus extenta quidem , sed minori extensione donatis , extensionis vero singularum partium primi gradus rationem esse in partibus partium ,
249쪽
tium, sive seeundi gradus, extensis quidem, sed adhue minori praeditis extensione, hancque extensionis partium in aliis minoribus partibus rationem in infinitum eontinua ei posse serie partium in infinitum continuata. Uerum mi. ror homines acutissimos non vidisse se hoc pacto nullam lassicientem extensionis rationem suppeditare, praesertim cum adversus Atheos, qui ponunt da .ri seriem Entium ab alio innnitam sine ullo Ente a se, disputassent hac ratione nullam lassicientem exsistentiae Entium ab alio rationem non perhiberi.
ut in Logica K ρ5. nos quoque docuimus. Quid enim dissimile est interutramque hujusmodi hypotnesim Z Quamobrem si ex altera parte sunt omnes extensi continui partes distinctae , ut volunt Gerditius aliique Philosophi
ex altera nec in partibus extensione carentibus , nec in partibus extensione
donatis ratio extensionis intelligi di dari quit, tametsi alioquin partes distincta
sint res compositae ratio, hinc manifeste concluditur veram esse Lochii senteir-tiam putantis extensionem esse tollocandam in numero eorum, quae nullo pacto intelligi possunt. Haec ita essicaciter ursere volui, ut meam sententiaritomo I. Phy. Gen. I9. & hic 78. & seq. evidentibus prorsus rationibus confirmatam omnes amplectantur ob illud etiam , quod ablegatis ab extenso connuo partibus actu distinctis omnia in clarissima luce ponuntue, & gravitamae dissieultates in contraria sententia prorsus inextricabiles nullo negotio sol vuntur. Id quod citatis locis perspicuum seci, atque hic etiam facturus sum, quod attinet ad propositam a Lochio. Concedimus enim hane definitionem
non esse bonam, si eam a priori esse velimus, proptereaquod partes in exten- continuo reipsa non sunt, dc extensionis utpote primitivae corporis essentiae ratio interna quaeri non potest, sed solum externa, quia talis a Deo creata estro4. ros. & seq. Log., extensionisque ideam esse unam ex iis, quas Loch iuxsimplices δρ primitivas vocat, quaeque per sensus proxime in animam ingrediun--tur, assirmamus . Quia vero unum corpusculuin continue extensum nullisque ii
natum partibus actu distinctis potest esse aequale duobus tribus , quatuor , aliisque in infinitum 8 . illa definitio extensionis a posteriori est , tamquam ab attributo rei sive possibilitate repetita , atque, si adjungamus vocabulum illud,
potentia , quo ibidem usi sumus, hoe pacto deundi potest, quin incurramus in propolitas dissicultates. Consule quae , Is 3. in hanc rem disseruimus.
4. Rationes vero , quas identidem Lochius ex ignorata corporum particu Iarium, ut auri, natura δc substantia repetit, nullo modo quod is contendit es.ficiunt , nobis pariter esse ignotam universae substantiae corporeae naturam proptereaquod corpora particularia , quae in sensus incurrunt, ex innumerabilibuq constant inter se diverso modo contextis corpusculis , quorum namerum, magnitudinem, densitatem, figuram, & modum, quo conjunguntur , sere nescinius: essentia vero in genere substantiae corporeae in uno tantum servari potest eorpusculo primitivo, cujus substantialium atque ad essentiam primitivam pertinentium praedicatorum , extensionis , densitatis, magnitudinis atque figurae, cla. ram notionem habemus. Quo loco juvat quoque definire quaestionem contra Voltatrium, atque Auctorem Spectaculi Naturae, tractatam a Gerditio ses . 4. et t. lib. 3s. & seq. Primi duo auctores contendebant primam corporum materiam esse aliquid indeterminatum , atque idcirco solum exsistens in mente ;quemadmodum triangulum in genere, quod percipiatur nec aequilaterum , nec aequi crure, ncque scalenum. Contra Getauius primam corporum materiam
250쪽
ita exstare vult, quemadmodum exstat serrum, quod tamen in materia veluti prima corporum, quae ex serro arte fiunt. Verum solutio quaestionis pendet lignificatione, quam quisque attribuit materiae primae ; si enim nomine materiae primae solum intelligatur extensa iubstantiar, lis duobus primis adjudicanis da est, quia substantia extensa extra mentem extare non potest nisi eum hisce determinationibus 8c sermis, scilicet talibus definitis densitate, magnitudine& figura Sin autem corpuscula primitiva, ad ut quaeratur materia prima coris porum , quae ex pluribus coagmentantur, negari non potest hoc sensa mate. riam primam in hac rerum universitate contare. Sed quam parvi referat, nomen alterutro modo definire, dummodo rem teneamus , nemo non videt.
to. Quo vero omnibus aliis Lochii difficultatibus penitus satisfieret, nune ostendendum seret ab extensione una tamen cum vi motrice , & attractioneae repulsione, quae sunt virium species, omnia corporum phaenomena posse derivari. Verum quia ex aliqua parte id praestitimus et o & sequent. & ibidem recepimus atque polliciti sumus nos id esse cumuIate praestituros in Physica & infra, ab hac disputatione nunc abstinemus , & transimus ad alia, quae hujus loci magis propria sunt.
Ir. Nam ad. hunc eamdem essentiae corporum atque materiae lacum magis magisque a calum ulix Adversariorum vindicandum operae pretium arbitror exisponere & resutare algumenta, quibus celeberrimux Μateriai ista Auctor librim scripti inmines Philosoph. a Gndres ebeet Iean N,fr I7s r. in duos tomos divisi, in quo plures commentarii impiis reserti doctrinis habentur & praesertim ille N Homme Maebine, in commentario inscripto Traitὸ de P me, iliade.
re conatur unam extensionem non esse materiae essentiam , sed in conserti uiri
ei sti oportere essentialem quamdam vim motricem , quae ab alio attributo diverso ab extensione & eam idcirco natura praevertente ducit originem - Naas primum capite 4. duas esse statuit sorinarii in materiae species, alias a frices , alias passivas, & in secundarum numero quatuor recenset , magnitudinem , fiaguram , quietem & situm, ab una extensione pendentes, sed in potentia tan in eum ; nam ut reipsa hae diversae formae sint in materia & aliae aliis conti. nenter , ut observamus , succedant , opus est vi motrice , cujus auxilio mat ria has sibi donat formas ; indeque concludit extensionem , Sc eum ea junctas, impenetrabilitatem , divisibilitatem, alias que mechanicas formas, esse unam tantum partem materiae, nec idcirco cum Recentioribus adversus antiquos Philois sophos dici posse veram substantiam materialem , ad quam desiderari contendit etiam motus principium , de quo in sequenti capite tractat. In hoc enim veteribus Philosophis , quorum doctrinam sormarum materialium & substantialium utpote sibi faventem mirifice extollit, suffecisse ait, ut naturae phaenomena oculis lustrarent, ut inde colli perent substantiam corporum esse donatam vi seipsam movendi. se Revera lunt eius verba) aut haec substantia serpsam movet, aut cum est aliquo percita motu, ab altera substantia movetur. Nam in hae lubstantia aliud nihil observatur quam eadem ipsa ita actione , & si laterdum ab alia caussa motum videtur aecipere, ab alio ne accipit quam ab eodem genere substantiarum, quarum partes aliae ire aliis: operantur λ Si ergo ponituC aliud agens , cedo quid sit hoc agens, quales ipsilis esistentiae ratio. nes . Quoniam vero nulla ne minima quidem ejusdem notio habetur, hoe esse
non potest ne Ens quidem talionis. Itaque m lsestum est veteres facile debuisse vim