장음표시 사용
111쪽
homo desinat esse seu an nihiletur, non requiritur actio Dei positiva, sed sustici cessatio actu con SerVanti S. Quibus praeStitutis, sic licet arguere. Si ille, qui tantummodo in directe alterum conservat e g. Ut puerum ne in ignem cadat retinet), ius erga alierum acquirit ad laudem, gratum animum, bSequium quale UantUmque ius erga nos non habet Deus, qui tanto iam tempore non solum in directe sed etiam directe assidua no operatione conservat uod ut plenius intelligas, animadverte conservationem hanc directam, secus ac indirectam, SSe quamdam continuatam creationem Seia melius continuationem creationis est nempe actio, qua non quidem repetitis Seu iteratis creationibus, sed continua operatione esse illud, quod primo datum est, SustinetUr. uare conservatio differt a creatione, ut linea a puncto
unde incipit, vel ut tempus ab eius principio. Quae cum ita sint, dici profecto potest, ius illud, quod Deus in hominem habet, quando eum primo creat, toties magi Smagisque roborari ac veluti in immensum multiplicari,
quot sunt temporis momenta, quibus homini a se condito existentiam protrahere Seu prorogare non es Sat Vel etiam tot esse divini in nos iuris titulos, quot Sunt momenta, quibu no in SSe conservaVit atque adeo
III. Praeterea Deus est non modo creator et conservator, sed etiam uis hi nus 1 hominis si Ius illud, praeclaris utar orbis Lessii 2), quod ex hoc capite com-
I Hanc veritatem in capite prina superioris partis sus de
2 Op. et lib. nuper cit. cap. s. num. S. Hoc in libro de domini Dei tractat, et quatuor divini dominii titulos perpendit, creationi S conservationi S redemptionis, finis ultimi. Loquitur etiam de titulo reddinptionis, quia theologum agit Validissimus an est lic
112쪽
petit, Si maXimum, adeo ut maius animo concipi nequeat. Nam etiamsi fingetemus creaturam non pendere a Deo tamquam a causa efficiente aut con Servante tamen
si ponamus ipsum esse ultimum finem illius, summam in illam auctoritatem et potestatem laabebit. Auctoritas
enim finis quodammodo maior est, quam auctorita caUSae effectricis, cum haec a fine ad operandum moveatur, et omnem rationem Operandi, Omnemque modum et mensuram operis a fine accipiat. Unde finis est causarum prima, cuius gratia omnia fiunt et ceterae causae ad productionem applicantur. Sicut ergo homo potest uti rebus inferioribus, quae ad ipsius commodum creatae Unt, pro suo arbitratu, ut pecunia, frugibu terrae, pecoribus, quia est finis earum et ipsius gratia factae Sunt, quam Vi ipse earum non sit auctor ita Deus potest uti universa crea-tUra pro Suo arbitrio, nec qui Squam potest queri de iniuria, cum omnia sint ipsius gratia. o Quae comparatioeSt, Ut patet, argUmentum a minori ad maius. Nam Deus
titulus. Qui enim alterum a servitute redimit, is in illum habet ius, ius autem tanto validius, quanto durior est serVitus, in qua alteriacebat, et maiuS Si pretium, quod ad eum liberandum redemptor solvit Iamvero in triplici iacebamus servitute, peccati diaboli mortis: Christus autem no redemit preti maeuo I. Cor. VI. o. dando sei relipsum pro nobis ad Tit. XI. 4.). - Motiva amandi Deum enumerat antes, Par. XXVI. lio pacto Tutti que morsi, Clie posson far o uor volgur a Dio, Alla mi caritate Son concorSi. Ch r essere dei mondo, e 4SSer mio, La morte ch et ostentae perch io viva, que che spera gni sedet, com io, Con a re letia con Scen Za Vi Va, Tratio ' hanno et a deli amor torto, dei diritto in han post alla ri Va.
113쪽
- Ο -- Si auctor earum rerum, quarum est finis est finis earumdem illimus, non autem tantummodo proXimu
earumque finis est essentialiter atque intrinsece non autem ex extrinseca ac benigna alicuius ordinatione haec vero tria homini non competunt.
Alios, qui addi possent, divini in nos domini titulos I praetermittimus, memores illius Aristotelis moniti a) ου δε δε πω πρό ολ ου α ουδ π χοα siτt ἐπισκο
πεῖν, s Πορη ειε x rt τω λό γου δεου νω γα tun κολω εος II K Iξως. Non oportet autem no omne problema nec omnem thesim in quaestionem Vocare, Sed de qua quaerat aliquis eorum, qui ratione indigent, non autem sena aut sensu. EXemplum autem the Seo S, de qua
dubitanti imponi debet poena. non autem ciem stratio
I De concursu . . nihil diximus. - ConcurSus potest esse ph3sicus vel moralis est physicus, quando quis it causa ph)'sic influit in productionem effectus est moralis, quando quis in eam influit ut cauSa morali', e. g. iuSSione, precibuS, minis etc. cf. Ol. I. thes XVII pag. SO adnot. I . ubi explicavimus divisionem causae in ph3sicam et moralem). Rursus concursus o est SS mddiatus velim inediatus est mediatus, quando quis alteri dat aliquid quod consert ad productionem effectus, . . Si quis gladium praebet sicario ad occidendum est immediatus, quando quis actione Sua directe influit in ipsam alterius actionem et productionem effectu S. - Iam vero homo sicut indiget Dei conservatione ut existere pergat, ita indiget phi sic et iumediato Dei concursu, ut aliquid agat. Inde autem rursus in homine nascitur officium colendi et amandi Ens illud, sine cuius physico et immediato influxu ea, quae agit, minime pe
2 Vide super vol. I. h. XIX. pag. 67. Ipse Hobbes, de homine cap. 4. neque enim, ait an honorifice de Deo sentiendum Sit, neque an sit amandus, timendus, colendus dubitari potest. D Vide etiam, quae ex ipso Vo ita ire adduximus, Super Vol. I. thes XXXIII. pag. 277. u bout v monde a 'lautre elle la tot natu relle)parte elle rie Adore ut Dieu sol juste et cheris a patrie n
114쪽
afferri, adducit hoc si quis dubitet, utrum dii sint colendi
addam. Demonstravimus Deum es se dominum hominis. At quanis dominus est Dominus est tum in se perfectis-SimVS, tum etiam erga nos maxime liberalis, qui scilicet cum infinita sapientia ac potentia summam iungit beneficentiam erga nos atque benignitatem. Haec Dei benignita in eo, ut cetera mittam, a Xime cernitur, quod cum OSSet plurima eaque gravissima nobis imponere praecepta, pauca impOSuit et facilia, quaeque ipsa naturae rectitudo exigit: omnia enim reducuntur tandem ad duo haec, ut IpSum amemu et proXimum propter Ipsum diligamus. Qua in re nemo non videt, quantum a Deo
differant domini terreni, qui ut insipientes et imbecilles, ita avari saepe sunt atque austeri. Si ergo Servi debent, ut iubet Apostolus I), si obedire dominis carnalibus cum timore interius et tremore exterius quanto magiS homo debet timere a Deum eique obtemperare.
a Cuni timor, quaerere quis posset, habeat pro obiecto natum, Deus autem sit ipsum bonum, quomodo possumus timere Deum 8 Respondeo, o timere malum e insuper timere etiam manum, quae malum in serre poteSt. Iamvero timemus Deum, non quidem in se ipso, Sed ob malum quo pote Si no afficere. i. e. ob poenant, qua potest punire et certo puniet culpam. Hunc Dei timorem non habere, dementis St. Ut enim ait antes, Ins. II.: Temer si deve sol di uelle Ose, Gianno potenga di fare altrui male; Deir alare o che non Son auroSe. At nemo, ut DeuS, poteSt nobis nocere. Nam Ipse, Secu ac homo quivis potest nos punire in omni loco in aeternum, quoad omnia, etiam quoad anima in Hinc dixit Christus Dominus Luc. XII. - : Ne terreantini ab his qui occidunt corpus, et post haec non ha-
115쪽
Itaque quodcumque supremi Numinis attributum Spectemus, hoc Semper colligimus, Ipsum esse a nobis
honorandum. Et sane Deum revereri debemus, ut en SU- premum, colere, Ut Xistentiae vitaeque noStrae principium, amare Ut bonum Summum, timere, Ut potentem, orare, ut omnium arbitrum, fiduciam in eo ponere, ut Sapienti S Simo provisore ac gubernatore, ei
gratias agere, uti benefactori maximo, et obedire, uti primo legislatori ei servire, ut domino absoluto. Tu Esi IX. Iure maturae in et tri homo non modo internis, sed etiam externis actibiis Deo auctori suo ullum Xhibere. 28. PRAENOTIONES. Explicandum primo est, quid sit cultus Dei. - Colere Deum dicimur, quando reverentiam
Ipsi et honorem I tribuimus. At duplici modo possumus
Deum honorare, in directe tantum seu de consequeriti et
directe seu for ualiter. Priori modo toties eum honore proSequimur, quoties honeste agimus divinam Dei legem implendo sicut in im qui violat legem offendit regem,
bent amplius quid faciant. Ostendam autem vobis, quem timeatiS: timete eum qui poStquam occiderit, habet potestatem mittere in gehennam ita dico vobis, hunc timete. . - Haec ad animis inculcandum timorem Dei, qui est ciuilium sapientiae η i. e. causa disponens ad Sapientiam vel etiam primus huius effectus. i κ dudrentia, inquit S. ThomaS, . . . Io 3. . . ad I ., non est idem quod honor. Sed ex una parte est primum motivum ad honorandum inquantum scilicet aliquis e reverentia quam habet ad aliquem, eum honorat. Ex alia vero parte est honoris pnis inquantum scilicet alliquis ad hoc honoratur ut in reverentia habeaturba aliis. π
116쪽
ita qui legem custodit honorat legi Statorem eius dominium et auctoritatem practice recognoscendo Alter autem
modo honoramus Deum, quando aliquid Ipsi exhibemus expresse in recognitionem Supremi, quod in nos habet, dominii. - EX his patet, quid proprie loquendo sit cultus Dei Scilicet, quamvis latior Sensu omni actu honeStus, eo quod est divinae legis custodia, dici queat culius tamen
sensu proprio ac preSSO cultu est exhibitio alicui US, . g. prostrationis seu humiliationis corporis, Deo facta expresse ac formaliter in protestationem nostrae ab eo dependentiae
plenaeque servitutis I). Hic porro Dei culius distinguitur duplex, internus
et externus ain. Duplici enim modo possumus Deum recognoScere ut Supremum dominum, noStramque Ipsi Servitutem profiteri actibus mere internis, qui nempe
in animo maneant nec Xteri US mani se Stentur, e g. humili
mentis devotione: β actibus etiam Xternis, qui scilicet sint interni culius sensibiles expressiones et visibiles manifestationes, ut verbiS, corpori humiliatione, rerumque externarum oblatione hi enim sunt tres praecipui modi externe Deum colendi). IamVero in comperto est, hominem naturali lege obligari ad exhibendum Deo cultum internum. Hoc omnino patet ex thesi praecedente qui est Servus Dei, et quidem
1 α Colere Deum, ita Thomas in . Sent diSt. . . . a. I. est aliquid exhibere Deo in protestationem servitutis: Sicut seu- datarius aliquid reddit domino in recognitionem dominii. a Ut ait Suareg de viri et Stat Religionis tract. I. l. II. c. 2. n. 2. Q cultu Solum dicitur internus vel externus, quia intus in anima vel extra per corpus sit uterque autem cultus dici potest actus externus ipsius Religionis, quia sic denominatur per habitudinem ad virtutem tamquam ad principium suum quodammodo
117쪽
essentialiter, coram Ipso, qui inspector est cordium, debet intimo animi affectu suam recognoscere ac profiteri servitutem absolutam. Quaestio igitur SSe potest tantummodo de cultu exterito utrum scilicet interior illa cordis professio sum ciat necne, i. e. Utrum legi naturali praeceptum de supremo Numine colendo, praeter cultum internum, respiciat quoque et complectatur cultum externa , ita ut naturale ossicium colendi Deum non impleat ille, qui vellet solis internis actibus Deum tamquam dominum recognoScere. Hanc quaeStionem Solvit haec laesis. a tamen in thesi, cum duple Sit cultu externu S, alter publicus seu socialis, alter privatus seu individualis, sermo tantum S de necesSitate cultus externi privati: alio enim loco cultus etiam publici necessitatem vindicabimus I), ea, quae modo dicemus, ab individuo ad
societatem, pauci mutati Seu additis, transferentes et aptanteS.
29. DEMONSTRATIO Cultus Xternus duplici ex capite est necessarius ac debitus - ratione cultus interni ratione Ui. I. Cultus externu est necessarius ac debitus ratione cultus interni, quem naturali lege praecipi constat. Est enim tum naturalis fructus cultus interni, tum naturale
medium ad cultum internum, iuxta illud Suares ii a : Per sensibilia signa homo et suo affectui quodammodo Sati Siacit, et rursus per eadem in illo interiori affectu
confirmatur et creScit D I Vide super numer 23. pag. 99. - Ut patet, cultu publicus non definitur, ille qui publice exhibetur siquidem ipse cultus privatus potest publico in loco exerceri) sed ille qui a societate qua tali seu actu sociali Deo praebetur.
2 Op. nuper cit. r. II. l. I. c. l. num. 9.
118쪽
Est x naturalis mictus seu consequentia cultus interni. - Scilicet, fieri quidem potest, ut alicuius in corde nussu exstet reverentiae ac pietatis affectu erga Supremum Numen Sed nequit contingere, ut Vere in animo sit internus erga Deum cultus, qui tamen non e prodat frequenter per Verba, prOStrationes, oblationes, aliaque externa Signa. Quare, dato etiam quod est apprime falsum), nullam actus cultu externi praeseserre utilitalem, naturali tamen foret eos actus ponendi necessitas. - Cuius necessitati ratio repetenda est ex substantiali animae corporisque unione qua nimirum fit, ut Vehemens voluntatis affectus redundet in appetitum sensitivum, ac dein ponte VUltU, e StU, Voce, Xterni Sque motibus exprimatur. Ad
rem . Thomas I): adiungitur vocalis oratio idemque di de prostrationibus, aliisque externi cultus actibus ex
quadam redundantia ab anima in corpus ex vehementi assectione, secundum illud 2), laetulum est cor meum et Xultavi lingua mea. Dices internos animi affectus pos-SUIDUS, ne Xterita appareant, celare. Respondeo primo, id non Semper in nostra esse potestate saepe enim interni af ctus, quantum Vicin contrarium nitamur, prorumpunt Xtra ac patefiunt. Respondeo secundo, id fieri per violentiam, quam in nos non adhibemus, nisi gravi de causa nulla autem adest causa internos erga divinitatem sensus occultandi, immo ero musti pie exstat gravisque ratio eos prodendi, praeci irile Ver haec, ut nempe tum alios tum noSmetipsos provocemus in divina. Nam , externus cultus est naturale medium ad cultum internum, quem certe naturali. e praecipit, O -
119쪽
Vendum et augendum. - Etenim natura quidem, uti ceterarum Virtutum, ita maXime pietatis in Deum parvulos,
Tullii 1 verbis utimur, nobis dedit igniculos, atque in
didit semina. Nos autem recto mediorum USU, Se arte et industria, debemus eos fovere igniculos, ut in flammam erumpant, a Xcolere Semina, ut in plantam adolescant. Hunc mediorum usum Si neglexerimus, ii re Stinguentur igniculi, ea semina morientur praesertim cum, et USdem sunt auctoris verba, in omni pravitate et Summa opinionum perversitate versemur. Iam Vero cultu eXternu SeSt necessarium medium ad pietatem in Deum fovendam et excitandam. Etenim quemadmodum, si connaturale est ut . Thomas 2 ait, homini, ut per Sen Su cognitionem accipiat ori ita connaturale e St ei, ut per Sen SUS cognitionem 'abitam et dependentem inde affectionem conservet et augeat. Sed hac in re declaranda non immorabor. Ut enim recte ait idem S. Doctor 33, si se homines esse non meminerunt, qui sensibilium reprae sentationem necessariam non vident ad interiorem cognitionem et affectionem Nam eXperimento apparet, quod per corporales actu anima excitatur ad aliquam cogita tionem vel affectionem. DII. Sunt qui contendunt cultum externum esse quidem neceSSarium, Sed tantummodo ratione cultus interni. Ii sane errant: siquidem debitus est etiam ali0ne sui.
i Tusc. quaest. l. III ab init. f. super vol. I. thes. LVI. schol. Hoc in scholio cum . Thoma diximus, virtutes esse in nobis a natura secundum aptitudinem et incl)oationem, non autem Se cundum persectionem. a Contr. gent. . . c. I I9. 3 Ibid. Vide etiam . . . I. a. I. q. s. a. I 2. Cf. SuareZop. et t. nunc cit, aparelli . nuper cit num. 22O.
120쪽
Hoc declarat . Thomas I hisce verbis si In nobis est
triplex bonum, scilicet spirituale, corp0rale et extrinsecum et quia haec omnia in nobis a Deo sunt, ideo secundum
omnia debemus Deo latriam a exhibere et secundum spiritum debemus ei debitam dilectionem secundum corpus
prostrationes et cautus Secundum Xteriora autem, Sacri
ficia, luminaria et huiusmodi quae Deo non propter eius indigentiam exhibemus, Sed in recognitionem quod
omnia ab ipso habemus et Sicut eum ex omnibu recogno Scimus, ita eum e omnibus honoramus. s Et alio
loco 3 idem s. Doctor ait: si Per hoc Deum profitemur
animae et corpori auctorem, cui spiritualia et corporalia
obsequia exhibemus. Rursus in is Adiungitur vocalis
I In . Sent dilat. . . . . . Sol. 3. - Hinc Videre est, quam sapienter s. Augustinus dixerit, cultum Dei praesertim consistere in gratitudine, qua bona omnia, quae habemuS, per actus honoris internos externosque Deo accepta referamus. En eius verba, in . de spir et liti num. 8. Θεοσέεειω si ad verbi originem Latine expressam interpretaretur, Dei cultus dici poterat, qui in hoc maxime constitutus est, ut anima ei non it ingrata. Erit autem ingrata, si quod illi ex Deo est, sibi tribuerit , - uanti fieri debeat actus agendi Deo gratias, idem s. Doctor, in p. I. al. 7. , sic exponit Quid melius et animo geramus, et ore promamus, et calamo exprimamus, quam Deo gratias. Hoc nec dici brevius, nec audiri laetius, nec intelligi grandius, nec agi ructuosius potest. a Culius praeter Deum exhibetur et Sanctis propter participatam, quae in ei relucet, excellentiam. Cum tamen culius Deo exhibitus sit sterius omnino et superioris rationis, hinc speciali donatur nomine, nempe atriae a λατρευω, e. Vio). Cultus autem Sanctorum dicitur ulla a δου/.εω,, servio : cumque Beatissima Virgo Maria inter Sanctos emineat, eius culius vocatur 3perdulia. 3 Contr. gent. l. III. c. I9. Ota, quae Statim addit se Propter hoc non est mirari, si haeretici, qui corporis nostri Deum esse auctorem negant, haec corporalia obsequia Deo exhibita reprehendunt .. 4 In . . . l. a. 2. Vide etiam N. 4. a. a. Quia ex