장음표시 사용
81쪽
De iurium conflictu seu colliSione. THEsIS VI. Itiritim circa Gram eamdemque rem conflictit non est on- tol ice verils, sed lautummodo apparens Ouocirca estu concursu illius habenda est ratio iuris, quod suam retinet vim, altero, quod tunc quoad exercitium suspenditur, ad tempus Isthabito. Ouodnam aulem sitiits, quod ea in collisione praevalet suum servando robur, id diPersis pro diversitate casuum criteriis diiudicari debet. 16. PRAENOTIONES. In iure creato, eoqUe accepto pro legitima exigendi aliquid potestate sic enim modo Spectamus ius), tria sunt diligenti studio consideranda: nempe-limitatio, qua Suam ob originem seu derivationem intra certos limite numquam non coarctatur-collisio, inquam ob suam limitationem saepe incidit-ί0actis, quana suam ob inviolabilitatem sibi vindicat. Quae tria pluribus ab auctoribus appellantur attributa iuris creati. Ita Card. Zi-gli ara I): si imitatio est iuris attributum in se Spectati collisio est attributum iuris in comparatione cum iure coactio est attributum consequens ius in ordine ad aliam personam, in quam tu habetur. In scholio theseos praecedentis iam de limilatione diximus ac duo praecipue ostendimus, primo, tu quod
82쪽
vix creatum isse finitum, secitudo, rectum hos fines detegendi modum esses hunc. legem attentes dispicere acrite interpret ari. Itaque ii i in thesi agemus de conflictu iurium, in thesi vero sequente de Osctione loquemur. IT DEMONSTRATIO. Contingit saepe, ut duae legese Oppo Sit concurrant, quatenti una impleri nequeat, quin eo ipso hera non impleatur. Xemplo Sint e naturali S, quae praecipit, ut proXimo in extrema nostriau Xilii necessitate constituto praesto simus, et ex ecclesiastica, quae iubet, ut sacrum diebus festis audiamus potest enim quandoque fieri, ut hae duae leges secum
eXadVerSo concurrant, ita ut utramque simul implere legem nequeamus. - Hic tamen conflictus non est orato-
logice emis, sed menti solummodo apparens. Etenim ex iis duabus legibus alterutra proculdubio iis in adiunctis actu non obligat. Dico, in iis adiunctis. Nam seiunctim ab illis, seu re absolute inspecta, utraque e stum subveniendi proXimo, tum sacrum audiendi stat ac viget Iin relative tamen, seu dependenter ab iis adiunctis, aherutra actu, ut diXi, non obligat seu quoad Xercitium suspenditur. Ratio in promptu St, Si V rem pecte eX parte sapientiae Dei, qui auctor tandem est atque fons omnium legum, quique nequit irrationabilia praecipere: Sive rem consideres e parte hominis, cui te imponitur,
quique nequit ad impossibilia obligari seu in peccandi
necessitate constitui. - Cum in eo conflictu una solummodo te reapse et in actu secundo isticaciam habeat,
i Hinc inepte tamquam exemplum liuius, de quo loquimur, concurSu poneretur lex naturali prohibens idololatriam et lex ci-Vili eamdem, ut saepe contigit, praecipiens. Huiusmodi enim civilis lex, utpote iniqua, nonnisi per abusum vocis appellaretur, lex, et esset Simpliciter atque absolute omni vi obligandi destituta seu nullo in casu SSet ex Ubi ergo corallictus ubi pugna lρguml
83쪽
- T quaerenti, quid sit eo in caSu agendum, Sic apte reSpondetur rationem habendam esse legis illius, quae tunc minime Suspenditur, altera lege, quae in actu Secundo pro iis adiunctis non obligat, ad tempus p OSthabita. - aerenti autem rursu S, quaenam sit lex, quae iis in adiuncti permanet in suo robore, ita debet responderici id nequaquam posse unica generali regula definiri ab adiunctis enim res dependet, praecipue vero debet erui ex inspecta ratione Seu natura legum, de quibus agitur, et indole vel qualitate materiae seu obiecti quod leges respiciunt I). EX utroque hoc capite in eo conflictu, quem ab initio fingebamus, inter praeceptum istud legis naturalis et praece pium herum legis ecclesiasticae, hoc alterum, priore illo
Cum ius et osticium a lege, tamquam a Suo fonte seu principio, di manent hinc ea, quae praemisimus de legum e OppoSit concurrentium Ugna, Valent etiam ad duplicem aliam solvendam quaestionem, Videlicet quid sit agendum, quando duo iura circa unam eamdemque rem Xadverso confligunt, quando duo videntur adesse et urgere incoi ipossibilia seu insociabilia ollicia. De hac altera quaeStione, quae nimis est e dictis manifesta, nihil addemus de priori autem quaestione Seu de conflictu iurium haec ex ordine animadvertimu S.I. Saepe quidem fit, ut duo iura exadVerso confligant,
quatenti utrumque videatur circa unam eamdemque rem
1 Inquisitio in ualui aut lagis lit: redit utrum ex Sit naturalis an positiva, divina an humana ecclesiastica an civilis utrum sit affirmativa an negativa utrum sit lex iustitiae an caritatis etc. Inquisitio in tιulilatem materiae seu obiecti huc redit utrum agatur de actione intrinsece bona vel mala, an vero de actione intrinsece indisserente utrum de actione agatur necessaria ad Dei cultum, religionis honorem, bonum commune, an Secus et c.
84쪽
- 78 sibi vindicare moralem eamdemque inviolabilem potestatem. Xemplo sint ius, quod Titius habet, utendi suo equo, et ius, quod Caius habet, iis utendi mediis, quae
Sunt con Serv. tioni Vitae prorsus necessaria fieri enim potest, ut duo haec iura ex opposito simul concurrant, puta, si usus illius equi hic et nunc sit Cato, quem sicarius districto pugione insequitur, medium pro con Servanda vita prorsu neceSSarium. II. Huiusmodi tamen conflictus non poteS a partere verat eSSe, Sed est tantummodo menti apparens Etenim ex iis duobus iuribus alterutrum absque dubio iis in adiunctis vi sua morali destituitur. Dixi, iis in adiunctis.
Nam Seorsiιm ab illis, seu re absolis te considerata, utrumqUeius perstat ac viget tum ius Titii ad usum equi, tum ius Cati ad usum mediorum, quae pro conservatione Vitae Sunt prorSUS neceSsaria): re tamen inspecta relati et dep)ndeuter ab iis adiiDictis, alterutrum suam pro ii circumstantiis vim amittit, et proinde ad tempus quoad Xercitium Suspenditur. - Et sane si utrumque ius in illis etiam adiunctis firmum persisteret, tunc scilicet te daret simul et non daret potestatem exigendi aliquid, imponeret simul et non imponeret obligationem aliquid praestandi, lex nempe irrationabilis esset a sibimet ipsi contradiceret lex autem irrationabilis et secum ipsa pugnans
non est leX. Apposite a paressi I) impossibile che
egli a da ricet ere e instem che detii ali altro che non de dare δε puta, ut sistamus in exemplo iam alliclo, quod dictet Cato, se iis in adiunctis habere moralem poteSta tem Xigendi a Titi usum equi, si nihilque dictet Titio,
85쪽
- 9 se iisdem in adiunctis potestatem moralem habere renuendi Cato usum equi si Potranno talora, sic idem
auctor alio loco I disserit, amen due i litiganti vantardi ritti, e fors anche persuadersi di averti, e perSuader-Sene per innocente errore e aliora per ura colat ritto apparente, che nasce ali ordine logico ella oscien gaerronea, sara loro lectio praticamente ' urto scambie-
cos e non elle dee, non potra mai assistere ad ambele parti senZa una contradigione mani Sta impero cchese i ho ritto a ripetere una Soddi Stagione, perche Ilesta e volitia ali ordine ne che consiste ii ritio), e m possibile che ' ordine oglia che o me a ricus late altrimenti ' ordine vorrebbe e diset ori ebbe. Recte omnino fit distinctio haec inter duos ordines, uiologicum Seu
realem, in Uo nos . Us Spectam VS, atque logicum Seu mentalem, in quo ob humani intellectus infirmitatem po test quis invincibiliter errare et practice prudenterque iudicare se habere iuS, cum tamen ius Vere et ' ex partere non habeat. III. Cum in eo conflictu unum tantummodo ius reapse et in actu Secundo perstet quaerenti, quidnam ergo sit de eo conflictu sentiendum, quidVe in eo agendum, sic debet inprimis responderici rationem isse ha-
i Nempe in adnot. XLV II ad disseri cit. 2 Huc tacit id, quod passim docent auctoreS. bellum OSSe
e utraque parte esse iustum sonaliter autMm, non autem posse ex utraque parte SSe iustum etiam materialiter Ratio prioris est,
quia ad id susticit, ut is, qui bellum gerit, prudenter et practice iudicet se habere ius gerendi bellum. Ratio alterius est, quia ad id
insuper requiritur, ut tu vere et ex pari rei existat, non tantum modo in conscientia gerentis bellum. s. Becanum, theol. Schol. pari. III tract. I. de Virtut cap. XXV. . .
86쪽
bendam iuris illius, quod tunc suam Servando Vim praevalet, altero iure, quod vim tunc actu amittit, posthabito. IV. Quaerenti autem rursus, quodnam Sit US, UOdiis in adiunctis suum servat robur, si debet ulterius reSponderi id quemadmodum solet in in oralibus quaestionibus contingere non posse unica generali regula determinari res enim ab adiunctis pendet, praecipue Vero
diiudicari debet ex inspectis quinque illis, de quibus saepe
diximus, iuris elementis, i. e. principio, materia, illu0, si biecto, termino, queis addi etiam potest sinis, ob quem
a lege ius confertur Sic, ut ad allatum redeam US Xemplum, ius ait, praecipue ob praestantiorem circa quam VerSatur materiam, firmum perstat ius vero Titii debilius est atque pro iis adiuuctis quoad Xercitium suspenditur, Supposito quidem, quod equi usus non sit Titio eodem illo pacto necessarius. Novi Varia a varii auctoribus assignari speciales regulas ad praedictam quaeStionem in praxi solvendam, praecipue vero hanc regulam illudi US, altero su Spen So, persi Stit, cui u - vel materia, circa quam VerSatur, est praeStantior, - vel bonum, ad quod obtinendum aut retinendum confertur, Si altius, Vel
titullis, in quo fundatur, firmior. Verum haec regula, Si pro multis collisionis casibus valet, non videtur uniVer- Saliter Valere posse pro omnibus I).I8. SCHOLION. Diximus saepius in iurium collisione ius debilius non cessare aut extingui, sed quoad Xercitium sit endi. Et recte quidem quod enim accidit in concurrentia legum, id in conflictu quoque iurium Ontingit. Quando duae leges X adverso concurrunt, neutra
I Vide casus, quos recenset ac solvit Card. De Lugo, de iust. et iure disp. XVI. Seci. VII. num. 9O. Seqq.
87쪽
II - eSSat aut X in Isitur, sed herutra su enditis r. Cuius rei perSpicite, Ut Olet, rationem affert Suare I) Ut lex simpliciter esul, neceSSarium est, ut eiu ratio perpetuosset generaliter. Nam si ad tempus tantum Sic ceSSare Videatur, tunc potius Is eudetur obligatio legis, quam ipsa extinguatur; quia non fit simpliciter inutilis vel iniusta, Se tantum pro hoc tempore, et ideo limitata causa limitatum parit effectum. Ergo suspenditur leX, non extin-
Simili ratione tunc ius cessat et Xtinguitur, quando desinit materia, circa quam ita VerSatur, - Vel de Struitur titulus, in quo innititur, - Vel leX, quae tu Sconfert cum hac clausula sive tacita SiVe XpreSSa, qu0- usque contrarium In Statuatur, decerm contrarium, Vel
quando ius, quod valide alienari potest, alienatur a). Atqui in iurium conflictu gr se et vi collisionis nihil horum contingit. Ergo in iurium conflictu ius debilius non ceSSat nec Xtinguitur, sed quoad exercitium suspenditur. In iurium collisione, monet Taparelli 3), uben che ildritto Sussista, pure non Si Sterna, come non Sterna Si presso i sic quella orga, he neutrali ZZata per a rea
si De leg. l. V. c. 9 num. 8 in fine sa Vide quae di mus in h. II pag. 36. de durium divisionei IlauabiIta et ualienabilia Ius alienabile est illud, quod aliena
potest, validae simul et licite, vel saltem valide quamvis non licite. Inalienabile vero est, quod alienari non potest, nec alide nec licite, vel quod valide quidem potest, non tamen potest licite alienari. 3 Saggio eoret disseri II cap. . num. II. - Quod ius S pendatur quidem, non tamen esset, ex eo etiam patet, quod Chius ut in allato sistamus exemplo equum, cuius usu fuit ei necessarius ad vitam conservandam, hac cessante necessitate teneretur Titio restituere.
88쪽
iitri lim, quant una Sati e St, habentur.
De vi iuri coactiVct. THEst VII. Ius vi polle coactiva, tu i ad impedim dum ies laedatur, sum ad exigendum ut si laesum iniuste fuerit reparetur.
19. PRAENOTIONES. Restat ut de illo agamus iuris attributo, quod coactionem vocant, Seu de vindicatione a)agamus iniuriarum. Ut autem hac in thesi ordinate pro grediamur, duplex tempta seu duplicem Veluti statum iniuriae distinguimus. Iniuria Scilicet Vel in eo est ut inferatur vel illata iam fuit et consummata, brevius vel est
I Aer . . comprimatur in vase Existit ibi profecto vis aeri d ausiυa non ea tamen apparet, quia impeditur vi alia, scilicet resistentia vasis alia haec vix cesset. Statim expansi Va Vix me prodit ac manifeStat. 1 Vide definitionem vindicationis, quam tradidimu Super. vol. I. thes. LVIII pag. 44j. Tullius, de invent. l. II. . 3. n. 6 I. sic definit virtutem iudicalionis est ea re per quam vis aut iniuria et omnino omne quod obfuturum Si defendendo en primum huius virtutis munus, iniurias debito modo impedire ne fiant aut ulciscendo en alterum eiusdem munus, iustam illatarum iniuriarum reparationem ord malo modo exigere propulsatur. s De hac virtute
praeclare agit s. Thomas, . . q. IO8.
89쪽
- 83 in feri si vel in facto esse. - uoad primum inquirimus, 1itrum iuris poSSeSSor queat vim etiam physicam adhibere ad iniuriam impediendam ne fiat. Quoad alterum inquirimus, atrum possessor iuri queat vi etiam adhibita exigere
convenientem iniuriae acceptae reparationem.
Hac porro in thesi de iis praecipue iniuriis sermo nobis est, quae et somnale sunt et inSuper sunt presso iac stricto sensi iniuriae a).2o. DEMONSTRATIO. I. uando iniuria in eo est, ut inferatur, tunc iuris poSSe S Sor ' potest vim iniusti aggressoris vi repellere ad impediendum ne ius laedatur 2'. in a ac vi contra iniustum aggressorem adhibenda potest etiam damnum, si hoc necesse sit, illi inferre.
Cum autem iuri S OS Sessor SSe queat Vel perSona phy- sic Seu privata, Vel perSOna moralis Seu publica, i. e.
vel individuum vel societas 3) quaestionem proprie in stituimus de individuo, quod iuris existat subiectum. De
privato enim maior est difficultas et si ei vis coactiva competit ad suum ius defendendum, multo magis eadem competet unioni hominum. Dixi I'. posse iuris pos Sessorem vim contra iniustum aggressorem adhibere ad Vim, quam ipse infert, elidendam, sicque impediendum, ne his laedat. - Id autem probasi . Existimatur iniuria esse in feri, quando, vel revera ipsa actio iniuriosa est in fieri, phvsic etiam loquendo, ut quando homo non est plene deiectus a possessionis suae iure, vel deiectus qui dem est, tamen in continenti, id est sine notabili mora, procurat Setueri ac restituere. Cuius ratio est, quia quando aliquis est morί- liter in actuali resistentia, et conatur quoad potest, suum iu tuer: , non censetur simpliciter passus iniuriam nec deiectus a sua possessione , Ita Suare , de carit disp. XIII. Seci. I.
a Cf. super. h. II pag. 39. 3 Vide eam d. thes II pag. 37.
90쪽
centius III. expresse declaras hisce verbis I) uamvis vim vi repellere omnes leges et omnia iura permit tant, tamen id lieri debet cum moderamines in culpatae tutelae, non ad Sumendam indictam, sed ad iniuriam propulsandam. Item Alexander III. 2) Cum vini repellere omnes leges inaniaque iura permittant etc. D Hinc in oratione ires Milone clamabat Tullius is Est haec non scripta sed nata lex, ad quam non docti sed facti, non instituti sed imbuti sumus ut Si vita nostra quod autem de vita licitur, potest debita cum proportione extendi ad cetera bona in aliquas insidias, si in vim, si in tela aut latronum aut inimicorum incidisset, omniS
honesta ratio SSet expediendae Salutis . . . Hoc et ratio doctis et necessitas barbaris et mos gentibus et feris natura ipSa praeScripsit, ut omnem Semper Vim, quac Umque ope TOS Sent, corpore, a capite a Vita Sua propulSarent s. - Arguitur I e eo quod, ut ait Card de Lugo 3), si nihil magis quieti et paci humanae repugnaret, quam si scelerati impune possent quoslibet absque illa resistentia laedere m. Unde sic licet arguere. Dicendum Sane St legem naturalem ea concedere quae Ruieti et paci humanae quam quietem et pacem Sane Vult Sunt apprime necessaria. Atqui quieti et paci humanae apprime neceSSarium est, quod ius adsit vim iniuste illatam proportionata vi repellendi. Ergo ex naturalis hoc ius con-
si Cap. Significasti a 3. de homicid.
et Cap. Si vero . de Sent. Xcommuni c. 3 De iust et iure disp. X. ecl. I. uni. 37. Et num. 43- addit u irrationabile, importabile ac communi bono contrarium d