장음표시 사용
231쪽
et ipsa naturalis ratio dictat. - Etenim, ut apte disserit Tongiorgi I), bona existimatio maiorem virtuti stabilitatem affert, fidem et amicitias conciliat, contra aliorum iniurias validum est propugnaculum, et ad omnia illa emolumenta, quae societa probis honesti Sque Viris con fert, nobis aditum pandit quandoque etiam neceSSaria est ad hoc ut proprio munere fungi atque ipsam adeo
vitam Sustentare OSSim US. i. II. De Officiis quoad corpus.
Deus homini vitae sitae arbitrium non reliquit quare eipsum interimere est acli in se mala, proindeque a1raturali lege prohibita. 6, DEMONSTRATIO. Primo asseremus argumenta ad intrinsecam uicidii turpitudinem a demonstrandam secliud praecipuas, quae opponi solent, disticultates sol
I. Deus, utpote cunctarum rerum creator 3), ple-
i Eth. partic. UnI. I . a . Licet, ita Card de Lugo, de iust et iure diSp. X. Sect. I. num . . licet turpitudo uicidii statim appareat, non tamen facile est eius undamentum invenire unde, quod in alii multis quaestionibu contingit, magi certa est conclusio, quam rationes, quae variae a diversis afferuntur ad eius probationem. μ 3 Vide super voL . thes XL pag. 328. Vide etiam Super. thes. IV pag. I. et thes VIII
232쪽
num et perfectum habet earum omnium dominium i): sicut plantarum atque animalium, ita etiam vitae hominis absolutus est dominus. - Tamen homo licite potest, non iam tantummodo uti plantis et animalibus, sed de iis quoque disponere, arbores Vellendo et destruendo, animalia vulnerando et occidendo. Cur ergo numquam licite potest de vita sua disponere, seques interimere λHuic quaestioni non fieret Satis, hoc Simpliciter respondendo, ista Deus est nostrae vitae domimιS. Nam, ut
dixi, aeque est aliarum rerum domin US, . g. horum O-
morum, agni huiuS: neque id tamen impedit, quominus illa poma edere, agnum illum interficeres licitae queam. Eodem igitur pacto, hoc tantummodo Deum eSSe meae vitae dominum, nisi aliquid aliud addas, non probat, me certis in casibus dico, certis in casibi s omne enim ius debet rationabiliter exerceri non posse licite meam vitam destruere. Quare quaestioni illi Sic est respondendum,
quia Deus, cum rerum omnium sit dominus, plantas quidem et bestias aliasque res subiecit liberi ho ninis arbitrio, sed homini non reliquit arbitrium vitae suae. Optima quidem
est haec reSponsio, eademque clarissima. Rem enim alienam destruere licite possum, si eius dominus meo libero arbitrio iam relinquat, non possum, si non relinquat
id facere, actio est iu se mala, proindeque ab illa naturali
lege prohibita, quae actione omnes in Se mala Vetat. Sed, quaeres, Undenam hoc con Stat, Deum, qui alia reS, Ut omnino compertum est a), libero hominis arbitrio subiecit, homini vitae suae arbitrium non reli-
i Iuxta illud Ps. XXII. i. re Domini est terra et plenitudo
eius, orbi terrarum et universi qui habitant in ea , me hoc Dei dominio s. de Lugo, p. cit . di Sp. II. Sect. I. Num. 4. 2 S. Thomas, in . a. q. 64. . . ex duplici capite, nempe ex principii rationis et ex revelatione, probat, viventia esse a Deo
233쪽
quisse Respondeo, duo animadvertendo ac distinguendo - α non constat Deum voluisse homini suae vitae arbitrium relinquere immo - β constat Deum noluisse homini concedere arbitrium vitae Suae Primum iam suseficeret ad concludendum, uicidium esse illicitum ut enim actus disponendi de re aliena sit illicitus hoc susscit, si de ea re quis disponat absque certa scientia de Volun tale seu consensu domini talem ei licentiam concedentis.
Hinc s. Augustinus I postquam dixit, licere se occidere ex divina iussione, addit statim, id quidem licere, dummodo dio tua iussio nullo nute incerto. Sed alterum quoque habetur videlicet, et ex positiva Dei locutione
Se revelatione, et e principiis solo etiam naturali rationis lumine cognitis constat, Deum noluisse homini
concedere arbitrium Vitae Uae.
relicta arbitrio hominis, qui proinde licite potest eadem occidere. Nullus peccat ex hoc, quod utitur re aliqua ad hoc, ad quod est.
In rerum autem ordine impersectiora sunt proptet perfectiora sicut etiam in generationis via natura ab imperfectis ad perfecta procedit. Et inde est quod sicut in generatione hominis prius est Vivum, deinde animal ullina autem homo ita etiam ea, quae tantum ViVunt, ut plantae sunt communiter propter animalia omnia autem animalia sunt propter hominem. Et ideo si homo utatur plantis ad utilitatem animalium, et animalibus ad utilitatem homi num non est illicitum, ut patet per Philo Sophum, in I. OEt. c. S.
et T. O. I. Inter alio autem Su maxime neceSSariu eSSe videtur,
ut animalia plantis utantur in cibum, et homines animallibus, quod sine mortificatione eorum fieri non potest. Et ideo licitum est et plantas mortificare in usum animalium, et animalia in usum hominum, ex ipsa ordinatione divina. Dicitur enim Gen. I. 29. Ecce dedi vobis omnem herbam asserentem Semen Super terram, et uni VerSaligna quae habent in semetipsis Sementem generis sui, ut sint obi Sin escam. Et Gen. IX. 3. Omne, quod movetur et vivit, erit vobis in cibum quasi olera viventia, tradidi vobis omnia. Vide super. thes III pag. I.
I De civ. Dei l. I. cap. XXVI.
234쪽
Dixi primo, id constare ex positiva Dei locutione
Huc sane facit quintum Decalogi praeceptum, Non occides. Quae Verba sic apte ad rem nostram Xponit s. Augustinus I) Et prohibitos nos esse intelligendum est, ubi Lex ait, Non occides. Praesertim quia non ad didit, proximum tuum sicut fit sum testimonium cum vetaret, Falsu in inquit, testimonium non dices adversus proximum tuu n. Nec ideo tamen si adversus seipsum quisquam falsum testimonium dixerit, ab hoc crimine se putaVerit alienum. Quoniam regu Lim diligendi proximum a semetipso dilector accepit quandoquidem Scriptum St, Diliges proxi/nutu tuum, ainquam teipsum. Porro si salsi
testimonii non minus reus est, qui de seipso falsum fatetur, quam Si adversus proximum hoc faceret cum in eo praecepto, quo fal Sum testimonium prohibetur, ad VerSUS proXimum prohibeatur, possitque non recte intelligentibus videri, non esse prohibitum, ut ad VerSUS seipsum quisque falsus testis assistat quanto magis intelligendum est, non licere homini se ipsum occidere, cum
in eo, quod Scriptum est, M a occides, nihilo deinde addito, nulluS, nec ipse utique, cui praecipitur, intelligatur
eXcept US D Tum vero sententia illorum reiecta a), qui si hoc praeceptum etiam in bestia ac pecora conantur extendere, ut e hoc nullum etiam illorum liceat occidere , ita concludit: si Restat, ut de homine intelligamus, quod dictum est, Non occides nec herum ergo, nec te. Neque enim qui se occidit, aliud quam hominem occidit. Itaque e revehatione constat, Deum homini arbi-
a Vide super thes III. Scia Ol. pag. GJ.
235쪽
trium Vitae suae minime reliquisse, sed potestatem in hominis vitam sibi reSer UaSSe. Idem fecim i constra ex principiis solo etiam naturali rationis lumine cogniti S. α Spectemus primo instinctum naturalem, qui ineSthomini, in sui conservationen 1. - Existentia huius naturalis instinctus ab Auctore naturae, ut in rebus inani malis atque in brutis, ita etiam ac maxime in homine indit nequit in dubium revocari. Est factum manifestis simum, quod quaelibet res naturali nisu conatur On Servare Se in esse, et propriam impetentibus existentiam re Sistit, quantum potest I). Iam Vero e instinctu, seu tendentia irati rati recte arguimus ad detegendam intentionem Voluntatemque Dei, qui talem inseruit inclinationem. Sic e . . e naturali hominis tendentia in felici
tatem apte deduximus a), D una destinare hominem ad
Vitam beatam, eamque vere ac serio velle homini conferre. Item ex naturali hominis propensione ad societatem recte suo loco colligemus, hanc es, Dei intentionem, ut homo
socialem cum aliis hominibus vitam Hegat Cuius illa
i Vide solo avulsam humique relictam plantam rurSUS radice agere, Suamque protrahere vitam conatur. Nil dicam de brutis quantum resistant corrumpentibus, quotidie videmus Specta insantem si impetatur, clamores edit, parvasque protenden manus aggressorem repellere nititur Specta hominem morti proximum corpus animam retinere animaque corpori posSeSSionem OnServare totis viribus conatur. Brevi, re omnes opponunt reSi Stentiam τό, non esse nec desunt physiologi qui hac in resistentia collocent es sentiam ipsam vitae. - Apposite Tulliu S, de is l. I. c. 4. Q emcri animantium omni est a natura tributum, Ut Se Vitam, corpuS-que tueatur, declinetque ea, quae nocitura Videantur, Omniaque, quaecumque ad vivendum sunt necessaria, anquirat et paret, ut a Stum, ut latibula, ut alia generis eiu Sdem. a Vide super vol. I. theS. V.
236쪽
tionis rectitudo est clara, nisi dicere Veli naturan), i. e. Deum naturae auctorem, temere et seu Stra Operari, hominemque S Se tumultuarium et incogitatum opus I). Simili igitur ratione e naturali, qui nobis inest, instinctu in nostri esse conservationem debemus concludere, hanc esse Dei voluntatem ut noSipsos in SSe con SerVemUS:
tantumque Deo displicere uicidium, ut illud quasi im
possibile reddere voluerit per maXimam, quam naturaliter Sentim US, Versionem a nostri huius compositi dissolutione, Se per maXimum, quem in stati norauali 2 experimur, morti horrorem magnumque illum, qui mortem
comitatur, dolorem 3).J Spectemus secitndo ossicia socialia, quibus homo
in societate vivens ligatur. - Haec ossicia Deus vult impleri ab homine, nec cum damno societatis, cuius homo pars Si et membrum, praetermitti. Loquimur autem praecipue de societatibus donaestica et civili, quae, ut Suo loco demonstrabimus, sunt Stricto Sen Su naturaleS, i. e. a Deo ipso institutae et volitae Iam vero haec ossicia societatis contemnit uicida. Ut aliquod asseramus exemplum, qui non Videt, quantam paterfamilias, qui violentas sibi
i Apte Seneca, de benes. l. I. c. 23. Scia non esse hominem tumultuarium et incogitatum opus η Et paulo ante si Cogitavit no ante natura quam secit nec tam leve opus sumus, ut illi poterimus excidere. D a Hic status normalis est considerandus, ex eoque de mente ac voluntate conditoris Dei diiudicandum. 3 Ad rem faciunt haec . o. Chrysostomi, Om. 87. in Io. , verba Nemo sine dolore a corpore dissolvitur, divina hoc utiliter dispensante providentia, ne multi violentam mortem eligerent. Nam si etiam sic hoc diabolus persuadere potest, et quamplurimos in praecipitia et voragines impulit, nisi tantum animae esset corporis desiderium, in parvo etiam moerore multi sibi mortem conscisce
237쪽
manus iniiciat, iniuriam irroget uxori filiisque, quorum
naturaliter Si rector et proVisor item, quanta duceXercitus, qui sibi necem inferat, iniuria assiciat, belli prae-
Sertim tempore, civitatem, cuius incolumitati prospicere tenetur λγ Spectemus erit naturalem hominis in hac vita degentis conditionem. - Hac in mortali vita homo est servus Dei I), nec iam est talis accidentaliter se ex libera suae voluntatis electione, Sed essentialiter Seu ex natura sua. Hoc autem discriminis intercedit inter eum, qui servus est accidentaliter, et eum, qui tali eSt natura sua, quod cum ille modum et durationem Servitii, ut plurimum, determinare possit, hic e contrario nequeat, Sed huiusmodi determinatio ad illum pertineat, qui dominu Seius est absolutus et essentialis. Iste nativo iure potest sic servum alloqui, servias et si fidelis eris debitam recipies mercedem sic autem indefinite loquens, non ei relinquit, sed manifeste sibi reservat potestatem definiendi modum durationemque servitii praestandi. Iam vero Deus hoc pacto, i. e. indefinite, unumquemque hominem per naturae Vocem alloquitur, dum eum hoc in mundo collocat. Quare . transitus ab hac vita ad vitam feliciorem
a statu servitii ad statum retributionis non subiacet libero arbitrio hominis, sed potestati divinae a). Si vitae
huius servitium nimis videatur durum diuturnumque, cogita mercedem multo ampliorem aeternamque futuram. Tria haec, quae attulimus, argumenta deprompsimu Sex angelico Doctore 3), cuiu en Verba is Seipsum oc-
i Cf. super Vol. I. theS. I. a Ita s. Thomas, . . N. 4. . . ad 3 . 3 Loc nunc cit. - Haec tria, quae s. Thomas affert. rgumenta perpendit, Volvit, suoque modo proponit de Lugo, p. et loc. cit num a Seqq. f. praesertim num. 7- I9. in quibus Xpli-
238쪽
- 226 cidere est omnino illicitum, triplici ratione. - Primo quidem, quia naturaliter quaelibet re seipSam amat, et ad hoc pertinet, quod quaelibet res naturaliter conservat se in esse et corrumpentabu reSiStit, quantum poteSt. Et ideo, quod aliquis seipsum occidat, est contra inclinationem naturalem et contra caritatem, qua quilibet debet seipsum diligere. Et ideo sui ipsius occisio semper est
peccatum mortale, utpote contra naturalem legem et contra caritatem exi Stens. - Secitudo, quia quaelibet pars
id quod est, est totius milibet autem homo est parScommunitatis et ita id quod est, est communitatis Unde in hoc quod se ipsum interficit, iniuriam facit communitati, ut patet per Philosophum I). - Tertio, quia vita est quoddam donum divinitus homini attributum, et eius potestati subiectum, qui occidere et vivere facit. Et ideo qui seipsum vita privat, in Deum peccat; sicut qui alienum servum interficit, peccat in dominum, cuiu est Ser-VUS, Sicut peccat ille, qui usurpat sibi iudicium de re sibi non commiSsa. Ad solum enim Deum pertinet iudicium morti et Vitae, secundum illud Deuteronomii a), 'o occidam et e vivere faciam. Hactenus . Thomas 33.
cat, contra quana Virtutem Sit proprie hoc peccatum occidendi ei-PSum et ait, 'SSe contra Virtutem iustitiae, quatenus homo disponit de re non Sua, sicut si esset dominus, et hoc absque facultate et con Sensu domini, qui est solus Deus. μ ii Ethic. lib. V. cap. II.
3 Ad rem etiam facit notus ille Platonis locus, Phaed. cap. 6 Id mihi, o Cebes, recte dici videtur, deos curam habere nostri et nos homines unam quamdam ex posse;sionibus esse deorum aut non ita tibi videtur Mihi quidem, inquit Cebes. Nonne igitur, inquit, et tu, si quod ex mancipiis tuis se ipsum perimeret, cum tu minime significasses velle te ut e vita excederet, irascereris illi, et si potestatem haberes, poena quadam rassiceres omnino inquit:
239쪽
II. Priaecipuas nunc, quae opponi solent, dissicultates breviter solvamus. - Nil dicam de obiectionibus, quae fundantur in falso siιpposito, quod sinis, cuius gratia Deus hominem condit atque hac in vita collocat, in hoc situs sit, quod deliciis fruatur voluptatibusque indulgeat Atqui non hic est vitae huius finis, sed tendere ad perfectam
felicitatem altera in vita obtinendam tamquam mercedem, ad eamque tendere per cust0diam legis seu exercit illi a virtutis. Id autem homo facere Semper potest, quibUS cumque tandem in adiunctis reperiatur, sive secundis Sive
adversis, in his fortitudinem, in illis temperantiam Xercendo I). - Item nil dicam de eo, quod obiici solet
cur tanta de uicidio disputatio, cum constet eos, qui sibi mortem con Sciscunt, id agere in statu amentiae Etenim
Fortasse igitur hoc modo non praeter rationem est, non prius decere se ipsum interficere, nam deu necesSitatem aliquam impos gerit, qualem Obi imposuit in praesentia. Nota etiam sunt
illa Ciceronis verba Tusc. disp. I. 3o. Vetat dominans ille in nobis Deus iniussu hinc nos suo demigrare . . . Vir sapiens laetus ex his tenebris in lucem illam excesserit, nec tamen illa vincla carceris ruperit, lege enim Velant, Sed tamquam a magistratu aut ab aliqua potestate legitima, sic a Deo Vocatus atque emi SSu exierit B Et in . VI de Republ. in Somn. Scip. haec leguntur uare et tibi, Publi et piis innibus retinendus animus est in cuStodia corporis, nec iniussu eius, a quo ille est obi datus, ex hominum vita mi grandum est, ne munus aliqui addunt humanum adsignatum a Deo defugisse videamini. Μ
I Cf. Super. Ol. I. cap. I. prae Sertim theS. XII. - Cf. etiam Taparelli, agri te oret ecc di SSert. I. cap. O. num. 276. item,cors elem di nas diritto, lib. II. num. O3. ubi haec Sapienter animadvertit: si Appiant perche a natura i mostra a felicita et venire dipendente allo for o con cui pie gli iam ali ordine i nostro presente operare volontario, ra gli urti elle vicende e delle passioni, ne sieque che ii uicidio con cui uolsi evitare questa purua in diretia opposietione alla tendenZa agioneVOle.
240쪽
- 228 prinis rem conSideramus obiective, utrum id sit licitum necne. Et secundo negamus, uicidium numquam perpetrari actu voluntario et Ilibero etsi quandoque desit, tamen ut plurimum adest sussiciens advertentia rationis et indifferentia activa voluntatis Ι).αὶ uicidium est actus fortitudinis. Atqui actus fortitudinis est licitus. Ergo uicidium est licitum. - Dist. mai. Suicidium est actus virtutis fortitudinis nego, firmitatis animi subd. firmitatis verae animi nego, cuiusdam apparentis firmitatis animi trans. Cur enim quis sibi mortem infert Ex eo quod impatien aerumnarum, quibUS premitur, mortem ut minus
malum apprehendit et eligit. Haec non est animi firmitas sed mollities. - rem . Thomas Ad fortitudinem pertinet, quod aliquis ab alio mortem pati non refugiat propter bonum virtutis et ut vitet peccatum 3 . Sed quod aliquis sibi ipsi inferat mortem, ut ite mala poenalia, habet quidem quamdam speciem sortitudinis propter quod quidam seipso interfecerunt, aeStimantes se fortiter agere, de quorum numero Ragia fuit), non tamen est vera fortitudo, sed magis quaedam mollities animi non valentis mala poenalia sustinere ). 8 Volenti non fit iniuria. Ergo uicidium non est iniuria vel iniustitia qui enim sibi is ortem consciscit,
i Vide . . quae de morte Othonis Imp. narrat Vetonius in Othone circa n. a Loc cit ad '' - f. Descuret, a viedecine des passiom
3 Vide ea quae de fortitudinis virtute diximus Super Vol. I. thes. LVIII pag. 49. 4 Vide quae pulcherrima de hac re habet . Augustinus de
civ. Dei l. I. cap. 22. Seqq. - Vide etiam Aristotelem, Ethic. l. III. cap. VII. num. I . edit Dido t. - Notum etiam est illud Martialis: a Rebus in adversis lacile est contemnere vitam Fortiter ille tacit,