장음표시 사용
281쪽
- 269 que ergo te geraS, Vituperaberis ab hominibus. Iam vero ratio naturalis dictat, debere nos approbationem et laudem Virorum Sapientum et proborum praeferre opinionibus praeiudicatis laominum insipientium et impio
letum i). - id quod apud ipsos mundanos io
mines omnis vitari potest iactura laonori S tum actus verae fortitudinis, data occaSione, eXercendo, tum etiam ita respondendo laesori Ut scias me non esse timidum et ignavum, paratu Sum me defendere, quandocumque me invaseris; nolo tarmen e condici duellum acceptare,
quia divinae legi contrarium est a). - . Si vir liberalis ac Splendidus, quae est apta comparatio allata a Viva 3), invitaretur vel ad proiicienda vel ad vocanda in periculum omnia bona sua, insipienter operaretur, si annueret ad declinandam notam aliquam Varitiae; quia nemo cordatus illi notam ullam inureret, sed potius laudarent omnes animi vim repellentem irrationabiles huiusmodi incitationes. Cum autem longe praestet bonis omnibus fortunae vita, multo magi Operaretur inSipienter Vir eque stris in periculum vocando propriam et alienam Vitam, prout temere proVocatur, ne timiditatis notam incurrat; cum nemo sanae mentis illi notam ullam inurat, sed potius commendetur animus repellens huiusmodi provocationes probro et capitali poena dignas.
les Chinois si recommandabies par a sagesse de leur lois, 'imaginerent Oint qu'il sit de 'honneu a n citob en 'usurperta uissance u latve, our se satre justice a sol-meme, O quepou ef acer honte 'in agront, ii saliut ' expose a siri so ustes coups de elui doni on ' a reςu D 1 Huc aciunt verba s. Thomae Super allata pag. 43. a CL Becanum, de viri. theolog. cap. XXVI. UaeSt. V. 3 In comm ad damnatas theses ab Alexandro VII., qua inter haec legitur . Vir equestris ad duellum provocatus potest illud acceptare, ne timiditatis notam apud alios incurrat.
282쪽
III. Accedit consensus legunalatorum, qui unanimiter damnant et puniunt duellum, utpote actionem natiιrali lege prohibitam. Etenim apud omnes culta gentes ex Stant civiles leges contra duellantes latae. Sed potissimum hac de re exstant leges ecclesiasticae. Concilium Tridentinum I vocat duellorum usum detestabilem, fabricante diabolo introductum, ex Christiano orbe penitus exterminandum. Ceteris documentis mi S Sis, referemu quinque propositiones circa duellum damnatas a Benedicto XIV.
tanquam formidolosus, timidus, abiectus et ad osscia militaria ineptus haberetur, indeque osscio, quo se Su0sque Sustentat, priParetur, vel promotionis alias sibi debitae ac
promeritae spe perpetu carere deberet, culpa et poena vacaret, sive osserat, sive acceptet duellum. Ut iam saepe diximus, non sunt facienda mala ut seniant bona vel ut vitentur mala. At offerre vel acceptare duellum est actio per se mala, ut probatum est. Ergo duellum offeri vel acceptari nequit, quaecumque Sint mala, quae e non oblatione vel ex recusatione duelli Sequantur. Praesentis vitae bona, vel omnia, si opus Sit, pro virtute et honestate profundere debemus, eaque cum divinae legi immolamuS, nullam iacturam facimus, sed amplum lucrum. Illud etiam consideretur quot quantaque Sint mala, quae e morte dimanant qui vero duellum offert Vel acceptat, is mortis periculo se obiicit. - Sicubi per
a In Bulla etestabilem. Hac in bulla principes quilibet enixe
rogantur ut duellorum licentiae omni nisu et constantia vehementer obsistant. Onentur insuper quod si delinquentes aut oscitanter ferant, aut molliter puniant, alieno se crimine polluent, omnisque illius sanguinis reo Se constituent.
283쪽
suminum nefas civili aliquis magistratus virum militarem, qui Singulare certamen non offerat Vel oblatum acceptare recuset, officio privaret huiusmodi dispositio esset maxima iniquitas Ιὶ quae tamen non hoc essicere posset, ut oblatio duelli vel eius acceptatio non sit violatio domini Dei circa vitam hominum, ut explicatum St, et proinde actio per Se mala. 2'. Excusari possunt etiam, honoris tuendi et humanae vilipensionis vitandae gratia duellum acceptantes, vel ad ipsum provocantes, quando certo Sciunt, pugnam uouesse secuturam, utpote ab aliis impodiendam. Etenim ii, qui sic duellum offerunt Vel acceptant,
con SenSum dant se habent voluntatem ponendi actionem per Se praVam, Vel Saltem Simulant se Velle serio ponere actionem per Se pravam. Non solum autem est illicitum ponere actionem pravam, Sed etiam, ut diXimus, velle ponere aut Simulare Se esse Serio ponere actionem pra-Vam a). - Idem dicendum foret de iis, qui singulare
hoc certamen inirent, cum pacto se non laedendi nisi ex adiunctis evidenter appareret omnibus singularem illam pugnam SSe ludicram, ut fit . . in theatriS. 3'. Non incurrunt ecclesiasticas poenas, contra duellantes alas, dux vel incialis militiae accepta=r duellum ex gravi metu amissionis famae vel incit. In Constitutione ii IX. Apostolicae Sedis IV. d.
Oct. I 869. declaratur, excommunicationem latae sententiae Romano Pontifici reservatam incurrere et duellum perpetrantes, aut simpliciter ad illud irovocantes, vel ipsum
si Haec maxi in iniquitas alicubi perpetratur. Vir militarss, si duellum recuset, ossicio privatur; si acceptet, vi legum puniri debet. a Recole ea quae de idololatria simulata diximus super thes. IX. pag. G23.
284쪽
acceptantes, et UOS libet complices, Vel qualemctimque operam aut favorem praebentes, necnon de industria spectantes, illudque permittentes, vel quantum in illis est non prohibentes, cuiuscumque dignitatis sint, etiam regalis vel imperialis , Insuper Benedictus XIV in eadem bulla Detestabile u declarat, si Sepulturae Sacrae privationem a sacrosanta ridentina Synodo inflictam morientibus in loco duelli et conflictus, incurrendam perpetu fore, etiam ante Iudicis sententiam, a decedente quoque Xtra locum conflictus ex vulnere ibidem accepto, sive duellum publice, sive privatim inductum fuerit, ac etiamsi vulneratu ante mortem non incerta poenitentiae signa dederit, atque a peccati et cen Suri absolutionem obtinuerit,
sublata Episcopis et Ordinariis locorum super hac poena interpretandi ac dispensandi facultate, quo ceteri documentum praebeatur fugiendi sceleris ac debitam Ecclesiae legibus obedientiam praeStandi. 4'. Licitum est in statu hominis naturali acceptare et ferre duellum ad seroaudis cum honore fortu uas, quando alio reniedio earum iactura propulsari nequit.
In statu etiam naturali non liceret ad singularia certamina descendere ex condicto. Liceret tueri fortunas cum honore, servata sibi libertate eligendi tempus et modum pugnae, quem prudentia pro adiunctorum arietate suggereret, Ut pugna minu periculoSa et victoria, quam
minime potest dubia essiciatur . I). - Ceterum fere inutile est loqui de statu hoc naturali, i. e. de statu Ominum Xtra civilem societatem Viventium. Hic enim Statu neque X isti nunc, neque priuS Xtitit sed genere
humano susticienter propagato, homines ut in domestica ita in civili societate coniuncti semper ViXerunt ac Vi Vent.
285쪽
S'. Asserta licentia pro statu naturali applicari etiam potes statui civitatis uale ordinatae, in qua nimirunt vesnegligentia vel malitia magistratus iustitia aperte deneratur.
Si quotiescumque, ut recte arguit Tongiorgi I),
aliquis civitatem male administrari suaque iura violari existimat, iudicis ac vindicis munus ibi arrogare OSSet, actum esset de civili ordine ac de sociali convictu. Quod
si revera, everSi publicis rebus, Omnis iudicum ac mauistratuum auctoritas in civitate conticeSceret, liceret se
suaque contra iniquo in Vasores Vi et armis defendere, at singularia certamina ex condici inire nullatenus liceret. ο76. SCHOLION. Quae res tandem, quid dicendum de duello hac conditione inito, ut post vulnus aliquod non lethale pugna sinem habeat In primis vulnera non semper ad men Suram infligi possunt, animis praeSertim odio infensis ac pugnae furore aestuantibu S. Praeterea non modo homicidium, sed etiam, ut suis locis demon- StravimuS, gravis ui et alterius mutilatio Vel vulneratio est illicita et contraria domini Dei circa vitam hominum ergo dimicantes tenebuntur crimine, si non duplicis
homicidii, certe gravis sui et alterius laesionis a). Hactenus de iniuriis proximo illatis in bonis vita et corpori S. - Civili auctoritas debet has iniurias impedire ne fiant, et si illatae fuerint vindicare 3). Ipsius
enim munUS St, civium iura tueri et in pace ac iustitia rempublicam conservare. Inter iura autem Sunt illa validissima, quae bona vitae et corpori re Spiciunt paci vero ac iustitiae maXime opponuntur facinora contra ipsam vitam et corporis incolumitatem perpetrata.
i Loco nunc cit. a Cf. eumden auctorem num 384. 3 Recole ea quae diximus Supra illeS. VII. pag. S.
286쪽
TuEst XXIV. I. Dominium proprietatis perfectum de nitur, ius in re sese eXtendens ad mirem rei suiu, omnemque de ipsa rei substantia dispositio rem tu proprium bonum seu commodum, exclusis aliis. II. Ex iis, quae hac in de uitio contiuentur, Si quid desit, iam vel nullum erit domi Dium, vel certe imperfectum. 77. PRAENOTIONES. e naturali prohibet, ne iniuria fiat alteri. Ac primo quidem vetat, ne iniuria fiat alteri in propria persona, i. e. in bonis Vitae et corporis, ne occidas hac de re iam egimus in Sectione praecedente. Secundo vetat ne iniuria fiat heri in bonis externis seu fortunae I) cumque inter bona haec externa sint diviliae a), hoc omnino prohibet, ne iniuria fiat heri iii suis it illis i. e. in rebus suis, ne furtum facias. Quemadmodum hoc probato, hominem habere ius in propriam vitam statim perspicue intelleXimus 33, homicidium esse iniuriam alteri thitam quicquid enim iure possi-
i Bona externa seu fortunae Sunt divitiae, honor, fama Seu loria, potestas. - Vide Super Vol. I. ines Vl I. ag I9. a Divitiae, ut alias etiam liximus, loc nunc cit pag. O. di Viduntur in naturales et arti ciales re Naturales quidem divitiae sunt quibus homini subvenitur ad defectus naturales tollendos sicut cibus et potus, vestimenta vehicula et habitacula et alia huiusmodi. Divitiae artificiales sunt, quibus secundum se natura non iuvatur, Et denarii, sed ars humana eos adinvenit propter facilitatem commutationum, ut Sint quasi menSura rerum venalium. Ita s. lio
287쪽
- 27 detur, iniuria aufertur), ac proinde a naturali lege prohiberi; ita furtu u esse iniuriam a naturae lege vetitam, constabit aperte, semel ac probatum sit, laomini verum ius in res externas competere. Haec igitur est pertractanda nobis atque solvenda quaestio, utrum et quomodo ius in res exteriores homini competat. Quae quaestio ut apte solvatur, illud est
primo loco tradendum, quid sit ius proprietatis.
78. DECLARATIO. Spectata materia, circa quam Versatur, ius recte dividitur in ius iurisdictionis et ius pro trietatis. Porro ius proprietatis apte distinguitur in ius in re et ius ad rem De his omnibus alio iam loco t)diximus satis Ius tu re dicitur dominium proprietatis, vel
simpliciter domiuium: Si autem dupleX, plenum e perfectum, Semiplenum et imperfectum. Duo igitur tradenda sunt quid sit dominium perfectum, quid imperfectum. I. Dominium planum et perfectum definiri potest, ut sit ius in re sese extendens ad omnem pr0rsus rei Sum,.oninemqua de ipsa rei substantia dispositionem tu proprium bonum seu commodum, XClusis aliis. - Dicitur 1'. ius iure. Haec verba locum tenent generi S cetera disserentiae. uod dominium sit ius, per se patet. Quod autem sit ius iure seu tu reale, non ero tu ad rem seu ius personale tantum e eo con Stat, quod dominu rei alicuius non dicatur neque sit, nisi ille, qui ipsam rem sibi obnoxiam seu obligatam habet: huc autem redit conceptus iuris in re Dicitur '. se Sr extendens ad omnem rei usum et ad omnem
etiam de ipsumet rei substantia dispositionem a). Aliud enim
i Lege supe . thes II pag. 32. Seqq. a Cum dicitur, ad mirem rei usum ad inuem rei dispositionem, Sermo est de omni usu et dispOSitione ex se possibili, i. e. non amplicante contradictionem. Qua de re f. de Lugo. p. cit disp. II Sect. I. Um. 4. Sicut Angelus poSSet esse dominus lanis, licet
288쪽
est ius percipiendi ex re utilitatem fructumque, etiani omnem v. g. ius deambulandi in horto et ex eo poma olera reliquasque fruges absumendi): aliud est ius disponendi de re quoad ipsam eius substantiam v. g. iu donandi et vendendi hortum, eumque etiam destruendi ad domum ibidem aedificandam). Manifeste unum sine altero
esse potest et solet C. Iamvero dominium proprietatis non Si plenum et perfectum, nisi quando utrumque illudius, et quidem plene et persecte, complectitur. - Dicitur 3'. i a proprium commodum. Hinc tutoreS, procuratores et similes Xcluduntur, qui scilicet utentes revel disponentes de re, ea utuntur Vel de ea disponunt in bonum non quidem suum, sed pupilli aut illius, cuius res vel negotia curant. Hinc quoque dominium
proprietatis a domini iurisdictionis distinguitur. Nimi
rum, re quae OSSidetur Ut propria, Si in bonum domini, cuius eSt propria, quique proinde potest eam in suum commodum ordinare Seu convertere. At iurisdictio Seu auctoritaS, quae supra alio tam quani subditos habetur, est in horum bonum, non autem directe in bonum ipsius possidentis hic si auctoritatem, quam habet, in Suam
non posset illum comedere propter improportionem comestionis cum Angelo ita Deus est persecte dominus rei licet eam non poSsit convertere in utilitatem suam intrinsecam Satis est si quantum Ste parte iuris id non repugnet, licet repugnet ex incapacitate Subiecti. Item sermo est de omni usu et dispositione a lege nou prohibitis. Ius enim est acultas moralis seu gilima vide super. theS. I. pag. 8. . Quare non potest se extendere ad ea quae per legem Vetantur, ad ea quae inhonesta sunt vel irrationabilia. Hoc pacto deber intelligi definitio, quae quandoque traditur, dominii proprietatis est ius utendi atque abutendi re. I Sic paulo superius, pag. 2S3 , verba Lucretii in rem Ostram derivantes dicebamus, quod vita si mancipio nulli datur, om
289쪽
- 27 utilitatem referat atque Xerceat, ea abutitur, nec iam Stre aut Superior, Sed tyrannus I). - Dicitur 4'. exclusis aliis. Quae verba potestatem significant, quae domino competit, non modo ad hoc ne ab aliis ipse impediatur, sed etiam ad hoc ut alios impediat seu prohibeat ab usu et dispositione rei a). Si quis hoc careat iure excludendi alios a rei usu et dispositione, iam profecto res illa non est Sensu pleno propria ipsius, sed est ei communis cum
II. Ex iis, quae in definitione modo tradita enumeravimus, si quid desit, iam vel nullum habebitur dominium,
vel certe tantum habebitur 3uperfectum, Semiplentim, magis vel minus imminutum Dominium hoc imperfectum
I Q Princeps politicus inquit Bellar minus, de laicis l. III. cap. VII, dum regit populum non suam, sed populi utilitatem
quaeritet Vrannu autem et doni iuris non populi, sed Suam quaerit. Id docet Aristoteles, et laic. VIII. o. O με γαρ τ ογγυος τὀ χυτω
2 Sunt aliqua, e . D altum mare aer tu et Similia, quae ob angentem sui copiam possunt omnibus aeque satisfacere, quin ullo umquam S exhauriantur. Iam vero iit nemo potest ab aliis impediri, ita nemo potest impedire Seu excludere alios ab usu illiusmodi rerum. Id facere esset profecto agere irrationabiliter ad illud autem quod est irrationabile nequit dari ius. Eae igitur res nequeunt e SSe obiectum seu materia dominii proprietatis.
3 Ut traditus dominii proprietatis conceptus evadat clarior, iuverit explicationem, quam huius rei habet Card de Lugo, de iust-
et iure di Sp. I. Sect. I. asserre Dominium proprietatis Sic rem exponit)est praelatio quaedam moralis, qua hic homo praesertur moraliter aliis in usu talis rei propter specialem connexionem, Uam re ha bet cum eo. Affert autem exena plum ferae captae a Venatore, quae ratione capturae habet particularem cum eo connexionem ex hac autem Speciali connexione venator habet praelationem quo ad Sumterae adversus quemlibet alium. Quod si venator donet feram alteri, eo ipso tranSfertur moraliter ea connexio in donatarium et Simul cum connexione praelatio. f. Sparga, quaest de viri iustit. q. II.
290쪽
distinguitur praecipue in dominium directum et utile
Est directum, quando Vel Satur tantummodo circa substantiam rei hoc imperfectum dominium Vocatur etiam nudum, . . Spoliatum utilitate fructuum, quos res affert Est utile, quando versatur tantummodo circa usum Velusum fructum ei I) huiusmodi dominium recte sic vocatur, utile, Videlicet se se porrigens ad utilitates e re aliena capiendas, salva illius Substantia 2 . 79. SCHOLION. Haec etiam ita Verit animadvertere.
I'. Proprietarius rei alicuius dicitur is, qui plenum vel saltem directum rei illius dominium habet, et opponitur
ei, cui usus tantum competit hic dicitur usuarius ustoructuarius, emph) te ut et c. - 2'. Res de qua qui potest disponere, est traiisitoria Vel stabilis, prout ipso usu consumitur, ut Sunt e Sculenta et oculenta, Vel non , Ut S ager
I Usus et usus mictus non sunt omnino idem uili et frui, ita Gerdit, traci de iust et iure pari. II. di Sp. I. cap. l. Sic disserunt, ut usus nece Ssitate circumscribatur, fruitio ad aliam quamcumque utilitatem pertineat. Itaque ius utendi non aliam praebet sa- cultatem, nisi rem ructuariam adhibendi ad eam necessitatem vel utilitatem, ad quam ipsa est primo comparata. Ius fritondi praebet facultatem etiam fructus ex ea re prodeuntes donandi, vendendi et quomodocumque alienandi. Sic ille, qui habet merum Sum . . horti, pote Si in eo deambulare, poma olera et reliquas fruges ad
Suum Suorumque Victum accipere non eo fructus arbitratu suo ab Sumere et quomodocumque alienare, Sicut qui usum fructum horti habet. Hinc Super theS. II pag. 4 enumerantes decem varias,
pro varietate utilitatum species dominii utilis, distinximus et primo
loco posuimuS, Sum et Sumfructum.
2 Exemplum afferamus ex contractu emph)ldusis. Titius praedirdominus Caio ad decem annos praedii illius usum fructum concedit ea conditione, Ut certam quotannis pensionem solvat. Hoc inito contractu, iam neuter perfectum praedii illius dominium habet, sed uterque habet imperfectum scilicet Titius habet directum maius vero emphyleuta utile. Illa vero pensio, Seu potius cauou solvendus omnino est in agnitionem domini directi.