장음표시 사용
291쪽
- 279 aut domus I). - .' Actualis detentio rei alicuius dicitur possessio est autem legitima vel illaritima, prout in iusto titulo fundatur vel secus, seu prout res iure pos Sidetur vel iniuria. Quemadmodum dari potest actuali possessiore sine iure possidendi rem a); ita dari potest verum ius
in re verumque proprietati dominium sine actuali pos-SeSSione rei amiSsa enim OSSes Sione rei, non iam semper eo ipso amittitur dominium seu tu in re. Illud porro est apprime manifestum Deum Solum Sse absolute et eminentissimo modo plenum dominum rerum
omnium Est enim rerum omnium creator, OnSerVator,
finis ultimus 3). Unde cum plena veritate Ipsi dicimus
Pt selus Dominus. - Itaque 2 lis Ullum profecto en crea tum est aut poteSt SSe vere proprietarius respectu Dei nullum ens creatum poteS uti re aliqua, tamqUam absolute et simpliciter sua, i. e. quaSi non accepta a Deo
neque ab Ipso principaliter dependente Sin 'i ius pro
prietatis nequit enti creato inesse nisi a solo Deo et sub- ordinate ad Deum. - Hoc igitur ista prim, inquiren-
1 Item bona distinguuntur in immobilia et moluit i. Quae nequeunt loco moveri, ut domus vel ager, ea sunt immobilia quae ex uno in alium locum transferri possunt, ut fruges vel artis in-Strumenta, Sunt mobilia. a Hoc sensu recte illud sanxit UlpianuS, . a. S. I. ff., de acq possess. Nihil commune habet proprieta cum possessione. 'Etenim aliquando fit, ut qui rena possidet, non iure possideat Sed tantummodo facto.
3 Cf. super thes VIII 4 Vide super thes. IV pag. I. - Lege etiam de Lugo, Op. cit. di Sp. II. Sect. I. num . . re Dominium, de quo loquimur, est dominium humanum, ad quod susscit ius praelationis tu ordine ad alios homines. Nam eo ipso hic homo dicitur dominus humano modo licet non habeat ius praelationis in ordine ad Deum. si Vide s Thomam, a. a. q. 66. . . fr. Gnry traci de tu Stet iure ab init.
292쪽
dum uti uni Deus, omniurn iurium fons et origo, detia omini ius proprietatis Datne tantummodo humanae Societati, an Vero etiana privatis et si privatis etiam dat, quarum rerum dominium ipsis confert anne rerum etiam
stabilium et per quam legem seu quomodo dat Sitis itur Tngsis XXV.
Dominia priPata eri in eliant stabilium sunt a natura, quae ea sinu in approbat rataque habet Ouare sententia Coni munistarum est mnin reiicienda. 8o. PRAENOTIONE s. Partitionibus dominii, quas iam in praecedente thesi tradidimus, debet addi haec alia.. Dominium subiective inspectum potest concipi duplex, alterum 1idividuale seu privatum, alterum Sociale seu colie- clivum. Illud, cuius subiectum sit unum individuum vel etiam una familia est individuale seu privatum. Illud Vero,
cuius Subiectum sit civitas, . . Societas e plurium familiarum unione reSullan S, vel generatim communitas humana est sociale Seu collectivum.
Iamvero de dominio privato cum autem dico dominium, intelligo dominium plenis in quaeritur, utrum illud
Sit naturale, i. e. Secundum intentionem naturae, quae
illud approbet ratumque habeat Si agatur de dominio privato circa res illas, quae Solo S deStru Untur, quaeque idcirco, ut iam diximus, transitoriae appellantur, omnes facile conveniunt illud esse naturale Dissen Sta Se Si quoad dominium privatum circa res stabiles, illa videlicet, quarum substantia per Usum non perit, maXime Vero circa agros et fundos. Hoc etiam esse naturale affirmant plurimi negant autem et praefracte negant cum
293쪽
Unanimis VOX, dominium privatum de rebus stabilibus esse iniustitiam atque apertam legis naturalis violationem secundum hoc nimis celebre est itum, a propriete ' esti vo . illud proinde esse e medio prorsu tollendUm, Solumque retinendum esse dominium commune Agri et fundi hoc saepe affirmari audimus non poS sunt S Se
proprii ullius individui vel familiae ii enim iuxta naturae
intentionem pertinent exclusive ad communitatem humanam vel societatem civilem, quae haec aliqui addunt)per uos magistratus debet sociis attribuere partem ut oneris et laboris in bonum commune impendendi, ita fructus et utilitatis ex bonis communibus recipiendae. En igitur quaestio, quae circa hoc de dominio argumentum praecipue tractanda est in morali philosophia dominia privata rerum etiam immobilium suntne
a natura an Vero contra naturam, quae Scilicet, si de
rebus Stabilibus sermo sit, solitam admittit dominium collectivum, ut S Serunt communi Stae pri Vat prorSUS eiecto Assirmamus autem, ea omnino S Se a nat Ura, SeUa lege divina naturali, quae proinde est domini huius privati fons primus primumque principiunt a).8I DEMONSTRATIO. I. Haec thesis probatur in primis a posteriori, Seu e facto uni VerSali et constanti. Dominia priyata rerum etiana stabilium sicut nunc in medio cuiusvis civilis societatis X i Stunt ita anteactis tem
si De hoc inter se conveni uiat comi tuitistae, dorninia privata esse latrocinia, solum retinendum esse dominium commune. Demodo autem seu fotini, sub qua dominium hoc commune sit ad effectum reducendum, maxime inter Se dissentiunt. a Recole ea, quae diximus supra thes II pag. l. de quinque elementis in quovis iure considerandis, priricipio, materia, titulo, Stιb-
294쪽
poribus semper extiterunt in medio cuiusvis politicae communitatis. - Contrarium, quod scilicet singuli homines vel singultae similiae nullam rem immobilem sibi propriam habeant, in nulla invenimus civitate, nisi forte valde parva,
quae nomen civitati Vi mereatur, et ad breve tenipits crescente enim hominum seu familiarum numero, Videmus statim rerum etiam stabilium inter privatos divi
Iam vero cum nihil sit sine ratione sussicienti et adaequata, portet ut hoc etiam factum causam sui sus ficientem habeat. Sed est factum universale et constans in omnibus hominibus causa vero adaequata facti, quod sit in omnibus hominibus uni Versale et OnStan S, non potest esse, nisi aliquid, quod tum identice sit tum constanter sit in cunctis hominibus nihil autem est identicum et constan in cunctis hominibus, nisi ipsa rationalis nat tra. Ergo factum illud causam sui sussicientem non habet, nisi in ipsa hominis natura, quae scilicet hominem valide inclinat ad privatum de rebus etiam stabilibus dominium sibi acquirendum Vehementi naturae propensioni generaliter ab hominibus non contradicitur. Stante igitur sorti l hi naturae propensione ad dominia privata, plene statim intelligimus et clare ex-
i Ineptium foret obiicere aut barbaros et Silvestres homines aut etiam nomade populos apud eos enim nullum proprie est stabile dominium, non privatum, non collectivum. Si tamen apud hos agrorum inter ipsos privatos divisionem non invenimus, hoc exinde autum oritur, quod ii ament ex uno in alium locum Saepe transmigrare Statim ac id quod solet brevi post tempore contingere fixa certo in loco sedes habere praeoptant, videmus singulos mobili nomadis supellectili tentorio, venatus instrumentis etc. adiungere immobilem proprietatem agricolae Suam habenti domum, Suo campo S, suum fundum etc.
295쪽
- 283 plicamus, quanam de causa dominia privata adeo generaliter extiterint et Xistant. Hoc argumentum, quamvis a po Steriori Seu e facto, est tamen validissimum ad systema communi Starum refellendum. Quemadmodum iis, qui vel cum Hobbes
aiunt hominem esse natura sua aut isocialam, Vel cum Rousseau affirmant eum esse natura SV a XlraS0cialem, obiicimus factum universale et con Stans hominum ubique et semper in societate simul On Viventium, eosque Sati SSuperque refutaSSe en Sem US; ita communi Stis, qui contendunt solum dominium collectivum S Se Vere naturale,
opponimus, et hoc iam ad eos refellendos sufficeret, factum ni VerSale prorsus ac constans dominii privati ubique et semper vigentis Scilicet in eorum sententia, id quod naturale SSet, numquam vel vi umquam extitisset illud Semper vel fere semper obtinuisset, quod tamen foret contra naturam. Quis hoc ferat Hisce in rebus homines
tali ac tanta universalitate et OnStantia non reSi St Unt naturae si qui resistunt, ii sunt relati V pauci. Est tamen, obiiciunt communistae, aliud fictum illudque manifestum, quod vos Xplicare nequitis, videlicet privata haec dominia tum in hominum X istimatione ac iudicio tum in praxi ipsa et exercitio imminui, crescente populi cultura morumque eVOlutione. - ReSpondem VS, ea nullo prorsus pacto imminui, sed Sicut par est determinari vel definiri, nimirum intra debitos limites adduci Dominium enim aeque ac quodlibet aliud ius, neque Si neque esse potest in circumscriptum I). Morali itaque sensu in civili societate aucto et expolito, dominium deSinit . . versari circa id, quod obiectum talis domini esse nequit,
si Vide ea, quae de inlitationes iurii diximus super thes V. pag. a. seqq.
296쪽
puta circa ipsam personam hominis qui ut mera res habeatur, et Sic e medio tollitur servitus proprie dicta. Id autem Stendit, pene illum populum non quidem dominium proprietati decrescere, Sed iuri proprietatis conceptum rationabilius intelligi ac rectius teneri, nec iuris proprietatis praeteXtu iustitiam violari. II. Argumento huic a posteriori addimus argumentum a priori, intrinsecam rei rationem redden S. Natura approbat ratumque habet id quod est X-pediens et a fortiori id quo est necessarium ad humanam vitam. Atqui privatum dominium, Seu quod idem eSt, divisio rerum etiam stabilium inter ipsos privatos, SteXpediens, imo nunc I necessaria ad humanam vitam. Ergo natUra eam omnino approbat ratamque habet hinc ad eam inclinat hominem, ad eam homini ius confert. Maior est manifesta Minor ab Aristotele a demon-St atUr malis, quae Statim e exclusione dominii privati Sequerentur bonis, quae Statim per eiuS-dem exclusionem tollerentur.
α Mala, quae statim e exclusione domini privati
orirentur, Uni OtiSsimum querelae et iurgia Seu rixae.
Vel enim supponimus, ita disserit Philosophus, agros excoli ab externis vel ab ipsis civibus. Si ab externis, minor sane esset dissicultas in distributione Liborum et
fructuum sed vix possibile esset tot agricolas XternoSinvenire. Hinc Socrates apud Platonem in Republica,
cum ita ordinet suam civitatem ut in ea velit omnia esse communia, Supponit agros coli ab ipsis civibus. Tunc aUtem neceSSario X Surgerent innumerae querelae in dis-
I Q In praesentibus circumstantiis naturae lapsae et hominum multitudinis , ut ait de Lugo, de iust et iure di Sp. I. Sect. . . . a Polit. l. 2. - Cf. comm . Silv Mauri in h. l.
297쪽
tributione laborum et fructuum. Nar primo, alii deberent mitti ad excolendos agros, alii deberent retineri in civitate ad rempublicam gubernandam ergo in hac ipsa
onerum seu laborum distributione multae orirentur que relae. Nec dicas, OSS hoc uniuscuiusque arbitrio re linqui, cuinam curae Seu laboris generi e se applicet: siquidem maxima inde, ut patet, oriretur cons Sio Se
cundo, plus e fructibus deberet retribui iis qui manent in civitate, utpote dignioribus, quam iis qui laborant in agro, utpote Vilioribus ergo in hac fructuum distributione orirentur innumerae querelae caUSantium OS, qui minus laborant in X colendis agris, magis frui fructibus agrortim, eo autem, qui magis laborant, minus frui fructibus manuum Suarum. - Haec Aristoteles, sagax ille humanorum morum inquiSitor, confirmat ex inspectione facti ob omnium oculos positi, Videlicet in convictu quovis, in quo multi communicant in bonis, oriri facillime dissensiones ac iurgia Sic Socii in peregrinando, quum ex indiviso bona possideant, saepe dissident de minimis rebus item inter domesticos et servos simul in bonis communicante eXSurgunt crebrae di Scordiae. Haec auteni Philosophus concludit hisce verbis os λε
siones et has et alias huiusmodi habet difficultates , actum profecto foret de debita inter homines concordia ac pace. Nonne, obiiciunt communi Stae, nonne etiam illud, quod possessiones in privatae, habet multa gravesque dissicultate . nonne etiam ex dominiis privatis multa et gravia oriuntur mala Huiusmodi mala sunt lites circa
contractu S, accUSationeS, at Sa teStimonia, adullationes quibus pauperes assentantur divitibu etc. - ReSpondemus,
quatuor haec cum eodem Philosopho breviter animadvertentes. I'. Eorum malorum nihil nascitur i. dominio
298쪽
- 286 privato, sed ex improbitate: υ υδε THE M uis τὸν χο WMVT Ii di 2 Is V K τυ. Nulla autem est bona res, nulla bona institutio, cuius occasione ob laonianum improbitatem non enascantur mala. 2'. Haec autem ipsa mala
pOSSUnt, Saltem magna e parte facile impediri aliter, quam per exclusionem dominii omnis privati oriuntur enim X iniquitate non tantum n)od pauperum, Sed etiam divitum, qui nolunt liberaliter bona propria quoad Sum communicare pauperibus. Si igitur bona Sint quidem propria, sed simul per virtutem liberalitatis sint veluti communia pauperibu quoad usum, iam si non omnia, plurima certe e praedictis malis tonentur. 3'. uerelae ac dissensiones
dissidere videmus, quam qui seorsum facultates habentis I). 4'. Non tantummodo mala, quae occaSione dominiorum privatorum ob hominum nequitiam XSurgunt, considerari debent, sed etiam bona quae e domi
conani odis per divi Sionem utcumque Occursum St. Multo enim pauciore et rariores Sunt nunc occaSioncs, quam tunc suissent quamviso hominum pravitatem nora omnia incommoda vitari potuerint is
Simili modo obiicienti mala quae e vita Sociali oriuntur, re- Spondemus: '. ea mala non oriri ex vita sociali, sed ex improbitate hominum viventium in societate et . ea mala esse minora illis, quae orent si homines belluarum in Sta seorsim viverent extra
299쪽
- 287 rituri sint qui bonorum communicationem decerint, sed etiam quo boni S. J Bona, quae statim per exclusionem dominii privati tollerentur, plura sunt. - Primo tollitur debita cura ac diligentia in excolendis agris, in conservandi fructibus, et procurandis ii quae ad vitam au manam a Xime sunt necessaria communia enim facile negliguntur. II πιστο
rente, negligunt magi S; Sicut in servilibus ministeriis multi famuli interdum deterius ministrant quam si essent pauciores I). Cum scilicet unusquisque libenter sibi
persuadeat, alterum adhibiturum Ss illam curam, quana ipse renuit exercere, cura illa ab Omnibu praetermittitur. Porro sublata debita cura in e .colendi agris, actum profecto est de humanae vitae prosperitate 2 .
I Op. et . it. cap. I. - Et l. I. Oeconom. . . legitur:
enim parem curam adhibet de alieni rebus atque de domesticis. Assertur autem dictum cuiusdam Persae, qui interrogatus, quid equum maxime pinguem efficereti Domini, inquit, Oculus, i. e. cura praestita a domino ipso, vel ab eius servo sed inspectante domino. 1 Homini stimulo opus est, ut assiduo et diligenti labori sese dedat. Stimulus autem est necessitas atque spes lucri. Sed haec
duo, si communiStarum Systema reciperetur, iam non essent. Ergo ne labor quidem esset. Hoc autem deficiente, nulla vigeret cultura agrorum ceterarumque artium, Seu nulla Sset vitae prosperitas.
300쪽
- 288 Secimito, tollitur voluptas illa, qua homines assiciuntur, dum certo sciunt aliquid esse proprium ipsorum. Haec autem delectatio qualis quantaque sit, Aristoteles I assirmat, non posse verbis exprimi. Πρὸς ἡδον υ πιλυ ητου του uix pis. tu i Er tuto mi Q Ad voluptatem uenarrabile est, quantum interSit Xi Stimare aliquid esse proprium. Tertio tollitur exercitium virtutis liberalitatis. Hoc autem Xercitium honestissimum simul est ac dulcissimum. ο γαρ is C θα χρὴ βοηθῆσα 2 λοις ἡ Ξ: οἱ T let xi sot T v I OV VS Oct η γ τίν εως ἰδίας ουτης. Largiri et opem ferre amicis aut hospitibus aut sodali bus dulcissimum est quod tunc fit, quando poSSeSSione pri
Doctrinam Aristotelis sic breViter et egregie perstringit angelicus Doctor a) 4 Quod homo propria possideat, Si neceSSariun ad untanam vitam propter tria - rinio quidem, quia magis Sollicitus est unusquisque
ad procurandum aliquid quod sibi soli competit, quam
id, quod est commune omnium Vel muliorum quia unuS- quisque Libo rem fugiens, relinquit heri id, quod pertinet ad commune, sicut accidit in mustitudine ministrorum.
l Op. et . it. cap. 2. - Huius porro delectationis Philosophus Statim rationem SSignat. Unusquisque amat Seipsum magis
etiam quam amet alios hoc autem Si naturala, ττι τυuz Θυτικου.
Sed hic amor sui non est rustra. Ergo unusquisque delectatur Se aliquid tamquam proprium, exclusis aliis, habere. - Solvit etiam dissiculiatem nonne amor sui ipsius το pii χυτου ἐγχε vituperari solet, idque iure ac merito Scilicet, non vituperatur utcumque amor Sui, siquidem Omnes Seipsos amant, Sed i λὶ u0 Drutus seu inori natus amor sui τὸ μ χλλου γ δε ριλεῖ,): sicut non est reprehendendus amor pecuniarum, siquidem omnes aliqualiter student pecuniis, sed immoderatus earum amor i. e. eas amare tu quam oportet. 2 In a. a. q. i. a. a. - Cf. de Lugo, p. et . it. num. I. Item s. Suare Z, p. Se dier. l. V. c. 7.