장음표시 사용
61쪽
men Alii in propria significatione non cuilibet effectui
competit, sed dumtaxat viventi quod e Vivente procedat in eiusdem naturae similitudinem. Quare strictim nulli creaturae convenit respectu Dei; Siquidem res creatae a Deo non generantur, Sed producuntur, ipsique analogi cetantum asSimilantur. Hominibus tamen ea denominatio, latiore sensu, tribui solet propter duplicem rationem. Pri utDv m ordine supernaturali, ob divinam adoptionem, quae fit ope gratiae. Secundo, intra ipsos naturae limites ob actus morales, quibus ad Deum sic referimur, ut erga ipsum capace Simu Obsequii, reVerentiae, Obedientiae, quae proprie a filiis praestantur. Sed laaec omnia, ut perspicuum est, de rebus intelligentia destitutis dici nequaquam possunt. Eis igitur nomen filii quoad Deum ne late quiden competit. Quod si quandoque natura irrationalis poetice nominatur Dei filia id in tantum est, in quantum imaginationis beneficio intelligentia et dignitas personalis
eidem appingitur. At Danairon, ni fallor, non poema Sed philosophicum tractatum elucubrabat . - Ad alterum quod attinet, vetus est huiusmodi dissicultas eam enim Sic Sapienter solvit s. Thomas a): si Si qua in sacra Scriptura inveniantur prohibentia aliquid crudelitatis com mitti in animalia bruta, sicut de ave cum pulli non Occidenda 3), hoc fit, vel ad removendum hominis
animum a crudelitate in homines exercenda, ne aliqui SeXercendo crudelia circa bruta, ex hoc procedat ad homine S vel quia in temporale damnum hominis provenit anima
62쪽
libus il ita laesio, sive inferentis sive alterius I - vel propter aliquam Significationem, sicut Apostolus 2 exponit illud Deuteronomii 3 de non ligando ore bovis triturantis .
Itaque ut adversarii aliquid contra nos ecticerent, non id tantummodo ostendere deberent crudelitatem in bruta merito reprobari, Sed ideo eam redargui, quia est iniuria erga ipsa bruta. Si enim merito reprobetur ideo, quia steratum animum ostendit et reddit, Vel quia est iniuria in eos, quorum dominio bruta Subduntur, vel quia saevire in bruta sine ulla rationali hominis utilitate, est non et uti re ad hoc ad quod est seu ponere actione nadissonam a sine a Creatore intento ): si ob has inquam, Similesque causas reprehendatur, id sane non evincit morale hominis debitum erga bruta, sed probat tantummodo debitum hominis erga se vel alios vel Deum circa bruta Iamvero adversarii illud, quod ostendere deberent, nempe ideo crudelitatem in bruta reprobari, quia est iniuria ipsis illata, nec demonstrant nec poSSunt demon
Restat igitur, ut dicamus non dari moralia hominis ossicia erga bruta, sicut nec horum iura erga hominem.
I Cf. . . . d. a. I. ad 3 Ille qui occidit bovem alteri US, peccat quidem, non quia occidit bovem, sed quia damnificat hominem in re sua unde non continetur sub peccato . homicidii, sed sub peccato furti vel rapinae n 2 I. Cor. IX. . Item . Tim. V. o. Dicit enim Scriptura: Non alligabis os bovi trituranti et dignus est operarius mercede
3 Deut. XXV. 4. v Non ligabis os bovis terentis in area
Qui equo vel libro in determinatum finem ab amico accepto, in alium finem contra eius voluntatem utitur, nonne iniuriam ei vel certe offensam inseri amico, inquam, infert, non sane equo vel libro.
63쪽
Bruta ero, ut diXimu S, o Ssunt quidem esse et Sunt materia seu obiectum iuris. At nequeunt esse iuris terminUS, Seu quod idem est, Subiectum officii vel moralis obligationis. Verum de his iam satis disputasse videmur.
De origine iuris et officii. THEs Is IV. I. Quae homini competit ut iura, haud secus ac cia, quibus homo adstri igitur, sunt a Deo . . eiusque aeterna lege nobis applicata vel immediate per divinam legem sive naturalem De positiva n, vel mediate per leges hiιmanas. II. Ouare nonnisi per apertam contradictionem de iuribus et ossciis potest disputari ab iis, qui legem aeternam, omnium I mu fontem,r sp ut, vel Deum, qui est ipsa lex aeterna reiiciunt.
I 2. DEMONSTRATIO. Duas laesi. haec complectitur
a Apposite apa relli, saggio eorel. ζSSert. II. c. 3. Um. 344 α Immenso e i divario che passa fra te due formole, ver drilto Ters una perSOna, Ter ritto sopra una persona verso indica ter- nine di relagione, e pero non pu applicarsi se non fra esseri intelligenti chi mal direbbe di avertaritii verso i suo giumento, verso i suo campo Θ) sopra indica materia di ritto e si applica ad gni specie di esseri, dicendosi aver ritto su servitore, sti campo, SuI
64쪽
altera Vero e Statuta veritate magni corollarium momenti
deducit. Hac porro in laesi loquimur, ut patet, de iure accepto pro potestate legitima. I. Veritas demonstranda haec est, iuris scitque priu-cipium vere ac proprie esse legem, seu, quod idem est, USet ossicium a lere exoriri id enim, a quo aliquid exoritur, huius prino tum proprio ac stricto sensu appellatur sa). Ac primo quidem, quod incium a lege Xoriatur, id patet mani es te. Ossicium enim est morale debitum seu obligatio moralis. Atqui morale debitum di manat a lege. Ergo officium a lege exoritur, et proinde ad legem se habet ut principiatum ad suum principium. - Quare de
iure tantum restat demonstrandum et ipsum, haud secus ac officium, a lege proficisci. I.' Arguimus primo e per Hiissio ne e S, qUam Salae permissionem ius in suo conceptu involvit. Hus certe eXoritur a lege, si in sua existentia dependet a permissione, non lana solius facti, sed etiam legis, eaque non iam mergnegat tela, sed etiana positit a. Atqui ita res se habet. ErgoiUS Xoritur a lege lege, inquam, poSiti V Vel naturali, ac demum a lege aeterna, cuius ceterae lege omneS, quemadmodum in capite quarto superioris partis fuse OStendimus, sunt vel immediatae vel mediatae participationeS. Cum praemissa maior sit eviden S, probam V tantummodo minorem. - Duplex distinguitur per mi S Sio nempe per ramissio solius facti et permissio legis seu permissio iuris, ut Vocari passim solet, sumendo ius pro lege). Permissio
I Hanc veritatem in praecedentibus thesibus saepius uti demonstratam assumpsimus nunc eam, data opera, probamUS.
a Cf. ea quae de triticipio et I rincipi bito a probatis auctoribu Straduntur in Ontoloa a.
65쪽
- 9 solius ficti est mera negatio appositi impeditarenti seu mera negatio periS, quo posset aliquid efficaciter et physice impediri I). Iam si haec sola permissio adsit, non habetUr, Ut patet, US: Secta enim, cum Deus quam Vis physice impedire possit, non tamen de ficto impediat physice multa peccata, dicendum foret homini ius inesse ad ea perpetranda, quod est sane absurdum. Ergo ut habeatur ius requiritur permissio legis, et ab hac legis permissione ius dependet. - At rursus duplex distinguitur permissio legis seu
iuri nempe una mere negativa con Si Sten in Sola nega
tione praecepti et prohibitionis, altera posititia, consistens in aliquo statuto seu decreto, quo positive Stabiliat Cur hoc vel illud esse permissum. Iamuero ut ius habeatur, requiritur haec altera permissio legis dico, legis tu errere, i. e. vel positivae Vel naturalis. Fac e . . nullam S Selegem civilem prohibentem, ne arma gestentur, itemque nullam esse civilem legem statuentem, id esse permiS- Sum. De est quidem hoc in casu positiva permissio legis civilis, non deest tamen positiva per mi Ssio legis naturalis. Eatenus enim tali in hypothesi ius habeo gestandi arma, quatenus etsi nullum sit legis civilis decretum, quo id positive concedatur, hoc tamen X stat legis naturalis dictamen positi V sanciens, id omne SSe permis Sum quod cum intrinsece malim non sit, a nulla insuper positi Valege prohibetur. Quare positivam permissionem alicuita Slegis Semper ius praesupponit, ab eaque dependet in sua existentia. a.' Arguimus Secundo X O te State, qua tu posset, obligandi ceteros ad omittendam vel ponendam aliquam
i Cf. Suareet, de leg. l. I. c. I S., ubi inquirit, an recte V merentur quatuor effectus vel actus legis, prata ere, prohibere, permittere prinire, et quomodo ab illa uiat. Cf. etiam . IX. cap. 6.
66쪽
actione na I). - Habet sane ius hanc potestatem, immo in hac potestate formaliter consistit. Ius enim est potestas exigendi ab aliis omissionem vel positionem alicuius actionis, ita ut si eam non omittant Vel ponant, Sint Ora liter inordinati, sint digni morali vituperio ac poena huc autem redit conceptus obligationis moralis a). Atqui potestas obligandi ceteros est per essentiam ac modo imparticipato in Deo, in aliis vero non est nisi per participationem ab ipso . 3ὶ Ergo ius etiam, quod eam includit potestatem, in Deo quidem est primari et SSentialiter, in aliis vero inest secundario et per derivationem. Itaque Deus est, qui iura homini confert, vel immedia leve mediale immediate quidem , quoties ipse Deus per legem Suam naturalem vel positivam concedit homini Vim ac potestatem exigendi aliquid a ceteris mediate
Vero, quotie Idem praeStat per eos, quo Secundum aeternam suam legem sibi adiunxit suos veluti ministroS, Suosque in hominum gubernatione mundive administratione cooperatoreS.
i Ius duo praestat dat potestatem uni italice, Piiιtori qu), imponit obligationem ceteris. Haec sunt duo iuris elementa. Iam primum, quod attulimus, argumentum procedebat e in Specto primo iuris elemento potestatis arιtori eta tone qua ius instruit personam aliquam nunc autem ex inspecto altero iuris selemento, obliga tionis qua alios adstringit, alterum, quod modo SubiicimuS, argumentum eruitur. 2 Cf. Super Vol. I. thes XXXIX. o Cf. b. theS. XL. 4 Sagrio eor dissert. II. c. III. num. 347. - QUO iura a lege, Ut a principio, dimanent, ex eo potest etiam deduci, quod cum duo homines de iure aliquo inter se certant, ιter irι habeat, Vel quanti ni uniuScuiusque ius se porrigat et c. statim ad legem se se convertunt et ex ea litem dirimere conantur. Hic agendi modus, quem omnes natura duce Sequuntur, clare ostendit, omnibus esse naturaliter perspectum hoc rectae rationi principium, fontem principiumque iitrium esse legent.
67쪽
potet secondo agione a me sigere che v li tributi: macia obbligagione in me non nasce dat ostro ritto ne i vostro ritto alia mi obbligagione : si ' uno Paltro nas cono allo tesso tempo alle leggi di ordine
eterno a no communicate alia agion nostra . 3.' Et Sane iura, Si materiai ι pecteS, re Vocari commode possunt ad ius proprietatis et librisdictionis I). Utrumque hoc ius non exhibet nisi perfectionem simplice u a). Atqui quaecumque perfecti Simple neceSSario, formaliter et in Summo gradu inest bonitati infinitae, eo ipso quod infinita est. Ergo utrumque illud ius necessa rio, orna aliter et in summo gradu inest Deo. Atqui ut Deo insit in Summo gradu, requiruntur duo alibe, ut Deus illud non receperit ab alio p0siuve, ut alii Omnes, quotquot Sunt qui illiusmodi ius habent, recipiant ab ipso. Si quid neges, iam Deu non erit en Summe persectum, Sed concipi poterit en in perfectione seu bonitate praeStantiu S.
Et re quidem Vera, Deu est entium omnium Sive rationalium Sive irrationalium creator Si omnium creator est, omnium etiam est absolutus dominus 3 si omnium est dominus absolutus, nemo potest in aliquod ens habere dominium sive proprietatis sive iurisdictionis, nisi ex voluntate seu lege Dei, qui tale ei dominium communicaverit. Hinc nemo cum dicitur proprietarius , Sic vocatur respectu Dei, nemo cum dicitur rector Seu gubernator, sic appellatur independenter a Deo. - Pauci S, nemo poteS iura habere erga Deum. Si enim erga Deum
i Vide super thes II pag. S. a Vide super Vol. I. theS. II. 3 Hinc soli Deo cum veritate dicimus, Tu solus Dominus. Lege De Lugo de iust et iure disp. II. n. 4.
68쪽
iura haberet, iam Deus esset terni inus iuris seu subiecitiano mcii esset igitur subiectus legi, dependens ab alio, seu
.' Quae honii ni insunt iura, ea inspecto litulo, vel congentia Sunt vel acquisita I). Atqui tum congenita tum acquisita sunt a Deo. Ergo quae homini insunt iura sunt
a Deo. - Probatur minor. Iura congenita sundantur immediate in natura, et proinde Sunt a Deo naturae auctore. Iura acquisita Supponunt congenita in iisque fundantur, et con Sequenter Undantur et ipsa in natura, non quidemitu mediate et proXime, ut iura congenita, sed certe mediate et enlole, i. e. con Sequenter ad factum aliquod contingens. Hinc iura congenita vocantur etiam iura priuama acqui
sita vero Secundaria quae autem Secundaria Sunt ea Sane
Supponunt primaria. Sic e g. ficultas acquirendi res utiles est ius primarium secundarium est ius in re hac determinata, Seu pSa actuali acquisitio rei huius, e g. huius agri, cola Sequenter ad tale factum e. g. Occupationi Vel emptionis. At posito etiam tali iacto, nullum in re hac ius acquirerem, nisi prius haberem illud congenitum et primarium ius seu facultatem illam res utiles acquirendi. Itaque iura etiam acqui Sila fundantur tandem in natura, et proinde Sunt et ipsa tandem a Deo naturae Uctore. uae verita eve etiam apparet, quod potest quidem homo ponere vel non ponere factum illud Speciale, e . g. occupationis inire vel non inire illum Statum e. g. coni U-galem sed eo facto posito eo Stat Su Scepto, iam non potest excludere seu impedire ius independenter ab eius Voluntate et aliunde, nempe a lege naturali vel positiva fundata in naturali, protinu erumpen S, e. g. US CXclU-
69쪽
dendi alio ab usu rei prina occupatae regendi familiam, educandi filios etc. Obiicies, ipsam naturam rationalem, potiu quam legem, S Se primum tandem principium iurium itemque ossiciorum. - Respondeo, revocando in mentem distinctionem superius I traditam inter principium iuris et eiusdem tituti m. Rationalis natura est titulus seu ratio, propter quam ex huic vel illi personae tribuit ius couc. est principium seu fons, e quo ipsum iu dimanat nego. Hoc enim principium, laic fons est e X, quae intuitu quidem illius tituli huic vel illi personae ita confert. Eadem porro distinctio est ad ossicium applicanda. Natura scilicet rationalis est moliolim, propter quod legislator imponit ceteris obligationem se ossicium reverendi ius alicui collatum couc natura rationalis est principium Seu fons, a quo illa obligatio seu ossicium istud procedit nego. Hoc enim principium est ordinatio Superioris seu te a superiore lata, utique intuitu motivi illius, i. e. naturae rationalis vel nude spectatae, vel una cum facto aliquo contingenti, quod naturae accedat 2). - e. g. re ducieXercitu po Si captum oppidum ius conferat in illud oppidi expugnatio est quidem titulus vel ratio, ob quam rex duci ius illud confert, ipsum tamen ius ab ordinatione regis ut a suo principio procedit, quae quidem ordinatio debet esse rationabilis, nec talis est nisi moti V Seu ratione aliqua fundetur. Et sane si oppido etiam Xptagnato,
si Vide eam d. theS. II pag. I. a Cf. ea, quae in superiore parte, Ol. I. theS. XLII. pag. 34Ο., di ximus de distinctione inter motirum et fontem obligationis, ad refellendam scilicet sententiam aliquorum Scholasticorum, nominatim Vasquesti, qui contra communiorem Sententiam Statuunt, naturam rationalem esse principiuin obligationis, itemque ossicii.
70쪽
rex ius in illud non conferret duci, hic talis iuris subiectum non evaderet. Simili igitur pacto dignitas naturae rationalis est titulus, ob quem Deus confert homini iura, e . . defendendi Vitam, quae tamen iura a sapienti eius
ordinatione seu ab aeterna eiu lege, ut a primo principio, proiici ScUntur. II. Quae cum ita sint, iam patet manifeste altera theSeo parS, quae corollarium continet ex veritate in priori parte praestituta fluens evidenter. - Cum a lege tandem aeterna di manent iura omnia omniaque ossicia, si legem aeternam respuas, itemque si reiicias Deum, qui est ipsa lex aeterna, iam nonnisi per absurdum et per apertam contradictionem potes de iuribus et ossiciis disceptare. Huic corollario pos Sunt alia etiam subnecti.
Nam et illud consequitur, merito prorsus in flabo I condemnari propositionem, quae adStruit, reipublicae statum seu civile ius esse omnitum iurium originem et fontent. Ius civile ut hoc aliud etiam addamus argu mentum est ius, quod incepit esse postquam non fuit: eSi ius contingens et creatum. Sed ius, quod incepit esse postquam non fuit, praeSupponit ius aliquod primum, quod
nec acquiratur nec poSSit acquiri de noVo, quodque proinde sit essentialiter et a se item ius contingens et creatum praesupponit ius necessarium et increatum huiusmodi autem ius non est nisi ius Dei in res omnes. Ergo ab hoc iure omnia iura essentialiter dimanant a). Quare recte Tullius 3 eos approbat, qui statuunt si ius, quod ita dici appellarique possit, id esse natura n i. e. a Deo
a Cf. sparga de viri iustit. q. V. 3 De n. bon et mal. l. III. c. o. Um. 7.