장음표시 사용
71쪽
- 6 Illud quoque e iam dictis consequitur, iniuriam formaliter ac proprie non posse aifferre iuS. - Eatenus enim posset illud auferre, quatenus posset irritum reddere actum et effectum legi S i. e. potestatem 'aut 0ri a rione a lege collatam disponendi de re aliqua. Atqui lauiusmodi vim non potest habere iniuria. Ergo iniuria non aufertius. Quare magnum intercedit discrimen inter furem, quia Titio subripit centum aureos et iudicent, qui mulctam centum aureorum Titio imponit. Fur enim iniuria et iniustitia, quam perpetrat, aufert quidem a Titio centum aureos, hosque auferendo impedit ei exercitium iuris, non tamen ab eo aufert ipsum ius si quidem manet Titius eorum dominu S nummorum, qui, qUOcumque deVenerint, etiam in manu furis, clamant ad dominum, eique debent restitui. Iudex autem decreto et Sententia, quam dicit, Simul cum aureis tollit a Titio nedum exercitium iuris, sed et ipsum ius. Obiicies nonne qui rem alterius destruit, e . . librum
comburit, aufert ipsum tui Scilicet id efficit improprie et de consequenti, quatenus e medio tollit taleriam iuris eo pacto, quo de consequenti tantummodo iura aufert homicida, qui medio tollit ipsum subiectum iurium). Ubi animadvertendum est, quod in eo etiam casu iniuria non favet neque prodest damnificatori praevalet enim leX, quae damnificatorem obligat ad materiam de alicant, si ea detur, alteri reddendam atque ad damna, quae alter paSSUS OSt, reparanda. Itaque quatuor haec sunt inter se diversa: α physice impedire exercitium iuris, appropriare sibi vel etiam destruere viateriam iuris, The medio tollere ipsum subiectum iuris, d auferre ab altero et sibi conferre ipsum formaliter ius. Tria illa priora per vim efficere iniuria potest, po Stremum non potest I).
72쪽
- 66 Hinc in Syllabo merito omnino Sequens haec condemnatur propositio I): ucius in materiali facto consistit ius enim non est materiale factum, Sed est potestas legitima seu moralis, eaque moraliter inviolabilis), et omnia hominum cia sunt nomen naue officia enim non sunt vacuum
nomen, sed Verum ac reale debitum Seu vinculum morale, quo voluntas humana, Sive Velit sive nolit, est moraliter ligata), et muta humetu facta vim iuris habent
humana enim facta, Si iniuriae Sint et iniustitiae, nec ius conferre poSSunt, nec ab altero ius auferre . acta igitur humana, quantumVis On Summata et feliciter con summata, si sint iniuriae et iniustitiae, non habent vim
iuris, idque sive in ordine individuali, sive in ordine po
I3. SCHOLION. Quemadmodum sol et lux a Deo sunt simul simultate temp9ris, ita a lege simul simultat temporis sunt ius et ossicium At tu etsi tempore sit simul cum sole, cui Scilicet duratione non antecedit tamen non est cum eo Simul iratura, si quidem lux a sole in existentia dependet. Hinc ratio est dubitandi et inquirendi, utrum ius et officium, Sicut tempore, ita etiam natura sint simul, an vero alterum Sit altero prius si tori
Violenga non pu scemare ii diritto, enche possa violario solola volonta di hi lo possiede, o it angi amento deli ordine che loSOStenta, OSSOno agi narvi alteragione n I Num , Vide etiam num. I. st Fortuuata facti iniustitia nullum iuris sanctitati detrimentum asser n. a Pius X, in encyclica uanta cura, eam etiam confixit prOpOSitionem quae docet, voluntatem populi publicu, quam dicuut, opinione et tilia alioue manifestatam coustitu re supremam legem ab omni inino humanoque iure solutam suprema quippe lex est lex aeterna, quae primo participatur per egena naturalem hanc vero omne aliae leges praeSupponunt nec immutare possunt); et in ordine politico facia consummata, eo ipso quod consummata sunt, vim iuris habent.
73쪽
tale naturae et rursus Utrum alterum Sit altero prius prio
ritate cognitionis. Haec enim triplex distinguitur simultas et prioritas, temporis naturae cognitionis Ι). Quaestionemia anc, quae cum veritate in hac thesi exposita arcte connectitur, atlci absolVem US. Ut autem Status quaestioni recte teneat Ur, quaestio non St, utrum ita S, UO te alicui personae confert ad
ossicium aliquod, quod eidem imponit, exsequendum a),
sit huiusmodi ossicio prius. Tunc enim ius evidenter est ossicio posterius, non quidem tempore, Sed tum c nitione tum itura e g. ideo cogno Scimu inesse parentibus ius ad obedientiam filiorum, quia cognOScimu parentes
teneri ossicio educandi filios, itemque ideo ius illud a
rentibus inest, quia parentes tali ad Stringuntur ossicio. Verum quaestio est de iure Xi Stente in uno deque o sicio correlativo eXistente in altero contros arte ab illo priori distincto, e . . de iure proprietati S, quod in me est et de officio, quo alii tenentur, non Subripiendi rem meam. Hisce positis, sic arguimus. Ius e Si facultas exigendi omissionem Vel positionem alicuius actionis officium vero est debitum omittendi vel ponendi aliquam actionem.
1 Unum esse priM altero quoad te /ipus, Significat, illud prae
cedere alterum duratione hoc pacto e. g. Alexander Magnus extitit prius quam Iulius Caesar, et semen Si priu quam planta. - Unum esse simul cum alicro quoad Mupus, et tamen prius eodem quoad naturam, significat, hoc alterum, etsi simul existat cum illo, tamen esse eiusmodi, ut ab eo in existentia dependeat hoc pacto lux simul quidem existit cum Sole, a quo tamen in existentia dependet. Unum esse prius altero tu ordine cognitionis nostrae, Significat, eqillo cognito nos devenire in cognitionem alterius hoc pacto e cognita Xistentia entium contingentium procedimus ad cognitionem existentia entis neceSSarii.
74쪽
tamen sunt simul quoad cognitionem et quoad naturam, sed facultas exigendi tum cognitione tum natura prior est debito praestandi. Ergo ius est tum natura tum cognitione prius, quam Officium. - Probatur uinor. Non ideo . . Deus vel Superior humanus habet ius exigendi a me hanc vel illam actionem, quia ego teneor
officio ei obtemperandi sed e contrario ideo officio adstringor et obediendi, quia ille ius habet exigendi a me
obedientiam. Hinc si superior humanus actiones praecipiat e Se mala S, non teneor ei parere, immo teneor ei non obtemperare, quia nullum ius habet tales a me Xigendi actiones, quas Deus ius habet prohibendi et reapse prohibet. Ergo ius prae officio habet prioritatem naturae, itemque, ut e dictis facile patet, coquii iuuis duo tamen haec ius et officium, ut apte loquitur a parelli I), si sono originaria utente et gemelli de Supre ni ordine uorale
seu legi aeternae. Paucis egimus a quaestiones sati acriter vario inter auctore agitata, Utrum ius Sit priu officio, an e contrario de eaque egimus dubitante potiti et disceptanteS, quam certum quid StatuenteS. ' ersamur enim in quaestione de relatis ad alliquid, de quibus sic Aristoteles a):
dissicile est, de talibus certum quid statuere, Ut non Saepe con Sideraverit. Dubitare tamen et disceptare de singulis eorum, non St inutile.
1 Sagrio eo et dissert. II cap. 3. num. 347. 2 Categor seu lib. de praedicam. c. V. in n.
75쪽
- 69 Placet hanc thesim In qua probavunus fontem tu rium et victori in esse legem, absolvere hisce a paret liverbis i) uando unque o dici amo, o mi obbligo, i acqllisl diritis, no non si amo i creatori di uel sacro in colo che lega gli spiriti, a poni amo sottantola materia condigione ella obbligagione o de diritto, en trando Spontaneamente in uelle relagioni, elle quali rordine etern ci legheri a dosere o i attribui potere
verso a contros arte a). E siccome anche en Za ne Olerio ne capirio ne aperto possiam no entrare in tali relagioni materiali, cosi senga volerio b capirio ne aperto possiam aver dei ritti o acquis tarii 3).
De principio cognitioni iurium et officiorum.
TugsIS V. Lex quemadmodum obiective est iurium inciortumque fons et origo, ita quoad nos est eorumdem cognoscendorum principium et criterium. I . DEMONSTRATIO. Nomine principii cognitionis iurium et ossciorum intelIigimus id, e cuius consideratione
i L. nup. cit num 348. a Cf. quae contra Rationalistas exposuimus Vol. I. theS. XLI., praecipue quue diximus in scholio in respons ad obieci. IV. ' p. 3 37. item f. quae de iuribus congenius et acquisitis diximus super thes II. pag. S. , et ea quae hac in thesi tradidimus pag. a. 3 Cf. super thes II pag. 37.
76쪽
colligi certo ac recte potest, quaenam nobis aliisve iura in sint, quibusnam nos aliive of iciis adstringamur. Hoc autem, Ut Sati patet, non potest esse nisi illud ipsum, e quo tamquam e fonte iura et officia omnia obiective dimanant id vero, ut in thesi praecedente Vidimus, est lex. Ergo te est verum ac rectum iurium officiorumque cognoscendorum principium. Sed, quaere S, Sine e cognoscibilis Est sane cognoscibilis, Vel per ipsum n. turale lumen rationis, si Sit naturalis, - vel Si positiva
Sit, per Signa illa Xterna, in quibus manifestatur. Illud potiti adverte, quod iura ossiciaque spectat positiva seu acquisita, nimirum ad ea dignoscenda inspectioni legis addi etiam debere inspectionem facti, i. e. Utrum rite positum fuerit illud factum e. g. con SenSUS emptionis, donationis et ta), consequenter ad quod vel cuius ratione et intuitu e confert ius, officiumque imponit. Quae X
dictis in disputatione de legibus et in praestitutis de iure
officioque thesibus constant, sicut etiam pauca haec, qUae uberioris explicationis gratia Subiicimus. Actiones vel sunt intrinseca moras late praeditae, vel non. Priores illae sunt obiectum proprium legis naturalis, aliae vero legis positivae. uod spectat ad actiones intrinseca moralitate praeditaS, eae sunt vel intrinsece nialae vel illi insec bonae. Actiones intrinsece malae cadunt omne Sub legem naturalem prohibentem. Hinc nullum habere possumus ius ea ponendi, sed contra o scio tenemur ea omittendi. Actiones autem intrinsece bonae cadunt sub legem naturalem vel praecipienteu Vel suadentem vel positive pPr- millentent. Habemu ergo ius eas ponendi. Tenemur inSuper octo ponendi illas, quae sunt obiectum legi naturalis praecipientis, Seu quae ita de Se bonae sunt, Ut earumdem oppositum sit de se malum. Quod autem attinet ad actiones, quae non gaudent
77쪽
- I intrinseca moralitate ut St . . actio gestandi arma), eae vel prohibentiti , vel praecipiuntur, Vel Suadentur, Vel Ormittuntur a lege positiva. - prohibentur, non ius inest nobis eas ponendi, sed of cium urget ea omittendi. Si praecipiuntur, et ius et os cium deSt ea ponendi. Si commendantur, ius quidem adest, non tamen ossicium eas ponendi. - Si permittuntur, quamvis ossicium non urgeat, tamen ius XStat ea ponendi. Id patet, si permissio legis sit positiva. Sed idem valet etiam, si legis positivae permis Sio Sit tantum negativa quia, ut iam dixi mus I), hoc ipso quod eae actiones a nulla positiva lege
prohibentur, cum intrin Sece malae non sint, iam positi Vepermittuntur a lege naturali. Itaque iurium cognoscendorum criterium, neque
est permissi solius facti 2 - neque sola utilitas, ut Volunt Utilitarii 3 - neque sola voluptas, ut Epicurei contendunt 4 - neque suffragia sunt aut scita populorum. Hisce enim admiSSis quaenam non SeqUere tu Tmoralis ordinis perversio Θ quodnam non Sequeretur ab surdum 3 Scilicet ius esset latrocinari, ius adullerare, ita testamenta falsa supponere, si haec suffragiis aut scitis multitudinis probarentur . Haec affirmare nonne dementis
est Ius et iniuria natura diiudicatur Ea inopinione X istimare, non in naturaio Sita dementi e St . Quae eximia sunt Ciceronis verba S). Paucis haec omnia attigimus ea enim e tractationibus de moralitate et de legibus satis iam perspicue intelliguntur.
; Vide de leg. l. I. cap. 6. Hunc locum iam attulimuSStuper. Vol. I. thes XLIX. pag. 87.
78쪽
IJ SCHOLION. Supremum illud ius, quo Deus dominatur univei Sis, quodque omnium iurium principium esse demonstravimus, io sane labet ibi proprium, ut ius sit crecepit m seu Di articipatum. E contrario se habent illa, quae homini competunt vel competere poSSUnt,
iura omnia enim sunt recepta Seu participata, i. e. a U-
premo illo Dei iure dimanantia i). Haec ex iis, quae
diximus in hac et praecedente thesi, patent manifeSte. Hinc autem alterum sequitur discrimen ius inter divinum et humanum Ius nempe divinum Si prorSus mimitatu in seu in in iluin ius vero humanum S lituita Dim Seti Hiluit, i. e. certis circum Scriptum confiniis vel terminis. Cum enim ius divinum non sit ab alio, non habet a quo limitetur aut mensuram accipiat, ac proinde manet illimitatum in amplitudine sui conceptus. Ume contrario ius humanum sit a Deo, limitatur secundum
modum, quem ei imponit divina sapientia a). - Et requidem vera ius humanum illimitatum foret ius ita participans ius divinum, ut magis participari nequeat. EXinde autem Sequeretur, ius divinum esse ius finitum ius enim, quod ita participatur, ut magi participari nequeat, est Us limitatum 3 . Falsum est hoc consequens ergo illud
etiam antecedens, ex quo tale consequens legitime de-
i Illustrari hoc potest sim: litudine socis qui uia ei ha et a
Se pSO . . non ab aliquo alio corpore, et lunae, vae lumen habet a Sole. a Ville essium, de persect mori b. di V. l. VII. cap. I. Um. 4. Sicut lianc essius audit comparationem omnia opera artis Nacn Suram et modum et terminum accipiunt ab arte opificis v
s)Eo pacto ut hanc asseram comparationem . quo finitus Stions, e quo ita aqua hauritur, ut magis hauriri nequeat. 4 Et sane, iuxta vulgatun axioma, quidquid recipitur, ad modum recipientis recipitur i. e. quidquid recipitur. recipitur Semper
79쪽
Itaque limitatio merito dicitur essentialis conditio iuris cuiuslibet humani Quocirca in Syllabo, ut alio loco I iam diximus, ea merito condemnatur propo Sitio, quae asserit, civile ius quodam pollere iure nullis circumscripto limitibus. aere autem, unde nam hi limites, quibus ius quodvis humanum circumscribitur, dignosci queant Θ E consideratione et inspectione legis te enim duo praestat, nimirum et iuris, quod homini confert, Xistentiam pateficit, et insuper fines etiam seu termino de Signat, intra quos ius confert Lex itaque diligenter perpendatur iuXta sanae interpretationis 2 regulas. Hae autem regulae ad hastre praecipue revocantur 3 I. Verba legis accipienda
Sunt iuxta propriam et communi usu receptam significationem, nisi quid absurdum aut iniustum inde Sequatur. 2. In dubio autem de vero legis sensu, attendendum est ad mentem legis Litoris, ad finem legis et ad circum- Stantias vel antecedente Vel con Sequente S. - . Le X poena lis et odiosa in dubio est stricte interpretanda, ese ni Odo eaque pri portione, quam fert propria Subiecti, in quo recipitur, capacitas et dispositio. Hinc e . . ex aeterna participatura brutis in iisque reciprtur per modum instinctus seu aestimationis naturali S, non autem per modum legis, cuius scilicet bruta capacia non sunt). Sed propra homin: capacitas et dispositio est semper finita. Ergo cum homo ius recipit, illud semper naodo recipit finito. I CL Super vol. I. theS. . pag. 93. num. 44. - Si ci Vile ius esset, quemadmodum affirmant multi, sons et origo omnium iurium tunc sane ore ius illi in latum. Sed illud gratis asseritur immo contra omnia rectae rationis principia. Ergo ius civile non est neque S Se potest illimitatum.
a Vide quae de legis interpretationes diximuS Super. Ol. I. thes . . pag. 396 i f. Suareκ, Q leg. l. VI cc. I-S. 3 Ita s. Alphonsus de Ligorio, de leg num. OD. Gury de
80쪽
- vero favorabilis amplana interpretationem poscit hinc aXioma, livores sunt ampliandi et dia restringenda. Quae regulae quamvis praecipue Statuantur de lege p0sitiva, tamen cum proportione valent etiam de lege illa naturali, quae re non Scribitur, Sed innascitur, nec aliqua percipitur lectione, Sed profluo quodam naturae fonte in singulis eX primiturn I). Sic. e. g. e inspecto ne ob quem lex naturali parentibus confert ius ad obedientiam filiorum,
qui finis est conveniens eorumdem educatio, colligimuS, praedictum ius habere limites tum quoad e 1 Iιs, ita ut completa educatione cesset, tum quoad obiectum, ita ut ad ea tantummodo e porrigat, quae ad illud educationis bonum obtinendum necessaria sunt vel utilia. uae cum dicimus, non id sane assirmamus, facile semper ac clare solvi posse dubia vel expediri quaestioneS,NUae X Oriri OS sunt circa existentiam iuris vel circa confinia, X tra quae ius nequit Vagari. Etenim quemadmodum leX, quae ius gignit, tenebricoSa nobis Sse poteSt, ita Obscurum nobis potest esse ius , quod a lege oritur, immo etiam adeo densi offfusum tenebris, ut eaS dissipare non modo rudis homo, sed ne ullus quidem OS- sit et consultus iuris et actor causarum B 2). Hinc autem contingere potest, ut aliquis iudicium proferat invincibiliter erroneum circa limites proprii iuris, practice ac prudenter iudicando, suum ius extendi ad Iliqua, ad quae vere et e parte rei minime se porrigit. Quo in casu errone quidem erit con Scientia, sed errone inculpabiliter, cuius ductum qui Sequatur, eius actio Sse quidem poterit mala obiective et materialiter, subiecti V tamen et formaliter exspers erit malitiae 3 in.
I Ita s. Ambrosius cf. super vol. I. the S. XXXIII pag. 273 a Hor de arve Oet. o. 369. 7O. 3 Vide quae de conscientia invincibiliter erronea diximus Super Vol. I. theS. III pag. I 2.