Arcanum acidularum novissime proditum principiorum chymicorum disquisitionis auxilio, in quo communis opinio de aquarum mineralium aciditate convellitur. Additæ sunt epistolæ multorum illustrium medicorum cum ejusdem responsis. Authore Petro Givrio,

101쪽

i curalem sensim reduceretur. Do m. Melinus Presbyter in Ecclesia S. CIucis Pruvinensis, Privatus Lanio , Mauricius pi- leorum artifex omnes Pruvinenses , cum brachiorum de manuum paralysii a colico dolore bilioso ortum trahente detinerentur, harum pas i lium motum & usam liberum miraculosis no i strarum aquarum virtutibus recuperarunt annis 16ss & io sit. Anno 1663 R. Mater prior Religiosiarum ori dinis S. Bernardi montis divae Mariae prope Pret vinum nostrarum aquarum usu liberata est a febre quartana trienni, cujus paroxysmi adeo Ve- hementes erant, ut convulsionibus eam con-l cuterent ; insuper causa hujus morbi adeo altas Iadices egerat , ut vim omnium remediorum eluderet : praeterea duabus vicibus erysipelate simul cum febre correpta est , quod prima vice faciem diuturno , secunda totum corporis habitum brevi tempore infestavit : atque hoc divino praesidio tot ac tantis malis quibus afflictabatur finem imposuit , omnium suarum infirmitatum causa sublata , omnium partium in alvina regione contentarum obstructionibus apertis , roboratis ec temperatis vi- sceribus , ita ut ad statum naturalem reductas sint. Nobili puellae cognomine d Uly Pruvinensi

anno IC6 febre quartana correptae certam suael febris curationem spopondi dummodo nostras aquas degi uti ret, cujus sponsionis veritatem exi perientia comprobavit : omnes enim qui ista febre atque etiam lienis doloribus discruciantur istis salutaribus aquis cito sanantur, quod hu- jusmodi motbi ortum ducant a copia humorum

Massorum ec glutinosorum quibus substantia Iie-

102쪽

nis fungosa & spongiosa insercitur & oppilat ut ted nostrae aquae quae ob chalybem sibi immix :tum operientes sunt , suoru inque spiritu uina beneficio per meatus angustiores penetrant re permeant, lienem maxime petunt (quod no- i potatores manifeste sentiunt) ubi diluentes hunc humorem crassutia& viscosum , eum per deiectiones reper urinas deturbant, sublataque icausa statim tollitar effectus : siicque ab omnibus suis infirmitatibus brevi liberantur aera quae aliis remediis difficulter cedunt, quae et ani quandoque per plures annos perdarant. Nun: ad Peruvium remittenda est radix Chinachina, qu e non tam certo febrem quartanam fugat quam nostrae aquae ; quia praeterquam quod illa multum calefacit, febris reditum non prohiabet. Quot aegrotantes vidi qui vino emetico praeparati plures ejus doses sumpserunt, qui tamen in eandem febrem relapsi sunt sed ex iis qui nostras aquas potarunt, nullusne minima quidem febris accessione vexatus est post ejus curationem , quae semper evenit, postquam mgro 1 per decem aut duodecim dies bibe

runt.

Aithritici quoque nostris aquis se ingurgitare

voluerunt quoniam aliis morbis, praeter arthritidem , obnoxii sunt, quibus nostrae aquae medelam adferunt, quod a vitio viscerum in inferiore ventre contentorum ortum trahant : quapropter sanant etiam colicos dolores qui saepe inartiaritidem permutantur, natura expellente &detrudente humorem partes tuteriores pungen- tem & laedentem , in exteriores & distantiores, nempe in articulos (ut testatum habemus in pluribus civibus hujus urbis qui e colico dolore in arthriticum deciderunt) : insu per dolores arthritici ab humore bilioso geniti, qui frequen-

103쪽

Aci Du LA Itiores sunt , intemperiem iecoris calidam accu sant, quam nostrae aquae sua frigiditate tempe rant, ec hocce modo hujus humoris excremen titii in articulos decidui generationem cohibent, ac consequenter eos a doloribus liberant, si non

semper, saltem ad aliquod tempus, ut in plerisque

arthriticis perspectum habemus. Nolo taedium creare lectoribus exempla particularia referendo, singulorumque morbos ex ponendo et summatim tantum dicam ab anno Isis I plurimos aegrotantes aquarum nostrarum

ope pristinae sanitati restitutos esse ; dc experientia certiores facti sumus quibus morbis conveniant ut vomitui , dolori Sc debilitati veniri cu-li , inappetentiae , siti nimiae , oris amarori, servori hepatis dc viscerum , obstructionibus j coris, lienis dc mesenterii lienis doloribus

calculo, urinae acredini, d furiae, gonorrheae, Ulceribus renum , vesicae, virgae, ulceribus resistulis perinaci, haemorrhoidibus , abscessibus Mulceribus mesenterit , colico dolori bitioso dinephritico , hydropi ab obstructione aut prae- strvida viscerum intemperie ortae , scirrhis incipientibus jecoris & lienis, ictcro , fluxibus biliosis, hepaticis, dysentericis , lumbricis, fluori albo, flavo dc viridi ( nostrae enim aquae hunc

fluorem rubrum efficere non verentur) menstruis inoidinate fluentibus, seu parce seu copiose, ea enim ad fluxum naturalem de mode-

atum reducunt illis qui laus cum dolore ea supei veniebant , indolenter fluxerunt ; aliis quibus deficiebant , tempore ordinario acciderunt, atque hoc remedio foedus faciei coeor in rubicundum versus est e medentur hystericae passioni a quacunque causa genitae : de terguntidc roborant partes generationi dicatas , ita ut homines generationi aptos reddand qui aut pro-

104쪽

ya ARCANUM pter intemperiem, aut propter obstructionem va

forum quae his partibus alimentum distribuunt triueriles sunt : utiles sunt vertigini, epilepsiae hemicraniae, cephalalgiae per sympathiam infe

IronS ventris genitis et cordis palpitationi, me-tilancholiae hypochondriacae , vigiliis , noctur in is inquietudinibus, aurium tinnitibus qui generantur a vaporibus qui e praefervidis visceribus iursum tendunt, haemorrhagiae, tibiarum ulceri- bus & doloribus qui a vitioso hepate aut lienes foventur , rheumatismis , ophthalmiae , faciei rubori vel simplici vel cum pustulis, scabiei, erysipelati, pruritati & ulceribus externis tum Pilatus assumptae , turn extas applicitae, atqcte

etiam lotione membra relaxata & debilitata firmant : tandem nostrae aquae non solum manus,

brachia & membra debilia roborant, sed etiam spartibus omni mota privatis statum naturalem tatque pristinum usum restituunt et denique ape-rriunt, detergent & contemperant omnes Ven tris inferioris partes iis robur & constitutionem naturalem reddendo , unde tot curae notatu dignae proficiscantur. Non arbitror omnes Medicos tam antiquos quam modernos ullum unquam remedium adinvenisse adeo proficuum adeoque amicum humanae naturae, quod uno eodemque tempore purgat, deterget , temperat & corroborat omnia viscera ac tot tamque di versis morbis auxiliatur. Nanc oblivioni tradantur panacea , catholicum & panchymagogum, siquidem in nostra aqua minerali veram reperi panaceam quae pene omnes infirmitates sanat, vertim quoque Catholicum & panchymagogum quod omnigenam bilem & viscosos

humores eae purgat atque etiam serosis se immiscendo eos secum rapit ac eliminat, unde quidam ex nostris potatoribus plus aquae reddunt quamasium unt. Nou

105쪽

ACIDULARUM. sa

Non dubito quin plerique tot mirabilium Apostrarum aquarum effectuum lectione obstu- pescant , illisque aegre fidem adhibeant ; verum si diligenter perpendant potentes chalybis

virtutes aluminis facultatibus associatas, apertes cognoscent quomodo conveniant virtutes no-r strarum aquarum cum viribus hujus metalli hujusve mineralis. Nunquid verum est crocumi martis astringentem roborare stomachum , i hepar, lienem , denique quicquid in regionet alvina continetur , atque etiam omnigenumi humorum fluxum sistere ; dc crocum martis a-i perientem potentissimum esse remedium quot viscera prava illuvie expurgantur eorum meatus angustiores aperiendo & reserando omnes ob-l structiones partium in alvo conci usarum , ac praei cipue matricis : alumen quoque sua forti adstrictione omnes ventris inferioris partes corro: borare, earum ulcera sanare, illa detergendo eo-l rumque putrescentiam corrigendo E Verum: omnes curationes insignes fiunt aperiendo, de- tergendo , roborando & temperando viscera. Hoc quidem magnum est naturae arcanum, nec mirum si tot praestantis mi Doctores tamdiu la-l borarint ut remedium hisce facultatibus dotatumi invenirent quod sua arte atque industria non

dum assequi potuerunt, sed natura arte longel praestantior liberali manu unum nobis exhibet, quod artificio nobis in cognito praeparavit, quia in terrae latebris operatur , sed nobis sufficit illudii optime esse elaboratum & secundum omnium s Medicorum intentionem , quandoquidem ido- neis pollet viribus tyt ac tam diversis morbis sanandis, adeo ut perpauci reperiantur , quibus levamen non adferat. Cum tot mirabiles aquarum mineralium ess

festus perirecti sint, illi a satione alieni mihi esse

106쪽

s ARCANUM videntur qui se earum hostes profitentur, veluti illi qui aquam Sequanae, omnemque aliam aquam communem aequiparandam esse minerali asserunt, quod magna in quantitate ingurgitata alvum aeque laxet ac mineralis : quod quidem Verum est de omni aqua facile permeante : sed observatione dignum est, aquam mineralem, praeter plures alias virtutes quibus pollet, cito

per meatu S corporis pertransire, eamque hoc habere pecul are , ut alvum laxet omnes suas interiores parteS corroborando et contra vero aqua simplex eas relaxat & debilitat et cujus rei periculum in me feci, antequam nostrae aquae usurparentur et cum aquam communem jejunus bibi ut nimium viscerum aestu in moderarer, sitimque extinguerem, ex ejus potu plus detrimenti quam emolumenti accepi : etenim cum

aqua vulgaris ob higus sibi innatum facile non

Permeet, meum ventriculum refrigerabat & de

bilitabat ita ut cibos absque labore & dolore coquere non valeret, unde nausea saepe & vomitus aliquoties mihi sapervenerunt : ardores hepatis , lienis aliorumque viscerum non cesiabant, stitis perseverabat ob causam in interioribus partibus restitantem , nempe bilem visicidis

humoribus involutam : sed nostrae aquae minerales quae istos humores expurgant, fervorem viscerum contemperant & firmant ventriculum

principiis minerarum chalybis & aluminis quibus constant , quorum Ope per meatuS aDgα-stiores cito transeunt & penetrant ut omnibus

partibus refrigerium concilient, quod ita sitim sedat , ut multi e nostris hydropolis reliqua die nullum alium liquorem deglutiant; ac si forsan quidam potum appetant , parce ac minus solito hauriunt. Sane jucundissimum est istarum aquarum beneficio calorem moderatum &

107쪽

Aci DULARUM. Ss temperatum conservare , & cum universa terrae

superficies a canicula exuritur, ab ejus ardor,bus hoc gratissimo refrigerio th tueri. Quis unquam audivit aquam communem sanare omnigenum alvi fluxum , mulierum menstruis ordinem imponere , colicis doloribus mederi, motum brachiis paralyticis restituere, caeteros, que morbos fugare , quorum lupra mentio facta est 3 nihilominus tamen mineralis non Vero vulgaris aqua illud habet peculiare ut hos effectus

salutares proii Ucat.

Deum summis laudibus efferre debemus quod peculiari quadam indulgentia nobis largitus sit remedium sanandis tot morbis huic urbi endemiis accommodatissimum , quae quod in locis paludosis sita sit atque ita vicinis montibus circumvallata , ut venti (qui aerem sua ventit tione purificant illam satis libere perflare nequeam ad dissipandos vapores crasios & glutinosos e stagnantibus aquis elatos et quam mobrem in inferiori urbe quae est populosior, cives aerem crassum & nebulosum respirando attra hunt, de qualis est aer, tales sunt spiritus ; requales sunt spiritus, tales sunt humores unde etiam plurimi humores crassi & viscidi coacervantur , qui sunt materiae idoneae formandis ob- ructionibus in hepate , liene, mesenterio, caeterisque partibus alvinis, & quibus sobolescunt tot febres tertianae simplices & duplices, quartanae , colici dolores omnigeni & alii diuturni morbi, quibus omnibus curandis & praecavendis nostrae aquae sunt apti iurinae , quod harum omnium partium oppilationes reserent , illarumque pravam illuviem mirifice expurgent. Altera causa nostrorum morborum & dolorum est aqua nostra vulgaris, cujus scaturigines ciuinc rupibus emersant, ideo qualitate lapidifica

108쪽

sig ARCANUM dotatur, ut observamus in canaliculis plumbeis iper quos deducitur . quorum in parietibus materies tartari tu modum generatur , ipsisque Ob- haeret, quae aliquando tam immoderate crescit,

ut meatu in obturet, atque etiam tractu temporis ipso met canaliculos lapide faciat, sicut in iveteribus notavi, qui ab aliis separati Sc e terra eruti pluribus in locis lapide facti sunt : quare cum minima est ad calculum dispositio, usu bsitus aquae humores viscosos coagulantis calculus efformatur : unde colici dolores nephritici in hac urbe tam frequentes sunt & tam magnus civium nostrorum numerus calculos & arenulas ejiciunt. Caeterum nunc illud verum esse experimur, quod vulgo dicitur, ubi est malum , ibi

Deus immensa bonitate ficta remedium posuit, nempe aquam nostram mineralem , quae non modo detergit omnesque sordes in renibus, vesica caeterisque partibus excretioni urinae dicatis contentas deturbat , verum etiam hanc molestam ad calculum dispositionem expungit meatus aperiendo , viscera contemperando & ad

constitutionem naturalem Omnes partes redacendo. Cian vero cives nostri huic colico dolori non modo sint obnoxii, sed etiam bilioso a quo pe brachiorum & mantium paralysi corripiuntur, ab hoc morbo liberi fiunt nostrarum aquarum potius quam Dorbonensium ope, quod in quibusdam aegrotantibus observavi qui cum hujus morbi curandi causa aquas Borbonenses

hausissent, ex earum pota tam parum levaminis receperunt, ut ad nostras reverti coacti fuerint ad liberum membrorum usum recuperandum , qui in eo non fuere decepti & eventa comprobarunt ad colicos dolores biliolos & par- itium superiorum paralysim ipsos subsequentem, aquas ferro & alumiue tinctas sulphureis praeferendas

109쪽

AoIDULARUM, STrendas esse, quippe quae calidae existentes vi- . sceribus caliduatem addant , & consequente causam m. ali non eradicent sed foveant : qua, propter isti aegri aquas minerales frigidas potiusquam calidas quaerere debent, ut optime probat J. Cattierus Medicus doctrina & experientia clarissimus tract. de aquis Borbonensibus c. s. ubi manifestat errorem eorum qui illas aegris calida viscerum intemperie laborantibus praescribant, veluti vexatis colicis doloribus biliosis qui a praefervido jecore ortum ducunt quod copiosam bilem excrementitiam generet, quae in

intestinis a viscidis humoribus retenta, atque etiam aliquando inter intestinorum membranas coercita , pungentes dolores suscitat, tum sua levitate ad cerebrum elata convulsiones terribiles excitat : verum sit ad medullam spinalem feratur , nervoS superiores semper afficit, eosque ita obturat, ut spiritus animales suis radiis brachiorum & manuum musculos illustrare ne queant, nisi parumper, unde harum partium motus perit, superstite earum sensu. At nostrae

aquae quae biliosos &glutinosos humores dejiciunt longe efficaciores sunt a qui, Lorbonensii-bus ad extirpandam causam horum dolorum colicorum, quandoquidem deturbando bilem 1n infestori ventre latitantem , consecutione necessaria attrahunt eam quae medullam spinalem occupat, & quae nervos in suo exortu offercit, qua dempta, partibus para luticis motus rest tuItur ; cum vero naturaliter sint frigidae immoderatum jecoris fervorem contemperant, M1ta roborant ut amplius non generet bilem superfluam qualitate acrem dc malignam , sed tantum naturalem quae intestina clysteris in modum vellicando , ea ad excrementa dejicienda

excitat, quae ipsis sunt oneri & quae diutina mob

110쪽

eta iis oEcerent, ita ut praestantistimo hocce praesidio colico dolore det ii non solum se liberent a praesentibus doloribus , vomitibus & siti continua bos comitantibus, convallionibus & para lysi hos sequentibus , verum etiam immuncssant ab omnibus symptomatis quibus per intervalla a distari s sient. Non suscepi hunc discursum id e nostris aquis mineralibus briusquam plurima e imiae suae virtutis experimenta vidi siem ., earum quoque pe inculum in me fecissem anno 16s 3 ob ardores Hypochondriorum adeo vehementer me eXcs ciantes , ut orc flammam reddere mihi viderer, unde oris amaro , nauseae de vomitus mihi su- Pervenerum ; praeterea totius corporis lassitudine spontanei 3c lumborum gravi dolore correptus sum, sbmnum inquietum de intolerabilibus caloribus comitatum ducebam ; quae omnia

me coegerant ut numero potatorum me adjungerem ad preti cavendos morbos in quos certo certius caesurus eram : quia anno is is post similia gigna circa sinem mensis Junii febre tertiana notha correptus tum , quae duplex facta me ata fixit usque ad sinem mensiis Octobris, di typum mutans modo tertiana simplex , modo du-yIex erat; sequenti anno i si si eadem febIe con siciatus sum amense Augusto usque ad mensem No embrem; de nostrarum aquarum beneficio is haec incommoda effugi, calor moderatus est, ciborum appetentia mihi restituta di nocte placide quievi. Me expurgarunt tum per sudores&Urinas, tum per alvam cupiosa excrementa biliosa & viscida climinando, quae sunt materiae idoneae generandis febribus simulibus iis,' quibus annis praecedentibus divexatus fueram , tam

obstructones efficiendo in partibus alvinis, quam Putredinem concipiendo : praeterea fervorem meorum