장음표시 사용
111쪽
A C t D U L A R O ll meorum viscerum contemperarunt de stomai clium firmarunt. Illo anno dantaxat per decem ij dles aquas nostras potavi, quia nondum perfe-
cognoscebam fossilia quibus constabant, i quibus explorandis postea sedulo incubui, uti liquet ex iis quae luptas ripisi. Hac de causa victimet se Martio anni icis minerarii ferti tanto labore perquisivi, ut vehementi rheumate coirc- plus si in quod ac lore hoc motu violento in vii sceribus excisato originem trahebat qui ita CX-
arsit, ut Iropagatas sit ad cor det pulmones quii hoc pacto incalescentes ad se alliciebant humo-l xes, quibus in eos depluentibus tusis valde nio- lesta mihi accipit, unde meus animus phthiseos
i metu perculsus est , tum quod rheum a me veret prehenderat (autumnus enim tabidi, malussicuti vera quod febrem lentam Sc pulmonum calor rem comites habebat. Quocirca omnes nervosi adhibui ut me hoc morbo liberarem , tam ve-gnae sectione quam purgatione ex cassia , obser- vando interim diaetam refrigerantem , Utendo
sero lactis clarificato dc hordei a corticibus purigati decocto , quibus praesidiis nonnihil levalitus sum, & ardor viscerum temperatus est, sedi sanitas integra mihi non fuit restituta : quapro, pter cum magna animi aegritudine expectabam idonee nostri fontis aedificium constructum re tempus aptum esset ad nostras aquas bibendas, quas meis experientiis ferro de alumine constare agnoveram , ac consequenter pulmonibusi minime noxias, quia cum ferrum alumen ia nostris aquis adaequet , ferrugineo sapore alu- iii is saporem & praecipue ejus acorem ita ob-ttundit ut aegre percipiatur : unde ex illo prae stanti remedIo me perfecte fanum fore spera bam et e tenim cum ad tempus potandis nostrisi quis accommodatum pervenistem , nimirum Eet aa
112쪽
ad finem mensis Julii, ob pluvias quae impedi-
verant quominus ad cas adidus cuius pateret, ad eas me contuli, illasque per spatium triginta dierum hausi , atque hocce remedio me liberum reddidi a rheumate, febre lenta , ardoribusque nimiis quibus vehementer cruciatus fueram, impinguatus sum & annum sequen- tem cum majori canitate quam antecedentes an- nos transegi. Mense Augusto anni 16s s visceribus aestuantibus dc rheuma producentibuS , Nomistrarum aquarum per spatium viginti duorum dierum potu , rectigerium conciliavi , uiadem ea lanitas ita renovata est , ut alius homo esse viderer, nova virtute visceribus ab hoc divino remedio addita; adeo ut a decem anniS minuSincommodi persenserim N pectus a suis fluxi
Libus ordinariis immune fuerit, quae tusses &sputationes molestistimas concitabant. Tandem
mense Julio anni is sti mihi laboranti duplici
tertiana ingenti rheumate , O IiS amarore , dOIO- rc capitis , colli ac pene totius corporis comitata , Venae sectionem , dein purgationem impe Ia V quo me praepararem ad aquarum nostrarum P tum , quibus per teptem aut octo dies epotis, Omni HO convalui. Vigesima sexta die mensis
Octobris sequentis hausi duodecim pocula nostrarum aquarum quae alvum mihi quater duxerunt homo resque biliosos & viscidos absque ullo labore ullove domi e copiose dejecerunt, atque harum aquarum ope curatus sum , quia meae febres, tusses & fluviones ordinariae aviscerum di praesertim hepatis calore oriuntur, quod copiosam bilem suppeditat quae circa viscera haerens ea calefacit adeo ut indesinenter fument Scvapores ad cerebrum mittant, qui ibi condensati & spissiores facti in aquam vertuntur, qua
deinde distillat aut in pectus de magnam tussim
113쪽
excitat, aut in venti iculum & illum debilitat, quemadmodum mihi accidit annis icis 3 dcati s , quibus hisce lymptomatis ita conflictatus sum , ut praeter dolorem continuum quo istae
partes afficiebantur, omnes fere cibos aversabar de vomita saepe eos rejiciebam : Verum a
quarum nostrarum subsidio meo stomacho pristinum robur redditum est , mea sanitas melior facta quam unquam fuit, potissimum quia earum usu alvus suam dejiciendi facilitatem recuperavit quam perdiderat ob nimium calorem omnem faecum humiditatem absorbentem : unde viscerum ardor adeo temperatus est, ut immmunis sim ab iis caloribus quibus tot annos divexatus fui. Ex his optimis effectibus exploratum habeo quo plus istis aquis utor, eo melius me valere, hoc enim praestantissimo remedio mea sanitas singulis annis incrementum capita Unde observavi in morbis pertinacibus & inveteratis necessum esse ut aegri pluribus annis consequentibus nostras aquas bibant , & singulo quoque anno per viginti aut triginta dies potent, quia morbus qui paulatim radices egit, sensim
eradicandus est : omne siquidem nimium natura inimicum , paulatim dero quod fit, tutum. Praeterea virtutes & qualitates minerae ferri dc alumin; lente agunt, sed tuto , unde longo tempore egent ut corporibus infirmis imprimantur eaque pristinae valetudini restituant, viscera contem
perando in corroborando , quae deinceps suis functionibus liberis ac firmis utentia homines sanos conservant, eosque sua victimis vitae oble- ctamentii frui permittunt. Equidem qi md vita& meliori sanitate quam antea potiar, id totam
debeo ineffabili benignitati Dei qui his in locis
prodagit scaturigines aquarum adeo salutari m& proficuarum omnibus meis infirmitatibus , E φ . ut
114쪽
ut etiamsi a natura sim infirmus & valetudina- .rius, hoc in sonti remedio me tanta facilitate :levarim ut ab eo tempore quo artem medicatu exerceo nullum Iumjus nactus sim praesi dium ad , iversus morbor iam quibus divexabar Levitiem. iId ipsum adhuc iterata experientia confirmatu na seest; nam cum in ense Majo anni iocis ictero im cibo defoedatus estena , qui a pertinaci folliculi fellei obstructioiae originem Vrahebat, quan- doquidem an urinae luteo & faeces albo colore tingebantur, ob prohibitum bilis in intestina descerisum : postquam usurpavi Iemedia praes altillima ac potentissima lillic morbo curando idonea , tandem nostras aquas adire coactus fui ut illarum beneficio istum meatum choli- dochum aperirem humoribusque in vesicula biliaria contentis exitum darem , temperarem jecoris ardorem , totam bilem excrementitiam expurgarem, S Jutilum eluendo coloret in nativum mihi restituerem. Quocirca ne videar in gratus tot beneficiorum quae nostra aquae in me
largiter profuderunt , diligenter investigavi principia tactilium quorum viribus & virtute
dolantur, earumque optimos effectus notavi eorum divulgandorum gratia, ut a b otantes qui istis aquis opus habent, absque illarum notitia , non utantur hoc remedio tam raro tam utili ac tam grato , ut catera remedia superet tum capiendi facilitate , tum qualitatum bonitate equod allicere debet omnes eos qui morbis sui, pradictis vexantur ad invisendos nostros fontes vigentibus a statis ardoribus, ut ab iis refrigeriunt quaerant dc fruantur gratiis & favoribus quae largiri solent illis qui dum infirmitatibus Rcoloribus consuctantiar , eatum opem efflagitant , etenim adeo bonae & beneficae sunt naturae,
ut nemo ab iis discedat quin prius ipsi plenam sa-
115쪽
sisfactionem, suis malis levamen de sanitatis
QVomodo fieri potest ut aquae minc salas sup
pressos in enses evocent & enormiter fluentes compescant qui duo finit effectus omnino oppositi I Respondeo mineralia diversa habere principia , quae ctandiversis facultatibus polleant , divessos quoque producunt effectus, quod examminare nobis expedit. Primo cauta quae cohibent menstruorum fiuxum ordinarium sunt duplices, nam id fit vel propter sanguinis crassi- tiem , vel propter obstIuctionem vasorum quibus ad matricem sanguis deducitur : dubitandum autem non est nostras aquas utrique affectui mirifice opitulari, cra uin scilicet sanghinem incidendo & uteri meatus aperiendo ope spirituum, sulphuris, & salis volatilis se orem mineralium. Secundo quod ad causas flua usim moderati mensium spectat, hae sunt vel humorum acrimonia qua per tale Ii vetras exitum affectant , vel seroti sanguinis immodico viscerum calore attenuati copia . qui tenuitate viam sibi extus parat , ac vix suis potest cohiberi conceptaculis, vel etiam vasorum imbecil-- litas. Nostrae vero aquae sua qualitate humectante sociatae simili phlegmatis mineralium qualitati, humorum acrimoniam demulcent, de qualitate refrigerante sociata simili phlegmatis de terrae qualitati, nimiam vi cerum calidi-E , talem
116쪽
aos ARCANUM talem contemperant ; virtute adstringente terraedi salis fixi , vasa roborant ac compIimunt et
cumque spiritus etiam sulphur& sal volatile se
rum pervias urna ae eliminent, sanguini majorem crastitiem de consistentiam naturalem conciliant. Demum nostrae aquae omnes alvinas partes ad constitutionem naturalem reducendo, dc viscera rooorando esticiunt ut natura in iis dominium habeat; adeo ut suas functiones cum vigore obeundo, ordinem menstruis tribuat, quae
foeminis benevalentibus moderate re ordinate fluere debent. v n s T I o n.
de causa aquae minerales Pruvinenses fe--bres curare dicuntur cum illi qui aquas metallieas sive calidas sive frigidas potant, febre
superveniente iis valedicere cogantur, quod in ficiari nequeo , quoniam id denotat corpus nondum esse satis praeparatum , neque a copia humorum excrementitiorum & putridorum sufficienter repurgatum , qui vacuandi sunt privo quam quispiam ad fontes minerales accedat, quo aquae facilius de celerius pertranseant. Verum cum venae sectionibus Sc purgationibus necessiariis corpus apprime dispositum est ad ustim aqua-Xam , tum mirum non est si nostrae aquae febres intermittentes depellant, quia earum sedes Sc fomes posita sunt in alvina regione, in qua virtuS nostrarum aquarum maxime elucet obstructiores aperiendo , incidendo & diluendo humores crastos dc glutinosos ipsosque vacuando dc secum rapiendo, viscera roborando ec temperando , sicque dempta causa, effectus quoque demitur.
117쪽
De Diata in usu acidularum obser
v auda. V Iaetam in usu aquaram nostrarum observan-
dum silentio involvere decreveram , qNial non differt ab ea quae in caeterarum aquarum i mineralium frigidarum potu usurpatur, de qua tot docti Medi ei fustissime pertractarunt a qui bus edisci potest : at cium plurimos vidissem iis considerate uti rectam vivendi rationem nes gligentes, unde plures noxae ipsis eveniebant, quas postea salutaribus nostris aquis perperam imputabant, cum ipsi damnum stibi accerserent,l corpus debito modo non praeparasste S , neques se continentes intra limites potatoribus prae scriptos circa rationem victus , exercitationes corporis , usum aeris , somni caeterarumque
rerum non naturalium : verum ut his malis
obviam irem & impedirem ne quisquam in vivendi norma peccaret , visius sum cogi aliquid tradere de victus ratione quae in usu illarum aquarum servanda est : si vero hoc in loco a sententia eorum qui de diaeta in usu acidularum observanda scripserunt , non recedam , miruta non est, quandoquidem in eadem materia eodemque subjecto in quibus eaedem sunt indicationes , videndi ratio non est immuta da , si artis axiomatis insistere est animus. Animadvertendum est igitus an ille qui ad a-cidulas accedit sit juvenis , plethoricus, constitutione sanguineus, quod testantur color Iubicundus , habitus eiis arcus: frequentes sangui
118쪽
tunc ei alvus eluenda est elystere, postridie mare sanguis educendus, dein juxta praescriptum medici ordinarii catharsi refrigerante humores vix crementitat deturbandi sunt : si sit cacochymus, cathar se duntaxat indiget, postridie mane disponetur ad aquarum potum, incipiendo a sex aut septe in cyathorum haustu , de quotidie cyathum addendo de sensim progrediendo usque ad daodecim, quindecim aut viginti cyathos, denique ad ea in quantitatem quam quisque
haurire poterit absque ullo incommodo procedet, ratione semper habita aetatis, constitutio Mis fortis aut debilis & capacitatis ventriculi, tisane quo major aquarum quantitate ingurgita tur, eo plus emolumenti accipitur , modo aciae permeent f earum potus continuandus est per
spatium decem , quindecim aut viginti dierum, aliquando per mensem , aut se X hebdomadas, Ut expostulat magnitudo morbi & longitudo
temporis a quo aegrotum cruciat : earum potii,
Vsurpari potest per quindecim dies , dein per,nensem intermittendus est ut iterum per totidem dies a sit Imatua , atque etiam . in morbiS contumacibus de Inveteratis, anno sequenti ad .
Cas redire necessc est. Quibus aquae sunt proficuae , illi per plures annos consequentes eas u - turpare debent, quia ad aliquem morbum gravem & altis radicibus infixqm evellendum , pri Plurium dierum spatium & per diversia intervalla PQtandae sunt, alioquin earum qualitas divi tusui meralis corpori imprimi nequit, quoniam aqua ferro de alumine imbuta non cito sed *ut opera,
Cum eas in usum revocamus vel ad praecauhio-
nem, vel ad levem morbum sanandum , dcce in t
119쪽
ACIDULARUM. Iora periendis, vacuandis ac prava humorum illuvie expurgandi S.
Dis in die usurpari possunt , sed vespertino' circa horam tertiam , dimidio minus quam ma- taxino tempore potantur , quod robustis tan itincompetit , quorum ventriculus illo tempore ciborum coctionem perfecit: quod tam es probare nequeo, quia chyli uti sibutio tunc plane non et pec acta. Paulairna harum aquarum potui assuescenod aeni, ne corpori no Lam inserant. Initio suffi- cit dimidium dotis aquarum quas potare est an mus, quae augenda est in dies donec pervenia, tur ad do sim quam ventriculas ferre pote si ab O que moles a gravitate, dolore, flatibus, de vomitu; item nece se est ut aquae facile ac fe trivet per alvum de urinas transeant, ita ut hora prandii ventriculus sit vacuus de cibos appetat : tum in eadem doli aliquot diebus perseveretndum, ac gradatim rursus descendendum , donec iterum ad prirnae dici do sim iit perventum. Nec tam pret:cipitanter sunt ingurgitandae, ne ventriculum graVent, ac intra tres horae quartas aurintegram horam tota mensura bibenda, quin- . etiam post haustum unius aut Vlterius cyathbeinnamomum vel anisum conditum manducandum , quo his conditis os calefactum caeteros, cyathos avidias hauriat , quo celam flatuum molestia tollatur, tum leviter deambulandam V& consentaneum esset posi mediae do is aliam-ptionem , quartam horae partem interpo QCre, tum reliquos cyatho. interpolatim deglutire Nemo vero haustis aquis ad prandium aut c&nam accedat, nisi interposito ratio Inteaevallo horarum scilicci quatuor , donec ei iam tota aequa , aut major pars illius e reta sit, uritia;
120쪽
rs' ARCANUM sedulo quoque observandum an aqua quae die ac nocte per urinas aut per alvum ejicitur potus ma tutini rerumque potulentarum in pastibus asse sumptarum quantitatem adaequet. Si quis for- 1a n potus initio aegre aquas reddat, hinc non de-vet metuere neque occasionem arripere easdelerendi, sed animose perseverare debet, quia Per aliquUt dies potae meatus aperiant, dein facilius permeant : modo etiam intra viginti quatuor horas pertranseant, fusticit. Verum si perceiectiones S per urinas minor aquarum quan titas excernatur quam fuerit assumpta , hoc potatores deterrere non debet , quia natiVus Tativusque calor semper aliqualem earum partem noluntat, praeteream quae per cutis spiracula eva Luatur quae quandoque adeo copiosa est , ut aquae
iere totae per hanc viam exeant, tunc vero pauca urina effluit : quod in quibusdam annotavi qui hoc symptomate perterriti admodum vereantur ne quid sinistri sibi superveniret, existi
iantes istas aquas per urinae ductus es e vacuantias, atque in eo errarunt, siquidem inde non modo vel incommodi passi sunt, verum etiam a suis morbis liberati fuere. Sed quod omnemaamarationem superat , sunt quaedam naturae quae, licet nostras aquas tam difficulter reddita erant, ut illae major, eae parte in ventre haese-Tant , inde tamen nihil damni acceperunt , quod adversatur sententiae omnium hydrogra- Pnorum qui autumant aquas in corpore retentasPutredinem concipere indeque mille incommo- a iobolescere. Certe hic fatendum est ab expe- Uentia ratiocinium penumero coargui : ve-Tum quidem est istas aquas remediis idoneis eliminandas esse , inter quae manna calabrinum Catens antepono. Haec quae de nostris aquis re-