장음표시 사용
71쪽
A C r n B L A R U M. Dquae permeant de penetrant in omnes partes quibus sua virtus est necessaria, suosque mirabiles effectus producunt. Veniamus nunc ad aquas Pugenses quae insigni acore dotatae sunt, quem omnes authores qui de iis scripserunt, vitriolo acceptum referunt, cum , ut arbitror , prius non conside arint vitriola longe in ori acrimonia quam acore donata este , re hunc acorem non sentiri in albo , dc tali modo in viridi de caeruleo, ut sua acrimonia acoris sensus cito erumpungatur , qui paulo manifestior est in vitriolis aqua dilutis. Itaque non concludendum est hoc modo : aqua Pu
sensiis est acida, crgo vittiolo infecta, siquidem alumen praeditum est acore quem istis aquis
communicat, ut meis experientiis cognovi. Gastavi alumen concretum & in aqua vulga Ii liquatum , quod ab alumine istarum aquarum in hoc tantum disterre notavi quod alumen praeparatum austerius sit quam alumen harum aquarum , quia defaecatius est eo quod in minera adhuc residet, quae impuritas communis est omnibus metallis Sc mineralibus, quandoquidem ex quatuor libris minerae, duae circiter unciae ferri eliciuntur, reliquam in scori abit : quare mirum non est, si cum istae aquae vaporantur ,
alumen eodem modo non coaguletur, ac concrescit cum exhalatur aqua in qua alumen talatum est , quoniam sal est purius qui post aquae
exhalationem semper concrescit paucam terram excrementitiam post sistrationem relinquit 'contra vero istae aquae postquam sunt vaporatae pilus terrae excrem eius Liae & paium salis fixi relinquunt. Ciam perfectius intelligere cuperem an in aquis Pugensibus dominetur alumen, illud
in aqua vulgari sinuavi, ato in eam pulverem
gallae inunisi, uin e c lorer alba a contraXit non
72쪽
secus ac istae aquae cum idem pulvis ipsis permiscetur: verum si vitriolo albo aut viridi imbutae essent plus aut minus nigrescerent, si caeruleo subvirides evaderent siquidem color ca Iuleus quo tingit aquam in qua sol vitur , hoc pulvere ipsi admixto in subviridem mutatur. Plaeterea istas aquas exhalavi dc mihi restitit terra alba, quam authores qui de istis aquis tractarunt bolum album aut albicam nuncupant, di rubriiacam tetram aquarum Spadanarum quae est subflava , quia terra flava se ricum terra alba aluminis mixta est : cum vero non cognoverim differentiam quae est inter terras istarum aquarum quae anatonae vitriolorum , aluminis & ferri perspicua fit , istas aquas vitriolatas esse praedicant, etiamsi terrae vitriolorum admodum disse Crepent ab albore terrae aluminis. Deinceps istam
terram dissolvi in aqua simplici, dein illam si tro percolavi & salem ab ea .sse junxi qui aluminis
saporem refert, terra vero remanet insipida , uti terra aluminis, in hoc terrae vitriolorum contraria quae sua acrimonia nunquam destituitur,ei iam si aqua probw elota sit. Praeterea vitriola nul- am terram albam relinquunt post diversas solutione, , coagulationes, fit trationes, dce vaporationes quas ex iis feci. Cum vero haS aquas reposui, ad earum superficiem sulphur album ela. tum est ejusdem coloris cum eo quod collegi su-Pra aquam in qua alumen liquaveram, quod admodum dii simile est sulphuriba, vitriolorum ,
ut explicui cap. q. nullam quoque terram fia-vam , neque caeruleam , neque subviridem infundo vasis conspexi , quemadmodum in vitrio-Jorum: dissolutionibus. Licet quaedam vitriola sint acida , inde non inferendum est acorem a quarum mineralium originem ab ipsis trahere ,
quoniam alumen acore quoque donatur quem
73쪽
aquis communicat, sed istae aquae in suo acore disti miles sunt , secundum diveria mineralia acida de quibus participant. Ex aquarum acore concludendum non est eas solis mineralium spiritibus tinctas tale, ii quidem phlegma clim iis confunditur, sulphur, sal, dc rena ab illis segregant tar, ut demonstravi cap. q. Praeterea C- , miles aquae minerales acore non sunt praeditae,etsi spiritus fossilium quibus impraegnantur , cum ipsis incorporentur. Hic silentio involvo multas experientias quas in vitriolis feci, quia eas diffuse satis explicui cap. . quae collatae cum exuperientiis in alumine peractis aperte demonstrant aquas pugenses aluminosas tale , quandoquidem habent principia principiis aluminis simul a , & vitrio loram principiis distinailia. Merito igitur ab aquis Pagensibus vitriolum rejicio, licet hactenus in iis fuerit receptum, quod pa- rem cum alumine acorem habeant, re diversum ab acore vitrioli quod magna acrimonia donatum est, qua carent hae aquae. Cum vero alumen sit sal qui in aqua liquatur ac per omnem ejus substantiam aequaliter diffunditur , transsatae bibi possunt, praesertim cum sint inclusae in lagenis angusti oris & probe obturatis, eas tam eae scaturigine haustas longe meliores outumo.Quoad minera in ferri quae has aquas subit, tam pauca est ut sapore distingui nequeat, quia sapor aluminis illum expungit : & si illi qui aquas pugenses viaiolatas este opinantur, asse rarit ab iis dejectiones denigrari, id sit quod naturam vitrioli exploratam habeant, cujus proprium est nigrum colorem communicare , idcirco hunc colorem faecibus tribuendo , su am opinionem confirmare putant : sed cum experientia constet stercora potatorum suum colo- Iem naturalem conscivare , hinc opinio eos una
74쪽
evertitur : si enim ferrum faeces atro colore insi-ciat, tum debet esse copiosum sicuti in nostro fonte S. Crucis de in Spadano , sed cum paucum ferrum aquis inest , ut in aquis Pugensibus, dejectiones colorem naturalem non mutant; &istae aquae cum pulverem gallae recipiunt nullo colore tingunt ar praeterquam albo ; duntaxat postquam in vase sic tili repositae sunt , in ejus fundo pauca terra substava apparet, quae est terra ferri, quae ob gravitatem fundum petit & achaerescens lapidibus quos istae aquae praeterlaber res adlambunt, ipsis suum colorem imprimit . Non loquor de aliis fossilibus, quibus has aquas infici dictitant, experientiae quas in illis feci tantum inodo considerandae sunt & videndum num eorum principia conveniant cum illis quae ex iisdem aquis extraxi; tunc planum fiet utrum earum compositionem intrent, aut ab ea excludantur. Miror quas ob rationes tot graves autho- res acorem aquarum mineralium a vitriolo or, tum ducere voluerunt, non examinando alumen quod acorem habet sensibilem & manifestum quem aquis Spadensibus & Pugensibus
communicat, ut persta aium habeo ex probationibus in iis peractis: nam si attente dispiciant omnia principia & omnes qualitates vitriolorum , & cum principiis qualitatibusque harum aquarum comparem , illa inter se maxime dissidere
notabunt. Hujus rei veritatem demonstrat experientia , quicunque enim mineralibus explorandia diligenter incumbit, quemadmodum ipse incubui, eam evidenter cognoscet. En nova experientia quae confirmat ferrum Malumen inter se symbolum habere, atque una cum aquis mineralibus facile misceri . Anno 1663 mihi monstrata est terra quae eruitur exalta fos Ia 1 a declivi collis positae a dextra parte
75쪽
l viae quae ducit Pruvino Nogentum supra Sequa-l nam situm. Argilla est in qua multae venae mi
Verae ferri conspiciuntur, quarum aliae flavae, alae rubrae, & aliae nigrae sunt, sicuti alibi: id vero suod milii admirationem indidit, est quod tota haec terra praedita sit acore quodam grato qui
aemulatur acorem aquarum Spadanarum ei Pu-gensium : sunt etiam quaedam venae per qua Sa-
qua hanc terram permeat, eluit S in fossam distillat is haec aqua flavescit ob in incram ferri quae ipsi permixta est , sed minori in quantitate quam alumen , sicuti cognovi postquam hanc aquam in hydra contentam fltro trajeci quo separarem mineram ferri, cujus graNa septem mihi reliqua fuerunt, dein cam eam evaporassem,
quod erat concretum in aqua vulgari solvi, quam rursus fit tro percolavi, & circiter semuncia terrae aluminis mihi restitit quae impura erat ob paucada terram ferri Quae adhuc ei erat immixta et cum Vero rursus aquam exhalassem , dilui aquae
simplici quod erat coagulatum , deinde eam tertio fltro trajeci, di mihi residua fuerunt viginti grana terrae aluminosae albissimae : aquam in vapores resolvi 3c mihi remanserunt grana tria salis ferri et aluminis, qui est albus, propterea quod alumen in hac aqua ferrum longe
exuperat. Ante omnes has operationes immisi
pulverem gallae in istam aquam quo cognoscerem an ipsi vitriolum inestet, de aqua ab alumine album colorem suscepit , ' si enim vitriolo inquinata fuisset, evasis I et subviridis , vel plus aut minus nigra. Aliquid adhue notatu dignum in ista tacta reperitur, nempe in ejus fundo, stratum terrae nigrae jacet quT acore praedita est ut argilla praedio a dc colore ac consistentia similis est carboni terreno, in hoc tamen
differt ab eo quod igni exposita non ardeat; isthaec
76쪽
6 ARCANUM haec terra est adeo solida dc compacta , ut non solvatur neque emolliatur in aqua posita , nam licet illam per se item aut octo dies madescere sinerim , eam tamen malleolo frangere coactus fui quo eam aqua lavarem atque ab ea alumendi seirum ipsi immixta segregarem : itaque aquam exhalavi & residuum liquavi in aqua communi, si ari, tiltro trans colavi, S mihi restibilia fuerunt triginta grana terrae flavae pa lescentis, ob majorem alii minis quam ferri copiam : dein hanc aquam evaporavi, & rursias quod erat coagulatum aqua vulgari dilui , repostquam eam fi lio trajeci , mihi restiterunt decem grana terrae aluminis exquisite albae : Aca qua in vapores resoluta habui tria grana salis ferri & aluminis , qui ea at albus ob alumen quod in hac terra ferrum excedit : adeo ut si aqua istius fostae , quae has te Scontinet, eXitam haberet , scaturiginem pa1em scaturioni Spadanae nobis largiretur. In is is terris duo no tanda veniunt, primo Pliniam alumen iiij sugi nem terrae merito appellasse, quod in terra pangui velut in argilla coctione levi generatur, unde acore donatur, dein haec terra majosi coctione inmineram ferri verritur & ustione nigra evadit, unde sal ferri amarore dotatur : secundo in sando terrae mineram per i rata esse & in grana non
formari nisi in ejus superficie arida eae minime
paludosia: demum alumen non minus cum ferro,
quam vitriolum cum aere convenire.
Dum de differentia aquarum mineralium pertracto , opoItet ut de aquis Castrit sterticensibus verba faciam , ne meae patriae ingratus Videar , quae inter tot bona, tot vina delicatistinia in suo solo nata, adhuc e suo sinu promit liquorem pretiosissimum , ceu thesaurum liquidum aquarum natu alium quae Plurimis morbis cu-
77쪽
randis utiles sunt, ut doctissimus Claudias G lenus notavit in libro quem de ipsis scripsit. Iicilem fossilibus insciuntur ac aquae Pruvinenses, quandoquidem clina ipsis adiniscetur pulvis gales
Iae eundem colorem contrahunt, in eo tantam
ab illis discrepant quod praeter saporem alumini S& ferri, saporem etiam gupsi crudi referant, unde colligo eas per gypsi mineras transsuere quae in illo solo admodum frequentes sunt : i-
deo non tam facile permeant quam Pruvine nyses , ob gypsi partes ipsi permixtas quae cum sint
crassae de tenesiae impediunt quominus istae aquae iam prompte per corpus penetrent, unde mcdici Castri thienici eas translatas citius quam e scaturigine haustas pertransire observarunt, quia dum transportantur , partes gypsi tenues ipsis immixtae ad fundum lagenarum suo naturali pondere descentiunt de ab aqua separantur , quThocce modo levior & tenuior fit, & consequenter facilius pertransit. Quamobrem illi qui iis opus habebunt de qui eas potare volent, si meum consilium sequantur , illas sero haurient & la-
genas probe obturabunt , quo postridie mane ipsas bibant, ut per noctem , partes gypsi crassae ab aqua secernantur, & fundum lagenarum petant, quae leviter iactandae , nec harum aquarum ultimi cyathi bibendi sunt : hac methodo facilius & citius permeabunt; aegri quoque Castrotheodorici eas potare non Iesugie Et, neque eas deserent, quemadmodum plurimi fecerunt : quod earum famam calde imminuit& impedivit quominus iIlius urbis incolae tanto bono fruerentur, hocque potu medicamentoso suis infirmitatibus mederentur. Quandoquidem in ense Augusti anni iss8 aquas Autue illenses & Pastenses degustavi, meam de iissententiam dicere compellor, quod sint
78쪽
sint minerales & mea mens sit examinare qua-
Iitates aquarum quocunque in loco eas reperio . . A quae Autaeillenses quod per latum canalem a concameratum deducantur sunt prorsus evani-
dae , nulloque sapore praeditae, etsi ipsis pulvis ignitae admisceatur, colorem non mutant , in iectu lapides quos alluunt rubigine non tin, igunt; cum vero de iis verba facerem coram illo qui ianuam fontis mihi aperuerat, Ut ejus a- ouas considerarem , frustuni ligni os canalis obturans sustulit, in cujus fundo pauca terra fara subsidebat, quae est terra minerae ferri quae residet in fundo a lucorum per quos aquae ferret'ginitae petilabuntur, quia extra suam scaturiginem spiritus aquarum dissipantur, & terra minerae ad fandum canalium praecipitatur , tunc suis virtutibus orbantur , ita ut evadant insipidae neque sibi admixto pulvere gallae colorem mutent, dc hujusmodi aquae parum efficaces sunt. Aquae vero Passenses tribigine tingunt lapides quos lambunt e sua scaturigine exeuntes ta sibi immixto pulvere gallae aeque rubescunt ac aquae fontis B. Mariae , saporibus quoque ferri & ait minis donantur praeter saporem lapidum teneriorum qctos per viscera montis perfluentes adlambunt; cumque eas quibusdam Domi cellis consuluerim dam Lutetiae commorabar , notavi eas festine transire & alvum purgare, quod aegrotan tibus plurimum adfert utilitatis.
Hic aquis Anconensibus locum dabo quod
conveniant cum aquis de quibus tracto , si qui, dem in suam compositionem alumen cum pauco ferro recipiunt, quod cog vovi non modo ex harum aquarum sapore , sed etiam e minera quae postillarum evaporationem residua fuit,
quae est albida ob mixturam terrae ferri: longe magis alumen quam scrium sapit , ut liquete sapore
79쪽
ni non vero vitriolo peculiaris est cum vero in istas aquas pulvis gallae ipjicitur, albescunt, propterea quod in iis alumen pi incipatum tenet, pavrumque de serro participant. Nescio quare tamdiu distulerim examen a
quarum San resinensium , cum per quatuor annOS artem mcdicam exercuerim Nuceriae in
Burgundia sitae, quae ab iis distat duntaxat decem leucis : di quamvis tot aliis aquis mine Ialibus explorandis operam navaverim , illas silentio involveram licet celebratissimas & fama, notissimas inter spectat istimos Franciae Medicos, non quod occasiones earum periculum faciendi mihi defuerint , quandoquidem illas consului honestis imo viro Pruvinaeo, a quo petii duas lagenas his aquis repletas anno 166 . de in iis experimenta egi mense majo anni seqUentis. Cum primam lagenam tractavi , in meis manibus effracta est, hoc evenisse existimo ob vitrum spiritibus mineralibus extenuatum de adeo tenue & fragile factum , ut vix tractari pos det, idem accidit alteri lagenae, clim aperta est quo aqua in cucurbitam vitream infunderetur , ut distillaretur igne sabuli, tunc lagenae fundum curiosius consideravi in quo repe ri multoS par, vos crystallos de quibus gustavi ac etiam quidam e nostris Pharmacopolis , sensimus exiguum acorem dum adstrictione , Utque pars crystallorum simul cum aqua deciderant, cum primum ignis calore fusi sunt, in fundo vasis reliquerunt terram albidam quia paucum ferrum et lumini perinlaetum est , quod e suo sapore post aquae evaporationem percipitur. Unde in- . sero istas aquas alumine purisimo infici, fi qui-viem in crystallos concrescit , cum diutius asseria cantur , nec ullum videtur crastamentum infundo,
80쪽
sando lagenarum praeter istos crystallos claros &pellucidos. Pecul: are est salibus fixi, a sua terra defaecatis, ut alumini, in crystallos coagulari in aqua : quoties vidi illud an crystallos con- cIeicere cum operam dabam ejus principiis dividendis aquae ministerio , diversas figuras induebat , servo adhuc parvum crystallum qui
fortuito psformatus est in figuram adamanti, aeque pulchri & aeque ait abre facti ac ullus artifex lapidarius elaborate possit: in basi est figurae quadratae quae paulo supra dilatatur eandem semper servans figuram, deinde in acumen desinit , cujus superficies plana est demum est
Parvum naturae miraculum , quoniam secundum omnes perfecti adamantis proportiones elaboratum est. Cum istae experientiae meo animo non satisfecissent, quia illae satis luminis meae menti non praebebant quo natura istarum aquarum ei perfecte innotesceret , alias facere statui, hacque de causa aquam lagenae quae triginta sex uncias aquae continet in vase fictili reposui per quindecim dies , dein illam iit tro tra. jeci , de circiter semigran uni terrae ferri mihi
reliquum fuit, deinceps aquam evaporavi, &mihi restiterunt quinque grana terrae aluminis sale ferri & aluminis impraegnatae , deinde hanc terram aqua vulgari dilui, quam postea fltro percolavi atque exhalavi , tunc vidi in fando vatis salem aluminis, qui est albus, & salem ferri qui est coloris fusci, & circulos ducit circum salem aluminis non secus ac sal aquarum Spadanarum , ut supra notavi : hic sal ferti &aluminis saporem prae se fert. Cum istae aquae tam paucam mineram ferri postideant, in fundo lagenarum quemadmodum in fundo aquarum Pugensium illa non conspicitur , ideo alubescunt pulveris gallae permixtione : illud notatu