Arcanum acidularum novissime proditum principiorum chymicorum disquisitionis auxilio, in quo communis opinio de aquarum mineralium aciditate convellitur. Additæ sunt epistolæ multorum illustrium medicorum cum ejusdem responsis. Authore Petro Givrio,

131쪽

monstrare volo, his positis de probatis, non tamen inde sequi apud vos in ineram aeris potius exestrae quam ferri, quia etsi vitriolum sit spe- cies salis qui cum aliis duobus principiis ad me-- taliorum formationem magis concurrit , haec tamen distinctio est adhibenda , vitriclum martis ita determinatum este sui subjecti productioni, ut praeter hoc, nihil que at s atqui ab hoc isnest vitriolum venetis quod virtute sibi peculiari alterum ita excoquat & perficiat, ut illud sibi asi imitet, eodem prorsus modo quo ferrum in Is transformat, adeo ut verum sit dice- Ie , ubicunque est vitaiolum veneris , ibi so- illum modo aes reperietur aut naturaliter produ- esum, aut ex ferro cum hoc vitriolo in minera mixto genitum. Hoc probatur experientia & Iatione 1 Chymistis deprompta, qui aserunt salem

vel terram metallicam ex tribus principiis magis. conferre quo metallum sit potius ferium Damas, aurum Ver plumbiam , argentum veli annum per diversos gradus pusitatis aut impuritatis quos mercurio tribuit , & Der di vetitosi gladias cremabilitatis aut fixitatis quos sulphu-

132쪽

ARCANUM

Lales metallorum solutioni inservie&tes concresscere , tunc vitriolum e metallis sua operatione: se editae isse putant. Ita sit, mea non interesti quandoquidem hanc veritatem ratiocinatione &experientia probare cupio , quibus refragari minime potis es: Quis unquam de hujus axio malis veritate dubitavit, omnia ex iis componit

in qtiae naturaliter resolvuntur 3 verum cina juxta illud ferrum & aes in vitriola naturaliter: resolvantur , debent ex iis componi. Ut hoc agio ma ad praxim reducatur, sume rubiginem ferri, quae est solummodo , ut scis, ferrum naturaliter resolutum ; fac ut bulliendo evaporetur ad pelliculam usque , dein eam in loco frigido repone ut in crystallos concrescat, tum vitriolum martis habebis, quod eae nulla alia repraeterquam e ferro originem ducere non diffiteberis. Si forsan haec operatio tibi sulpecta sit, ca-ipe ferrum quod in aqua repones per aliquotidies, deinde aquam exhalabis & vitriolum tibi erit residuum : hujus rei ratio in promptu est

quandoquidem sal aqua solvitur , ideo necesse est vitriolum , quod salis est species , eodem pacto dissolvi. si ulterius has experientias promoveas & sumas vitriolum viride apud Pharmacopolas, vel illud quod ipse e ferro eduxeris, eo quo supra dixi modo ignique violento ex coequas tibi reddet ferrum , quemadmodum vitriolum veneris aes : si igitur adeo facilis sit mutua conversio ferri in vitriolum , & vitrioli in fertum , quare non dicetur ferrum ex vitriolo esse conflatum E si autem hoc verum sit qui fieri posset vestras aquas, quas ferri virtute praeditas esse agnoscis, vitrioli expertes eue 3 siquidem nulla extitit unquam minera ferri, nec item ferrum cui vitriolum non sit admixtum et atque ut me ius dicam, ferrum pene totum vii triolu

133쪽

triolum est, ut -patet dum rubigine corroditur quae nisi cautio adhibeatur , illud sensim sine sensu consumit omninoque destruit , vitrio luna dissipando e quo majori ex parte constabat. Verum enim vero missa fac omnia qnaetibi propono , ut perspectum habeas vitriolum ferro inesse, & solummodo vitriolum aeri humido expositum inspice , hic color rubiginosus quo inficitur tibi necessario persuadebit , id quod in tuam imaginationem hactenus cadere haud potait. Haec omnia sedulo perpendo, intemrimque credas velim eum qui ex mandato Dona. Rainfantii illa perscripsit esse tibi amicis simum , vale. Lutetiae Parisiorum die prima Martis anni Do m. Iis i 8.

Authoras Responco ad Epistolam Do m.

Sartei Doctoris Medici Parasitensis celeberritui. F Xoptas Vir Clarissime ut paulo clarius me ex-

plicem super eo quod dico Chymistas colorem mixtorum mercurio attribuere ; illud satis manifeste me probasse arbitrabar experimento in nostri, aquis peracto , quibus mercurio, id est spiritibus ferri viduis si gallam addas , illa nullum ipsis colorem communicat, quemadmmodum recens haustis & sepiritibus turgidis . tunc enim eas tingit eo colore qui a rubro incipiens sensim increscit usque ad violaceum subnigrum : aio quoque e ferro cum aqua Tommuni & galla loli per aliquot dies expositis me tincturam superiori non absit milem extraxisie, quia dum ferrum dissolvitur ejus spiritus gallae

134쪽

s i ARCANUM capias aquam in qua ferrum fuerit repositum dc solutum, ipsique eandem gallam permisceaS, non magiS colorem suum immutat qctam aqua vulgaris, quia dum ferri fiebat dissolutio , ejus spiritus avolarunt : dein ciuia ferrum recens fa-hricatum simili colore tingi observastem , credete haud potui ferrum ilhum colorem a suo mercurio non mutari. Eae his experientiis colligo a meicurio istum colorem nostris aquis rere ferro tribui, si1 quidem originem non trahita suo Iulphure quod rubrum , neque a suo salevolatili qui albus, neque a fixo qui fuscus est ,

crgo a suo mercurio ortum ducit. Ut isthaec veritas magiS elucescat, consideremus sulphur nostrarum aquarum mineralium quod pelliculae in modum super earum superficie concrescens primo album videtur tum ratione aluminis, cujus sulphur est album, tum suae tenuitatis causa, demum quod aquis supernatet; deinde densius factum & sua substantia pingui & viscosaretinens spiritus ferri qui sursum tendunt, nobis

Tepraesentat coloxem illum variantem aemulum illius qui in collo columbi cernitur, cujus nigrodo a mercurio feni originem habet, qui cum fuerit exhalatus , sulphur ferri suum colorem

Mativum , nempe rubrum , resumit. Notavi

quoque in solutione ferri beneficio aceti facta( quod cum spiritibus praegnans sit , illorum

tincturam perfecte elicit, similia enim similibus facile asociantur hanc tincturam nigram, quae si aquae communi affundatur, tunc tinctam ra mercurii serri cum suo sulphure juncta , istum colorem variantem exhibet non absimilem illi qui in superficie nostrarum aquarum cor spicitur et cum vetio temporis lapsu spiritus disi pati sunt, sulphur rubrum evadit. Praeterea isthaec

ita dra nigra cinia aqua simplici mixta adhaerescit

135쪽

A c Ii fescit parietibus vatis in quod effusa est, deinde spiritibus evaporatis , a quave dem crescente , sin phur eos dein parietes colore ru- bro inficit. Tandem ista tinctura nigra ad pariei tes Vasi S agglutinata, aliquot annis elapsis, abi ipsis separatur corrosione salis volatilis sibi im mixti qui emergit exitque ab hac nigritie, utl prodat suum colorem nativum , qui albus est. l His omnibus experimentis mea opinio magisi ac magis fulcitur, qua existimo colorem ferril atque etiam tincturam quae pulveris gallae ad- mixtione e nostris aquis educitur e mercurio

ferri proficisci. Dicendum non est istas tincturas piocedere e mercurio aluminis quod in nostris aquis dominium habet , siquidem postquam a lumini in aqua communi soluto & aquis Pugensibus aluminosis pulverem gallae permiscui , utraeque colorem album induerunt, qui alumini proprius est longeque diversus ab eo quem idem pulvis inducit in nostras aquasserti spiritibus turgidas; cum enim sunt evanidae hisque spiritibus destitutae , istius pulveris

admixtione paululum albescunt. Videant Do- ores Chymici utrum mercurius vel sulphur , vel sal mixtis colorem tribuat, quandoquidem impraesentiarum meis experientiis ea tantum probare intendo quae vidi ac observavi in aquis ferro de alumine simul tinctis. Secundo quod nostras aquas acidulo sapore praeditas esse fatear , inde concludis ipsis inesse vitriolum minerale et ego vero acorem aeque bene ab alumine ac e vitriolo aquis communicari contendo et quod confirmat Thomas Iordanus in descriptione acidularum Moraviae , qui arbitratur acorem aquis communicari a chalcantho & alumine : idquet

136쪽

pra caeteris os ad care mi ieralibus. Si quis et am sim plici aquae chalcanthum permiscuerit , aciditatem cum acrimonia quadam sentis , cum adstrictione ve- .r, , si aqua alumen addiderit. Andreas Libavius ejus sententiae adstipulatur L et . de judic. aquar. miner. c. 36. duas principales statuit aciditatis causas : altamen de chalcanthum. olumen enim siquis sollitum eas reddit acida cum adstrictione. Fidem faciunt aqua is uminosa , tum faectitiae , itim naturales et albulae enim prope Romam copioso alumiue infecta sunt , ct acore praeditae e teste saccio et Uefomano b harum a luarium exploratore lib. de thermmis c. 2I. chalcanthum editaenter acidum est , Ospiritum sive oleum prabet tantae aciditatis, ut stuporem dentibus adferat maximum , O acetum quoque vincat. Vertim si nostrae aquae quodam acore

Praeditae sint eum ab alumine mutuam quod in Caram mixtura ferrum adaequat, ut diffuse satis probavi ; & ferrugineus sapor aluminis acorem ita obtundit ac hebetat; ut is vix persentiri, ac vigentibus aes alii ardoribus & siccitatibus tantummodo dignosci possit , quod eo tempore aquae minerales puriores sint; addo etiam opus este lingua admodum sensibili dc gustu exquisitissimo praedita ut percipiatur , ideo pauci e no- seris hydropolis eum sapiunt. Licet enim nostrae aquae exiguo acore sint dotatae, qui solummodo sentitur c im terra perurentibus astatis caloribus exsiccata est, nihilo minus tamen eum cum aluminis adstrictione mixtum

optime sensu & gustu distinguo , quamvis stapor ferrugineus , quem serrum nostris aquis impertitur, aluminis saporem valde obtundat. Quapropter in mentem mihi venire nequit quomodo quispiam eae isto acore vitriolum nostris aquis inesse inferat, siquidem alumen acorcin quoque tribuit, cum hac tamen

137쪽

differentia , si enim simplici aquae chalcanthum permisceas , aciditatem cum aerimonia quadam senties, cum adstrictione veri, si aquae alumen addas : cujus rei veritatem nostra aquae, quae aluminis participes sunt, &postrema mea experimenta satis superque testant r. Et si afferas nostras terras vitriolo refertas esse, hoc tamen credere nequeo, quoniam nullo ar tificio ex iis educi potest : non omnis fert omnia te M : unde in nostris campis de praesertim in Iocis siccis Ac aridis tantummodo minera ferri granulata, in pratis vero eadem minera reperitur, sed extensia per strata in medio duarum partium terrae , atque ob aquam qua imbibitur, In grana non induratur : hoc solum inter illas mihi apparet discrimen : utraque enim oritur in terra atque etiam e terra pingui ac primo flavescit, dein rubescit, postremo nigrescit, estque ejusdem natura & coloris in locis sublimibus ac in humilibus, ut demonstro omnibus his terris in meo mus aeolo alservatis &separatim collectis ab eo tempore quo mineralibus explorandis animum applicui. Insuper ex minera hqua imbuta quam silccatam liquavi, solum ferrum ustum & ferri recrementa reliqua habui, at e minera ferri granulata ferrum puris mulii elicui : praeterea minera aqua diluta, quam e parietibus nostrarum fossarum excerpsit, saporem ferri & aluminis refert , quemadmodum

nostrae aquae : istam terram per tres aut quare tuor annos in meo mustiolo servatam aqua lavi atque ex ea tantummodo extraxi sal em qui sapore salem e serro eductum aemulatur , quod de alumine, si1cut aes de vitriolo participare existimo , ut suo in loco probavi. Tandem in nostris terris nihil mihi occurrit quod prope accedat ad

ea quae Galenus observavit in Cypro insula, nam

138쪽

irc ARCANUM in iis neque misyn , neque sotyn , neque cli al- scitin , neque melanteriam invenimus, neque ii etiam videmus colores quibus tinctae sunt terra equibas in Italia vitriolum educitur , siquidem essunt variegatae coloribus gris eo , viridi & Iubro ; nostrae vero primo flavo colore inficiun- ttur, dein rubro , postremo nigro : quod ad ,

flavum spectat, in dissolutione festi sua terra

flava apparet, tuum sulphur rubrum est , Ut pa- Iet expeItertia : nigredo scro propria est mine- Iae ferri perfecte coctae, qua est tinctura mercu- Ili ferri, ut expertentia cognovi : at si ex hac terra aqua diluta ac optime elota vitriolum ex-:etrahatur , quare e lixivio ex ea facto& evapora- to sal mihi tantum restitit salem ferri gustu re- :ferens Ex his tibi in promptu est saporem re colorem nostrarum tetrarum Ionge diversos esse , ab Italiae tetris e quibus vitriolum educitur ; etenim cum effodiuntur nostrae terrae nullum foetidum halitum eructant, quemadmodum terrae e quibus vitriolum elicitur quae adeo graVCO-Ientes sunt, ut aperto coelo fodiendae striit, ne

fossores foetidis vaporibus suffocati pereant. Etsi scripserim spiritus vitrioli , salis 3c sulphuris tduntaxat contineri in phialis e vitro duplici con- fatis & obturatis subere cera Hispanica obdacto , non intelligo opus esse similibus phialis

ut spiritus nostrarum aquarum coerceantur , sed tantum necesse esse ut obturentur subere cera Hispanica obducto, licet lagenae &phialae evitro simplici & communi constent. Quod ad

virtutem earum penetrantem dc corrodentem

spectat, in tuam descendo sententiam , nempe eam a spiritibus originem trahere , sed a spiritibus minerae ferri 3t aluminis , non vero Vivtrioli , neque ut arbitraris, soli spiritus iis insunt, sed insuper alia harum minerarum prini

139쪽

ACIDULARUM. I 2Icipia ipsis sunt ad juncta, quae in ultotie S a nostris aquis segregavi : 1 haec quoque Virtus corrosiva dissimilis est virtuti vitiioli ejusque sa-poIi aui ero : quod planum fiet illis qui aquas nostras di vitriolatas deglutient, quibus facile erit distinguere saporuna differentiam quae

inter utrasque intercedit : at si aquas minera les sedulo explores, aquas vi triolatas in Francia raras , ferro vero de alumine imbutas frequentes esse deprehendes. Verum quidem est proprie loquendo , vitriolum quod e marte Chymici se elicere autumant fictilium esse , aut fabiem esie spirituum vitrioli qui similitudine substantiae sali martis adeo intime conjungitur ut uterque simul concrescat. Multis modis vitriolum e marte educere tentavi, atque ut id assequi possem : primo ferramenta vetera plurima in aquam communem immisi ut commoratione diuturna in ea solverentur, deinde aquam filtro trajeci ac evaporavi Ac residuum habui fidem ferri qui praeditus est sapore salis subamari dc lingu*m paululum adstringentis. Secundo magnam ferruginis copiam sumpsi, quae est festum suo sate solatum , eamque per qULu- decim dieram spatium in aqua madescere sivi, ejusque partem ebullitione consumpsi , nec ulla pellicula in aquae saperficie formata, sed tantum aqua turbida desipisi or facta cst; ideo i(Iam filtro percolavi & evaporavi , neque dum isthaec fieret evaporatio ulla pellicula mihi apparuit , ver ina aqua tota exhalata cst, Si reliquum mihi fuit tantillum salis praecedenti salisapore & colore similis. Tandem accepi uncias decem martis ita calcinati, increti &recalcinati, ut pulvis impalpabilis factus sit; in prima martis calai natione sola aqua usus sum prodi

solvente (quae fit multoties illuni humectan-

140쪽

ars Anc ANUM eo & movendo &in postremo igne, adeo ut in partes tenuiores &subtiliores reduci nequiret. Tum putabam me ex eo extractui uin e Sevatriolum juxta methodum Clavaei junioris qui ex marte in hanc formam reducto crystallos virides efformari vult , dummodo prius multoties lotus sit aqua, quae postea fltro colanda reusque ad pelliculam evaporanda est. Tentare volui an hoc modo vitriolum e marte elicere possem, idcirco martem ter lavi aqua , quam deinde fit tro colatam exhalavi , nulla in illius

superficie pellicula apparuit & paucula sali S marris quantitas mihi solium superfuit qui superioribus non est: absimilis : itaque manifeste cognovi, vitriolum martis de quo Chymistae multa effutiunt, nihil aliud esse nisi salem martis spi- Titus vitrioli ministerio extractum , id est mixturam intimam duorum salium ; spiritus enim est salis pals subtilior & efficaciot vehementis ignis ope edista; quod patet in vitriolo , sale di vitro quae sunt sales e quibus spiritus eliciuntur : cum vero hoc dissolvens sit admodum

validum siti 1 vi rotenti allicit sibique associat ferri principia sibi magis cognata ; velut spiritus iste e sale fixo provenit, ita etiam ferri principia figit ; sicque vitriolum martis formatur quod viridi est, eo quod spiritus vitrioli , qui solutioni martis inservit, e vitriolo viridi extractus est, ergo nihil vitrioli in marte continetur , nisi illud quod ipsi adiungitur, quod potius vocari debet spiritus vitrioli mixtionem artis recorporificatus, quam vitriolum martis; quandoquidem hoc vitriolum e marte edα--um pondere superat limaturam chalybis egqcta extractum est : parS vero totum pondereta mensura nunquam excedit. Insuper principia vi motorum mineralium sunt admodum deti-