장음표시 사용
171쪽
A c I d U L A R U M. sectatorum adminiculo , quandoquidem istae aquae cum sunt evanidae Sc suis spiritibus viduae , istius pulveris admixtione cossorem suum non mutant : contra vero vitriola quae cum sint sales fixi fixos quoque habent spiritus & tenaciter suis salibus annexos , ideo quam vi S ea separatim liques in aqua vulgari & aeri diutius ponas, nihilominus omnes istae aquae vitrio latae coloribus supradictis istius pulveris admixtione inficiuntur. Ut meam opinionem confirmem , non modo tincturarum ex his mineralibus extractarum diversitatem considero , sed etiam his adjungo differentiam quae est inter sua sulphura, suos sales, suas terras dc suos sapores, adeo ut in tot principiis totque variis qualitatibus decipi mihi difficillimum esse videatur. Magnam inter alumen O vitriolum assinitarem esse asseri, s has tamen inter ea discrepantias noto , nimirum aquam simplice in in aqua alumen solutum est, eundem colorem in se admittere atque aquae
aluminosae, de quibus supra , qui admodum dissimilis est vitriolorum colori ; suum sulphur di suam terram esse aiba , haecque principia
in vitriolis esse alterius coloris, ut satis fuse ex plicui cap. g. salem vitriolorum parva aciditate donari cum magna acrimonia , & acumen cum
adstrictione & salis sapore tantillo, qui in vim triolis non percipitur : idcirco sal ferti qui aluminis est particeps, eodem salis sapore tantillo praeditus est, praeter amaritiem quae illi peculiaris est propter minerae serti adustionem, quam suae substantiae nigredo satis superque de
monstrat : demum terram ex alumine ex
tractam esse insipidam , & terram e vitrio lis eductam sua acrimonia non esse destitu-
172쪽
rso ARCANUMDicis aquas a sulphure ariditatem suam depromere posse, nempe a lubstantia valde acrita quam continet; quod tam eri non credo quia illud gustando nulla aciditate linguam ferit , & aquae sulphuratae, ut thermae, nulla aciditate dotantur : at si id ex quo substantia aliqua acida eg trahitur suam aciditatem aquae cui admixta est communicaret, necesse esset cum terebinthina vel mel in aqua communi dissolverentur isthaec acorem quendam huic impertiti. quia ex his spiritus acidus educitur; nihilominus tamen terebinthina suo odore suoque sapore &mel sua dulcedine aquam inficiunt ; adeo ut non fiatis sit quoddam minerale substantiam acidam in se continere, ut eam aquis largiatur,
sed etiam debet ei si e sal saporis acidi, ut uitriola dc alumen , qui in aquis facile funditur. Opinio est Thomae Iordani in descriptione acidulatum Moraviae , arbitratur enim acoIem amquis communicari a chalcantho & alumine, idque probat ex gustu. CNam si quis acidulais fumflaverit , animadUertet , alumen O chalcanthum primis sibi prae careru vindicare mineralibus. Si quis etiam simplici aquae chalcanthum permiscuerit aciditatem cum acrimon Ia quadam sentici ; cum adstrictione vero, si aquae alumen. Andreas Libavius eandem sententiam sequitur lib. 2. de judic. aquar miner. c. 36. Nam duas principales statuit aciditatis causas, alumen & chalcanthum. olumen enim aquis solutum eas reddit acida3. Fidem faciunt aqua aluminosa tum factitia, tum naturales. Albulae emnim prope Romam copioso alumine infecta sunt O acore praeditae teste Baccio citie Romano ct harum aquarum exploratore l. 6. de thermis c. II. chalcanthum
e bidenter aridum est, ct spiritum sitie oleum prabet
tanta aciditat si, ut stuporem dentibim adferat maximum S acetum quoque vincat. Equidem iis adsti-
173쪽
pulor & opinor aciditatem aquis mineralibus ab alumine aut a chalcantho communicari, haecque mineralia tota sua substantia in his aquis liquari : nam imaginari eas solis spiritibus tingi, hoc chimaericum reputo, e Xperien tia enim constat partes horum mineralium istis aquis inesse , siquidem ab ipsis separantur sulphur, sal, terra, spiritusque dignos cuilatur diversis tincturis quas admiaeto pulvere gallae exhibent. Miraris quod asseram vitriolum adeo ferro inimicum esse ut illud continuo uestruat id cor- rodendo & corrumpendo quoui itie eius speciem mutaverit & in cuprum redegerit, adeo ut impos ibile sit in eodem loco consistere. Quod si iis probatur & transmutatione ferri in aes vitrioli beneficio facta et atque inde concludis aes cum ferro cognationem habere. Equidem fateor sympathiam esse inter duo haec metalla , siquidem ferrum ope vitrioli in aes commutatur et sed nego vitriolum una eum ferro aquas minerales subire , quandoquidem in aqua liquatum ferrum corrodit , corrumpit atque iuAS transformat. P. I. Faber meam probationem confirmat in suo palladio spagyrico cap. 1 . o. sunt O fontes quamplurimi , qui ferrum transmutant in cuprum, vidique in profundo minerat renensis stagnantem aquam in cujus lacu ferrum depo tum per aliquantulum temporis in ruliginem mutabatur metallicam, quam violentissimo igne liquatam cuprum optimum reperiunt qui ranti thesauri sunt conscii : hu in rei causam retulimus ad vitriolum cujus maxima quantitis diluta es per poros ipsiu/ aqua. Citriolum autem mutat ferrum subito reliquaque metalla longo tempore in cuprum , quod vitriolum habet cupri spirituose S syxa substantiae maximam copiam , cujud ope ferrum conberrunt is vitrioluma
174쪽
I 2 ARCAtri tum , quod cum habeat spiritu metatricos liquatierie forti transit in cuprum potius quam in alii a meracum , quia id postulant tunc temporis spiritus irrio ei propter inuatam ad cuprum propensionem. Georgius Agricola I. s. de natura fosset. 3- s. Docat ferrum atra esto sutorio i itum , aeri simile feri. Id quod mirum Di eri non debet. Nam Smotuitii quod oppidum est Carpati montis , ejusque parti
Hungaria, qua olim Dacia disia , aqua extrahiture puteo, inque canales triplici ordine locatos infunditur, in quibu .p ta portiones ferri vertuntur in aes. Ferrum autem mi ilutum, quod is sine canalium colia locatur, talis aqua ita exedit , ut euasi lutum quoddam flat. Id sero omne postea excoctum in fornacibus sit as purum bbnum. Ex verbis horum authorum tibi planum est vitriolum ferram exedereae in aes alii in propriam substantiam converterect per consequentiam stimul subsistere haud possse. Non inficior id quod referes ex Matthiol.
comnient. in cap. g. lib. s. Dioscorid.( quod,
dam Ditriolum in aqua di Tolutum costione non coalu
lari nisi ferri aut aeris p rheeit a lamina ) verum este ;inde tamen inferre non debes ferrum inesse vitriolo, siquidem illud destruit atque in suam propriam substantiam convertit; quod ex hac
coagulatione vitrioli non solum nobis liquet, verum etiam e vitriolo martis quod spiritus vitrioli subsidio educitur, qui concrescit & re corpori ficatur martis ope , qui suam deponens adversarii tarmam induit. Quaeris a me unde viriditatem suam accipiat vitriolum martis spiritus sulphuris ministerio extractum. Respondeo illud hunc colorem mutua re a spirita sulphuris viridis, cujus beneficio eductum est : ut colligo e verbis Dioscorid. cap. 8 o. lib. s. Probatur in genere sulphuris ignem experti, quod viret ac praepingue speciatur. Tlurimum in Melota Li-
175쪽
ἐ- Lipara gignitur. Ex hoc sulphure major spiri-l tuum copia elici pr. Dicis aceto vitriolum mar a tis extrahi. Equidem scobem ferri aceto dissolvi, i nullum tamen vitriolum ex hac dissolutione ex- traxi, verum habui salem colore album , sapo-I re sub dulcem, propterea quod sulphur aceti (ini quo soluta est scobs ferri, priusquam aquae simplici immisceretur est dulce, cum sit quoquc si xum , hac qualitate sali fixo ferri sociatur, illique suam dulcedinem imprimit : atqui salis ecolore & sapore admodum dissidet a vitriolo martis , quod est coloris viridis , saporis austeri; sal vero iste albi coloris de saporis sub-
dulcis. Alteram adhuc niihi proponis quaestionem , i nempe cur vitriolum quod e cupro extrahitur spiritus vitrioli viridis ope , est coeruleum , etsi vitriolum e quo spiritus ille extractus est non sit coeruleum : id sit quia vitriolum coeruleum in aere abundat, quod est acrius & fixius vitriolo viridi , quocirca coeruleum viride in suam substantiam convertit : fixitatis eorum distere nistia in spirituum extractione cognoscitur, cum triginta aut quadraginta horis spiritus e vitriolo viridi eliciatur , & ad educendum spiritum e vitriolo coeruleo tres dies requirantur : eorum quoque sapore majorem vitriolo coeruleo quam viiiiii aerimoniam inesse dignoscimus. Asieris tu si triolo solummodo salem volatilem acrimonia capacem, fixum autem dulcedinis par ic, pem e Te, sal tamen fixus quem e vitriolis elicui, quique pluribus solutionibus , fit trationibus, coagulationibus & evaporationibus a suis terris optime est repurgatus , praeditus est exigua aciditate cum magna acrimonia quae vitrio-Jo est adeo intrinseca, ut licet ejus terrae pluries Iotae sint , illae tamen aliquid innatae acrimoniaee
176쪽
inoniae semper retineant. Faber Tricas inus I Chymista insignis mihi demonstravit quomodo terrae e vitriolis restitantes post spiritus de olet :extractionem , tractii temporis naturam & acrimoniam vitrioli resumerent; ergo isthaec a- icrimonia in sale fixo residet qutastis terris inhae- ret, siquide in volatilis una cum spiritu evolavit. Si vero sal fixus qui etiam sit dulcis e vitriolo c- ducatur, oportet ut haec dulcedo e suo sulphure et fixo sali adhaerenti proveniat, non secus ac sa- les saturni de mapis aceti ministerio ex racti, luam dulcedinem mutuant a sulphure fixo aceti quod ipsis jungitur atque intrinsece permi- scetur. cRefers Falloppium tractatu de thermis demeta l. scribere chalcanthum dilutum aqua tu propria ivena inficere ipsam colore albo. Haec est opinio istius tauthoris, quae vera esset, si omnes aquae mi- nerales ( quas vitriolatas este opinaris) quae e rterra minerali emergunt, essent albae, praeser- timque nostrae, quae exeunt e terra in medio prati minera referti : verum cum hactenus nulla aqua mineralis hocce colore tincta mihi ap- paruerit, ideo illi fidem non adhibeo. Dicis Driten , qui est marchas ta , continere fer-
rum, Ultriolum, alumen pluraque ali a metalla , mi- neralia , chmistis qu'que putare marchasitam me-
tallormae minernm esse et fieri potest ut simul repe- riantur in succis concretis, quia ob suam duri-
tiem in sese invicem agere nequeunt et sed in i succis liquidis, quales sunt illi qui aquas su- beunt, nego ferrum cum vitriolo consistere posse, sicuti patet in lacu purenensi de quo Faber loquitur , ac in fonte Hungarico de quo Georgius Agricola , in quibus vitriolum ferrum corrodit at- qua in caprum convertit.
Aquas spadenses & Pagenses quod spectat, i
177쪽
eas tantummodo ferro & alumine tinctas cognosco : Spadanis plus inest ferri quam I ugentibus , quapropter pulveris gallae permixtione colorem mutant, uti nostrae, incipiendo a venulis rubris color sensim augescit donec tandem ad violaceum subuigrum perveniat : si sint spiritibus orbae, hujus pulveris mixtura nullam
tincturam in se admittunt : cum vero mineraeferri valde abundantes sint, excrementa eorum qui has potant colore atro inficiuntur, quia ferrum hanc tincturam tribuit, sicuti notatur in iis qui limatura vel croco martis utuntur, quorum stercora atro colore tinguntur. Aquae vero Pu
gentes nullo colore dejectiones inficiunt ; utrescivi 1 plurimis viris fide dignis qui istas aquas hauserunt, quia pauco ferro sunt praeditae, quod
in illis abundare debet ut atrum colorem faecibus Imprimant, quemadmodum in aquis fontis S. Crucis ec Spadanis, nam aquae fontis B. Mariae de S. Reginae, nulla nigredi ne excrementa inquinant quod pauca minera ferri earum compositionem intret. Si aquae Spadanae periculum facere velis, illi ad milce pulverem gallae priuiquam spiritibus sit vidua , tum coloris mutationem perspicies , deinde illam in vase figulino positam aere expone , ad superficiem pellicula pinguis attolletur quae spiritus retinebit, qua-
propher secunda die tincturam adhuc suscipis , at si istam pelliculam di sirumpas ut spiritibus
pateat exitus, tertia tantillum rubescet, quarta vero albescet instar aquae aluminosae , tinctura aluminis emergens ferri spiritibus exhalatis , quae eo est candidior quo minus ferri cum alumine mixtum est; aqua vero simplex in qua vitriola solvi , postquam illam aeri per quindecim dies exposui , sulphurque ipsi superstans caceIpsi, colores quos iupr. descripsi , in se reis
178쪽
rs G ARCANuM cepit. Facile segregantur substantiae minerales ab aqua Spadana, dummodo eam in vase fictili reponas N per tres aut quatuor dies spiritus evanescere si IaaS : terra ferri proprio pondere ad fundum descendet, dein a ina sitito colanda &evaporanda , & reliquum habebis alumen albis
simum , quod sapore se prodit, neque in illadnvenies ullam eae terris vitriolorum neque aliorum mineralium quae eam subire hydrographi autumant : at si salem ab ista terra distrahas , illa insipida remanet , e contra terra vitriolata semper chalchrathi acrimoniae particeps est : vel permitte ut haec aqua, terra ferri prius sublata , in vase figulino temporis progressu exhaletur,
tum in tando vasis reperie, alumen coagulatum, colore album ob multam terram excrementitiam
aluminis, quae est alba, illudque sapore facile di,
Nescio qua de causa aqua Pugensis dejectiones denigrare dicitur, cum illi qui nunc eam
epotant contra affirment et verum quidem est j.
Piduxium , qui primus de ea scripsit, hoc ita
litteris consignasse , quod impraesentiarum amplius non apparet : dubito vitriolum esse in alumen Conversum , quod nullam tincturam ta-
cibus tribuit; cum vero pulvis gallae huic aquae admiscetur , simili colore tingitur ac aqua in qua alumen est solutum eodem pulvere ipsi permixto. Si sinas hanc aquam quiescere ad saperficiem attollitur sulphur album qaemadmodum supra aquam in qua alumen est liquatam et ejus terra post evaporationem est alba, sicut terra aluminis 3c saporem prae se fert aluminis aemulum : verum terrae, sulphura & sales vitriolorum ab hujus aquae principiis admodum discre, Pant : praeterquam quod aquae vitriolatae pulveris gallae mixtura alio colore lioguntu1 quam
179쪽
aluminosae. Quamobrem his omnibus differentiis attente consideratis seduloque perpensis, fateri haud possum aquas Pugenses vitri Olo Verum alumine inquinari. Adducis experimentum quo probas eas vitriolo infici, nimirum si ista se puteo haustas igni lento superponas, acorem suum mox deperdent et hoc ipso experimento eas ferro & alunt ine , non vero vitriol praeditas esse probo; siquidem vitriolum in aqua communi solutum saepius igni imposui ut bulliendo
aqua exhalaretur, nil tamen aciditatis neque acrimoniae amittebat, quoniam sal est fixus cujus
spiritus sunt quoque fixi : eadem est ratio quam
supra attuli, ob quam aquae vitriolatae , quamvis per longum temporis spatium aeri fuerint expositae, pulveris gallae admixtione colorem mutans. Caeterum alumen de ferrum salis volatilis
divites sunt qui spiritibus volatilibus sociatus Ie- vi de causa cum ipsis effugit, ideo istae aquae tam cito sua aviditate privantur quae pendet ab istis principii quae prompte evolant ab ignis calore pulsa s atque etiam sine igne disperduntur & dis sipantur, quod aquis Vitrio latis non evenit ob salis & spirituum fixitatem. Vidi experimentum quo cognovi alumen sale volatili esse praeditum ;nam aquam S. Reginae in lagena in elusam in vas fictile infudi , ut temporis lapsu exhalaretur. Sulphur ad supe1ficiem est elatum , ubi retinuit& in viscavit sua visciditate spuitus& sales volatiles ferri & aluminis ( quod licet sit sal fixus ,
sale tamen volatili non destituitur) & spiritus coagulantis salis aluminosii subsidio , hi sale avolatiles coagulati sunt & formati in granula alba instar sabuli tenuia & sapore aluminis dotata et ea excerpsit una cum sulphure ipsa sua substantia viscosa implicita detinente ; insuper agnovi
salem volatilem aluminis, postquam illud in a,
180쪽
qua liquavi, diuque in vase figulino reliqui, ital enim volatilis, qui est in superficie aquae, rvassis parietibus adhaesit parvulorum crystallo- crum in modum. At sal volatilis ferri mihi apparuit, postquam ferrum in aceto dissolvi, quod icum sit spiritibus praegnans , tincturam spiri-ituum ferri prompte elicit : isthaec tinctura est a- stra, qu'm in vas aqua plenum infudi , cujus sparietibus obhaesiit, & aliquot annis elapsis, abii ipsis separata est corrosione salis volatilis sibi im-is mixti, qui emergit exitque ex hac tinctura ut 1 prodat suum colorem nativum qui alb-s est. ii Ctan haec mineralia sale volatili abundent, quis una cum spiritibus aquis mineralibus saporem Iconferant, mirum non est sit cum illi vel ignis calore pulsi sunt, vel aquis extra scaturiginem per aliquod tempus aeri expositis evolarunt, tunc aquae suum saporem amittant. Si aquam Pugensem in vas quiescere sinas , in illius fundo granula quaedam terrae subflavae conspicies, quae est terra ferri, haecque terra lapidibus inhaeret quos fluens aqua lambit, ipsisque suum co-Iorem imprimit : si vero eam evapores , habebis copiosum alumen album impurum ob mal- tam terram excrementitiam qua scatet, & sapore alumen non vero vitriolum esse dignosces. At si istam terram aqua laves atque ab ea salem se cernas, tibi supererit terra alba insipida , terrae aluminis non absimilis : terra vero vitrio- ilorum alterius est coloris & semper acrimoniae iparticeps, quamVis eodem modo salem ab ea se- lgregaverim. Si tractu temporis in vase fictilia- quam exhalari sinas, uti feci, idem alumen reperies quod notabis impurius de majorem terrae texcrenientitiae copiam possidere , quam alumen
aquarum Spadanarum eodem modo coagulatum, iterra ferri prius ab ipsiis secreta.