Arcanum acidularum novissime proditum principiorum chymicorum disquisitionis auxilio, in quo communis opinio de aquarum mineralium aciditate convellitur. Additæ sunt epistolæ multorum illustrium medicorum cum ejusdem responsis. Authore Petro Givrio,

311쪽

A et x D U L A a V MV apogustando persentitur et cumi vero assicra tuis praecedentibus epistolis nitrum nostrarum aquarum compositionem ingredi, earum salem iisdem carbonibus inspersi, nec arsit non secus ac sal a quarum Pugentium. Conjicis chaleanthum se nitrum dictis aquil inesse, quia illa pota album so bunt D feces denigrant. Si illae aquae sint calli articae, inde inferendum non est ipsis nitrum inesse , quoniam omnes sales sunt cathartici partes irritando earumque fibras vellicando, ut refert N. Faber tracti de chemia

l. r. secti f. de salibus, dum loquitur de sali ficatione aluminis ait, interim sumptum conbenire iis quibus bentriculus in artus es humoriSuv vis idis Oputridis qui appetitum ederiunt , nam eos idcidet O attenuabit O per altium eliminabset : cui operationi quantitas aquae quae ebibitur non parum confert, quia quo plus aquT potatur, eo plus salis

fixi Sc volatili se mineralium deglutitur. Nigredo vero excremento tum eorum qui aquas Pugenses epotant, proficiscitur e sale fixo aluminis, uti probo tertia quartave responsione ad Do m. Cat-tierum. Scripsisti tua prima epi stola omnes a quas aluminosas gallarum aspersione exalbesce-

re, cujus propositionis veritatem confirmant aquae Pugenses, quod sint aluminosae, dc ideo gal- Iarum admistione exalbescunt: verum si nitri, vitrioli albi aut viridis participes essent, nigredine

non vero albedine inficerentur, si vitrioli coexul ei, colore stabuiridi: ferrum quod attinet , tam pauco sunt donatae, ut ex eo nulla tinctura gallaram beneficio extrahi quear. Tandem asseris pelabis isse Putensis artini resertas e se bolo a b seu creta qua his expira iiij serum o v i is subsit et, quaeque hii quiescentibus in earum sum

312쪽

A a a A N U Mceps donec ista aqua promtu absumpi a sint. Verularquidem est ilias refertas esse bolo alba , quae est terra aluminis quae suo pondere ad fundum vatis Beeolvitur, his aquis quiescentibus ; earum vero sulphur araneum delineans ad superficiem attollitur, & quamvis prior dematur, altera tamen in ejus locum non subit, ut arbitrarim etiam si hae aquae temporis progressu prorsus ablumantur ; ista etiam duo principia ab invicem longe discrepant, alterum enim in altum citertur ob suam levitatem caliditatemve, alterum

ad imum praecipitatur ob suum pondus frigiditatemve : alterum est pingue & viscidum , alterum siccum & friabile. Si forsan aliquod dubium super hac materia tabi superveniat, consule mea scripta in quibus

certo certius eius solutionem facile invenies, sicque non cogar repetere rationes 3c experimenta quae in iis lusissime explicata sunt et ne credas tamen ideo me recusiare laborem, imo potius me praesto esse ut tua vota expleam , quo cognoscas me tibi esse devinctissimum. Vale Pruvini die s. Augusti ann. Dona. Is T C.

Do m. Givrit Do Ioris Mediei ad Dom: Caraterum Consiliarium S Medicum Regium

qua tam observationes super aquis mineralibus a Dam. Goseofacta ven-

icant r. ATtente legi observationes super aquis mine-Lλlibui plurimarum Provinciarum Galliae in

313쪽

Academia Regia scientiarum a Dom. Closeo factas, quae mihi videntur pulcherrimae, indaginis novorumque repertorum planae, siquidem nullus author hactenus istam materiam hocce modo exploravit : at cum istae observationes super aquis mineralibus duntaxat spectent earum salem terramve subtilem , quae est mineralium materia confusa ; arbitror principiorum chemicorum disquisitionis auxilio , mi ueralia quae in aquis dominantur apertius & distinctius deligi posse : nihilominus tamen hocce modo utentibus infinitae difficultates occurrent , quas solvere non est facile : quapropter in hac materia

sicuti in pluribus aliis homo imbecillitatem sui ingenii suamque ignorantiam ingenue fateri debet Refert, aquam Pruosnaam e sonte Sanctae Cruci

sub Dem a statis depromptam , esse turbidam se saporis ferruginei. Dum igne lent e discutiebatur , ejus superficies pluribus pelliculi griseu ab in Picem separati

cooperiebator ; terra etiam quadam subtilu, colori, rubiginisferri praecipitabatur, qua Uasorum parieribus adharebat, qui aquis expiraris ea incructati res manserunt, O huic incrustationi rubiginis pelliculagri meae superposita erant. 'Pars hujus serrae fabae qua circuli in modum obhae rebat, paululum salsa erat , ct aeri exposita humescebat. Tota materia exsiccata ponderabat tantum Huic crassamento aqua a Dfusa eii, qua sal quo imbuta erat dissolveretur , peinde Dirata dissolutio per chartam emporeticam, O di se cui a majori aque parte , h postasii remansit gri ea ,

O liquore in aliud bas trans uso , quo rursus partim iri Auraa vahesceret , deinde Aeri exponeretur, in eo paucus sal in grana lata se plava, saporis salis com-mianis concretiit. Sal iste neque alumini, neque Ditrioli particeps erat , tantummosto resipiebat partem istuatu maxilia, Tu a rigore nec non etiam in humido con-

314쪽

A si CN U MI Orfitiatur. Terra sedimenti hujus aqua Prubineae in acero stillatitio partim solvebatur , e Fue Savum colorem inducelat. Igne inflammata colorem Fusium induebat, qui rubigini ferri consimilis videbatur. I. Aquas, pravinae s examini subjeci eodem modo quo Dom. Closeus et his aquis expirati s remansit terra subflava paululum salsa ; cum etiam temporis progressa ferrum in aqua communi suluissem , tum aquam vapora me in , tunc re peri ejus terram eodem ac terra istarum aqua-ram sapore infici e quocirca internos convenimus has aquas ferrataS e si . Veram cum illas potando aliam praeter ferrugineum saporem perce- Perim , cum etia tu aquam recenter haustam , dcluis spiritibus adhuc turgidam sit tro percolave.rim , hacque discussa , restiterit terra alba cum tantillo terrae flavae permixta , quae erat subtilior pars terrae minerae ferri quae spirituum mineralium vehiculo fit trum pertransierat. De his rebus sic ratiocinatus sum ; spiritus materias minerales adeo exacte cum aqua miXtai continent,

ut illa in sua scaturigine aeque pura, clara, Sepellucida appareat, ac aqua communis: quom circa spiritibus egpiratis, terra ferri pondere suo ab aqua separatur, & sal cujuscunque sit speciei, cum tota aquae substantia commixtus remanet. Hoc ratiocinio sic peracto istam aquam in vas fi gulinum infudi, tum quiescere sivi, dum verbipsius spiritus in auras vanescebant , ejus sulphur in aquae superficiem efferebatur , terra ferri ia corpore aquae sejungebatur, suoque pondere ad vatis fundum ruebat et quo etiam terram alaminis ab ea segregarem , hanc aquam fili ropercolavi, dein discussi , & superfuit materies alba, quam aqua vulgari dissolvi, eamque perfiltrum trajeci, de remansit terra alba non absimilis terrae aluminis; hacque distblutione va-

315쪽

porata restitit paucus sal coloris fusci, saporis vero salsamari, assimilis illi qui e ferro in a

qua tractu temporis soluto elicitur. Haec amarities pro manat e ferro ob adustionem suae minerae, & sapor lassus ab alumine, quod salis sapore. praeditum est. a. Aliud experimentum egi quo melius cognoscerem isthaec mineralia in aqua Pruvinensi latitantia : nimirum gallam conjeci in hanc aquam spiritibus adlluc foetam quae colorem violaceum subnigri cantem suscepit, & ista linactura a fetri spiritibus proficiscitur et deinde ipsam mel aquam in vase figulino positam aeri exposui , in ejus superficiem pellicula pinguis

elata est, qua spiritus minerales retenti sunt, quapropter haec aqua secunda die colorem adhuc suscepit, ded minus nigram , Ac tertia tantii- Ium rubuit, demum quarta albuit aquarum aluminosarum in modum, tinctura aIumi Ris emergens ferri spiritibus expiratis, quae eo est candidior, quo minus ferri cum alumine miκ- tum est. Inde concludo fenum una cum alum ne in aqua Pruvinensi dominari, quoniam in ea reperio terram subflavam ferri, & albam alta

minis 1 saporem amarum salis ferri, & salsum

aluminis, tincturam violaceam subnigram e

spiritibus ferri eductam gallae mistura , quibus discussis tinctura alba aluminis ei succedit ; hac omnia ratiocinia & experimenta fusius explicata

sunt in meo Arcano cap. q.

Cum iamdiu nostras aquas minerales examini subjecerim illas vaporando, eo animo quti cognoscerem quibus mineralibus inquinarentur Iedimento ab ipsis resti duo ; cum etiam oblivioni voluntariae tradidissem quaecunque in hoc examine observaveram , quod huncce modum a suas examinandi i Ptum exiitimarem ad adimyi-

316쪽

A R CANUM pr cenda in veram & integram cognitionem mineralium quae in aquis dominium obtinent: adeo rursus illas eidem examini subjeci, quo mihi manifestum foret an futurum e set conforme examini quod egit Dona. Closeus in iiisdem aquis. Igitur statim atque nostrae aquae puriores sunt factae discussi aquas quae in viginti la-

genis continebantur, quarum unaquaeque triginta octo uncias aquae includebat: notavi quod quamprimum ignis calorem persentiscunt, illae perturbantur ob terram ferri qua scatent, quaeque ab ipsiis facile separatur ignis appropinquatione , aut temporis progressu s tum sulphur mineralium suum locum occupandi impatiens , festine ad illarum superficiem effertur, ubi pelliculam gris eam efforinat s non vero plures 1 sese

invicem separatas , ut scribit Dom. Closeus)quae tam bene unitur & colligatur cum omnibus suis partibus , ut earum spiritus qui avolare contendunt, hoc obice retenti, in ipsa&cum ipsa multas bullas efforment ; deinde aqua turbidior fit, tunc istud sulphur colorem flavum Lubnigrum induit, ob spiritus pelliculae substantiae Immixtos, quos aliquantisper sua visciditate detinet, &tunc temporis ipsi stiana tincturam nigram communicant et tum praecipitata terra subflava quae obhaeret parietibus & fundo vasorum, & spiritibus expiratis, aqua inclarescit, qua discussa istud sulphur huic incrustationi terrae

lubflavae adhaerescit, & tunc flavum colore aureo splendens apparet. In horto per spatium unius noctis aeri exposui vasa in quibus nostras aquas vaporavi, dc ne aliquod corpus extraneum i in ea decideret, ipsa o perui charta duobus bacillis sustentata, ita ut aerea facile permearet ; postridie mane reperimateriam hisce vassibus adhaetcntem aeque siccam

317쪽

t in omnibus suis panibus tam superiori bai

qua in inferioribus,mque cana eam aeri exposui it soluin modo charta qua cooperiebantur rore coe

lesti humida facta est. Nocte sequenti eadem vasa nulla re cooperta super fenestra granarii pomsili , & ista materia non magis humectata est quam nocte praecedenti. De superiore parte istius mater iae. degustavi , nec mihi visa est magis salem sapere , quam inferior'; & revera haec materies paululum ualean sapit, verum saporis et austeri acrimoniae parvae sociati paululum linguam astringentis. Tota haec materia exsiccatata collecta pendebat drachmas quatuor cum dimidia . Huic crassamento aqua superinjecta qua sal in eo contentus disi olveretur, qua fit tro percolata, remajore aquae parte discusia, rursus eam fit tro percolavi , dc restitit paulum terrae gris eae, quae est

terra aluminis tempore evaporationis aquae exusta, quod jampridena observavi, dum in alu

mine experimenta agerem , nam cum exustum /est, reliquit terram gris eam , ut annotavi in mea responsione ad epistolam tertiam Do m. Cattieri, deinde partem hujus liquoris ex halavi, quam in aliud vas effudi ut progressu temporis in auras variesceret, subniger factus & exsiccatus est, nec sal in grana concreuit : & is haec pauca materies sicca svore salso & amaro praedita est, qui sunt sapores sali ferri salive alumini S convenientes, ut sapis an e supra explicui. Cum mea experimenta in aquis Pruvinaeis acta non plane responderent experimentis Do m. Closci, cumque hae aquae mihi abunde suppete rent , idem opus rursμs aggressius sum , ut viderem an illud mihi tartunatius succederet. Pari igitur aquarum mole discussa, aeri exposui vasa materia minerali incrustata nocte pluviosa ,

318쪽

ARCANUM

in loco tamen a pluvia tuto, nihilominus pars, superior istius incrustationis humida non est fa- icta : tota liaec materia collecta ponderabat drach mas quinque cum dimidia, qua cognoscimus, mineralia non semper aequali portione clama- quis permisceri, uti in nostrarum aquariami probationibus saepe observavi : atque citam ea Sit potando quibusdam diebus mineralia manife- itius gustum asticiunt, & tunc potatores illas tmajorem vim habere asserunt. Deinde salem a let astamento eodem modo quo supra separa- vi eodemque modo exploravi, di res simili mo-

do ac supra mihi suscenit, nec sal in crystallos,rcoagulatus es .

Falloppius probandi modum per evaporationem non admodum commendat, quia crassiores tantam mineralium portiones nobis exhibet, tenues enim expirant et praeterea ignis violentia mineralia alterantur & corrumpentur. Ego vero sine igne plurima experimenta ago in aquis mineralibus. E. G. nostrarum aquarum sa--rem degusto , ab ipsis tincturam elicio , su Dphur terramve ferri ab iisdem separo absque ignis opera; verum quidem est igne mihi opus esse quo

ab iis extraham terram aluminis falemque ipsarum, sed ejus calorem tempero, ne ist haec principia ullam alterationem patiant r. Aquae Pruvinaeae turbantur ob rationem supr1 allatam , idi sana quoq e notamus in aqua Spadana quae ad nos advehitur, cujus ultimae liquoris partes turbidae sunt, quod etiam optime annotavit Do m. Closeus in sua observatione super ista aqua pag. I 6 T. eadem prorsus materia uatramquc aquam turbat ; nempe terra mineraeferri : veram asserit gallarum infusione hanc aquam colorem fuscum in driere , ego vero gal-

lis in eam injectis ipsam vidi colore violaceo sub

319쪽

ACIDULARUM. Sor

subnigro infici, qui color oritur a spiritibus ferri

illius compositionem ingredientis et in ea quo que alumen copiosum deprehendi ; & propterea aciditate donatur quod in sua mixtione multo majorem aluminis quam ferri quantitatem recipiat ; quo etiam ista mineralia detege, Iem , eodem modo hanc aquam ac Pruvinaeain exploravi, ut fusius scripsi in meo Arcano

cap. g.

Aquas sugenses quod spectat, autumo eas inquinari alumine, nora vero nitro, ut existimat Do m. Closeus, quoniam in illis reperio aciditatem consimilem ei quam degustavi in diuolutione aluminis aqua communi facta, eas quo que albestere gallarum aspersione eodem modo quo ista dissolutio; sulphur enim quod in earum superficiem attollitur esse album , quemadmonum illud quod istius dissolutionibus superficiem occupat, hisque aquis expiratis ter Fram superesse albam in modum illius quae remanet aqua istius dissolutionis discussa : demum salem qui ex utriusque terra educitur , alumi uis sapore praeditum esse. . Mirandum non est si adeo insisto isti albedini principiorum aluminis, quia etiamsi accurate diviserim principia salium mineralium, nullum tamen eorum albedine tinctum inveni , quemadmodum principia a uminis , nisi paucum salem qui mihi restriit, postquam eos suis terris plane exuerim ; quod manifestum est in sale nitro, e quo nullam terram ialbam extraxi, uti refero tu meo Arcano cap. q. Addo etiam nitrum in aqua vulgar, solutum gallis injectis colorem viridem subnigrum induere, non vero album , sicut alumen. Inspersi carbonibus ignitis salem extractum ex aquis Pugaris, qui non fulminavit , quod demonstrat earum salem nitrum non esse quoniam illud i

320쪽

2 A R C A m V di natura sua, in carbones ignitos conjectum fui ' lminat. Revera Plinius lib. 3 s. naturalis Historiae s. cap. I s. merito asterit alumen est e salsuginem Trerrae, quandoquidem major pars aquarum mi neralium eo inficitur. In thermis Borboniis Artim baldicis Don . . loseus nitram tantummodo admittit, adverius tuam sentenitam , qui vis earum compoti

ionem ingredi non solum nitrum , sed etiam talphur, bitumen, salem , & alumen , insuper ait illas fisum calorem centrahere mixtione quorumdem vaporum calidorum quibus docurrunt loca pro-

funda prate ueudo. Addit experientia planum esser inu am materiam com n Aburm ignem iconcipere , aut idiu retinere nisi aere bentiletur ; atque etiam ut ignis riti sulphuribu, bituminibus e accensus extinguatur, taeru bentilationem cohibendam esse , probe obturando ivasa bib ec contineotia : scribit etiam calorem ho- rum Paporum augeri po se suamet compressione in mea - tibus augustu in quos introducuntur. Et res porides in tuo tractatu de thermis Borboniis cap. r. ad omnia haec ratiocinia & expetimenta. At quis credet absque igne talem in terra calorem subesse , qua i- sa qu M adeo calefacere possit, quid etiam impediret , a

qDominus omnes aqua e montibu/ antri De terra pro

deuntes essent fer Dida , quandoquidem quod . natura aia icui rei iugenitum O proprium est, ei semper compe- Oleum de operam perdidimus scrutando ratiocinia , aut horum te istimonia , & experimen- ita squibus te probares, Vir Clarissime , aquas minerales aciditatem suam a vitriolo trahere, e- go vero ab alumine, cum furit ferri participes, Non vero a vitriolo, quia illud corrodendo destruit & transmutat aut in su am substantiam aut 'ali cuprum, at aquas vitriolatas existere nun

quam negavi) si verum sit id quod Dom. Clo