장음표시 사용
321쪽
seus asserit , nempe nullum visum fuisse ala men , neque ullum purum vitriolum in ulla a- . Guarum quas e X ploravit ; nec etiam vitriolum, nec alumen , sed tantum secundam partem salis communis nitrive acorem aquis impertiri. Super hae disti cultate audiamus Sebigium ac- urate de acidulis differentem qui posit. s. di sert. q. sect. i, probat salem communem nitrumve acorem aquis non tribuere , sic enim loquitur , sal cujus unque tandem sit generis , sive facti-tiram quod arte coquitur, vel ex aqua marina, vel, ex muria fontium elicitur et sive naturale , quod minerate O fossile nuncupant, quodque vel ex fodinis eruitur et vel ut Plinius lib. 31. cap. . refert, ex lacubus , fontibus aut fluminibu hauritur, quorum summitari in sal mutatur, nullam aquam acidam reddit, sed salsam omnem. posit. vero S 2. ejussedem dissert. & sed . hanc sibi facit objectionem. Dices, sal omnino acorem in se habere , ejusque reserulla cupiitissimum esse spiritum salis, qui valde acidus. Respondemus dupliciter s. adhuc sub judice litem esse , an a cor ille ab interno , an ab externa principio proficia scatur , O sarinsecim , dum sipiritus ire vi ignti paratur , sali adveniat I a. o, prodeat sane a principio intrinseco , O habeat sal in se succum quendam amcidum et negamus tamen , 1 praedominio acidum esse, O aqua facere acida/ po se. Praedominatur enim in es
falsus sapor, qui aciditatem, cum sal adhuc integrum est , O nondum in Da partes res tutum , ita obscurat, ut sciitiri nequeat. Verum enim vero po- sit. s S. ST. I S. s s. & 6 o. ejusdem dissert. & secta de nitro haec refert. Eadem plane ratio est nitri, stave fusus er nativum , sitie arrisiciale Ofa litium , habet enim saporem salsum , sed cum quadam amaritudine, O liquatum in aqua, non acido, sed fas
maro eam sapore imbuit. Elicitur quidem ex eo , non
322쪽
3ro A v. C A N U Miro minime praedominatur e neque cum nitrum ad radi sintegrum est , sui juris est quo fit, ut suum saporem
liquoribus non communicet. Suod autem nitrum nil a vicoris in aquas deponat, etiam ex nitro preparato liquet. Solent enim practici in febribus ardentibus tabis- to de nitro in aqua disso Pere , O potus loco decunn- bentibis, propinare. At aqua haecce nitrata nihil in se aciditatis habet. Idem quoque in thermis , in quibuι Nitrum pravatet, perspicitur. Non enim acidae sunt :
sed acres, salsa, O quodammodo amara , praesertim hi j nitrum magis sit sincerum , O qt,antitate admista sibi i
Verum quidem est omnibus meis probationi- bus nondum ad finem perductis mihi mirum non fuisse quod. Dom. Closeus scribit in fale communi nitro ue duo reperiri partes inter se deferentes, quarum una frigore nec non in humido conaeensatur ,
O in cr)jiacos concres it , postquam aqua partim dis cussa est, in qua hic sal solutus est ; altera in e stados
non concrescit neque condensatur, nisi tota aqua in
auras vanesiat ; neque quod dicit istam secundam partem salis communis nitrive aciditate domnari quam acidulis largitur , quamvis totum corpus horum mineralium in aqua communi liquefactum a pil nullum acorem communicet. Sed illud mirandum mihi videbatur quod asserit in diversis aquis mineralibus modo unam partem istorum salium , modo alteram inveniri, quod salium naturae maxime adversatur , qui non partim sed totaliter in aqua funduntur, ut testatur experientia et tot vero diversi sales, quos in aquis mineralibus observavit Do m. Closeus. Iuculenter probant ipsos sales extractos esse evariis mineralibus quae suis experimentis detegere haud potuit a nihilominus tamen has aquas explorando nonnulla eorum annotavit, ut in
aquil Pruviuensibus fertum, in Passiensibus gyptium i
323쪽
gypsum ii cum vero isthaec mineralia suum salem quoque sortiantur, rationi non est consenum si
lem communem nictumve tantummodo tu aequis mineralibus admittere. Cum optarem cognoscere an sal duas portiones a sese invicem discrepantes simul mixtas contineret , illum liquefeci in aqua communi .
quam postea filtro percolavi ec diicusii usquedum in ejus superficie pellicula appareret; deinde
eam in subterranea vini cella Iecondi, nec in illa sal in crystallos coagulatus est ; tum eam Ia diis solaribus exposui , tunc sal partim concrevit, altera vero parte aquae expirata utramque
portionem salis sapore praeditam esse reperi ; vel um quidem est secundam portionem paulo minus salem lapere, sed acoris plane expertem esse. Idem experimentum egi in nitro , eoque detexi portionem quae frigore nec non in humido in .erystallos coagulatur infici amaritie acrimoniae
frigiditati ve palvae sociata , & iste sapor consi-imilis est illi quo imbuta est portio quae in crystallos non concrescit neque condensatus nisi tota aqua in auras vanescat, quae acore quoque destituitur. Quapropter omnino necessarium esse puto vitriolum alumenve acidulis restituere
quae Do m. Closeus ab illis excluserat, siquidem cum ea in aqua vulgari dissolvimus, ipsi communicant aciditatem parem aciditati quae in aquis mineralibus degustatur : salvero communis aquam sapore salso inquinat, nitrum vero ipsi impertitur saporem gustum infestantem insigni amaritie acrimoniae sociata. Istis experimentis peractis, fateor me valde mirari quod Dorn. Closeus illud adstruat quod experientia destruit, quodque asserat aquas Pugenses este nitro tinctas, quandoquidem nulla amaritudine, nullave acrimonia imbutae, verum gratisinia aciditare condita sunt. Ad,
324쪽
Adhuc liquavi salem communem nitramve in aqua vulgari, deinde in eam conjeci pulve rem gallae : prima die aqua paululum alba apparuit , die secunda superficies aquae subviridis acta est, tum de die in diem hic color paulatim auctus est usquedum evaderet subniger : hanc solam disterentiam notavi in tinctura istarum duarum dissolutionum , nimirum quod illa
quae continebat salem communem paulo citiusta paulo magis colorem suscepit, quam ea quae nitro foeta erat : ita ut (si attente consideres varias tincturas quas infusione gallarum produnt aquae minerales ) diffiteri nequeas alia mineralia praeter salem communem nitrumve has aquas
inficere ; siquidem quaedam aquae nigricant statim atque gallas receperunt , quemadmodum illa: in quibus vitriolum viride aut album solutum est , aut in quibus ferrum abundat; aliae rubescunt, ut illae quae mediocri ferro praeditae uni ; aliae exalbescunt sicut aluminosae et & si aqua vulgaris in qua vitriolum coeruleum famsum est fiat subvitidis gallarum mistura , hic tamen color longe discrepat ab eo quem sal communis nitrumve conferunt, quoniam ipsius viriditas est pallidior, neque progressu temporis
ad colorem subnigrum devenit, sed coeruleum. Et quamvis Dom. Closeus in aquis mineralibus tincturas vitriolorum aluminisve observaverit, nihilominus tamen in ipsis nihil vitrioli aluminisve se reperisse affirmat. Abstinere non potui quin is haec omnia experimenta ratiociniave scriberem, non contradicendi studio, sed veritatis indagandae desiderio impulsus. Illi Doctores in Academia scientiarum a Rege Christianissimo constituti pollicentur se adituros esse loca scaturiginibus proxima, quo a
quaa iniuriasti exastiori eaamini subjiciant, quod
325쪽
A o I B U I. A R U M. SI quod rationi maxime: consentaneum esse aibi, tror , quia istae aquae translatione alterantur. Valde exopto ut quis eorum huc veniat ad ex- Ilorandas aquas Pruvinacas, dum adhuc vivo, ut mutuam operam conferamus ad detegenda mineralia quae eas subeunt, quod reipublicae erit admodum proficuum, quoniam Medici qui eorum virtutes optime callent, haS aquas magis apposite aegris praescribent et valde etiam cupio , ut persuasum habeas me tui esse observantissimum. Vale Pruvini die et t. Novcmbris ann.Dom. I 6 IC.
Isaaci Cattieri in Mons aliensium Modicorum universtate Doctoris S Mediei Regii Responsio ad epistolam Dom. Gi-mrii Medicina Doctoris, in qua sentera tia D sm. Glosei Consiliarii se Modici Regii super aquarum mineralium mixtione thermarum calore lata, in ob
servationibu suis super aquis minerali
bus nuper editis, excutitur. DOEniteret me admodum temporis atque o- , perae quam impendimus in nostris diiceptationibus de causis aciditatis aquarum miner lium si ambo Ser errorem lapsi fui stemus, & si postquam aquarumBorboniensium naturam perscrutatus fuissem cum ibi diversarer, de iissque a me conscriipto libro jam plusquam a sex annis supra viginti , turpiter hallucinatus fuisse' sem , tum quoad earum compositionem , tum quoad causas caloris actualis earum. Non mihi venit in mentem Doni. du Clos velle fidem ipsi adhiberi tantummodo quia ipse ita dixit, ne
326쪽
que ipsum comi overi si effatis suis non assen
tiar : ut hanc praerogativam referret, rationes di ex crimenta in scriptis nostris a nobis in medium producta, ut suam sententiain tueretur,
prius discutere & evertere debebat : sed ex le-cnc ne tibii sui nuper excussi nihil animadverti quod rationibus meis & experimentis tantillum
In genu fatendum est te tantum desudasse quantum fieri potest in perscrutanda natura aquarum mineralium in Gallia celebrium ea- Iumque rerum quae iis adii scentur. Quae circa eas observata sunt a Dom. Closeo dc nuper in tu .
cena e ita pulchra sunt¬atu digna : sed abstinere non possum qii in dicam non esse possibile omnes substantias quae aquis admiscentur ex- 'plorare silve per distillationem , silve per evaporationem , sive per dissolutionem terrae quae iii- per est , sive per si lirationem , praecipitationem , ct exsiccationem : his enim omnibus perdetis nihil deprehenditur nisii portio quaedam terrae cum sale fixo involuta ; quod volatile est , quodque vim praecipuam his aquis tribuit effugit, dciti auras evanescit, ignis appropinquatione. Fal-Joppius in hanc sententiam descendit, cui non arridet is haec aquarum probatio , quae fit pere vaporationem, eo quod ea peracta partes tantum terrestres supersunt. Mirum est et si in terrae speluncis cum varia lateant mineralia , veluti sulphur, bitumen, vitriolum , nitrum, alumen &c. nihilominus tamen major pars earum aquarum fuisset nitro tantum dc sale imbu- .ra , ut Dona. Closeus asierit , aut aluminis solummodo cum minerae terra, ut tu ipse contendis.. In memoriam revocanda sunt quae antea dicta
327쪽
3Istias complecti, quarum quaedam sunt liquidae, quaedam vero concretae S cIlidae. Liquidae quae sinat vel uti et istorum minci alium cum istis aquis exquisitiori ni odo miscentur, qui sensibus nou percipitur, adeo ut in distillatione e fluant cum aqua per aleii bicum , nihilque praeterea supersit in eo quod se Iidet Nec propterea initum videbitur, si hae substantiae quae sunt veluti semina horum mineralium , oculorum nos torum aciem subterfugiatit, si sensus nostros deludant, & si nobis imponant has nunquam locum occupasse quem ratio nostra ipsis jure decernit. Certim cognitio capitur ex iis quae sunt vicina, vel quae in imo fontium resident, vel quae juxta alveos reperiuntur, vel quae aquis supernatant , aut in earum receptaculis subsident, uti scripsit pag. 22 s. re ago hujus ce libri. Iudicium quod desumitur ex coloribus eorum quae in aquis istis deprehenduntur . non certius est i etenim mineralia unius clusdemque speciei a sese invicem saepius differunt, datur si quidem vitriolum album , viride , coeruleum et datur arsenicum sibiam , citrinum , rubrum et pyrites alter est coloris argentei, alter est coloris aurei, cinerei vel ferrei : reperitur etiam alumen album & nigrum quod in Cypro insula e foditur , ut testatur Encellas lib. r. de re metallica cap. s. in mineris etiam arolla invenitur vario colore praedita, alia enim alba est, alia nigra, flava , violacea , viridis, coerulea, ci- . neritia. Extant etiam mineralia diversae speciei
quae eodem colore infecta sunt, adeo ut iis quae in istis aquis apparent non sit fidendum , ut certum judicium de mineralibus quae istis aquis admiscentur, feramus , pariterque & iis ob
servationibus quae jam dictis modis per an sunt,
328쪽
ut substantias quae cum iis sociatae sunt dignoscamus : ad alia igitur confugiendum est quae certiora sunt& abes ectibus ad causas progrediendo , de qualitatibus aquarum mineralium juxta earum effectus judicium adhibendum est, quemadmodum cap. q. mei libri de natura aquarum Lotboniensium exposui pag. Tq. dc T s. Nee dicendum est hoc modo ex verisimilibus tantum levi conjectura vix aliqui is sequi posse, cum notum sit ex effectibus probationem genus esie demonstrationis quae vocatur a posteriori : neque hacce via vita & sanitatis agrotantium redintegratio periculo objicitur , ut hocce libro asseris pag. rq i. cum praxis medicacertior, cognitioni ephistuum medicamentorum innitatur.
Eodem modo de causa caloris actualis aqua, im Borboniensium judicium ferri potest , quae non datur alia quam sulphur di bitumen accen- a, sed praecipue sulpimr : quacunque ardent interru loca aut sulphur habent pro materia , aut bitumen , non habent tertium, inquit Baccius cap. I s.
lib. s. de thermis ; cumque ignis sit primum caloris subjectum , ad illum e Iiam virtuS calefaciendi preecipue pertinet ; proptereaque hae aquae calorem suum non aliunde mutuare poss unt quam ab igne sub terra latente, qui non alium fomiten habet quam materiam combusti-hilem, qualis est sulphur & bitum cia quorum copia multis in locis reperitur. Maxime notandum est quod refert Baccius cap. i p. lib. I. de thermis , quodque nobis declarare aptum est, quomodo ignis ille in visceribus terrae concipitur, fovetur & propagatur. Media terrae regio quae inter centrum & extremum hanc superfciem interest , tota concava est , ac spongiae instat immensis spatiis anfractuosa, ac plena aut
329쪽
3IT aqua , aut aere, aut spiritu , aut etiam igne, Inde videre est quomodo frustra laboret Closeus ut suadeat ignem hunc sub terra produci non posse ex hac materia combustibili absque aeris flabello, cum revera satis abundet ille in his
terrae speluncis. Praeterea constat hunc ignem subterraneum per poros terrae sufficientem aerem attrahere ad suam ventilationem , ut in igne fiebri videmus qui sub cineribas diu delitescit reservatur, perque longi ssimos terrarum tractus serpens , caminos & spiramenta invenit , per quae expirat : quibusdam vero in locis non in- niens certos exitus, majores acquirit vires, occultosque percurrens meatus infra terram ii iii-liariis non solum decimis aut vigesimis, sed etiam centesimis , dolaec aliunde exhalet , ut scribit Baccius cap. ig. lib. i, de thermis pag. 8 S. in addita mentis. Sed attendas quaeso ad eadem quae ibidem scribit : caminos ignis mi illis in locuvidemus , nec non e bidentes ierisse fecius fumum , .fammam , fertiorem , locorum incendia, ferirere t ei aquas, calores Dero ita distributos multii is locis in tortiis terrarum amgitu, ac ita ubique loco
rum uniformes ac perpetua spiramenta, ut facile possimus agnoscere ipsam terram interno Eue praegra antem. Fam et imus imprimis hoc igne subsisAnte mens. Elna in Sicilia quem super caeteranaret ramiracula semper arsi se ab omni scriptorum memoria proditum est , quin ex cisina semper propagari Diditur , etiam subter mare ad vicinis inpulis e nam in oris Sicilia atque Italia septem insulae Eslia omnes visuntur ignife ra , sit sit longius per occultos caminos in Campaniam ubi 'subius mons, ac uiseni promontorium atque mconspectu his ad decem milliaria anἰetia iram insula est qua arcet per tempora , ct circa amoeni ima BajM , O in campis Puteolanis ardent perpetuo colici ,
ubi nimirum ignis perpetuus sulphure cum aestuat, O
330쪽
Sis Rc ANUM cum aquis perpetuo scrotaeis. Nic author antiquo- Iaan opinionem sequutus est illorus T. LX per mentis novisque inventis sui aevi confirmatam. Haec sunt quae scribit Seneca cap. 2 . lib. 3. QUA st. Daturai. Empedocles ex imat ignibus quos multis in locis terra opertos tegit aquam calescere sub ecti sunt solo per qucd transcitisus est. Tria sunt ignis genera consideranda, unus est
elementaris qui plus splendoris & lucis quam
caloris obtinet : alter artificialis & communis qui in usum nostru in cedit : alter vero subterraneuS, luce carens & tenebris inclusus , fidcalore multo praepollens. Ut itaque respondeam Dona. Closeo , dico fieri poste ignem hunc subterraneum tanto aere non indigere ad sui conservationem & fomentum, quantum ignis nomuer artificialis requirit, qui procul dubio alterius est conditionis & qualitatis. Haec sententia quam Do m. Closeus amplectitur non nova est,
sed a Mileo Philosopho olim proposita , quam Donditis N Julius Alexandrinus sequuti sunt.
Statuit igitur ilhermis O balnea n ituralia calorem suscipere 1 υ oi ibis calidis qui e M permeant. Sed quid hunc calorem istis vaporibus potuit impertiri, nisi ignis , vel materia combustibilis accensa , unde hi suscitantur. Vapores natura sua sunt frigidi, aquae naturam redolent de in aquam resolvuntur, proptereaque ex se nullum calorem his aquis communicare possunt. Si dicatur istos vapores e sulphure educi , ideo lire calidos este & siccos, reluctantem Domi Closeum comperiemus qui ab aquis Borboniensibus sui, Phur & bitum cia removet & excludit. Si Vero
contendit Daporum istorum cae orem pro luci O augeri ab earum coarctatione in angis is illis ductibus per quos influunt, ut tib sui pag. I 8s . asterit, di-ccmus vapores istos aquae naturam retinentes ullum