장음표시 사용
61쪽
Aci DULARUM.ihil cum actio & motus fieri haud queant quia
calorem excitent, ii haec aqua calorem internum suscitat, adeo ut eum augeat primis diebus , qui retundendus & in statum naturalem reducendus est , quod optime perficitur potui ejus tam aquae insistendo, aut bibendo aquant fontis B. Mariae, qua per octo dies uti consulo aegris antequam aquis valedicant; de potissimum illi qui nimiis viscerum ardoribus divexantur
eam quaerere & aquae fontis S. Crucis praeferre debent, ob rationes supra allatas. Insuper notandum est pene omnes aquas minerales in lovis humilibus & paludosis sitas est e, hi ue in
Iocis aquae positae esse debent quo evadant perfecte minerales, quia oportet ut aqua in ipsa minera scaturiat quo exacta mineralium c tam aqua mixtura fiat, ac etiam terra sit admodum pinguis quo facilius in amineram transformetur , & aqua misceatur cum in Hiera dum adhuc mollis esti Omnes istae conditiones in nostris pratis eminenter reperiuntur, quapropter aqua fontis S. Crucis signa ter mineralis est : si mrsan terra petroia de calculosa sit, in ea minera nec copiosa nec perfecta est , quamobrem aquae exquisite minerales emergunt e pingui limo neque ullum caI-culum ejiciunt, Sc aquae impeaefecte minerales calculos protrudunt de inter saxa scaturiunt:
quod planum est in nostris fontibus f aqua enim Dontis S. Crucis emergit e limo pingui saxorum calculorum experte , aqUa vero fontis B.
Mariae inter saxa scaturit & calculos protru- Silentio tegere haud possum quaedam notatu digna quae reperiuntur in fonte qui situs est quinquaginta aut sexaginta passus citra molendinum a stagno cognominatum, ubi in proparulo sunt quatuor aut quinque fontes, quorum amplior
62쪽
di propior flumini Volsio bullat & ejicit copiosa in aquam ii in ut cum minera ferri granulata,
quae s m ilis est illi es tuae supra terram post aqUA Vrin eluviem relinquitur in alveis quorum in litando subsidet ob gravitatem quae terrae vulgaris
rondus multum eg cedit. Cum primum eam condispexi , mihi in dubium venit utrum min raferri in omnibus suis mineris mollis esset; sed cum consideranem hanc aquam naturaliter fri- gidistimam esse . & fandum illius fontis rest tum lapidibus nigricantibus qui extra aquam so- Ii expositi flavescunt, cognovi istam aquam suo frigore nImio non solam indurare mineram sed etiam istos lapides generare qui in hoc fonte ini- aeteram numero S quantitate excedunt. Quos dum Treui in quibus nigritiem reperi quae a ferri minera ortum ducit, alti parum a terrae consistentia distant , alii ad lapidis duritiem accedunt , de interiora granorum minerae prorsus nigra sunt, quemadmodum esse debent: sunt etiam lapides iubflavi in fundo alvei ob rubiginem ferri quae ipsis adhaerescit. Quis nescit aquam quorumdam fontium suo frigore nimio non modo transmutare terram in lapides, sed etiam ligna sitiae diutius cum ea commorantur Etit videre est in fonte Vero uio prope urbem Senonensem, & in fonte Gimbriensi juxta urbem Ytavinensem. Quapropter mirandum non est si fons iste magno suo frigore ininta ae prius molli soliditatem de duritiem conserat Verum quidem est in fundo phialae, quam ista aqua implevi, de per multos dies asservav , nullam ter Iam flavam , neque in medio ullas fibras,
neque in superficie aquae ullum sulphuc apparuisse , illi tamen sapor ferrugineus inest , sed spiritus minerales suo frigore nimio suffocantur aLque extinguiantur, quandoquidem
63쪽
cum hac aqua multoties phialam replevissem , t ac in eam eulverem gallae immis siem, aquae co-l lor minime immutatus est : sed aqua scaturiginisi inferioris eodem pulvere admixto tantillam ra-i buit , quod praesentiam spirituum mineraliuml denotat qui in scaturigine stuperiore neutiquam apparent, minus quoque Pigida est, neque ullit lapides in suo fundo, sed tantum calculi inveniuntur: unde nobis patet nimium frigus istius aquae impedire quominus principia miner e cum ipsa intrinsece misceantur, quod minime usu venit aquae nostrorum fontium mineralium quae ius qualitate frigida temperata est. Itaque aqua istius fontis, mineralis appellanda non est, quia nullai virtute praeter adstrictionem praedita inutilis est: l curandis morbis nostrae aquae medelam afferunt. Non solium differentia est inter scaturiginest terruginosas, verum etiam inter ferrum & cham Jybem , & inter remedia ab ipsis deprompta et
rei rutra enim cujus granum minutius apparet,
chalybs nuncupatur, & illud cujus granum cras, suis est nomine vulgari ferri donatur. Quando-l quidem ferrum cujus granum est minutius, deletaecatius & peIfectius est , medicamenta etiam ab eo extracta multo exquisitiora sunt iis quae ei terro crassion & vulgari eliciuntur: quapropter cum nostrae minerae fabricando chalibi sint ido-
e de praestantiores sunt ad morborum curati nem, ut aperte cognovimus experientiis in iis factis, quibus nobis manifestum est inter aquas
e. Vii lyhii, tum quod cum eo nullum a-
min*nx praeter alumen quod pariter
eum illo roborat: earum quoque frigus moderatum illas ad potum atque ad exitum tiores reddit. Denique opinor nullam hactemis scaturigi
64쪽
nem ferruginosam de aluminosam detectam fuisse in qua minexa sit adeo copiosa, excocta de defaecata , ac tam exacti mixtura aquae cum principiis minera libas , veluti in aqua nostri fontis S. Crucis, quae ideo celeriter permeat, de tam mirabiles effectus producit in cura morborum Chronicorum & rebellium. Prope Pruvinum multas alias scaturigines ferruginosas reperi, quia ejus solum mines e serti foecundissimum est , sed minori copia minerae infectae sant quam aqua fontis S. Cruccs; idcirco cum in ipsas pal- vis gallae injicitur, iliarum aqua rubescit plus aut minus secundum diversam minerae quantita tem quae aquae permixta est ; inter quas aqua fontis B. Mariae magis rubescit. Itaque cum nullum metallum utilius sit homini quam ferrum , Deus sua bonitate infinita illud multis in locis produxit; atque etiam cum aquae ferrugineae uti, Iissimae sint morbis quibus homines seepenume-io et fili untur, mirum non esis Altissimus qui naturae humanae conservasioni indesinenter studet, eas e tam multis locis eduxit, siquidem idoneae stant omnibus pene infirmitatibus tollendis, & pollent dantaxat qualitatibus benionis v benefacientibus, praesertim si similes sint aquae fontis S. Crucis, quae maxime convenit cum aqua fontis Spadam , ut colligo e scriptis His ii qui l. si . histor naturai. c. r. ita loquitur : Tungri citiit rus Gallia sontem habet insignens flurimi, bullis sit lantem , ferruginei saporis , quod ipsum non fusi in fine scius intelligitur: purgat hic
corpora, tertianas febres discistit calculorumque vitiae eadem alua igne admoto turbida sit, adpo erum rubesit. Omnes hae qrialitates cum aqua fontis S. Cruci S admodum conveniunt , nam
plut imis bullis stillat, ferrugineo sapore inficitur qui potissimum in fine potus percipitur,om ni
65쪽
i ACIDULARUM' Sstenam bilem dc vi icosos humores expurgax,& consequenter febrem tertianam curat, derenes pertranseundo calculos caeterasque sordes in urinae meatibus haerentes Lecum abripit 3c ei icit: atque etiam cum illam exhalavi primo turbida facta est, dein rubuit, quae omnia consentiunt cum iis quae observavit Plinius in aquis spadanis. Helmontius in supplemento de Spadanis fontibus paradox. s. addit aquas Spadanas dejectiones denigrare, eundem effectum producit aqua fontis S. Crucis. at si ferrum vel acies, inquit Hel montius, in liquore acri nobis tamen non hostili, clissoluta potentur (puta Spadanas) natura ab-- sumptis Spenitius intro admissis liquorisius ferrum mox( utpote ad alimoniam ineptum a commisio separat O per intestina amandat, ut Didere est in stercorum Spa
bus , S Sao-ruginens bris , atque cini iam de sis qua habent aut similaa aut discrepantia cum foretibo Pruolnera, sibo.S I id quod refert Plinius de aquis Spadanis verum elset, admodum similes estent aquae fontis S. Crucis, verum cum illud resciverit solum ex relatione exterorum, mirum non est sideceptus fuerit etiam in relatione suarum virtutum , sed longe verius est dicere, Prutii num civitas Gallia fontem habct insignem , sec. quandoquidem aquae Spadanae bulliendo turbidae fiunt, sed in fine evaporationis nullo modo rubescunt,
66쪽
sicuti nostrae quae magis sunt ferrugineae, unde suus acor minus sensibilis est quam acor Spada-
Maium , quarum sapor ferrugineus comitem habet acorem manifestum . qui ex alumine procC-dit , uti cognovi eas degustando ; deinde cum in illas pulverem gallae injeci, ruborem quendam induerunt qui paulatim in colorem violaceum mutatus cst, qui color , ferri spiritibus oritur qui in aquis Spadanis conservantur , quia lagenae in quibus continentur sunt angusti orista ita obturatae ut siestatus ex iis exire aegre posssint , idcitco translatae potantur (quod tamen probare nequeo ob rationes supra allatas cap. s )istarum lagenarum ultimi cyathi aquam turbidam exhibent ob terram minerae ferri quae in earum fundo subsit et Ut istarum aquarum interiora pervestigarem , eas igne admoto in vaporcs resolv 32 terra quam
reliquam habui est coloris flavi pallescentis obterram aluminis mixtam cum terIa flava mineraeferri; illa vero , quam e nostris aquis elicui est coloris flaventioris , & postquam dissolvi hanc terram in aqua communi quam deinceps sistro trajeci & exhalavi, ex ea residuum habui salem album, , quem rursus in aqua liquavi, quam siltro percolavi, & mihi remansit terra alba de insipida non absimilis illi quam ex alumine extraxi ; post evaporationem hujus aquae, sal qui mihi reliquus fuit visus est coloris fusci, qui est color genuinus salis Diri, qui a Iuminis sali sociatus utriusque saporem repraesentat. Clam hic modus secernendi substantias ferri ab aluminis substantiis animo meo non satisfecisset , alium indagavi ad illas exactius separandas magis idoneum. Infudi in vas sigulinum aquam in lagena Spadensit inclusam , quae pendet triginta
octo uncias, & ipsam sivi quiescere per duos
67쪽
Aci DoLARUM. i dies, ut terra minerae ferri i nfundo vasis resideret; i de in hanc aquam fit tro trajeci, atque hoc modo separavi terram minerae ferri, quae mihi restitit ponderis grani unius, quae est coloris flavi pallescentis, quia 1i haec aqua plus aluminis quam ferri continet: verum cum alumen sit fiat, una cum aqua pertransivit quam exhalavi, de alumen album restibile habui , quod in aqua simplici dissolvi , eamque fit tro percolavi quo secernerem salem ferri de aluminis a terra aluminis
quae est alba di insipida ejusque octo grana habui, deinde aquam vaporavi dc mihi remansit salis aluminis ec ferri granum , qui sales a sese invicem viae separari queunt, quamvis post aquae evaporationem sal fixus ferri , qui est coloris fusci, mihi in fundo vasis apparuerit, di sal aluminis, qui est albus, in medio majori in quantitate consistebat (si grani partes divisae quantitatis
nomen mereantur. Hac experientia cognosco
alumen in aquis Spadanis dominium obtinere ;ec si Hel montius operam dedisset istis substantiis separandis, quemadmodum ipse dedi, non af verasset paradox. g. post distillationem aquarum
Spadanarum vitriolum ferri duntaxat se invenisse, sic ait : Dissiliavi aliquando Satieuirum e Pouhontium O sane non tantum mineralium catalogum , imo nil et sicetiam in iis osscndi, prater aquam fontanam ct vitriolium ferri, ab altas ante me scripto-
Ribus neglectesm. Si Cartesius in illis agnoscat vitriolum & ferrum epistol. i s. ad Dominam Elisabetham illustrissimam Principem Palatinam , autumo illum id ab authore aliquo excepiste , non vero aliquo expetimento cognovisi e , erat enim ingenio adeo perspicaci ut decipi facile haud posset, praesertim in re tanti momenti quia periculosissimum est non habere perfectam cognitionem medicaminum quae sunt in usu,
68쪽
s 6 ARCANUM veluti istae aquae , si enim non apposite ordinen tur , aegroti de sanitate aut de vita periclitantur. Equidem in illis aquis neque vitriolum minerale , neque viti totum ferri, quod est artificiale, verum teryas aluminis & ferri simul mixtas cum
suis salibus coloris supradicti nactas sum : quae omnia a sese invicem , . quo melius potui, se gregavi : si sopiadicti Hel montius de Cartesius operam navassent eorum divisioni, haud stubie
mecum censuissent acorem aquarum Spadanarum oriri ab alumine quo inquinantur, eas quo que copiosa minera ferri imbui, quod planum sit tum atro colore quo inficiuntur faces eorum qui illas potant, tum tinctura quae apparet ad-m iEho pulvere gallae aquis, quae primo rubeum ac dein violaceum colorem contrahunt : cum vero minor copia minerae ferri aquis inest, solum rubescunt & dejectiones colorem non mutant : praeterea crassamentum quod in fundo lagenarum subsidet in his aquis adeo copiosum est ut ultimi cyathi aquam turbidam exhibeant, quod minime evenit aquis Forgensibus quae tantilla quantitate mincrae ferri praeditae sunt, ut nullum aut tam paucum sedimentum habeant, ut aqua ultimorum cyathorum neutiquam perturbetur. Idem accidit aquis Pusensibus quoniam pauco ferro sunt inquinatae , di alumen quod in iis praedominatur est sal qui intrinsece aquis permiscetur, neque ullum deponit crassam elatum, etiamsi post evaporationem supradictarum aquarum , Pugenses octoginta grana mincrae relinquant, de Spadenses quadraginta quinque , eas cnim eadem in quantitate exhalavi , dc in illarum probationibus semper usus sum quatuor la- genis Forgensibus, ne aliarum lagenarum inaequalitate deciperer.
Cum saepissime Hydrographi luis verbis me
69쪽
circumvenerint, in hac occasione nulli fidem habere statui; quocirca pra ter duas agenas Syadenses quas jam receperam , curavi ut mihi a ferrentur lagenae aquis Spadensibus , Forgensibus, & Pugensibus plenae ex unoquoque locoquatuor , ut earum periculum facerem & cognoscerem an verba Hydrographori aliquid veri continerent. In aquis Spactanis minera in artiminii & ferri duntaxat inveni, ut supra probavi, non vero omnia fostilia quae aliqui autho res in ipsis se adinvcnisi e es irmant, illaque refert Hel montius parado X. q. . si runt ni irrim Spadanae inesse uitriclum. S deprehetidisse chalcit in , misi , sordi, me 'remim, sal , in um (rari in qua, nitrum disti aridi in examine sibi repertum ,
quod alibi se uinquam Pississe, quippe quod Hi p
cratu adum defecisset, testantur cirumes sitie succirium liquidum , carbonem ossi em , at men , bolum , echram, rubricam, matrem ferri , et, uam ferri , errum, aeruginem , chalcanthum ess tum , altam nexustum , aris etiam forem O sp ur: Sc dic usHel montius cum colatrariam iiii, authoribus obpinionem teneat, ideo omnia haec fossilia ab his aquis rejecit praeter ferrum , quo solo ipsas imbui exit imat , ac alumen ab iis eXcrudit, quoniam illud perspicaces ejus oculos usi agit. Aquae Forgenses tam pauca minera ferri praeditae sunt, ut ea dixi di nequeat : atque ut illa mihi manifesta fieret , primo has aquas gustavi & insipidassensi, dein admixto pulvere gallae colorem non mutarunt, non secus ac nostrae
aquae cum sunt evanidae, quo fit ut sapore suo priventur qui a sale originem ducit : cum vero ferrum abundet sale votatili qui intrinsece cum spiritibus unitur , accidit ut spiritus una cum
sale vo attii evolent, ideo color qui a Ipiritibus
70쪽
st ARCANUM& sator qui a sale volatili dependent, uno eo
demque tempore evanescunt. Tandem eas exhalavi de restibilia mihi fuerunt grana duo terrae de salis, quae referunt saporem terrae nostrarum aquarum suo sale impraegnatae, quapropter istas aquas alumine de ferro illactas esse arbi
Ut istas aquas inter se invicem conferrem, eas dem lagenas nostris aquis replevi, & post earum e Thalationem quadraginta duo grana terrae suo sale impraegnatae mihi remanserunt, quae terra coloratior est terra & aquis Forgensibus extracta, quia est majori in quantitate & consequenterminus aqua elota. Me latent rationes eorum qui vitriolum in aquis Forgensibus admittunt, si quidem vitriolum sal est qui coagulatur , haud dubie illud reperissem poli istarum aquarum e- vaporationem. Insuper cam vitriolum magna ocii monia di exigua aciditate praeditum sit, hi sapores eas potando linguam ferirent, nec insi-pidae sentirentur : praeterea cum vitriolum in aqua liquatur 3c illi pulvis gallae adjicitur, nigrescit plus aut minus si sit vitriolum album aut viride , at si sit vitriolum caeruleum , fit subviridis ,
aquae vero Forgenses colorem non mutant eodem
pulvere ipsis admixto. Itaque istae aquae translatae frustra bibuntur quandoquidem earum virtus parum abest a virtute aquae communis , tum Propter paucam mineram qua inquinantur, tum propter Iagenas in quibus includuntur , quae cum os latius habeant , probe obturari nequeunt : non pollent majori virtute quam aquae Autueillenses , quae eosdem habent defectus , quoniam per canalem longiorem de latiorem deducuntur, ideo earum spiritus dissipantur , &consequenter suis potissimis qualitatibus privantur quae ab ipsis dependent, quia horum ope a- quat