Elementa sphæricæ doctrinæ, seu De primo motu:

131쪽

amim aut chera sed in diuersis particulis orb1um uarietatem motuum bene existere posse. In ipsa autem orbium distributione, antequam ad alia accedamus, concinnitaSobseruanda est. Nam ita eos dissecant, ut orbis orbem at/tinoat sine ulla asperitate. Convicti enim fueriat testimonio obseruationum, Solem mensuratorem anni aequali

ter moueri,ex periodis scilicet qualibus: ec hoc nomine unum ex tribus effinxerunt.Deinde,praeterquam quod alibi Solem sublimiorem alibi humiliorem deprehende runt etiam hoc obseruarunt,punctum sublimitatis humilitatis promoueri:&hoc nomine secundum orbem efformarunt. Ne tamen his duobus orbibus sculptis quoddam domicilii Solaris pacium uacaret inciosium esset denique ut totum domicilium Solis centrum terrae resipiceret, tertium quoque θ intimum orbiculum enormarunt,ad hunc modum: Descriptionis aute orbiu haec ratio est.Suprem orbis

couexitas super centro uus,concauitas super cetro Ec centri describitur. Astumiat enim duo cetra,mud1 scili cet seu terre dc eccentiq.Eo de modo infimus cocauitate suamlidi centris, couercitate centris ecce tri intuetur Ambo

eccetri sunt secudum quid inaequali spissitudine praediti

uocantur

132쪽

sunt puncti a maximae sublimitatis ct humilitatis. Si quis attentus sit descriptioni, in qua supremi orbis ouexitasec infimi concauitas centrima mundi respicere dicitur, iacile ammaduertet, totum domicilium Solis mundo esse homo centrum Medius simpliciter Eccentrus est, ecsolum Eccentri centrum respicit, aequalis spissitudinis, ecuocatur Solem deserens. DE MOTIBU ORBIUM.

Duo orbes πώγων ec τε sa deferentes, pariter mouentur adsimilitudinem motus octauae Sphaers. Sed orbis Eccentrus corpus Solis infixum circumducens ab occasu in ortum mouetur sipacio annuo. Et quidem respee usui centri aequaliter mouetur, ita ut singulis diebus

9. g, ct c. conficiat. Et hic motus, ED I US uocatur.

Respectu uero centri terrae Sc Eclipticae mouetur inaequaliter ita ut circa V o. rursus circa h. 't. conse cisse obseruantibus appareat. Et quidem haec causa est, quare motus Solis proprius diuidatur in medium, meo

diocrem 5 aequalem, quem nos non notamus oculis,sed in Eccentro fieri non temere concipitur: et in uerum,ing qualemi apparentem, quem oculi obseruatium agnoscunt. Tenendum etiam hoc elio, Solem, dum mouetur, ex suauia, quae Ecliptica dici tui ad neutrum latus defleo stere,sed in suo cursu manere. DE AE cc ENTRICITATE OLIS. Qualium maxima Solis a terra distantia apogea temopore Ptolemaei semidiametrorum terrae idios, hoc est milliarium io 3773 talium ἐκκρυποοτs semid. 'r,

id est milliarium iera L Et minima Solis a terra periopea distantia iiii semid i s hoc es milliarium s 736 : Et media Solis a terra disi antia, id est, semidiameter Ec centri Solis, iis semicl. 39 hoc est , mill 996assi Hodie autem nostro tempore apogea Solis distantia

a terra minima est, iis semid. seu milliarium ica833i- . Et ἐκκροῦ ποτα minima I semid a o. id est , mi A. ro a l. Et maxima Solis a terra perigea distantia, ira semid. 2'o, hoc est,mill 964386

Disse

133쪽

DOCTRINAE Dpm AE RIGIS asDifferentia igitumiater maximam 8 minimam , urissiae, est ii em1S i . hoc est , milliarium Aso. M dia distantia eadem est. Eadem enim Eccentri amplituo do omnibus temporibus supponitur. Totam autem metamorphosin semidiametrorum terin milliaria gubernat, quod uni semidiametro terrae

secundum Geographos respondent f milliaria. Collatis ergo apogeiso, perigeis distantiis tempore Ptolemaei e Coperiasti,tam in semidiametriς, quam milliaribus,apogeam distantiam ii semidiametris, hoc est milliaribus 9 so decreuisse , perigeam autem auctiorem esse totidem semidiametris 8onailliaribus, facile deprehenditur. Quantum enim illi decessit, tantum huic

accessit.

Domicilium Lunae propter maiorem uarietate mois tuum,qui obseruantur, in plures quam Solis domicilium,orbes peculiares distribuitur No enim sicut Sol, alligata est Luna sua inaequalitate motus, hoc est, tardi..ta ted uelocitate, ad certum signum zodiaci sed potest diuerso tamen tempore etiam eodem in loco diuersimode moueri: quam tamen irregularitatem corrigit ab ter motus ad Solem se referens pro diuersis schematis, quae distantiam a Sole diuersiam sequuntur. Deinde extra Eclipticam peregrinatur hinc inde ad gradus s. ita ut non aliter eccentri Lunaris superficies lacet eclipticam, quam haec secat aequinoctialem nec tamen illa se stionum puncta, sicut Eclipses testes sunt, semper in eadem zodiaci parte haerent, sed de loco mo.

uenturi

Insuper Luna in apogeo existens, non semper aeqUa lema terra distanti habere,obseruationibus deprehe-ditur. Ob hanc inquam,longe maiore Varietatem, quae in Luna apparet, etiam domicilium Lunae innumerosiores orbes distribuitur. 4ra propter praeter deserentes απογειον Δ που γίγGον duos, Eccentrum medio locatum:

134쪽

ttis orbis, caput 8c caudam deserens,ut uulgo die solet,

collocatur,ad hunc modum:

Ex 4 ac picti ara facile est notatu, totu domicilium Lunae esse mundo homo centrum: si quidem extremad m-tima superficies centrum mundi resp1cumt. Duo autem deferentes apogeum ecperigeum Orbes, Ecce triuiunt seicundum quid, id est partim. Deferens epicyclum Lunae Eccetrus cst omnino. EXtremus autem, quem uulgo no immant deserentem Caput caudam draconis, hoc est, communes interfeci iones Eclipt1cae ecplani Lunaris, natando est Homo ccntrus Epicyclus autem ampli ludis nem Eccentri solius lita requirit, e nec imundo homo centrus est, sed mEccentro centri locum habet. 8cquidem Epicyclias Lune dicitur, propterea quod ab hoc corpuS Lunae circumagitur immediate Drscribitur autem superlicse Eccentri,per lineam a centro Eccentri usi ad centrum epicycli protensam iacta una reuolutione, die

135쪽

Orbis Epis clum gestans ct promouens mouetur regulariter super mundi centrosecundum seriem lignorum,ita ut quouis die naturali centrum Epicycli promo ueatur gradibi

num Lunae secat Eclipticam. Unde Ptolemaeus uocauito iri σμους, puncta copulationis: oc quidem punctum 1liud quod caput Draconis dici , ipse uocat. ιρε μιάαὼ θν-,nodum evehentem:Caudam uero nominatos δεσμον κα αβιζαίοντα, nodum scilicet deuehentem. Haec puncta promouens orbis,mouetur saepe axe oediaci circa centrum mundi regulariter,contra successionem signorum qiuolibet die, ' fere, secum circumduo cens tali motu totum domicilium Lunae.

Eκλια ιι uocabulum Graecum est, ab λω arti, quod est deficio. Et nihil aliud hic significat, quam alierutrius luminis defectum seu priuationem magis tamen competit haec appellatio deliquio Lune. Cum enim ipsa suum lumena Sole hauriat, ct hausi iam terris communicet, interiectu terrae deficit hoc est: mutuaticia luce destituitur, e ut Plinius loquituro hebetatur. Virgilius Eclipsin I, labores Lunae nominat: hac forma loquendi sumpta ab aegris, qui in ἐκλGψιν incidisse docuntur, quando spiritibus uitalibus destituti,quasi comtabescunt nam Luna etiam uiuificis Solis rad cor hata expallescit. Sedet aliae appellationes nonnullae cognoscendae sunt ut quod Plutarchus e Ptolemaeus Eclipses uotant suo Mτυες f. est, obumbrationes seu obscura

136쪽

D ELEMENTA obscurationes , Anaxagoras simpliciter σκια appella- Uit: Ciceio usitate defectiones item defectus:Plinius dein liquia nominat Sunt autem Eclipsium duo discrimina tantum nee enim reliqui planetae, aut etiam stellae fixae huic passioni obnoxiae sunt Lunari s scilicet, ct Solaris eclipsis Solaris quidem eclipsis fit, Luna interueniente inter Solem 6 asipectumnosiorum, ei eximente nobis Solem Luna, ris uero fit,ieri, inter Solem 8 Lunam opposita corpora,interposita. Quia uero notum es , quod haec duo tu, mina ccxto quasi foedere dc conspiratione inter sese mo ueantur, ita tI modo iungantur modo duobus, modo tribus mod quatuor signis absint Sc distent, nonnunquam etiam OpponantUr. non mutiliter quaeritur, in qua distantia a semet inuicem Ecllipses eueniant. Sciendum ergo, quod horum corporum obumbrationes uel muel in P, hoc est , vel noviluniis uel pleniluniis eueniat, nec tamen pariter Sola enim Luna obscuratur in seu plenilunio terra quae est opacum &solidum corpus interiecta: Sol autem in sola obscuratur, seu nouitu tu O, corpore LUnae nec splend1do,nec pellucido interminium nostrum J Solem interueniente. Vnde Ptolemaeus

de ecl1psi inquit: Euenit eclipsis Lunae in qua cun Parte coeli tum, quando Soli est opposita ex diametro,

terra subeunte. II euade etiam Plinius libr. a. cap. io de

Lunari Solis eclipsi inquit: Q uippe manifestum est,

Solem interuentu Lunae occultari, Lunam in terrae Obie diu, ac uices reddi, eosdem Solis radios Luita interpositu suo auferente terris, errat Lunae, hac subeunte reis

Pentinas obduci tenebras, rursum ullius umbra sidus

hebetar .

Nec tamen semper cadem facies est Lunae desc1entis, propteriscam causam quia alias tota, alias dimidia pa

te,allias etiam quadrante tantum,aut parte minori obumhrata cernitur , post incursurnis umbram terrae κωνοίδῆ.

Vnde discrimina Eclipsium numerantur, qu bd uidelicet alia sit integra cum mora, hoc est, ut Lunae corpus totudenigratum aliquandimn umbra moretur, querit Luna existente

137쪽

existete mal erutro nodorum:alia uero integra sine mora, quando delicet Luna non commoratur in umbra,

sed subito quasi exilit umbram fugiens ichaec fit, Luna

habente latitudinem a s Alia denique es part1cularis. ubi non tota Luna, sed aliquantula pars eiusan umbram mergitur. Et quidem haec pro uarietate partium deficientium uarie diuidi potest. Insuper autem hoc sciendum est, eclipses Lunae non progredi, sed tempore posteriores anticipare. Neque enim si hoc anno eclipsis 1 Y euems sideinceps in aut T eueniet: sed retrogrado ordine in caut ex accide quam anticipationem orbi caput & caudam draeconis mouenti prius attribuimuS. DE IER MINIS c LIPTI cIS

2: hoc est,quanta possit esst latitudo 2, ut

eclip is eueniat.

' Erminus Eclipticus est distantia iisdem ab av

terutro nodorum per is grad. Cum enim in Oppositione Solis Luna constituta, tanto interuallo ab ab terutro nodorum abest, nullam eclipsin patitur. At cum minori interuallo seiucta est ab alterutro horum,necesse est ut desectui obnoxia sit. Tanto autem maior erit desectus , quanto psa propior fuerit nodis. semili modo se Sol habet. Est enim Solaris eclipsis, si

cui Prius monuimus, non quidem orbatio luminis So laxis uerum radii Solis per interuentum P regerun- lux sursim, cum per illud solidum corpus I ad nos pe- netrare nequeant Habet autem haec quoque sua quaeindam discrimina Sut enim uel totales, uel partiales,nulla tamen uniuersalis est:hoc est, quae toti hemisphaerio So. lem occultet, propter Solis magn1tudinem, qua Lunam excedit uicibus εμ . Hoc fieri potest, ut totus Sol unitantUm climati tegatur, cu interea alibi particularis eclis psis conspiciatur,alibi rursus integer Sol appareat. Sed quaerat forsan aliquis, quomodo exile corpus totum Solem conspectin eximere possit: Respondeo Duae cat Isae sunt: a Lunae propinquitas: altera,distan

138쪽

E L E M Atia Solis magna Sicut enim parulis orbis prope admotus nostro oculo, totius parieti conspeetum nobis exi, mit ita quo P Luna nobis Ulama, totius Solis ualde remoti conspectu nos frustratur. Sed&altera responsio est , ex proportione diametrorum Solis o Lunae sumpta, quam hic omittimUS. Sicut autem aliqtra deliquia Lunae in oppositione seu pleniluniis fiunt: ita Solis defectus m seu noviluniis accidunt, non tamen quibuslibet, propter latitudinem Lunae ab ecliptica: aqua cum eXOrbitat, Solem praetcrγcurrita ' quanquam tum quoque umbra spargitur a Luna, tamen nullam terrae partem attingit. Vnde sicut scri hit Suidas duobus in locis, ex extat epist ola Dionysii ad

Polycarpum Dionysius fertur dixine de eclipsi Solis,

quae accidit in passione fit 3Pe1, το θων retas, πα-χοντι συμπαχει,hoc est, uel numen ipsum affligitur uel cii afflicto compatitur. De eodem Dionysio paulo post inquit, ουτρο, ηνιita se M καρω - σωταρίου -ὸου μεσάσαρπαμ οφω' -- -λia . hoc esst: a uando tempore passionis Saluatoris nosiori medio die Sol occultatus est, Dionysius dixit: Nobis ignotus Deus patitur, propter quem tota rerumatura obtenebrataec conquas ata est.

Terminus Eclipticus Solis in Boream , est distantia

Lunae ab altero nodo a gr. 4o in Austrum uero, in gr. 2 .hoc est , Cum Lunam es Solis consi ituta, mino/m interuallo quam dictum est , a nobis abes , eclipsin Solis siue integra, siue partialem fieri oportet, prout dis an tia magna uel parua est . si autem terminorum Eclipticorum uersus diuersias plagas mundi magna inaequali ta S,Orta ex parallaxi latitudinis P, quam usitate diuersitatem aspera us uocant. Sed quid sit προαλλαἱ ρ,8 quoin modo terminorum inaequalitatem efiiciat, in alium lo

cum nobis reseruam US.

Ex his reste consideratis constat, qued eclipses an

139쪽

Socr RiNAE PHAERIcAE. 3 iuri uel in oppositione uera, uel in is apparent eu niant Iisdem accommodatis ad reliquos Planet una nifestum est, eos non deficere. 5 quidem,

in non deficiunt, quia umbra turbinata a terra pro iecta eo ustu non excurrit Iidem autem cum Sole 1-- Toccultan ur quidem, sed eclipsis non dicitur, quia1lta occultatio non adfert terris tenebras. Sic ineci in occul ari non possunt,quia Soli nunquam opponuntur: ne in es tegunt Solem , propter Prauitatem corpo elim c distantiam maiorem.

H e licet pauca &ieiuna elementa, Solem: Lunam ectantia, primi motus doctriri puerili adiicere pla- si ut, ad Computum prodessent o iuniores nubra ad Theoriassecundorum mobilium: quorum coista stetit est homine studioso digna, ita LXit

140쪽

3 est Nec ubi Sol occidat, nec ubi

emeretat amici nouimus. Hac clamosa uocerion apud paucos tantum,sed apud numerosam hominumultitudinem palam, non tam inscitiam suam, quam te merarium scientiae Astronomicae,aliarumc art1um cono temptum produnt dum se nec locorum nec temporis rationem quamuis his duabus circustalijs nulla nec actio, necu totius cursus,ne uno momento quidem carere potest unquam inquisiuisse,uel magnisecisse clamitant. Horum quidem clamorem, ut imprudentem 1taec fal sum, liberalia uageni nullo unquam ante nos tempore uel approbarui, uel morati sunt:sed grauibus causis moisti,animo forti cotempserunt: dc nominus malis iudiciis, quam temerarijs hominibus 8 conatibus, contraeunodum 8 resistendum esse norunt. Nos etiam pari ratio in ne illorum cyclopu clamores ijsdem argumetis adducti aspernamur Ueruntamen cum hodie corpore quide exiliores prauitate aute iudiciori cyclopibus Homericis grandiores,Cyclopum κγονοι ingratum Deo hominum genus)numerose sobolescant, per quorum ora Ueleae dem,uel similes passim uoces uolitant, quae sicut contemptum omnium artium prae se ferunt, ita iuniores qui foras an alacri animo studio m ad eas cognoscendas ituri erat, retrahunt, Sc non parum remorantur: nostri muneris Nofficῆ esse duximus,non tam eorum opiniones τεροδο- Irs refellere, quam, τυπω causas breuibus comple fit, quae iuniores, cum quibus hic loquimur, ad Astrono miami temporis rationem cognoscendam impellein rei possunt 8 debent. Primo loco non immerito HONESTAS ponitur, quae in omnibus actionibus praeocipue a liberalibus ingeni js spectanda est. Sicut autem aliarum