Idea medicinae veterum / Ioh. Beverovicius concinnavit

151쪽

tas.

Nonnulli dum rebus Venereis indulgent,atque amore stupent, non urbes solum, ac domos tuas evertunt sed etiam vitae jacturam cum dedecore se

cerunt.

Consideranda hic aetas, tempus, modus. Luod ad aetatem; indolescentium aetas maxime alibidinibus arcenda est ' Libidinosa enim intemperansque adolescentia, efficetum corpus tradit senectuti. Ei quamvis ' Masinissam regem,post I xxxv. annum generasse ilium, clarum est Catonem Censorium octogesimo exacto, e filia Salonii clientis sui tamen plerumque Venus senes aversatur. Ttirpe senex miles, turpe senilis amor. Luod ad tempus anni. Sic ait Pythagoras, Venerea hyeme, non aestate sacienda, in autumno ac vere levius. Omni autem

tempore eis gravia, ad sanitate minime idonea. F uod adtempus diei; iando quies corpori accidit, ac nutrimenti per corpus penetrantis digestio sinem labet, tum re

Venerea utendum.

uarenti Ersilia quanam hora salubrior esset Ad Venerem, medicus' ait Hermogenes: Mane lubre magis Veneris decerpere fructus, Iudice mefuerit; ve pere dulce magis. Hic illa arridens, formio, ait, ore, VoluptasMi cura fuerit, mere, mane salus. Viros Veneris avidiores hyeme,staminas aestate Hesiodus prodidit: ναχλ τι θ γονήκες, αριωρότα ι πί δ' ο- agros cum insana Canicula torret, omine Cypris tunc es magis essera sexu, Mitior ita viris, sue accita relanguet. Tatis

152쪽

Ratio ei I, intioniam naturae calidae prae nimio =θλ . calore aestivi temporis aestuant collabunturque fri TrobL26. gida vero refoventur vigent. Est autem vir caltadus siccus, mulier frigida humidaque ergo virorum tunc vires infirmantur, mulierum vero corroborantur vigent per compensationem qualitatis

contrariae.

Et quibus ipsa modis tractetur blanda voluptas Id quoque perinagni refert. Modum exprimi poeta ad eam rem unicus: Misse modi Veneris. implex minimique laboris Cum iacet in dextrum semisupina latus. Nec abludit Satyricus: Haec ubi suppo luit dextro corpus ibitivum, Ilia , Egeria erit, do nomen quodlibet illi. Vbi ut cum Ovidio congruat, ambinus legen- um putat, dextrum corpus mihi livo. Ipsit Veneri Martu proelium ita gratulatur naturalis poeta: Hunc tu Diva tuo recubantem corpore sancti

Circumfusa super.

Horat. I. Sat. 2. Lucra

DE ANIMI AFFECTIBUS.

I Ure 'prudentisimus Deus animis nostris indidit i iis, 1. Affectus , ut sint quasi adminicula ad praeclaras a Grati , chiones. Quod enim ventus navigio, id nobis Asse Affectuum ctu :m quorum temperie animi nostri tranquilli necessitas. tas ct corporis anitas consistit. Verum satius sit modicos habere affectus, an ciccr. 7 sic, i nullos,

153쪽

Senec. D.

II 6.

Affectuum

modus.

Ciser. q. Tusc. si Plutarch de viri morali.

nullos, saepe quaesitum est. Nostri illos expellunt.

Peripatetici temperant. Ego, inquit Stoicus, non video, quomodo salubris esse aut utilis possit ulla medioctatas morbi. Ut maris tranquillitas intelligitur, nulla neminima quidem aura fluctus commovente sic animi quietus placatus status cernitur, cum perturbatio nulla est Hic alle vultus semper idem, quem dicitur antippe praedicare solita in viro suo fuisse Socrate, eodem vultu semper se vidisse exeuntem illum domo revertentem.

Sed impossibile omnes penitus assectus exuere. Non enim silice nati sumus; sed est naturale in animis tenerum quiddam atque molle, quod egritudine quasi tempestate quatiatur, ct a ratione nonnimquam gubernarise neget. Quod minime fit in homine prudenti, qui non affectu vacat, sed affectu imperat.

Ideoque non placet Zenonis haec definitio, ut Affectus sit, aversa a recta ratione, contra naturam animi commoti, cum in affectibus modus servari possit, imo debeat. Enimvero sicut Musica in sonis concentum non acutorum ac gravium vocum exstirpatione, in corporibus Medicina sanitatem non internecione caloris aut frigoris , sed proportione contemperationis quaerunt atque conficiunt ita in animo etiam victoria paratur, cum ea perturbationibus modulum ediocritatemque imposuit. Animus enim nimio dolore, aut gaudio correptus, similis est corpori aD fluxu humoris alicujus supervacane tumenti atque inflammato, non ipsum gaudium aut dolor. Et praeclare Homerus his verbis: Semper ade Zforti colori eme necgravis illum

Pertento metuso non

154쪽

non metum ademit, sed nimium metum ut sortitudo non in vaecordiam, aut fiducia in temeritatem eat. Sic etiam circa voluptatem nimia cupidiates, in vindicandis sagitiis nimium in malos odium tollantur, labebis temperantem , qui tamen non omnis sensit voluptatum sit expers, justumque citra saevitiam Iacerbitatem Adde, quod si omnino evelli exanimis alte ius possint multorum eorum ratio hebetior fieret atque ociosior. sicut gubernator vento cessante non admodum habet, quod agat. Atque haec ut apparet observantes legum conditores, in civitate Ambitionem Emulationemque excitant. Cloriae cupi Noctu ambul.ibat in publico Pli tral ocles, ditas

quod somnum capere non posset quaerentibusque respondebat, Miltiadis trophaeis se e binno suscitari. Cui non sunt audita Demosthenis vigiliaet qui dolere se jebat, si quando opificum antelucana victus esset industria. Philosophis denique ipsius principes nunquam in suis studiis tantos progressus, sine

fagranti cupiditate, facere potuissent. Et profecto ' contemptu famae, contemnuntur Tacit.

Sed nescio quomodo inhaeret in mentibus quasi seculorum quoddam augurium futurorum. Idque 'si' in maximis ingeniis altissimisque animis existit maxime opparet facillime. Quo quidem dem pio, quis tam esset amens, qui semper in laboribus periculis vivere: loquor de principibus. Quid poetae nonne post mortem nobilitari volunt unde ergo illud 3 Adicite o cives senis Enn imagini formam, Ita eg Sc Hic vestrum panxi maximasacia patrum. Mercedem gloriae flagitat ab iis, quorum patres

155쪽

Nemo me ac mis decoret, neque fune fera

xit, cum volito vi per ora virum.

Sed quid poetas 3 opifices post mortem nobili halari volunt. Quid enim Phidias sui similem specieir inclusit in clypeo Minervae, cum inscribere non liceret Quid nostri philosophi monne in iis ipsis libris, quos scribunt de contemnenda gloria sua nomina inscribunt Et merito F uidni en , quandoquidem Vitasumma evusse nos vetat inchoare longa,

μ' 'lu' caduci, si non datur factis nam horum materia in saliena manu certe studiis proferamus a quatenus a nobis denegatur diu vivere, relinquamus aliquid quo nos vixisse testemur Honsa igitur ive ambitio, ιυ armulatio nonrozenda Liui Peripatetici multis verbis Ira ιcundiam laudant cotem fortitudinis esse dicunt, multoque&in hostem in improbum civemue hementiores iratorum impetus esse leves autem tratiuncula eorum, qui ita cogitarent Praelium re tum est hoc fieri convenit dimicare pro legibus, pro libertate, pro patria haec nullam habent vim, nisi ira excanduit fortitudo. Nec vero de bellatoribus solum disputant.imperia severiora nulla esse putant oe aliqua acerbitate iracundiae Oratorem denique non modo accusantem, sed ne defendentem quidem probant sine aculeis iracundiae.quae etiamsi non adsit, tamen verbis atque motu simulandam arbitrantur, ut auditoris iram oratoris incendat actio. Virum denique videri negant, qui irasci nesciat. eamque, quam enitatem dicimus, lentitudinis nomine appellant. Ipsos adeo illos, contra quos nobis est sermo, videmus in eo esse, ut sepenumero silaudando ad obscentes excitent atque propellant. casti ando

Plutareh. de

156쪽

erceant. quorum alterum delectatio, alterum do-or subsequitur correctio enim leprehensio c nitentiam pudoremque incutit quorum prius dolorem, posterius metum genus habet usque maxime ad castigandum utuntur.Unde etiam Diogenes Platonem laudantibus quibusdam dixit Et quidnam ille habet tantopere praedicandum, qui tanto philosophatus tempore, neminem dolore affecit Non enim tam recte cum Xenocrate dixeris, in thematicas disciplinas esse ansas philosophiae: quam hoc , affectus istos verecundiam, cupiditatem poenitentiam voluptatem, dolorem, an fas esse adolescentium quas salutari atque concinna opportunitate ratio ne apprehendentes, eos cum profectu in rectam perducant viam ut non male prosessus fuerit Laco ille paedagogus, effecturum se, ut puer Animi&gaudeat honestis, ac moleste serat turpia. Corporis Qtiam vis autem animi hominum incorpore ς ς ὴβ

sint, tamen multa habent cum corporum natura convenientia contrahuntur metu, turgent ira, do lore minuuntur, audacia infantur, ut non multum a corporum natura differant, atque eandem fere si nationem inquirant. Praeterea mentem sanari corpus ut Vrym,

Elpariterfecti medicina posse videmus. Insignu certe animio corporta συμπάλα: tale enim traxit contagia corpore mentis. Quinetiam morbis in corporta avius errat Saepe animus dementit enim, deliraque fatur: Interdumque gravi lethar fertur in altum, ternumque soporem oculis, vultuque cadenti; Vnde neque exaudit voces nec noscere voltus Illorum potu est, ad vitam qui revocantes Circumstant acumis rorantes ora genasque. Are rect dicebant' Hegesiaci corpus morbis multis passionibus lue Uigi, animam vero simul

157쪽

Plin. a. et . Qui cuna corpore pati vina turbari. Ideoque observanda sunt, qua non solum corporum medici nam, sed horum habent. Porro ad bonam ct malam valetudinem, ad vir tutes xvitia nulla moderatio vel immoderatio ma gjoris momenti, quam animae ad ipsum corpus eis rvidetur. Quando enim anima corpore admodua lpotentior est, exultat in eo atq; effertur, totu ipsi in aintrinsecus quatiens languoribus implet. Quand cietiam ad discendum investigandumque collectis irunum viribus vehementer incumbit liquefacit protinus corpus nabefactat. Denique cum ad docen-idum disserendumque privatim jublice ambitio- is a quadam concertatione contendit , inflammata corpus atque resolvit. Nonnunquam etiam distil-ulationes fluxusque commovens medicorum pluri amo decipit, cogitque illos contrarias caussas judi-ῖcare. Rursus quando corpus grandevi pigrior molet superexcedens pusillae exili i cogitationi animi copulatur, cum gemina sint in homine secundum na-sturam cupiditates, una quidem per corpus alimen-ι torum , altera vero per id quod divinissimum nobis ilia est, prudentiae tunc sane potentioris illius prae :valentes agitationes quod suum est adaugent, quod vero animi, hebes, indocile obliviosum reddunt, atque ita infirmitatem maximam, videlicet imperi

tiam generant.

Subtiles e ius venter obesus non parit. Animus autem nulla re magis a scit corpus, quam A sectibus qui si rationi non obtemperent , merito ' cicer. 3. - , Θ Perturbationes dicuntur. Nam ' Perturbatio nomine ipso declarari vitiosa videtur nec non Morbi animi, O gritudines quia ' quod aegrotatio in corpore, id in animo aegritudo.

apud Era

158쪽

159쪽

aegritudo malorum nam&metus opinio magnit

alijmpendentia, Maegritudo est opinio magni mali praesentis: siquidem recens opinio talis nati, ut in eo rectum videatur esse angi id autem est , ut is, qui doleat, oportere opinetur se dolere. Has respexit Virgilius: Igneus effosiis vigor caelesti origo

Seminibus, quantum non noxia corpora tardant, Terrentpo hebetant artus, moribunda ' ebra. Hinc metuimi cupiuntque, dolent, gatarintq;.

6 Uatuor has agnovit quoque Varro alii septem, alii undecim , alii plures nos eos tantummodo Uectus seu Perturbationes considerabimus , qui corpus maxime sciunt, ejusque valetudinem perturbant. Cum animum multi Affectus moveant, Doloris ea est natura, ut omnium hoc gravissime faciat. quem insaniae nonnullis caussam junt fuisse, aliorum insanabilium morborum ac fuerunt, qui prae dolore sibi ipsis mortem consciscerent. Egie tulisse Rutilium fratris repulsam Consu Iatus, scriptum apud Fannium est sed tamen transis. se videtur modum, quippe qui ob eam caussam avita recesserit. Et ille apud Comicum: Moerore maceror, marcesco, ct con enesco miser. Et, 3 Saepe aeger animus corpori morbos dedit. Philippus Macedoniae rex morbo ex aegritudine animi contracto decessit. Indicia doloris lacryma plerumque esse solent. Cum primum nos nuncius acerbi funeris perculit, lacrymas naturalis necessitas exprimit xspiritus ictu doloris impulsus, quemadmodum totum corpus quatit, ita oculos, quibus adjacentem humorem perpremit expellit. Hae lacrymae per illisionem cadunt, nolentibus nobis. Aliae sunt , quibus exitum danads, cum memoria eorum, quos amisi-

160쪽

mus, retractatur: c inest quiddam dulce tristitiae; cum occurrunt sermones eorum jucundi, conversatio hilaris ossiciosa pietas, tunc oculi in gaudio relaxantur. Immensus vero dolor lac mars oppri

Troades exclamant obmutuit illa dolis j opid. ii Et pariter vocem, lacrymasque introrsus obortas

Devorat ipse dolor.---

P ammenitus Egyptiorum rex a Cambyse re 'ira m Qgno pulsus est. Ejus filiam ancillari veste indutam si 'g' Hς' cum aliquot nobilium virginibus Cambyse mitti ' jusserat ad hauriendam aquam, ut hoc spectaculo

parentum captivorum animos discruciaret. Caete-

ris indigne serentibus, solus P ammenitus demisit oculos Mox jussit duci silium illius cum aliis pluri- mis ejusdem aetatis, vinctis cervicibus ire fra na-Ul o. Ne hoc quidem spectaculo solus P ammenitusa ad lachrymas commotus est. Idem, quum vidisset familiarem quendam exutum opibus mendicantem obambulare, hoc spectaculo adeo commotus est, ut ingenti fletu hominem amicum compellans, caput suum barbarico more caederet. Ea recognita, cum Cambyses per nuntium caussam sciscitaretur, cur in liberorum calamitate tacitus, unius seniculi calamitatem tam impoteter ferret, respondit Fili Cyri, domestica mala graviora sunt, quam ut lacrymas recipiant: at amicus deplorandus erat, qui e multis opibus ad summam inopiam redactus est, idque in extremo senectutis limine. Fine carent ac ma nisi cumstupor obstris Pis, iii l. i. da Et similis mortipe tora torpor habet. I'onto v.

라틴어 텍스트