장음표시 사용
391쪽
LIBERIV. CAPUT VII. ' crotaphytis, masseteris, pterygoidis interni, unde erosis convulsis veillis tendin1bus inducitur oris strictura , vulgo britare. 60. Ad posteriorem classiem pertinent IV. Quaecumque in genarum medio ad ostia duct utina salivalium superiorum sive Stenonianorum propb adstant ; 2Q. Quaecumque fraeno linguae hinc & inde assident, extremis ostiis: ductuum salivalium inferiorum sive marthonianorum confinia ; 3'. Demum quaecumque mediae linguae margines dentibus molaribus hinc dc inde contiguos occupant , utpote quibus omnibus experientia compertum sit, irritando , pungendo , lancinando ptyalismum ex sympathiarum legibus alibi explicatis essicacissime dc uberrime prolici. 79. Debent ulcuscula prioriS generis , ubi primum ptyalismus apparuerit , Ocyssime cohiberi, ne mora nimium excrescant. In hunc finem cum penicillo linteo imbuto collyrio Lanfranci , quod in ossicinis prostat, bis in die detergenda sunt, donec deraso albicante muco rubra fiant δ ad cicatricem ducendam comparentur. Q ibd si collyrium viribus impar esse videatur, admisceri possimi guttae aliquot spiritus vitrioli vel spiritus salis ; imb in usum vocari spiritus iidem melle addito mitigati , vel etiam sinceri. Qualibet vice post admotum penicillum collyrio vel spiritu acido intinctum dolor aliquandiu sustinendus est, ut liquor ulceris crustam penetret ; at intra momentum ptisana tepida os poterit ablui , a deglutitione
Caetera ulcuscula alterius speciei, quorum certa est utilitas, blande fovenda sunt ac sibi permittenda tota salivationis periodo. In summa si atrocius doleant leniri possunt decocto tepido radicis althaeae vel passularum dc ficuum pinguium ; infuso seminum lini dc psyllii t, aqua spermatis
ranarum; vel quod caeteris praestat lasste vaccino vel caprillo tepefacto , solo vel cum croco infuso &c. quibus os identidem colluendum est : At vero numquam temere cohibenda , nisi ex immoderata humoris amuentis acrimonia contigerit ut eadem vel altius excaventur vel latius serpant, plerumque non sine notabili vasorum confinium erosione, atque adeo cum summo haemorrhagiae periculo, fit quo casu utile futurum est ulcera nimium luxuriantia attactu remediorum , quae proposuimus , ita reprimi ut debitos limites minus excedant. 90. Interea, si exostosiis, dolor , tumor, gummatum, nodus, morbus veullus localis peculiarem corporis locum infestum habeat, pars illa singula quaque die si piratisimus moderatus et, alterna aut tertia tantum die , si nimius sit, ex artis legibus inungenda est una aut altera pro vice qualibet uia o uenti mercurialis drachma , ut ea ratione, dum Mercurius in sanguinem majoribus inunctionibus transfusus potissimas in curando morbo
partes implet, superaddita Mercurii dosis, quasi nova mantissa , in syni-bolam veniat, morbumque in parte quadam peculiari radicatum specialius impetat & extirpet. Verumtamen cauto opus est ne levioribus illis frictionibus piyalismus jam motus nimium intendatur. 1 o Q. Toto illo altero curationis stadio aeger solis jusculis nutriendus est; δc si esuriat, ova sorbilia ad summum concedenda sunt, modo febris absit. Largissimus pii sanae tepentis potus ingerendus est, ut minimum ad libras iv. vel vj. quovis nycthemero. Debet autem os ptisana caute prita
terguntur stut ad cicatricem . e niant. 3. Fovenis tur reliqua, quae ad fluxus uberta tem faciunt
392쪽
collui , quotiescumque jiuscula vel ptisana exhaurienda sunt, ne pituitae
acrior viscidiorque, quae in ore haeret, abrepta in ventriculum molesta tormina inferat. II R. Licet aegro, si vires valeant, e lecto identidem surgere, & ad ignem sedere intra cubiculum tepidum ; si vero lectium teneat, debet in illo plerumque assidere erecto corporis trunco & capite antrorsum pendulo , ut saliva spissior ab ore facilius emtiat. Demum quoties prae virium imbecillitate exporrectus cogetur decumbere, jaceat in OS pronuS, neque in alio corporis situ ad somnum se unquam componat, nempe ut saliva perpetim in os assiuens sola viae declivitate sponte foras manare possit dc a ventriculo averti. Porro ne nimio humorum decubitu alterutra parsoriis , linguae, genarumve immoderatius tumeat, curae sit ut aeger, si fieri possit, in utrumque latus alternatim jaceat. Tandem si alvus pigrior sit , altero vel tertio quoque die enemate subducatur. III. Ea methodo ptyalismus regendus est tota stadii secundi periodo, hoc est per dies xv. xx. xxv. si perfecta quaeratur morbi curatio. Hinc vero salivatione sponte fatiscente incipit stadium tertium, in quo ptyalismi
reliquias exhaurire ; oris noxas reparare, exhaustas aegrotantis vires instaurare necesse est.
Itaque 1'. Lintea omnia, quae a Mercurio sordida sunt, ut tibi alia, femoralia , indusium, detrahenda sunt, mutanda lecti, in quo aeger jacet , lintea, ut omnia munda sint. Summa cutis , quaecumque Mercurii illitu spurca est, oleo amygdalarum dulcium primum, inde aqua vitae detergenda , ne qua Mercurii portio in cute reliqua salivationem aequo diutius protrahat. Tunc quoque alvus, quae plerumque piyalismi tempore pigra , imb adstricta solet esse ob humoris confluximn versus os, primumenemate eccoprotico , mQx purgante laxanda est ex decocto foliorum verbasci & seminis lini, addito butyro recente aut oleo amygdalarum dulcium , vel cassa recenter extracta ad j j si . aut catholico ad j j a'. Die sequente exhibenda purgatio, senna, rha barbaro , sale vegetali, manna, cassia, aliisque hujus generis blandioribus catharticis, quae si ptyali sint is uberior sit, alternis diebus iterum atque iterum repetenda est, donec piyalismus pedetentim exhauriatur.3'. oris ulcera, quibus hucusque parcere visum fuit, detergenda arte eadem, quam ad molesta vel periculosa adhibendam esse modo dicebamus , nempe bis in die intingenda ope penicilli lintei collyrio Lanfranci, vel solo, vel quod additis spiritus sive vitrioli si ve 'alis guttis aliquot acuatur ; imb , si collyrium Lanfranci inessicax esse videatur, spiritu ipso vitrioli vel salis melle temperato. Inde saepius eluenda aquis thermalibus tepentibus, v. g. aquis bal erucanis, Vel decocto tepido radicis althaeae, vel hordei integri cum melle rosa reo, cui post dies aliquot vinum rubrum guttatim debet infundi, ut ulcera ad optatam cicatricem felicius citilisque deducantur. Tandem vinum rubrum purum putumque adhibendum est, quo nihil praestantius ad curationem. Q. Paulo solidior cibus paulatim exhibendus est post purgationem, ut OG , cremores oryzae , panatellae ex crusta panis, aut ex carne gallinae
contrita, ova sorbilia dcci, imb pullorum vel gallinarum caro assata aut
393쪽
LiagR IV. CAp UT VII. 339 elixa , modb ulcerosus oris status solidiorum ciborum masticationem de deglutitionem pati possit. Caeterum cum aegrotantes, qui ab hydrargyrosi
convalescunt, fame seu potius esurie tentari soleant, cavendum ne immodica ciborum ingurgitatione morbum novum sibi accersant. R. Dum ulcera coeunt, curandum ne linguae latera marginesve cum internis gingivis, aut cum externis interior genarum facies conglutinentur, ideoque aegrotanti curae sit, ut intruso in os digito linguae margines , genasque internas a gingivis hinc de inde identidem disjungat. Oportet etiam os saepius diduci de maxillarum commissuras distrahi quam maxime , ne ulcera locis illis inusta in sese contrahantur δc complicen tur, arctiore cicatrice coeant, quae naturalibus maxillae de buccarum motibus officiat. 60. Ulcera semel repressa neque amplius gliscentia naturae viribus δc temporis efficaciae permittenda sunt, donec paulatim gradaria cicatrice obducantur. Periculum enim est ne in duriores Sc callosas cicatrices abeant, si festinatione nimia, quae morae impatiens sit, collyrio Lanfranci vel spiritu salis frequentius imbuantur. '. Dum omnia in melius sensim abeunt, tunc primum aer paulo liberius in cubiculum admittendus est reclusa porta vel fenestra, vel quod praestat ab illo cubiculo demigrandum et, imb Vero aegrotantibus magnopere conducit rus se conferre, ut coelo puriore uti & auram liberiorem captare possint, quae ad perfectam celeremque virium instaurationem non parum
faciunt.. 8'. Demum si ita e re esse Videatur ex nota sicciore, acriore, servi
diore aegri temperie , usus lactis asinini, caprilli, vel vaccini per mensem praescribendiis est, semel aut bis in die, scili et mane de sero, quo plerumque nihil efficacius est ad praegreta salivationis reliquias exhauriendas , ulcera quae in ore supersunt sananda, viresque remedio dc inedia debilitatas reparandaS.
f. II. DE PARCIORE HYDRARGYROs L
Haec altera methodus priore facilior, expeditior, commodior est; utinam aeque certa de essicax l Cum praecedente convenit praepararionis modo , unguenti adhibendi qualitate , similique cautionum natura, quae potissima sunt curationis capita : Ab eadem vero in eo tantum differt, quod minoribus unguenti dosibus dc longioribus inunctionum intervallis administretur. 310. Dosis unguenti mercurialis ad unctionem unamquamque potest essest drachma una ad drachmas duas, quae methodo eadem , similique. opera partibus successive ad ignem illinenda ; hoc tantum discrimine quod pro
uno uenti paucitate pars quoque corporis superficie minlis extensa inun- renda sit, v. pedes tantum prima, tibiae ad suras usque secunda, genua tertia , crura usque ad nates quarta, nates dc interfemineum quinta ,
lumbi sexta , dorsum de interscapulium septima, octava demum & nona, si locum habeant, utrumque brachium ad pugnos usque. Σ'. Sunt qui reliquias unguenti, quae cuti illitae supersunt, soleant de
394쪽
tirpatur. Sed eaveR-dum, ut salivatio λ- eatur , sit moder4ta. Contineatur, si nimia.
opera abstergere post finitam frictionem, ne linimenti superstitis odor remedium prodat: Quod quidem facile condonandum esse jam supra monuimus, Lib. II. Cap. 9. quoties necesse est aegrum se praesentem sistere quotidie coram amicis, parentibus, conjuge, plurimique refert genas remed11 celari, quod clam adhibetur. Verum enimvero , ut ibidem quoque monuimus , simul operae pretium est, sit faustus remedii successus curae fuerit, quidquid inde detrahitur de essicacia unguenti adhibiti detersione
praefestina, abunde compensari I Diuturniore fricatione , qua unguen ii palliculae & copiosius & altius penetrent; 2'. Paulo majore un ruentidon ad frictionem quamlibet, unde mercuriales atomi in sanguinem transfundantur largiore proventu. 3 . Inter frictiones singulas necesse est ut intercedant tres, quatuor ,
quinque dies, imo etiam sex septemve, si aeger valetudine vel natura infirmior sit. Ac ne soli quidem dierum intervallo, quantumvis longo , ullomodo fidendum est, sed ad ulteriorem inunctionem numquam pro cedendum , nisi prius ex inspectis buccis , lingua, gingivis &c. aperte
liqueat rem in praec item piyalismum proxime emersuram non esse. . Itaque lente festinandum tota curation1s periodo levioribus δί rario1ibus inunctionibus, nempe diligenter cavendo ne quid infortunii accidat ex moto largiore vel nimium praecipite ptyalismo; sed festinandum
tamen , & si necesse sit, aucta unguenti dosi vel contracto inunctionum paulatim ita urgendum est, ut post quartam quintamVesr1ctionem salivatio cieatur non quidem praeceps; ttinaultuosa; subitum Oras , colli, capitis tumorem inferens ; inflammatoria, phlogodes, alte lateque ulceiosa ; si aeni impatiens, immoderata; in qua emissa saliva asiacendat die qualibet ad libras VIII. IX. x; qualem a pleniore hydrargyiosi induci fre 'enter dolemus; qua aegros non paucos suffocari, qua plerosque in manifestuna discrimen venire notum est: Sed e contrariolenta; lenis; facilis regi; nullo capitis tumore stipata; leviter aphthodes, vel ad summum superficiarie phlyctaenodes; moderata; quae libram unam aut alteram salivae tantum suggerat quovis nycthemero; sine qua vix quidem licet unquam sperare morbum Venereum extirpari posse, maxime si inveteratus fuerit , ut infra probabitur sequente Capite , qua vero con1- tanti experientia compertum est aegrotantium salutem numquam peri-
ue Q. Qiuandiu salivatio ea ratione mota modum tenet, qualem descri-1mus, tandiu caute fovenda est ex artis legibus, ab ulteriori inunctione abst1nendo. Quod si exhalante sensim Mercurio remissior fiat Sc paula tina ita concidat satiscatque , Ut cessaturae prOXIma Videatur, tunc renovatis exiem cautione frictionibus toties intendenda vel instauranda est, quoties morbus gradu, malignitate , inVeteratione, ita exigere videbi-rur ad plenam perfectamque mali curationem , ut eo pacto tota thera-peiae periodo idem salivationis tenor arte sustentetur. 6'. Contra si ptyalismus derepente erumpat, quod si E rarum non est Post munctiones ter , quater , quinquies adhibitas , praesertim si dosi nimia aut breviore inrervallo administratae fuerint, tunc frictionibus supersedendum est diebus aliquot, alvus enematii solvenda , largus piis anae potus
395쪽
LIBER IV. CAp UT VII. situs exhibendus , neque prius intinctio denub repetenda, quam temporis mora, diapho resi, diu resi, vel alvi resolutione impetus materiae nimium ptyalismum molientis retusus sit, & salivationi immoderatiori fovendae jam plane impar. Q. At vero si ptyalismus ea methodo sibi aliqtiandiu permissitis sponte
non remittatur, sed contra se1asim gliscens in inflammatoriam aut ulcerosam salivationem proxime abiturus videatur, tunc iteratis purgationi bus ex senna , sale vegetali, manna , cassa & c. alvus blande subducenda semel atque iterum , ut turgens materia , quae in os vim tumultuose factura foret , ad inferiora divertatur.
8'. Quod si forte contigerit ut piyalismi impetu iteratis purgationibus nimium coercito vel represso salivae fluxus inde penitus cessiet, vel fiat aequo tardior , lentiorque , post inducias dierum aliquot ad frictionum usum redeundum erit, sed ea cautione , ut cum experientia jam liqueat in aegrotante sanguinem energiae Mercurii justo facilius obsequi, unguentum ideo minore jam dosi & 1ntervallis longioribus administretur , ne sit error novissimus pejor priore
9 Difficile est a priori definire quantam unguenti copiam inungi
necesse sit tota periodo ad perfectam morbi curationem 1, in hoc siquidem multipliciter variari solet pro aegrotantium aetate, seXti, tempCramento ; morbi malignitate, gradu, inveteratione , partium affectarum numero , nobilitate, usu &c. Proinde certum judicium hac de re a poste-1iori faciendum est ex accepto levamine Sc cessatione symptomatum , ut probabimus Capite sequente. Frequenti tamen observatione compertum habemus totam illiti unguenti copiam nec infra uncias duas subsistere , nec supra tres quatuorve ascendere ut plurimum debere. Io'. Similibus consiliis tota curationis periodus regi debet, salivatione permissa quidem , sed lenta, gradaria , leni, parum ulcerosa, ut modo dicebamus. Caeterum in hac methodo tanto d1utius curationi immorat dum est, quanto minoribus dosibus longioribus intervallis Mercurius adhibetur : Inde enim tardius, lentius, inessicacius agat necesse est. Quam-Obrem diuturniore mora opus esto, quam in praecedente methodo , ut quodcumque de remedii vi detractum est, tempore compensetur. Itaque a carceribus remedii ad metam dies 3 O. o. O. imb etiam plures computandi sunt pro diverso tum morbi gradu , tum inunctionum adhibita-Tum numero , hoc est a prima inunctione aegro tanditi in linyeis unguento
delibutis sordescendiim est , nisi malit spontaneae recidivae, aleam experiri. 11'. Ubi semel visum fuerit lintea sordida posse aegro detrahi, caetera omnia , ut in priore methodo , simili eademque ratione geri debent. Itaque purgatione una aut altera alvus moveatur , diaeta largior sensim concedatur λ permittatur aer purior , liberior , praescribatu matutinus lactis usus , ac demum aeger suis muniis restituatur. 11'. Verum si accidat unquam , ut Mercurii essicacia casu, errore, imprudentia, eb usque processerit, unde gradum revocare nullo modo liceat ; motaque adeo salivatio, eluso catharticorum usu, fra ni omnis
impatiena esse videatur , nequaquam contra enitendum diutius frustraneo
quae in hae periodo inungi de et Sieut etiam
curationis diuturnitaSex acceptis.Ilevamine definienda, sunt
396쪽
conatu, sed prudenter obtemperando res e. deducenda potius quδ natura Vergit. Apertus itaque piyallimus permittendus, regendusque ex legibus in priore methodo propositis, fovendus scilicet, si moderatus I contra
compescendus si nimius fuerit, donec post dies I 8. ao. 2 . praemissa , ut moris est, purgatione, oris ulcera detergere , ciborum usum concedere ,& aegrum vitae priori reddere liceat. I 3'. In ista methodo, modo carnium vini usus ex toto circumcidatur , diaeta paulo largior esse potest, adeoque leves Offae , cremores oryzae , panatellae dcc. permitti possunt, imb etiam usus lactis vaccini semel in die, horis nempe matutinis, si ita b re esse videatur ex nota sanguinis diathesi, quandiu nec ulla salivatio , nec ulla aderunt instantis salivationis indicia ; sin aliter enim aeger ut in priore methodo dictum fuit, solis jusculis nutriri deberet. Caeterum largus piis anae tepentis potus imperandus est, ut venerea sanguinis colluvies esura per diuresim vel diaphoresim elabatur ; & alvus, si contracta sit, emollientibus enematis ad egestionem faecum identidem sollicitanda. I R. AEgris licitum est e lecto singulis , solidisque diebus surgere, mo-dd tamen intra conclave nemperate calens sese contineant ab externis aeris injuriis tutos : Neque enim illorum usum probandum censeo, qui in ipsa therapeia aegrotis tota urbe vagandi copiam faciunt. Certe si nimia illa indulgentia semel forsan atque iterum non matb cesserit, propter tardiorem in aegris qiuibusdam Mercurii essicaciam , at contra experientia cor ertum est aegros inde in extremum capitis periculum pluries adductos fuisse , nec proinde auctor esse velim, ut ullus viam tam lubricam & perticulosam unquam insistat.
Patet hinc ad summam in hydrargyrosi quacumque ad quatuor potissimum attendendum esse.
I9. Numerum, dosim , frequentiam inunctionum mercurialium nulla certa lege definiri posse, qua aequum sit aegrotantes omnes indiscriminatim adstringi, sed in variis pro temperamento, aetate, Viribus, morbi gradu de inveteratione, varie variare : Rem totam proinde medentium prudentiae permittendam esse , qtiam pro re nata diversimode recturi stat :Monendos esse tantum, ut cauti sint, diem unum atque alterum inter frictiones plerumque interponant, ad ulteriorem inunctionem numqtiam
procedant, nisi prius inspectus oris status aperte permiserit, uno verbolente festinent ac curent viligentissime Ne quid nimis r Mercurium in sanguinem iteratis inunctionibus introducere facillimum quidem , si forsan desit; semel vero introductum educere , si copia peccaverit, perquam dissicile esse : Quocirca in adhibendo remedio istiusmodi satius tutiusque semper fore, si calcare, quam si fraeno utendum sit. a Q. Cauto opus esse potissimum, si dum aeger inungitur, coelum flante austro aestuosius fiat, siquidem compertum est ob acceleratum cruoris motum & laxatum partium tonum Mercuriales atomos , quae in sanguine confusis latent, ferri majore impetu ac piyalismum nimis praecipitem plerumque movere , ut jam supra Capite 6. dictum est de aestiva tempestate. Contra vero minus esse periculi a Mercurii energia, si tempore inunctionum spirante aquilone frigus invalescat, cum enim contrariorum conf
397쪽
raria sint consequentia , tunc ob retardatum cruoris motum 8c astrictum viscerum tonum futurum est, ut ab atomis mercurialibus minores tardioresque turbae cieantur. i30. Pro piaculo vulgo etiamnum haberi, si venter, thorax , caput mercuriali unguento inungantur: Videri horrorem illum ex antiquo Medicorum praejudicio olim natum , Mercurium nempe venenatae qualitatis
esse , neque adeo possie ad vitales nobilioresque partes propius illini sine periculo : Experientia quidem jam dudum compertum fuisse Mercurium
ex se plane esse innoxium ; nec diim tamen intermissium esse morem illum parcendi ventri, thoraci, capiti inter inunguendum ; quin imis , cum Mercurius perinde agat cuicumque corporis parti illinatur, nec temere intermittendum videri, ne fors in qu1 secus fecerit, male audiat apud imperitos, si quid infortunii ex alia qualicumque causa evenerit: At vero si nodus, ganglion , exostosis, tumor, ulcus , uno verbo morbus quivis localis ventrem , thoracem , aut calvariam occupet, tunc inani praejudicio nequaquam obseqtiendum esse 1, sed localibus inunctionibus partemaste ham 1lliniendam esse ex arte, quod non modo sine ulla noxa, sed Ctiam cum emolumento maximo fieri posse experientia non semel ipse didici . V. Narcoticorum usum , praesertim optaticorum , quae impermista 3c fortiora sunt, aegrotis numquam concedendum esse salivationis tempore, quantumvis dolor oris ulcerosi quo torquentur , & agrypnia conti max quam patiuntur, contra suadere videantur. Timendum enim si salivae fluxus narcoticorum energia derepente supprimatur vel nimium retardetur , ne locus detur tumefactioni glandularum salivalium, tum superiorum, tum inferiorum, unde sanguis a regressit cohibitus δc in cereis bro restitans veternum inexpugnabile prodii nurus sit. Itaque potest ad summum modo febris absit, permitti modica theriacae dosis ad si . quae prae sertim conducit, si remedii taedio de labore aeger confectus tum viribustum animo deficiat
CAPUT V I I LDe Infortuniis, quae in hydrargyros pleniore quandoque eveniunt ,
QUEMADMODUM peregrinantibus prodest nosse non modis stratam viam regionis , qua iter est , sed etiam calles semitasque , quibus , si forsan aberratum sit, liceat viae compendio regredi ; ratione eadem in mercturiali therapeia medentibus utile est praeter methodum , quam in praecedente Capite descripsimus, ει quae communissima est, casteras quoque methodos jam describendas perspectas habere, licet usu r Hores sint. Si certa est de explorata illius utilitas, quoties piyalismus ex voto succedit, sic hae locum habent perutilem & salutarem, quoties infortunium qualecunque in hydrargyrosi advenit. Quocirca ne qua nova
morbi I s , inopinave . ori ines methodos illas percepisse ex
las callere, quibus infortuniis mederi si
398쪽
classes disia tingui solent pro triplici thera-peiae stadio. I. subita capitis tumefactio
pedit , cum omnes perinde pertineant ad artis Medicae complementum ut quae non minus obliqui quod male, quam recti quod benὸ cedit, consultrix esse debeat. Infortunia , qtaae in hydrargyrosi evenire solent, numero multa δίnatura dissimilia sunt, quorum nonnulla utrique hydrargyroseos methodo , pleniori & parciori, communia i pleraque alterutri tantum propria sunt. Ut ergo singula ordine proponantur , visum est universa in duas classes distribuere , & ea quae pleniorem in hoc , caetera quae parciorem hydrargyrosim sequi solent, in sequente Capite sigillatim trac
Solemne est in pleniore hydrargyrosi tria stadia distingui, ut supra dictum est , quorum unumquodque sua habeat infortunia. f. I. IN FORTUNIA PRIMI STADII.
In primo , dum Mercurius sanguini latenter instillatus tumultuatur exitum sibi moliturus qua data porta , I. Accidit aliquando post tertiam quartamve inunctionem, ut salivales glandulae tum maxillares , tum parotides tonsillaeque derepente tumeant, caleant, doleant; lingua tumeliat 3c foras promineat ; facies totumque caput turgescant, unde deglutilio Sc respiratio dissicilis ; vox suppressia vel incondita, de mugitui similis'; sopor, veternum , lethargus ; febris dcc. quae si non omnia semper adsint, at saltem pleraque solent una con
Dependent mala haec omnia a Mercurio nimiis δἴ frequentioribus dosibus administrato , quo glandulas salivales tonsillasque, in quas impetuosius ruit , subitb dilatari, cohibitoque proinde sanguinis refluxu a cerebro per appositas iugulares venas, caetera omnia consequi necessum est. Una salus est , quoties contingit ut aegri funesta illorum symptomatum syndrome opprimantur i, nempe nimium Mercurii impetum Ocysii meretundere 3c coercere , vel saltem aliorsum divertere , ut detumescentibus salivalibus glandulis lethalis in cerebro harmostasia declinetur. Itaque Vena illicd incidatur in brachio , vel quod praestat in pede , sanguisque non semel, sed iterum atque iterum mittatur Sc larga quidem manu , si morbus urgeat, dc aegrotantis vires tolerando pares sint. Σ'. Detrahantur extemplo indusia omnia Mercurio intincta, mutenturque lecti lintea ; imb si commode fieri possit, mercurialis sordities, qtare cuti inhaerescit, detergati ir, ne Mercurio intus furenti tacitas ferat suppetias.. 3''. Immittatur, si per tempus liceat, clyster purgans decocto foliorum se nnae , cum diaphoenico aut hiera picra ; imb cum Ῥqua benedicta Rullandi turbida, ut egestis faecibus , quae in crassioribus intestinis indu ratae haerent, futurae purgationi via fiat liberior. Q. Deinceps sine mora exhibeatur catharticum , pro morbi gradu dc aegrotantis aetate vel viribus varium, sed plerumque ex infuso folliculorum sennae, radicis rhei, dc salis vegetalis cum addita manna : Imb si grave periculum immineat, cum aqua benedicta Rullandi, seu vino em
399쪽
L1s an IV. CΑΡ UT VIII. ii eo ad J j s. Verum tamen , si ob praeclusum guttur a tonsillarum tumore vomitio dissicilior futura esse videatur , praestaret grana aliquot tartari sti-biati solubilis, v. g. v. in aqtiae libris ij. dissolvere , & partitis haustibus potanda praebere ; sic enim fracta , adeoque vomitioni promovendae impar deorsum ire perget stibii vis, quae paulo fortior impetum sursum factura fuisset. 3'. Caveatur sollicite ne lingua tumens & extra os exserta primoribus dentibus vulneretur , imb etiam , quod pejus est , ne praecidatur, ut non semel observatum fuit. Itaque lignei cuneoli utrimque alte adigantur inter maxillas, ut dentes nec sibi invicem allidere, nec linguae, quae intermedia esst noxam ullomodb inferre valeant. 6'. Repres semel ferocientis Mercurii impetu, quo aeger in capitis
discrimen deducebatur , oris interiora , in quae tota pernicies mox eruptura esst , sedulb temperentur ne phagedaenicam exulcerationem contrahant , & in hunc finem foveantur jugiter lacte tepido , solo vel cum infuso croco orientali; decocto radicum althaeae, nymphaeae &c. seminum
lactucae , papaveris albi, hyoscyami albi, melonum & c. infuso seminum lini , psyllii &c. in aqua communi 1, aqua distillata spermatis ranarum &c. caute abstinendo gargarismatis quibuscunque acidis , astringentibus, Sciepercutientibus, quae salivam exiturientem retinendo gravissimos periculosos decubitus in glandulas salivales possent accersere. '. Ptyalismus, si vehementior uberiorque succedat, ut succedit plerumque , ex artis legibus prudenter compescatur diaeta tenuissima , largo ptisanae potu , usu clysterum quotidi ano , iterata purgantium exhibitione dcc. Quod si vero accidat casu vel forte fortuna, ut admissi Mercurii vis adhibitis remediis frangatur , & salivatio vel nulla, vel votis minor jam cieatur, poterit tunc Mercurii essicacia intendi vel renovari restitutis linteis Mercurio sordidis, quae detracta sunt, vel adhibitis denub frictionibus aliquot, sed prudenter , parce ac longioribus intervallis, ne iterata culpa ad eumdem lapidem iterum offendatur. II. Quandoque citra graviorem ullam perniciem aeger febre tentatur
post: tertiam quartamve inunctionem , continua vel intermittente, intensa
vel remissa &c. qua oris interiora impense calent, salivatio supprimitur vel remittitur , spiritus aegre ducitur, caeteraque omnia invehuntur symp- tomata, quae febris propria sunt, sed vulgaribus tanto pejora, quod Mercurius per diversa loca exitum moliens in sanguine tumultuetur. Provenit febris illa a gemina causa, Quod neglecta ante hydrargyrosim praeparatione nec primarum viarum caeochylia educta fuerit, nec vitiosa sanguinis acrimonia emendata: Σ'. Quod Mercurius praecipitantius administratus sit, atque adeo impete facto turbas nimias in sanguine cieat. Caeterum , a quacumque causa dependeat, huic mederi satis facile esst ,
si levior sit, diaeta tenui ex jusculis aquosioribus, largo ptisanae potu, usi 1enematum emollientium, cessiatione ab ulteriore inunctione, detractione linteorum &c. at vero si gravior sit, si curatu dissicilior diaetae non cedat, imb si invalescat in dies, ad tutiora & essicaciora recurrendum erit. . Itaque I '. Vena secabitur semel iterumque, si morbi vehementia vide, tur iterationem exigere.
400쪽
III. Gravis diari licea in dysenteriam saepe degener.
Σ'. Purgatio instituetur ex infuso folliculorum sennae & salis vegetalis, cum addita manna vel medulla cassiae, quibus si1 pigrior alvus sit, aliquot tartari stibiali solubilis grana adjicientur.3'. Si febris periodice intermittat, adhibebitur cortex peruvianus, vulgo xina ina , in substantia vel in. decocto , semel pluriesve in die , ad 3 j. vel ij dosi qualibet, cujus essicacitas explorata eli in curandis febri
bus periodicis, tum continuis, tum intermittentibus. V. Curata semel febre, si aeger infirmior esse videatur , Mercurialis therapeia in aliud tempus differetur : Si vero viribus satis valeat, salivatio urgebitur, si ob adhibita remedia remiserit tantum, vel renovabitur si cessaverit, quem in finem oportet dc lintea reddi, quae Mercurio sordidata sunt, & novas aliquot inunctiones , sed caute iterari, caeteraque omnia regi iuxta leges supra explicatas. III. Solet in nonnullis secundae vel tertiae inunctioni ptyalismi loco gravis di arrhoea succedere, quae si negligatur, cito abitura est in imanifestam dysenteriam , in qua tormina maxima , tenesmus fere perpetuus , dissicilis excretio paucae, mucosae, sanguinolentae materiei, non raro cum sebricula, qtiae identidem recurrit vel ingravescit. Id mali frequens est 1'. In iis qui nulla ad hydrargyrosim praeparatione usi sunt, vel negligentius usi. 20. In iis qui a primo curationis die regulis diaetae non obtemperant, sed vinum potant, aut cibis nimium sese ingurgitant. 3'. In iis, quibus infirmior est intestinorum tonus rariorque glandularum intestinatium textura , unde fit ut pro minori resistentia Mercurius in corpore tumultuans in haec loca impetum majorem faciat. Tunc una curationis ratio est, nempe remedia anodyna & paregorica qualicumque via adhibere , quae humorum defluentium acrimoniam de-miacere valeant partium solidarum erethismum compescere. Itaque I Q. Sustineatur nimius Mercurii impetus cetando ab ulteriore nunctione ; imb si immoderatus vid atur , coerceatur detrahendo lintea , quae morbo formitem suggerunt. 29. Vena secetur in brachio alterutro , unde languis educatur ad j xij. si calor dolorque intestina male habeaut cum manifesto phlogoseos , imbinflammationis periculo. 3'. Oleum amygdalarum dulcium recens & as υρον exhibeatur partitis
haustibus inter singula iri scuta ad j si . vel J j qualibet dosi ; ptisana parata
ex decoctis radicibus althaeae, foliis verbasci, floribus malvae, verbasci &c. largiter poretur. 4'. Infundantur in alvum altera quaque hora unciae sex septemve lactis capristi cum infusis floribus croci , vel decocti anodyni Omagorum pinguium vituli ; foliorum verbasci , plantaginis , bursae pastoris, cyno-gioni seminum lini , thali chri, lactucae , papaveris icc. florum hype perici, tussilaginis, rosarum rubrarum di c. cujus libris duabus addita sit
rerebinthinae Venetae duobus ovi vitellis solutae s si vel j j
': morbus gravius urgeat, dissolvantur in injectionum una aut altera die qualibet grana aliquot Philonii Romani, v. g. IV. I 3. 2O. imb CX-hibeatur semel aut bis in die Dias coridium Fracastorii ad 3 g. boli instar deglutiendum, vel in aliquot jusculi cochlearibus diluendum.