장음표시 사용
51쪽
Senatus unde actus.cAPILLO TINGENDO.ie bim est adverbium Fere. Non enim ubiq; nec semper
eade habetur aetatu mesura, sed diuersa pro ratione coplexionis, sexus, uictus,regionis S aliorum plurium. Quod di sexto de sanitate tueda testatur Galenus cum ait: Non est states annorum numero circumscribere, ceu quidam
fecerunt, nisi sorte in latitudine quadam. Nam pubertautem aliqui incipiunt anno quartodecimo, alii uno post anno aut etiam amplius: item diminutionis initium quia dam habent statim ab anno trigesimo, n5 nulli post quineum dc trigesimu . Robur uero omnibus minuitur post ipsam summi uigoris aetatem Sunt adhuc qui aliter par tiantur states, uidelicet aut secundum uniuersi ordinem illas distribuentes, aut in hebdomadas aut gradus quosdam diuidentes,aut aliter quoq;. Sed de hiis ne sim prolixior, tantilla nunc sufficiant. Sanctusenectus. Sanetiam
dicitur quod a prophanis usib est segregatu, item quod incorruptum est. Vergilius: Tu q; θ sanctissima coniunx
elix morte tua. Et sic etia sancta dicitur senectus incor rupta , quae adolescentiae honeste anteactae fundamentis constituta est atq; firmata, omnis culpae inscia, intacta dc ab omni iniuria tuta. Vnde quib' huiuscemodi senectus conceditur, hii quom maxime autoritatem, Rautorita tis fructus, salutationes, assurrectiones, deductiones,rea ductiones atq; consumtiones cosequunturi quare etiam maximus honos olim habebatur talibus, ut quic5silio, ratione, sententia, prudentia, sapientia, omnii alia uirtute uigerent alios V praecellerent: ob quae soli in senatu ad mitebantur Raccersebantur, a quo etiam summum consilium maiores appellarunt Senatum,quod eiusmodi uirtutes nisi in senibus raro aut potius nunquam reperirentur, ob quas etiam honore isto soli digni existimati & tuis dicati sunt. Quod autem senibus olim amplissimi sint exhibiti honores, testis est inter alios uel A. Geli. Atticarunoetium lib.,. cum infit: Apud antiquissimos Roma no rum neq; generi, neq; pecuniae prstantior honos tribui
52쪽
I CAPUT III. xx quam aetati solitus, maiores V natu a minoribus colebantur, ad deum prope dc parentum uice,atq; omni in loco,int omni specie honoris priores potiorest habiti. Aco uiuio quom, ut scriptu est in antiquitatibus, seniores a minoribus domum reducebantur:eum P morem acce
pisse Romanos a Lacedsmoniis traditum est, apud quos Lycurgi legibus maior reru omni u honos maiori stati habebatur. Hactenus Gellius de honore exhibito sentis . bus a iuuenibus. Cuius rei etia fuse δέ perpulchre meminit Valerius Maximus memorabilium rerulib. secundo. Iubemur&nos uel in sacris literis senectuti honorem deserre.Leuiticinanmis. sic scriptum est: Coram canora pite cosurge,& honora personam senis, & time dominu deum tuum. Offendit. Apprehedit, occupat, laedit. Proprios. Inter piloru colores senili aerati maxime proprius est albus. Pili enim humoris unde alimenta trahunt colo qR rem imitatur. Senum autem humor maxime frigidus est μοObi*tit.& immodice humectus ad albedinem vergens, quare &pili inde emergentes inalbescut & cani fiunt. Porro alius rescriptus codex qui mihi est, hic non Proprios habet sed Properos,id est, celeres, & festinos, qui legitim uante tempus ob morbum aliquem aut curas aut aliunde cani
secti, senes apparere faciut. canos. Capillos albos Rca canicissis nicie,qus bifida est:morbi et statis,morbi,utqus ob uelle se morti, metiorem siccitatis uim in persiccantiu fgritudinum fine inu.
cotingit: aetatis uero et senii canicies est, quae caloris inoi
pia contingit,frigiditatem & immodica h umiditatem indicans,humor enim & sublatus inde uapor, frigoris opera in albedinem vergunt Salbos generant capillos. Ni
νμπ) Capillorum nigritia caliditate indicat de adustio, capilli nigrinem quandam: humor enim et inde sublatus uapor calo sentiris opera quoda modo aduritur, R in nigrore vergit, unde & nigricantes efficiuntur capilli,eande humoribus exprimentes qualitate atm colore. Quo fit si cani in nigros muta disnt capillos,ut medicameris uti oporteat calidis
53쪽
cIPILLO TINGENDO.et siccis,qus humores frigidos calfaciant et quasi aduriae
quales sunt quas subsequeterponit Serenus. Succo. Humore ciliquore inficiete. Seu, ut scriptus codex habet, Fuco,id est, colore.Fucus eni herbae gen' est,a Graecis
appellatu, de quo Dioscorides medicinalis sylus lib.quarto, dc Pii. libro ii .cap. ας. agiti Esto herba haec tingendis
lanis utilis. Vnde simpliciter sucus pro colore etiam ac cipitur,dc lacare pro colorare: praesertim ubi no natiuus nec genuinus sed la retius & uelut adulterinus fignifica tur, ut apud Horatiu, nec amissos colores lana resert me dicata fuco. Et inde medicamenta illa quibus capilli timguntur, δέ quibus cuti superinductis mulierculae uitia formae dissimulant,sucos a pellant. Plautus, Vitia corporis suco occulunt. Simularer Simulare est aliud quam ex se sit esse ostendere: quemadmodum dissimulare est,id quod est, non esse ostendere dc fingere. Hic itam simulare per metaphora pro inficere tingere & colorare sumitur. Dolabo. Fraudulento, fallente, decipiete, fictilio dc aliud esse fingeti, ostedenti P qua ex ipsa rei natura existat. Capressus. Cupressus arbor perpetuo uiror magnitudine. rectitudine, proceritate, robore dc perennitate insignisi natu difficilis,dc, ut Plin. ait, morosa, fructu superuacua, baccis torua, sol lsamara, odore uiolenta, ac neumbra quidem gratiosa. Huius semen cautore Teophrasto de causis plantarum lib. i. adeo minutum est, ut uix ocu
iis percipi possit. Non enim totu id quod pilae speciem ge
rit, fructus est eius, sed quod cono innascitur, perqua te nue et exile laricis semini proximum, quod dehiscente pitula sua decidit, nec colligi, nisi ab experto potest. Natura cupresso, ut Dioscorides tradisi refrigerans. Cotta quod rameest Galenus, qui,ut Serapio refert, uim illi tribuit calefacientem. Verum quod de aceto mox dicetur, id etiam de cupresso nunc dicere liceat: uidelicet, mediocris inter calorem dc frigus esse temperaturae, magis tamen calore
participare, licet mediocriter. Esti uirtutis desiccantis,
54쪽
c APUT M tr. αἶevm acredine 3c mordicatione moderata. Et ultra lase est illi adstringendi facultas.& amaritudo non parua: qua rum qualitas amara quidem praeit & adstringenti uiam
facit,et altera alterius uim uehementiorem minuiti quare huiusmodi medicinae quibus adstringendi uiscum amaritudine est mixta,praestantiores sunt hiis qus tantum adstringunti Aliae ite qualitates eius omnes minus sunt ue hementes. Nam si ualentiores essent & immodicae, u timinutiles essent& magis noxiae quam salutiferm. Nimia enim exiccatio non modo putrescentes & uitiatos depasceret atq: discuteret humores, sed alios quom utiles ad trahendo consumeret. Calor uero immodicus humores plus iusto adureret& incinerarer,cum Pa credine et mordicatione nimia cute exulceraret. que omnia summopere
cauenda sunt in id genus dispositionibus. Valenter qui dem siccantia, ne cum uitiato utilis quom confluens ab sumatur humor: calida uero imodice N acria, ne cutis exulceretur. Caeterum quod ex cupresta administratur in medicina,sunt solia,summitates & spheria, quas pitulas Plinius, at a conos & nuces uocant. Quodcunm autem horum ex aceto contritum adhibueris, capillos inficit dc denigrat. Aceto. Quoniam ut stiplica&adstringente εως praedita sunt medicamenta quae nigros tingunt capillos, et ob eam in altu minus apta sunt descedere,ideo optime admiscetur illis liquor aliquis qui meatus adaperiat 8cea ad statutum locum deducat:inter liquores autem ad id maxime idoneum est acetum,quod mediocris inter calorem & frigus est temperaturae, & maxime tenuium parotium, praecipue acre S forte, quod magis & reserat me tus & alia medicamenta ualentius penetrare iacit.
Vel frons lentisci uel tristia poma sabuci. Lumbrici quom terrestres miscentur olivo Et iuuenem praestant redivivo flore capillum. Trans lentifici. Folia lentisci arboris,ex qua nascitur resina Linti M.
55쪽
Aliac Lmbrici inre'G. CAPILLO . TINGENDO.quae ab arbore lentiscina, a quibusdam uero mastiche appellatur. Tota larbor adstring di uim habet. si quidemi ructus, solia, ramorum P S radicum cortex aequali potestate sunt, quamuis de tot ins tantum quod capillos tinis gant, ab hoc & a Plinio traditum sit. Tristia. Austera, acerba. Poma. Acini. Arborum fructus omnis aut acinus est, aut bacca,aut nux, aut malum quod N pomu dicitur. Inter acinos uero numerantur uua, morum, grana
hederae, sabuci, ebuli, mali Punici & id genus alia. Inter haccas autem, quae maiores sunt acinis,minores uero pomis, fructus olivae, lauri,corni, myrthi, lentisci & sinulium. At nuces uocat ea quae soris duro teguntur cortice, R intus habent quod esui est. Contra uero quae laris habent quod esui est, & intus dura includunt, ea mala uocant&poma. Sed lisc uocabulorum differentia non semper obseruatur,ut hoc loco manifesto apparet,ubi sabuci fructum non acinum sed pomum amellat Serenus. S buci Sabucus quid si lino tum est, huius interiora mire
firma traduntur. Constat enim,ceu PliniuS Iib. m. cap. o. reseri, ex cute et ossibus.Nana ut in animalibus, ita in toto arborum corpore, cutis, sanguis,caro, nerui, uenae, ossa
S medullae intelligi debῆt. Acini eius eadem ratione qua uel cupressus uellentiscus pilos iniiciunt nigrosi tingunt. Dioscorides, Inunguntur acinis sabuci ad nigrunicolorem capilli:& Plinius libro tir Sabuci acinos habent nigros atq; paruos, humoris lenti inficiendo maxime ca
pillo.Nec modo illiti sed & poti quoq; id agunt, ceu Pli
nius etiam testatur libro xι. cap. s. dicens: Acini sabuci tingunt capillum poti acetabuli mensura. Lumbrici. Lumbrici uermes sunt a lubricitate sic dicti, multis ac uariis morbis accomodu temperais inter frigus et calorem adurentem qualitatis,& qui humores unde pili tum gignuntur tum succrescendo augentur, uitiatos & locum iam occupantes, citra utilis confluentis absumptionem, dige
iendo discutiunt,& influentes inhibent, atque pilorum originem
56쪽
c A p V T I I I I. α4 originem corroborant. Vnde capillo tum gignendo &augendo tum flauo Sc pulchro colore tingendo sunt idonei. Accipiuntur auteni lumbrici uiui,&in ollam, quo Olem lumbris fricando se mundent, aliquandiu ponuntur, deinde lao corum quomotiantur, et loti cum tantudem olei in duplici vase coquun do conbiciatur. tur, modo qui dictus est supra: cocti colantur, et oleum id usui seruatur, dc oleum lumbricoru appellatur, multi ac magni ad uaria morborum genera , usus in medicina. Terres bres. in Terreni 3c qui in terra repperiuntur, ad difforentiam illorum qui aluum occupant et proprie lumbriaci dicuntur, de quibus plura in sequentibus. Rediuiuo fore. Florem rediuiuum uocat capillorum originem de cetaorustoc radicem reflorescentem, quae prius ob humores uitiatos languebat, marcebat et quasi emortua delitescebat, nune autem ob eosdem pristinae integritati medicaminis uir sti tutos conualescit de reuiuiscit. Praeterea niti eum poterit depellere crinen,
Resina ex facili terra viscoqi coacta.
Resitis. Resina est lachrymum et liquor crassus ex arbori Resiachus fluens es saepius in hiae sua sponte siccatus ad solem residens. Nascitur autem ex terebintho, lentisco, cedro, cupresso,&quas in Europa Plinius lib. is .cap. H. cognatas dicit arbores, ex pinu, pinastro, picea, abiete, larice &theda.Suntq; omnis resin s summae species, ut idem Plinnius Iibro . - . cap. s. tradit, duae. Sicca S liquida. Sicca quae e pinu de picea fit. Liquida e terebintho, larice,lenti sto, cupresso,& ut Dioscorides lib. t .tradit, ex picea quoque& teda: qui etiam in siccae genere abiegna esse dicit Neam qu sex teda nascitur. Prs stat autem in arbor u dis ferentia de omnes alias antecedit, ut Discoride, ait, ter binthina, postquam lentiscina est, quam mastichen uoucant, tum quae ex picea destillauerit S abiegna. Post has numeratur quae ex teda fluxit Ec pinea. In omnib' autem Bus eligenda quae odoratissima , pellucens, no adeo aris
57쪽
cAPILLO TINGENDO.da, neq; humens, stiabilis &cerae similis. Natura resinae
omni, mollire, siccare, calefacere, discutere S repurgare S adstringere: veru discussoria uis maior est in terebinisthina, adstringens uero in letiscina. Praeterea quanquam modice siccet resina, tamen immodice calfacit, uti Terapeu .ice lib. s. tradit Galenus: dc ideo ea nemo utetur sola, nec aliter, nisi cum leuiter refrigeratibus admixtis,unum ex omnibus medicamentu fecerit quod sit temperatum. Vnde Serenus hanc legem obseruans, terram quaestigi
dae est naturae& capillo tingendo idonea, illi admiscet. Facili. Molli &qus ad tractandu sit habilis, in qua nihil
est asperum aut lapidosum:quorum siquid inest, tollendum erit. Aut facili, id est, uirtutis non uehementis nec acris, sed tempera tae & corroborantis: quod si qua insit acredo, talis ut prscipit Galenus Therapeutice libro. r. elui debet. Omnis enim eluendo detrahitur acredo re
Terre lolio. mordicatio.Lauatur autem terra omnis,ut Plinius libro 3 s. cap. t s. docet,aqua perfusa, soleUficcata, ac iterum ex
aqua trita & reposita,donec cosidat&digeri possit in pa- , genera. stillos,coquitur in calicibus crebro c5cuisu. Plura sunt ad medicinas pertinentia terrs genera,ceu Samia, Chia,Selinusia, Cimolia .pnigitis, erethria, ampelitis,armenia, Ochra, lemnia sphragis, rubrica sinopis, & fabri Terra ampeli- lis et si quae sunt alis. E quibus capillis tingendis maximetis serapharma idonea est an petitis, quam plerim pharmaciti in uocant. eius. Vnde Plinius ait,Medicamentis additur, praecipue incallibi epharis& inficiendis capillis . Siccar, discutit& ad stringit terra omnis cuius in medicina aliquis usus est: habet*,u t Diosc. tradit, restigerandi, glutinandi V uim prscipua 8c suprema, citra omne erodendi vim, nisi mixtam coluit clam cp sibi aliam habuerit qualitate ceu seruidam, qua tamen omne lotura amittit. Videtur* autor nuc ad illud Martialis alludere: Quid faciem tingis: nam certe
visi . non potes illas Rhesina Veneto nec resecare luto. Visio.
Caeterv hic circa calorifica & adurentia illa medicamen
58쪽
c APUT IIII. ta, quaedam animaduersione digna sunt. Et inprimis cauendum, ne nimio & immodico talium usu in prauas in cano I. cidamus aegritudines, quo dispius incautis usu uenire solet: cuiusmodi sunt catarrhus, a poplexia, epilepsia, pauralysis,&consimiles. Deinde praeuidendum etiam cum huiuscemodi adurentia adplicatur remedia, ut caute id far, ne cutem tangendo, ipsam exulcerent: quare semis per cum pectine administrentur, intra cuius dentes primum molle quid ceu bombix seu linum seu spongiae laustulum aliquod illigetur, deinde in medicamine pecten madefiat, di postea cum ipso madefacto caput pectetur, stati nil linteolo mundo fricetur hoci toties fiat donec
optatus sequitur effectus. Adhaec antequam talia fianli prius Iavandi sunt pili ut sordes austrantur, ad quod ma , xime idoneum est lixivium e cineribus uitis&alumine: Alumem quod quamcum rem totam cum aqua eius omni colori inducedo aptam dc idoneam facit. Cum autem ita loti suerint capilli, bene siccentur, et post sufficientem exiccationem, medicamelum administretur, siue oleum id fuerit. siue succus, siue alius liquor quicunq; ad id idoneus. coacta. In unum acta & commixta.
In pulchram speciem nigros flauescere crines Unguento ciceris praedixit Tullius, autor Si praegnans artus captiui soricis edit,
Dicuntur scelus nigrantia Iumina tingi. Inpia Mari Splendidam et decoram, qualis esse solet flaua. Unde Horatius in Odis Pirrhae comam pulchram describere uolens, flavam illam uocat cum ait, Cui flavam religas comam. Est enim muliebrium capillorum epitheton Flauum. C sterum manu scriptus codex noster, non
In PVLCHRAM, sed Ad RVTiLAM, scriptum haber. Est aute Rutilus color, rufi species, qui nigroris aliquid Rutilus colam habet admixtum, quem quidam hyacinthinum etiam di Ηγacinthium cunt Sed qualis proprie sit color is,docet nos ex Fronto color.
59쪽
cAPILLO TINGENDO.nis sententia A. Gellius Atticaru noctium lib. i. ubi Phauorino de colorum generibus disserenti sic re: pondet Fronto:Non inficias imus, quin lingua Graeca quam tu
uidere legisse, prolixior fusiori sit, quam nostra. Sed in
his tamen coloribus quibus modo dixisti, denominan dis, no perinde inopes sumus, ut tibi videmur. No enim haec sunt sola uocabula ruisum colorem demonstrantia,
M. . . quM ru modo dixisti, ruffus& ruber: sed alia quoq; haben . nius plura,quam quae dicita abs te Graeca sunt. Fulvus e προ- - nim, &flavus,& rubidus, δέ phoeniceus, δέ rutilus, Nluteus,& spadix,appellationes sunt russi coloris, aut acuenteS eum, quasi intendentes, aut cum colore uiridi misecentes, aut nigro infuscantes,aut uirenti sensim albo illa Phoeniceus co minantes. Nam phoeniceus, quem tu Graece remo di-ιor. xisti, noster est,et rutilus et spadix phoenicei υνύνιυα,qui
Rutilati factus Graece, noster est, exuberantiam, splendorem Tutata. significat ruboris, quales sunt fructus palmae arboris noadmodum sole incocti, unde spadicis S phoenicei nomeest. Spadica enim Dorici uocant avulsum e palma termi specier. tenacu fructu . Speciem. Formam. Species unius cuiusmrei forma, pulchritudo de decor est. Unde S illud a Por phirio in libro praedicabilium repetitum,dictum est, uuia τη UI Orci iομτ - 'ος, hoc est, primu species digna im . perio.Vbi multi perperam pro Primum, Priami legunt: quod uel ex Graecis uerbis manifestu est. Flauescere. Flauos fieri, qui color etiam russi species et appellatio est. De quo post fulvum sic etiam idem Fronto apud Gellium res color. seri, Flauus contra uidetur ex uiridi&rui Salbo con cretus.Sic flaventes comae, & quod mirari quosdam uideo, frondes olearum a Vergilio dicuntur flauae. Sic multo ante Pacuvius aquam flauam dixit, & flauum puluerirem. Cuius uersus quonia sunt iucu dissimi) libens commemini: Cedo tamen pedem,lymphis flauis flauum puluerem Manibus iisdem, quibus Vlyssi saepe permulsi, ab . tuam, Lassitudinemque minuam manuum multitudine.
60쪽
Haec ille. Vnguento. Unguetum proprie uoluptuarium vetuenlin. est voluptatis delitiarum, elegantiae, suaveolen lsae ac luxurie causa ad ungenda corpora inuentu. Cuius faciendi ratio, ut Plinius libro M. reseri, duplex est:Succus&cor pus. Ille olei generibus fere constat, hoc odorum: haec stagmata uocant,illa hedismata. Singuli quoq; succi no in Stagmata. bilia unguenta faciunt. Siccis odoribus constantqus dia Hedisimata. pasmata uocantur.Nam feces unguenti magmata appelα Diapasimata. lant.Et haec est materia luxus e cunctis maxime superua aeniata. cui.Verum talium usus nunc aboleuit. Accipituri unguentum modo pro compositione medicamentaria te naci,qua ualetudinis causa chirurgi ad morborum et uulnerum curationem utuntur. Porro unguentum Serenus
pro unguine accipit, quod succum significat ex quo ali quid ungi potest ciceris. Cicer leguminis genus est, cicer. cuius differentiae plures magnitudine, figura,colore, sa pore:de quibus libro is. Plinius. Virtus de natura illi est calida cum abstersione et mundificatione. unde pilorum sordes detergendo ipsos mundificat&splendidiores efficit succus&ius decoctionis ipsorum. Tullius. Reiicit di Tulliati isti iam medicamenti fidem in Tulliu, qui quantus in o mni doctrinarum genere claruerit, libri ab eo editi satis
id monstrantisi modo is est, qui Cicero appellatur. Au tar.) Adsertor 8c inuentor non modo dicit de ciceribus Aiabor. medicamenti, sed Seius quoq; quod sequitur de oculorum insantium nigredine formanda. Autor nomen est, no uerbale, ut quidam existimauerunt, ab augeo sed antiquum de primogenium, hoc est non ab alio, sed a se natum, generis communis:& citra aspirationem scribitur. Quamuis quidam etiam a Grsco deductum uelint quod Grsci αυρε M autorem dica ni: quod si esset, potius utimper aspirationem scribi conueniret, quod tamen non fit. Nec reprehendedus est Seruius, qui id primogeni v esse autumat et asserit. praestum. Mulier uterii geres et graui praerum,