Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

401쪽

riae deditas quieti stanta animi vis erat J philosoph1cis ille vigiliis dedicans hic scribendis, quas

venderet, comoediis. Lactantius Firmianus , vir

doctrinae multiplicis. rarique inter suos eloquij,

siti j quoque summi principis magister: idem lumma rerum omnium etiam communium , egestate vitam egit. Pauper natus est Flaccus. Inops vixiti Pacuuius,inops Statius. Uterque Victus causa,DF bulas venditauit. Inops demum aliquando Vergilius; donec praeter suum morem,ope S ingenio accessere. Multa sunt talia, quolibet hominum in statu ; & omitto illos, quoniam nimis multi sunt, qui coelestium opum desiderio, non inopiam modo, sed famem, sitim , nuditatem, dc extrema omnia in terris; non aequis tantum, sed laetis, atque exultantibus animis elegerunt. Si his, quasi exemplis humilibus , atque terrestribus non moueris:

ipse coeli dominus hic pauper fuit; ut exemplo doceret, hanc inopiae viam esse . qua tamen ad veras diuitias pergeretur. Ipse, inquam, per quem rege Sregnant pauper natus,pauper vixit, nudus obiit, cui cuncta i laterina obsequebantur elementa. Tu

homuncio , domini tui sortem fers moleste, nee ineptae pudet insolentiae: Certe quisquis, illum cogitans, te vittute valla uerit; in ipsa paupertate ditissimus; nulli iisque egens rei , Opes regias non, Tequiret. Dot Nulla mihi opum copia est. R . Vt animo inopi, ac deiecto nullae sussiciunt opes; sediuiti,atque erecto, nulla non sum est paupertas. Nempe ille alieno nititur, hic proprio fidit; aedificare in alieno iactura est, questus in proprio. D. Pauperrimus sum. R.AE. Si necessit tibus ob sequeris,pauperntia quam esse potes; si cupidita tibus nunquam diues. DOL. Hactenus pauper, , immo mendicuo sum.PR T. Fortuna hominum

402쪽

non stat ; & ut summis ex opibus,ad inopiam e tremam ; sic a paupertate ultima, ad diuitias magnas creber est transitus .Legisti reor, apud Qui tuin Curtium historicum, ut Abdolo minus quidam Alexandri iussu, seu permissu AEx hortulano inopi Sinodis rex; & contemptu regni maior est habitus, quam regno. Certe quod non legisse non potes,dc Romulus e pastorali tugurio,tantae urbis conditor , Romanum primus diadema suscepit:& regum sextus ex humillima suique aliqui credidereJ e seruili fortuna, ad ipsum regniculmen ascendit mec AlexandB. Priamidae;nec Cyri illi ur. inter Persarum reges famosillimi, inter opulen. tiora primordia, haud alia fere sunt rudimenta, quam Romuli.Caius Μarius qui fuisset,&fut

rus saepe esset Romae consul. dc antequam hono-Dim gradus ullos attingeret,mercenarius Oratoae primos in a ruis vitae annos egerat; ec deinde,post ut victorias ac triumphos,interque illos suos a. ptem eonsulatus praeter latebras palinros ac carcerem exiguum quoque mendicauit panem. Iu- Ilus C aesar futurus mundi dominus,& testamento dominos mundi relicturus , adolescens paupeL fuit.Tu hac talium comitiua, non potes aut spera Ie opes,aut contemnere Θ D. Solito pauperior sum.

q. Bene habet;& solito eris humilior expe/itior; tiberior.Vacui amant incedere, qui arduum iter agunt:carebis solitis opibus, simulque se litis mus gibus,ac furibus, & protervis eruist, hisque,qω-hus Ient abundare diuitiae fictis amicitiis: sequacibus, atqite tenacibus parasitis: tot6que illo grege doptestico arridentium tibi, teque ridentium,

atque rodentium .Denique siamiuas opes cum amissis taediis conferas,lucrum voces. Certe, Vυ -itatem sileam, hu Garam, sobsetatem re

403쪽

omem ni destiam paupertatis eomrtes ; si nihil boni aliud illa secum afferret, quam quod do falla- enim gregibus ad Mantinna,& seruorum tyrpnnide Luperborum liberat, abunde eranti cauta , ut non ferenda modo esset sed optanda immo etiam accerienda pauperies. Sed iam satis sit. Maior e-mm unam pro te,querela est, quam in te mirarer; niti olimscrme in omnibus norassem , nullνm grauius nullum crebrius lamentum adeo nihil InteI homines paupertate me Iius . nihil odiosius; D. Pauper1or sum in vita. ε .Eris Iaetior in mortem Nemo ram pauper vixit,ut moriens nallet vixisse

--nuis vinus est mihi. tenuis volu . pta S, &-mirnda sobrietas. An tu gulae stu - aio,c'ntrarium malles I isper e victus. R m . AEquanimis fer gulae iHecebris caruisse, cum ad manum sint aliae duleio res &quaeri faciliorerire ternari. Habet & suas virtus illecebras. Clemron1v tom verbo ; has ginare, & ruininate cum e perrs, Ilias magnopere non' requires. D. Du rus eae victus. R AET. Durietes amica virtutibus, mollicies Voluptati. Qupi autem magi es v tro .e Voluptaribus abdicante hunc quem tu Te . fugis, victum elegere quorum aliqui ciun pocsent laute velei ; panem , N aquam4n deli elis h. M.buere. An Vero voluptati quxnquam sie obuio, Σ1um GPan ut , Ut non illam valde oderit , si A ij

404쪽

.adiunctum illi dedecus intueri oeulis possit 3 Sed

funesta suauitas, Virtutum hostis acerrima,&ritillatio bestialis: quam , qui sequitur,homo quidem videri potest;verhautem animal brutum est: ad haec & Eamiliaritas contracta conuitiis ; Rconsuetudo rerum pessima, mortalem praestrinis sit intuitum , ut discerni nequeat, quam decorum sit, quod torqueat, foedumque quod mulceat. DOL. Nimis angustus est victus. RA. Immo nimisampla nimiumque capax gula est. Unum

su angustum, re autem Unum omnibus in anusnam irruentibus vitiis, patens iter. Hac flamma 1ibidinum,hac torpor ingeni j: hac irarum.&iu giorum seruor ingreditur; hac imperiosa cupidi-gas omnia pati iubet, atque facere,dum necessaria creditis, quae damnota sunt,& munimen vitae dicitis, quod ruina est. Hac inuidiae faces . M aemulatio implacata , indignantibus animis, tam g lae alium obsequentem , quam vos esse glorIamini. Inde laudem sperantes, Vnde pudor metuendus erat. Hac postremo superbia ; dum i satus nec se capiens venter , animo suum affricat tumorem,&persuadet illi, esse se homine alia quid maius, quod ambrosia, 8c nectare pastus sit. Vides , ut vitium unum est omnibus aditus 3 ne-.que hunc ut aliter nequit, inopiae vectibus clau- Ium eupis 3 o Paupertas amabitis, quae contunentiae tibi sumis o mcium. Vtile est cogi ad id auod facere tua sponte debueris. I Tenuis me via us extenuat. R. T. Malles ne igitur tumefieri haec tenuitas podagram tuis pellet e finibus, dolorem capitis auferet cerebrique vertiginem,uismitumque, & ructum, & nauseam, ec sudorem taediumque,& fastidium tui ipsius 3 pallorem auseruum, α Iubosein, Ddorem quoque, de oris,aeco oris.

405쪽

eorporis tibi atque aliis importunum sistet. Prς terea pedes instabile sonanus tremulas, nutans caput quodque est optimum J animum ipsum moderabitur , frenabitque. Et quid igitur tam

multa corporis , atque animi bona , paruo es hi desiderio , ae momentaneo, gustus incommodo , tibi parta, conquereris. dignus his perditis, gustui deseruire. DOL. Tenuis victus ine fatigat. i . Contrarius fatigaret nisi sorte onus, xequiem vocas. Non legisti lautioris vitae indiae

magna esse ita, Vt quinque diebus contanuas nomponit , sinetastidio, tolerari ab hominibus temperatis. 6c altiora spectantibus, quom palarum,&ventrem. D O L Supra modum victus est tenuis. LX.Fuit aetas quando hie fuisset; dc est ad huc gens aliqua , ubi esset victus amplissimus.. Verum diundo in deterius lapso, vos deterrimi omnium esse nitimini , publicae semper princi pes ruinae,ut qui optimi omnium fuistis versis us.

quequaque vestigiis , sitis omnium pessimi; Zc initem torum vitiis , ac locorum , praecipuum te meatIS gradum. DOL. Victus renuis mihi nomplacet. REAE. Victum tenuem ,&Virtutis, dc volu

statis amatorcs,ac patroni laudant. Tu , quam uere sim sis amplexus, nescio. Plato Syracusias mensas damnat; nec ullo modo sibi placere ait, his in die saturum fieri. Epicurus In Oleribus suis voluptatem ac delicias ponit, & hune,quem tu fligis, victum rebus, ac verbis probat. Deni rue , ut ait Cicero : Nemo de tenui victu plura ixit. Tu duarum notissimos si viarum duees spernis, quid est reliquum , nisi ut impetu tui eria toris,& virtutis hostem.nec amicam voluptatis, onerosam sequaris ingluuiem Z Foedum finem,

alec tam hominis, quam iumenti s quodque in

406쪽

dignanter ac dolenter dixerim iumenta multum quidem , sed pro captu suo, ventri ingerunt: se Ituos animantium domini, mensuram vestram &nescitis , &frangitis; neque de nihilo est , quod

multi mirantur,quia patrum N auorum mem ria .vineae multo pauciores essent, homines autem totidem hut plures. Vina tamen Viliora erant. Sic in dies creuit ebriorum sitis. D.De Iauto victu ad tenuem is m redactus. R. Bene habet,quod modestia neglexit,implet inopia. Optimum est, sponte . agere Suod debeas proximum vel coacte De Oriti nati inopia. D LA L. XI.

dus utero matris egrediturZNil hic praecipuum habent reges. D. Antequam nascerer pauper, fui. R. Bonae memoriae es, si meministi delicatissimus si sensisti. D.Ιn paupertate sum genitus . . Au. tuς tibi querimonis paru sunt. Ηςc non tua qui, dem,sed parentu fuerit. D.In paupertatesum naitus .R. In paupertate moriturus:similis principio finis manet: nisi forte morientis langoribus mede, si aurum censes,quod in arculae fundo est. D. .In paupertate vitae mihi principium fuit. 8.Medium alta saepe diuitiis, at principium , dc finem vera Paupertas tenet: nudum nasci, nudum mori,h mana fere conditio est. Nam quid quaeso, purpureum cubile Quid funeralis lectus aureusὶ Et quaecunque, sub ipsum Vitae finem, mortalis ambitio meditata est 3 Quid ad febrem Quid ad mortem ipsamque, de qua l. quimur, morientia Wς nudit

407쪽

nuditatem ZAn ut equum phalers sic parietem alis Iea delectant in ulcere ista oculos possunt intuentium. Sensu carentibus delectabit caliquid inesse potest;delectatio autem n rilla. D.Nudus inops natus sit . d. Humanas res pene omnes alterna sors Variat: eadem quasdam aequat quo reliquarum solentur imparitatem. Harum prima, maxima est i- , psal,qc originis ac mortis ςqualitas. Multi de variit viventium sunt amictus. Nuditas vana nascentia, atque morientium nisi quod illi multa reperiunt ignari, hi omnia deserunt scientes; ut exigui dam ni sensum debeat ipsa rerum pereuntium lenire cognitio. D. Nudus in hanc miseram vitam veni. I . Id recolens animo aequiore abibis nudus. De numerosa prolis praui sarcina. D IA. L. XII.

NVmorose prole pragrauatus sum. R. Auro

etiam atq; opibus imbecilles humeri premi possunt. Nemo tamen id queritur, sed sic premi gaudet. Atqui prima inter vestrae felici initis dona numerantur fit 1j: His ne te igitur praegrauatum non potius subleuatum dicis a D. Mul tos inter filios inops sum. R. Immo vero fili j diuitiae tuae sunt. Qu9 modo inter diuitias sis pauper, videris. Id enim non nisi auaris,dc bonorus uorum ingratis accidit. L.Filiorum in turba egestate ibrdida laboro. DFiiij non labor, sed requies sunt parentum uenimen laborum, atque omnis solatium fortunς si boni sunt;alioqui no de numero sed de moribus est querela. L. Filiorum acie coarctatustum. R. Cur non potius comatai us,& vallatus.&ornatus t Certe non tanIsim patres sed bc matres

408쪽

4 Io

ornamenta sua, filios voeant. Non audisti, ut Cnelia Africani.magni filia, dum praedives mulCampana, quae λrte in domum eius , hospirure , diuerterat muliebriter gloriabundaci iIonge preciosissima sua ostentasset ornamenta. generosam velut ad aemulationem prouocata, colloquium de industrio produxit , donee ischolis filii eius remearent, parui tunc pueri, qui magni post fuere viri. Quibus illa conspe . Gis versa in hospitam : ornamenta mea, inquit, haec sunt. Praeclare quidem , dc ut tanti patris 'filiam decebat. Tu autem ornamenta haec tua, vocas impedimenta. DOL. Quia tot pascet filios RAT. Is qui te,a iuuentute tua, pascit in semium. Ruj non solum homines,sed pisces.& quadrupe des pascit,& volucres. Doc. Qtis tot natorum corpora vestiet R . Is, qui non tantum animam

tia, sed agros herbis,ac floribus, Zc frondibus seu tuas vestit. Et quid scimus adhue Bransi

te , non modo pascent, ac vestient , sed -- tuebuntur , sed etiam honestabunt: hum a. Ium rerum, Vt a voluptate aliae incipiunt , in laborem , ac dolorem desinunt ; sic e contra aliae amaro principio incoeptae, dulei fine elatu duntur. Qualis est sers virtuosarum omnium fere actionum, quae ingressos cruciant, ac pris 3 igressos mulcent. DOL. Pauper eum filiismultis sum. R, T. Miraris 3 quasi foecundam ireri non legeris paupertatem. ueta lant operum genera, & varia dona lartunae. Nulli omniafeonistingunt : aliis vagae merces, aliis rigens tellune Xangue aliis metallum , vivae tibi diuitiaetigere filii , an vero boues, Ee pecudes, di asini di cameli, & profugae apes, & columbae,& pulli,

409쪽

habebuntur ; soli filii excludentur D. O quam multi mihi runt fill j. R.- Ο quam plures aliis.

Quinquaginta fuere Ptiam. Triginta Orodi Parthorum regi. Centum quindecim regi Per- sarum Artaxerxi. Septingenti autem Erothinio regi Arabum ; .quorum fiducia , fines hostium. alternis aggressus incursibus, AEgyptum, Syriam-rue vastavit. Et est sane potentiae genus quodam multos filios habere. Scio autem quis dicturus sis. Hi, quos memoras , magni omnes reges fuerant. Mihi longe alia sors est. Nunquid vero Rex fuit Appius Claudius profecto ne diues quidem ,prisco illo saeculo videlicet , quo probrum d tuitiae habebantur, & paupertati eoe- eitas aecesserat,ac senectus: & tamen de eo serubens Cicero: Quatuor, inquit , robustos filiori.& quinque filias,tantam domum, tantas cliente las Appius resebat, di coecus,& senex: neque id mirari est, quod priuata bene regeret. cum tox obsessus incommodis , ipsam quoque Rempub. gubernaret. Humanorum defectuum magnai pars in moribus , non in rebus est. Non erat Appio sors regia: sed nee optabat,sua sorte contemtus : exiguos, non lautitiis, sed virtutibus adoria nabat lares ; & victa tenui amplam familiam nutriebat. Quodque multi reges moesti faciunt, di queruli, laetus ille,& aequanimis faciebat.Nom, enim fortunam appetaui, ted sortunae aequauerat

appetitum, Non erat Appio sors Croesi regis, nee concivis quidem sui Crassi,sed stlicior quo, dam. alia , quamuis angustior sua sorsqnee adlienam sortem,sed,sicut boni omnes faeiunt , ad. suam propriam se formabat , ae suos. Certe ne ego exigo , ut tu sorte alia, quini tua in tuis ut

ais,ec in.te. Neque ut cibo, ut amictu regio tuos.

410쪽

pascas. aut Vestras. Vescuntur lautius regii inu nes. 8c vestiuntur insignius : sed non vivunt in lius. nec diutius,nec laetius, & quod constatJ nee securius,nec honestius:certe nec sanctius .Pro his omnibus, unum habent,quo excellant; pompo-sius, hoc est stultilis vivunt. Suus cuique vivendiί modus,sua est mensura. Non iccirco melior quo maior. Vnde fit, ut in tugurio saepe laetos videas, moestos in regia.Non est omnirim una cap itas, sed unus est fons gratiae.Vnus ille,cui dicitur: Aperis tu manum tuam, & imples omne animal benedictione. Qujd ad rem vasorum seu magnitudo,

seu paruitas,ubi est par omnium plenitudo Sea multa desunt pauperibus': quanto plura desunt regibus 3 eum sit illud Flacciverissimum,expertumque: Quod .in.:

Multa perantibus,desunt multa. .

D.Laboriosum negotium,multos filios genuisse.' M. Quid sub coelo inihi rion laboriosum dabis . praeter unam sui creditur J voluptatemρ qua tum nihil est in fine laboriosius;nihil quod tot in anumis linquataculeos: an non legis apud Flaccunt

' ... Nil sine magno vi a labore. dedit morrasibus '.

An non audis, quid pudia alius non ineleganter, hac in parte,luserit.Cum enim bona omnia gratis nobis donata esse diuinitus pii omnes, uno ore fateantur. non donata dicit ille sed vendita,& pre rium statuit labores. Sic enim ait: -

Oboribus Dendunt Isti, nobis omnia bona.

D. Molesta est, tantorum sollicitudo filioru , An non inter veras sententias illa est, Ron posse inueniri vitam hominis, carentem molestia Nee minus illam ; omnem vitam esse tormentum QMd fili; meruereὶ qui si delint, curae aliae subibant.Crede mihi, quocunque te vertas,quem si