Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

431쪽

bio vulgari; Uxorem verberat,qui non habet. Ego contra, nullos de coniugio queri solitos audiui, niti qui sarcinam coniugii pertu issent. D. COuiu gem amisi optimam. Et quae optimae qua quevirorum amantillimae videntur, Zelo. ac suspicionibus aliquanto caeteris acrius inardescunt, quo incendio conflagrare pacem domesticam, est necesse. Qustrium igitur qμerelae e Perdidisti uxorem,inuenisti libertatem, caelibatum pacem, m' num ,requiem. Iam tranquillam dine litigio noctem ages. D. sine uxore sum. Et sine aduersario iam tui, rerumque dominus tuarum esse incipis. Ante lucem lectulo matutinus domo egredi, vespertinus regredi, solias aut cum quibus Voles, totos dies agere nullo rationum exachore,permiti ris. D. V X O rem perdidi. Q. Perdita qudum. ac Iepuia diata requies an cubiculum reuocanda erit. Illa tibi uxore qualibet utilior comes. D. Uxoret in bonam,ac decoram perdidi. R. Stulti est. compedes

suas, quantias aureas, amare.

Uxorem patior molestam. Felicius a

mitisses. Atqui modo perditam querebare . Uxorem patior inquietam. R. Primo Iabori venia forsan, aut miseratio . secundo non nisi odium debetur , & quem Vna uxor non cλωstigat dignus est pluribus. D. Infestam patior

uxorem. In aliis utcunque fota unain cul-Pes an uxore autem, praesertim altera, non alium

quam teipsum hoc cibi malum tu fecisti. D. V-

432쪽

Aorem,Patior procacem. q.Vdas succende paleas, tegulas frange, de reliquo prouisum tibi est; ita vero cumulatae, quae te domo pellant, aderunt f mus,stillicidium atque uxor. D. Persidam patior Uxorem. η.Iam periculo res non Vacat. Uxor Ag memnonem,uxor Africanum morti dedit: ut Amphiaraum ut Deiphobum,ut San nem sileam. a- Iiosque, quos numerare longum est. Illi quidem prorius innumerabiles, quos VXores, nec mori misgunt, nec Viuere patiuntur. D. Μala mihi notissima explicas; remediuIT. quaero. q. Erunt, qui suadeant ut castises & prauos mores ad rectam reuo. ces; totum te nuic viri negocio impendas. Ego a

tem quid 3 castigandam uxorem, si castigando pro ficias,non nego: si id frustra est, sola restat patie tia:hanc amare : quidque inuitus faceres, volens fac. Esi Uarronis Satyra, Μenippeam voeant. de ossicio mariti. Ibi de haere illius docti viri confilium breue, sed emeax his verbis expressam l

Hic tollendum ponit pro Corrigendum, de di-m ratio breuis quoque 1ed elegans, haec affertur.

αριι iussit vitium, uxorem commodiorιm prorar , qui fert sese me rorem f. it.

Quod dictum seriptores alii se interpretati. sunt:eiusmodi vitium uxoris si corrigi non possit, 'serendum esse , quod fieri a viro salua ponat honestate; quod vitia nempe, flagitiis leuiora sint:

eamque,non aliam sententiam fuisse Varronis. D. I in ca x. 8c morosa est uxor. t. Fer mores,si immutarin Maeunt S qualiter foris vitias, domi disce eum Socrateri sit te duas simul pertulit alij plures, uni tu ne sudeambas serςinae D. Μolessam, uxorem habeo. Cui vero non p0ssit uxor

433쪽

molesta contingere, nisi qui se nuptiis constanteras stineat; cum dc Adriano principi,& quo nil altius,nil mitius Augusto, Sabina illi, huic Scribonia, utraque coniunX dura, dc peruersa moribunque asperis, digna repudio. Et Catoni Censorio tam rigidi, tamque inuicti viro animi, cum Paula quaedam violenta uxor , ac superba eontigerit; quod mireris, humili etia orta progenie , ne quis hominum speret ignobilitate, vel inopia, vel om- nino aliteriquam perpetuo caelibatu eo iugii subinterfugisse molestias : sed quas fuga non euaserit, patientia perserendas sciat. nec luctando nec caletrando se torqueat, ac iugum sponte susceptum

iactabundus exasperet. D.Importunam Prorsus,&indomitam fero uxorem.'. Bene ais,ferendum est

enim quod deponi nequit. etsi premat. D. Μolestissimam habeo uxorem./Habes unde patientiae laudem'quaeras, unde discas requiem optare: V de peregrinari ames: reditumque oderis: ubi vocem exerceas,ac bacillum.. De Ruptu ce iugis, D L. xx.

u iraoniunx,gaude ibi le va malorum. Fwt,nam talia nulla fidelis erat. .

vxor mihi praeripitur. χχ . Violentum om

ne molestum patienti,fateor. At res ipse, si per te illam aestimes, quam, quaeso , tantae molestiae causam habet: Cum profecto. si importuna est uxor , eius amissio magni oneris sit leua , men. Dct L. Rapta est coniunx. R.A. Si incommodum corporis curanti,prqmium debetur quid non leuariti animi languores , ac moIestias dea

Lbeatur Si quis tibi megicus tertianam febrem

434쪽

abstulisset,& gratiam illi haberes,& pretium d

res; quid nunc facias continuam auserenti DoL. Rapta est uxor. R. Nescis quid raptori debeas : cura ingens,indecisumque litigium, Una cum coniuge . forsitan: S graue periculum tus domus limen exsecesserit. Multi perierunt, qui vixissent,i1 vel raptu, vel aliter coniugibus caruissent. Inter vitae mala, nihil peius, quam intestina diserimina. I Rapta uxor abiit. q. S i coacta luit lignoscito at si volens , uno actu duplex tibi quaeritur vindicta. Narn EV adultera suum ad raptorem abiit: dc ille sum virus suam transtulit in domHm. Qualem enim moecho speret, quae talis fuerit maritor D L. Uxor cum raptore libens abiit. q. Sine paululum. Alte. i quidem alicrius iamdium non longa dies . attulerit. Si ante flagitiam cogi carent homines,' non eo usque praecipites ad peccandum e sient. Nunc fervidos appetitus iera damnat poenitentia. Nil nisi post factum cernitis: a tergo oculos haberitis: coeca frons est. I . Rapta est uxor mihi. R. Hoc genus iniuriae nec reges euade se potuere:&Siphaei Μassinissa 5c Philippo Herodes suam abstulit. L. Rapta est mihi conivur. R. Quod semel tibi lus

accidit Menelao. De Uxore impudis a. DIAL. xx q. mira adulteriaem petulantis tam iugis: aufer: Durum diseordes est habιtare domos.

IV pudica uxor domi est milii. Μallem

rapta esset aut etiam impo tuna, moribusque, peris potius,qua In lasciuis,ac turpiyus. Ferenda tamen omnia ingenti nisu lingentique an mo , di rerum mortalium contemPIOret; innuti

435쪽

merabiles sunt hominum miseriae, quibus omnibus una virtus obiicitur. I . Impudica mihi est v-xor. K .Pudicitia in lignis imperiosias esticit inarronas. Nihil metuit. quae sibi nitrii est conscia. Iquiemalo igitur . hoc saltem boni inest: e si e iam mole sta minus incipiet minusque insolens. Laesa enim . conscientia foemineum premit animi tumorem,& saepe obsequentior in relj quis viro est, quae semeinini vim pudicam. D. Lalciua est uxor. R. Non mirandum.1i sormosa, : non curandum . si de sormis. I9L L. Uxor impudica est. R.A. Pulchra dum limen uxor subit, subire debet animum illud Samici:

Nanr fi turpis insaniat prope gaudendum est eausani adesse diuor iij. Dil . Adultera uxor est. ι - . Adulterium Cepe quidem aeque ardentius expetiti coniugi j , fere. v nutinalterius adulterii poena est,eoque iustior si multorum. Cogita an tu un-Juam aliis seceris unde hoc tibi fieri ab alio nune ignum fit. Iniusta enim atque impudens est querela. pati quod fecerit, indignantis. Et ab alio expectari alteri quod feceris . lex moralis iubet. Et facere aliis, quod tibi ab aliis fieri velis, sane adeo digna est , ut illud Boiani etiam , cogente

sententiae grauitate, atque aequitate, laudauerint. Sed mortalis petulantiae licentia , legum fatu-hrium abroga trix , omne fas , nefasque confundit. Itaque passim adulteri occursant qui ctim thalamos vicinorum, conii giaque foedauerint; stas interim eoniuges , vel in publico cerni nolint: N. si quis in illas oculum deflexit infamant. 'Si e seuerus aliis sic indulgens tibi , sc iniquus xerunt arbuer quisque est. DOL. Coniugalis mi-

436쪽

hi fides frangitur. R. Vide ne tu hanc aliis nona ritis tantum, sed uxori tuae fregeris. Nam sunt qui ab uxore exigant,quod non praestant. qui lasciuia suam titulo urbanitatis excusent alienam, ut grauissimum scelus seuerissime punientes: qui cu cta sibi cum permiserint, cuncta aliis negent, Initi iquissimi iudices qui te pudicitia iudicent: impu- vici impune passim agutat omitia: bc ceu soluti legibus, vaga libidine rapiuntur. Uxor oeulum parumper inflexerit.adulterii rea fit ue quasi verbdomini, non mariti ipsi quidem; illae autem non uxores;diuinae atque humanae domus sociae;sed eaptat ex hostibus aut emptae pretio sint ancillae. Caelii obsequi plusculurn , fidei nihil plus tua tibi

coniunου debeat, quam tu tibi. Par debitum, quusamor,mutua coniugii fides est. Non exei uxores; viros arguo, primtimque inisculpae pamtem tribuo. Persaepe enim Vxori dux ,atque exemplum laseiviae vir fuit 3 dc indemiali processit mitium,unde remedium debebatur: quamuis autem pudor foeminae proprius,Viro certe prudentia i que constantia sua esse debet. Itaque omnis in viro, quam in muliere dementia . Sc animi leuitas eo est foedior quis viro debita magis est grauitas. D. Coniugis adulterio moestus sum. q. Vsitatus dolor,vetus iniuria, nec minus crebra: vix crebri oecolusiij quam adulterij usus est. Denique hoc est, quod 't ait quidam J nec permitti . nee prohiberi potest ; quia scilicet alterum honestas, libido

aIterum fieri vetat. τα ne tibi ergo Reminam viram tuam totam , atque integram vosuisses, quod nee ferocissimis tyrannorum nec regum minimis potuit , tua aetate , contingere , nec priore potuerar 3 Mitto recentia , ne quos fio

te praesemium offendam. Turitas est Herculem ferire.

437쪽

ferire. quam villic u. Nee vero cuncta Veterum at tinga. Formidat illi Inorum suminorumq; homina

famae parcam mosti aute; hisque vel in silentio gemitum tuum frena; alioqui urbein lustra scrut te viciniam ; dextra laeua cive aderunt, qui Vel neglectum genium , calcatamque ahori fidem lugeant, vel ignari sola, vulgo noti decoris ridean tur. Crebriora illa ouidem nunquam non auribuS modo acd oculis , quocunque t Crrarum perrexeris,defutura. At maioribus,maior inest consolatio. Reges cogita quos vidi lii ac terrarum domi nos: dehinc scriptis fameque cognitos recordare.

Respice & Arthurifabulam,& historias reliquorum. In mentem redeat Olympias Philippi: Cleoe patra Ρtolonaxi: Agamemnonis Clitemnestra: Menelai Helena : phasiphae Minois : Phedra Tlaesei Neve ipsam urbem Romam olim quoque , dum quoddam quasi pudicitiae tempIum esset malitia:

ius expertem credas aedeat ad memoriam Hetella uxor Syllae illius , qui, si eius nosset adulteriae

non tantum ROIna, perque omnem Italiam Vuleta sed qua Athenis etiam, per Graeciam canta 3antur, minime s ut arbitror.J laticis nomen sibi prorsus indebitum, usurpasser. Post hanc Iulia Agrippae, quam hinc a flagitio viri virtus , hinc maiestas patris absterruisse debuerat : stinuique huius filia ,& nomine. Τc lasciuia matri par : h rumque seu vitae , seu fortunae vestigiis Laerens Iulia Seueri , non sat pudicitiae faustum nomen. QMd Domitiani coniugem Domitiam ξ Qvid. Nereulanillam Clim iij : seu quando hicndulterarum fortunatus coniugum princeps fuit: eiusdem Μessae nam . siminum imperi j probrum loquar: quae se cordem virum, ac Caesare ima deserena cubile, noctu lupanacia circuibat . illa faciens

C iij

438쪽

o P E T R AE R C. D E R E Μ E et, quae referre pudor prohibet. Quid has ιgo: Qui

. ve alias it ringam Z Seu quis fornix Auςultis ine-- retricibus non angustus fili quarum commemoratio, fateor, nec honesta est. nec ulla Ex parte adulterii crimen leuat quin potius grauIt. Habet, tamen haud spe rnendam consolationis essicacia. similitudo conspecta miseriae, ac paritaS aerumnarum: non quod alieno quisquam, i nisi male

uolus delectetur malo : sed quod humilioris for-.tunae hominem indignanter pati , quae toties mundi dominos passos nouit, vel non fere uda mollicies , vel superbia videatur. Toleranda cuique sua sors ; illa aequius , quam communem paruis constat ac maximis , inuidiosissimi Lque mortalium. Proinde non hominibus tantum . nuptas,sed Deo etiam dii pensatas,in haec flagitia labi solitas vides; ae pro h pudorJ nes tanti iponsi reuerentia, infelicem praecipitemque animam fleuatia Cui autem parcet effreuis ac rabida libido, quae nec coelo parcit, nec coelestem metuit vindictam Z seu quibus abstineat, quae nec Deo sacris . corporibus abstinendum censeti Nec vero tantum hec aetate monstra haec tam foeda libidinum . uernuntur; quariis nulla unquam, recto iudicio, ; foediora esse potuerint; lassiq; maioribus ira merita sed aeuo illo, quo ita prodigium scelus erat, ut nunc virtus visa equidem, ac impunita noscutur. Virgines ipsae Vestales, quarum exactissimae castitati Tribunitiam , ae Censoriam potestatem ceD1isse non puduit; quas suorum triumphantium Curtibus insedisse, ne a quoqua forte triumphus impediretur:quas postremo noxios, casu obvios,

439쪽

: sacrius tantum turpe, sed habitus. aut sermo liberior. poena graui, atque infamia non carebit:&honoris tamen de decoris immemores, bc erroris, in celi ve;damnataeque , dc defosse sub terram vi-uae per historias occvrbbunt. I nunc tot exemplis sc tam claris,& tam sacris obrutus, in tanta pudicitiae ruina, tot probris illustrium concu1- iam , paululum humilioris cubiculi fidem deste. DUI. Uxor adultera est. non uultis mutandae in melius vitae causa fuit: qui maritali compede liberati , reiectoque graui fasce , ire altius coeperunt. Quid te vetat, coniugis foeditatem primum quoque tibi gradum facere, ad vitae liberioris ascensum ὶ Saepe&pondus, sae ph& comes pedes expediti minos retardavit. Ibis ocius quOcunque decreueris, solus ac vacuus. D. Turpitudine uxoris infamor. I VAT. Ex alieno peccato damnum , dolorque nasci potest,non infamia; sicut ex aliena Virtute, gaudium, non gloria. Tua te Virtus, aut vitium gloriosum efficiet, aut inta .mem. UO L. Coniugis uror infamia. R UT. Vel sile, vel fuge. vel ulciscere. Medium fecit ille vir sanctus, nactus de simplicitate cognomen : Sc prosecto primum, molle nimis, tertium praedurum me

dium honesti , humanique consili j videatur, his praesertim . quorum media itidem est fortuna. Nam superbis potentibus frustra lex potatur.

Voluntas , Libido, Ira, Impetus; hae potentis insolenti e leges sunt. Omne vulnus ferro rescinden dum putant. Multa sunt tamen, quae non ferro eis geant, sed fomentis. DOL. Impudica est uxor.

I . si pati eligis aetas fortassis illam franget, S: labor, desiiij dc morbi, dc rei familiaris angustia. Quibusdam frenum utile pudor fuit. Ι c'L..Vxotili iam is abiit, T. Optane redeat ne abietit se-

440쪽

xum votum. D.Vxor adulte rium est seq uuta. Iclauesne tuum in cabiculum adulterum ii duxit et ucsaltem pudor Unp dicae fuit, turpem vitam procul agere, pepercito cicii ,zrubuitque praesentiam tuam. Impudicitiam pote saeculare Monfigam. D. Foeda VXον abi'. 4 . Si de laoc dolendignus es,ut mansegit,dignus Yt Iedeat. De Uxores erili D I A L. XXIC m nati trictum pariant per pesta renri, ν xeram sterilimprant habere d. mi. DOL.

STerilis uxor est mihi. R.Vnum coniugalis inia

commodi remedium. Sterilitas obsequiosas tacit atque humiles: quae plurimos parit, iam non uxor creditur esse,sea domina. Sterili, autem fiet,&tacet:&an non Helcanae meministi D. Viaxor mihi sterilis obtigit. R.Μodo de coniugis impudicitia querebaris, nunc de sterilitate conque-xeris. Atqui si ea querimonia iusta fuit haec iniusta est. Expedit impudico viro ut sterilis uxor sit: non pascet filios alie-s, quod est in omni uxoris Muris,ac Recitate durissi naum: si miserum uxor adultera miserrimum & foecunda. D. Uxor est sterili Q. Quid ergo tu puerperam eiulantem audiis xe, B: nutricu litigantes, & vagientes infantulos maluisses isterilitas omnia taedia haec submouis. D. Sterilis uxor est. t. Vide ne quod multi factu Ivitium tuum alteri obiicias. ΜuIrae uni viro nuptae vita steriles, nupis post aliis, peperere. D. S terilis,est uxor. R. Quid scis,qualem tioifi liu pareret si laeeunda esset. Quarunda partus, foecunditatem odiosain, Sc sterilitatem fecit optabilem. Non tu

4 isset Impetium porteata illa Dialia,