Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

411쪽

bet fortunae gradum arrUaas & labores, dc molestiae Ec difficultates vitae aderunt. Quid lamentis inanibus opus est 3 D. Filiis multis memor. q. Sic dicis quasi felicit edeprimaris tua vota trima mortalium , tibi cumulatius, obuenisse 1erso grauiter: mirum genus impatientiae. D. QMd vero tot faciam filiabusὶ Quis tot dotes expedieti V nus est Ec foeminarum Deus, Zc marium Is&filios tibi pascet,&filias.V tque illis ingenium, Scuiuendi artes sic iis suas dotes dabit. Itaque si e scripta est: Spera in eo,&ipse faciet. quod in te est. optimum dotis genus ruerit, sic filias formare, ut vel absque dote recto iudicio placere valeant,atque . amari. Dotem habuit Moinanum Imperium Fausina.Et, quod geris,indotatae castiores,eaeque s liciores fuerinti Non facit faustum coniugiudos,r έed virtus. Fac,si potes,Vt tuarum, non 8ecunia optabilis sit aed pudor,sed modestia,sed integritas, satientia, humilitas: his ornatae gemmis filiae tuae, Oconustae auro, his ancillis comitatae, limen ad-rant coniugum,non diuitum sed proborum ; ubi tutior saepius pudicitia, vitaque dulcior,quam in thalamis,atque atriis regum fuit. - De. Amissa peeunia. D IA L XIII. '

custodi melius, si non vis perdere nummos;

s RS, per Iculumque perpetuum. Diu, Peressi pecuniam. I A. Et)aborem custodiae ocnes dendi metum. sic perdendo pecuniam , duo bona , Vnum quodque & praestantius amisso ue se. curitatem, Zc requiem inuenisti. DOL. Peeuniam

perdidi. I g. Bene, si te illa non perdidit: quod

412쪽

iam multis possessoribus suis fecit. Noxia enim pecuniae forma est : venenosus fulgor , ac pestifer. Itaque, velut serpens squarnis aureis placens, mulcendo oculos animum ferit. Proinde, si hinc saluus es gaude tibi ablatum , unde infici possies: teque illaesum inter pericula transiuisse, laetus stupetnsque recogita. Sin insectus,extirpatam mali causam scito , quo facilior ad salutem reditus sit. DOL. Amisi aurum , atque argentum. I .. Quid, coelesti animo, cum terrestribu S purga- mentis : qui virilius philosophantur , argentum atque aurum inter bonanon numerant;qui mollius, bona dicunt sed non animi: horum quicquid elegeris siue non, bonum, siue non tuum fuit,aeque nulla tibi est materia querelarum. Nam ut omnino bonum dici velis', quod multi, magnique negant viri,non tuum certe, sed sertunae bonum, vel inuitus dices. Ita nec tu de tuo aliquid,

nee de suo illa quidem perdidit, sed transtulit. DOL. Amisi pecuniam. Vt nona misisses, si tua esset sic si tua non erat, amittere nequiuisti. vere autem non tua, sed illius erat, quem sequuta est , immo, ne illius quidem , sed fortunati s ut dixi J quae eam cui visum fuerit . bre em ad via sum magno sub foenore mutuat. Disce iam tandem a propriis aliena secernere. D. Pecuniam amisi. R T. Si te adeo non tuae quoque cruciant iacturae , tibique vel alienum aliquid demi doles; disce illa conquirere , quae tua sint propria, atque perpetua; quorum Sc acquisitio facilior,hc possessio nobilior certiorque.Virtute in si que- . sieris non amittes. Vos autem sapientiae contemptores; cultoresque , & amatores pecuniae facti estis. obsurduisse videmini salubribus consiliis, ac monitis, quaecunque Per sanctob, atque erudi-

413쪽

π TRI V S FORT. LIB. II. 4 Istos viros; contra hanc praesertim humanae partem insania dicta sunt , Audistis Satyricum vestrum protestantem : Nam diues qui fieri vult, dc cito vult fieri;atque his dictis addentem:

Sed qua reuerentia segum 3tauismetus,aut pudor est υnquam properamis arearie

Hane sententiam Hebraeorum Sapiens quam paueis absoluerat: Qvj festinat ditari, inquit non erit innocens. Audistis alium ex vestris seu satyrieus sit ille,seu Lyricus,dicentem:

Non domus avit fundus, non aris aceruusin auri demini deduxit eorpore febres:

Dixerat hoc externus sapiens ille breuissimε. Non proderunt diuitiae in die ultionis; & addiderat, quod prodesset: Iustitia enim, inquit, libera

bit a morte. Clim ergo pecunia, quam amissam luges,in necessitatibus summis,nec corpori possit opem ferre, nec animos; mirum cur tantopere,vel optari absens valeat,vel amari praesens. His, atque aliis motus orator vester: Nihil est inquit, tam angusti animi, tamque parui,quam amare diuitias. At orator ecclesiasticus : Αuaro, inquit. nihil est seelestius , nihil est iniquius quam amare pecuniam .Et quam multorum in hoc unum cose utit, immo quam nullius dissentit authoritas. Frustra

ρ uidem praeualuit Sapientium sententiis , vulgi

uror. Itaque ut nullum ardentius Votum, quam pecuniae est, ut eX qua pendere omnia quae optantur, persu asum sit ; clamant ab aduerso doctissimorum voces hominum , clamat experientia, di veritas 3 clamat Vetus , & recens exemplorum turba:Μagnam pecuniam nulli virlem,mulia

tis fuisse pestiseram ι cum peccaro ac labore qui

414쪽

rendam;eum sollicitudine, ac pavore seruanda που cum qtae relis, ac m rore perdendam. Dicant pe caniae amat es, quid vel in his verbis falsi ve i in suis opibus boni sit. Et ut vera sit aestimatio tarta laudatae rei, quid de hoc quisque viderit aut Iegerit integrum, ac syncerum, spretis vulgi clamoribus , sepositis fulgoribus metallorum ad memoriam retaertatur. Quia Vero non omnibus vide

di, experiendique sors eadem fuit, illa. animum. sabeant, quae famosis ab authoribus seri Pta, nulli unquam docto legendia udiendique defuit facultas. Nonne ergo pecuniam peregrinos mores intulisse, bc molles diuitias turpi luxu saecula prius integerrima fregisse e Nonne ipsas quoque di i-tias auaritiam, dc abundantes voluptates desiderium per luxum, atque libidinem pereun per dendique omni., inuexisse, dc scriptum, dc re ipsa

saepe compertum est: Nonne auarum semper egere:Nonne nocens ferrum ferro quo nocentius aurum,sacram queauri famem: Nil non mortalia pe ctora cogere pecuniaeque aspecta debilitatos spiaritus 3 Nonnc aurum per medios ire satellites, do perrumpere saxa potentius ictu fulmineo; atque' hinc pudicitiae simul. ac vitae insidias prouenire Imbre aureo Danaes rapugnata virginitas, Zc va tis Amphiarai Argolici casus probat auaraeque si mulconiugis; una si quidem ruina duplicis causa fuit .aurum fatale quod bene spretum Argiae Eri philae male optatum inale partuin il ius penates irrupi tace erumque ingentia semina noetiit Nonne opes falsis , de caducas;neque praestarθposse; quod spondeant; neque lenire animi sit ,sed acucendere; neque curaes fugare sed arcessere; neque 'necessitates tollege sed auuere 3 vssi neque Ecrivile dictum: . .

415쪽

crescat amor nummi, qM autum ipsa peeunsa crescit.

Et illud: Neminem pecunia diuitem facit immo contra Nulli non maiorem sui cupidinem incussit. Neque illud minus:

Atque illud:

Et permultis eos indigere , qui permulta possideant; deniq; quicquid sint mola esse perpetuum,

nec longaeuum quide in ut quod positum sit in manibus fortunae, e intermissione volubilibus subiectum casibus de saltem morte perdendum. Diues enim cum dormierit nihil secum auferet. Apeatet oculos suos dona hil inueniet: neque id iplum suum nihil in ciuem .volet trans foret, quia in imagine pertransit nomo : 1ed & frustra conturbatus thesaurizat. bc ignorat cui congregabit ea. His ac mille similibus circum quaque sonantibus doctorum vocibus, hominum obstruxit aures infinita cupiditas , ut iam frustra diuitibus huius seculi praecipiaturo, non sublime sapere nec sperare in incerto diuitiarum, sed in Deo vivo, qui praestat nobis omnia abundare ad fruendum, bene agere, diuites fieri in operibus bonis. Nam qui volunt diuites fier1 harum. imicet quae Vulgo Optantur diuitiarum incidunt. in tentationem, S laqueum Diaboli, Ac desiderio multa , inutilia , noctua , quae mergunt homines in interitum , dc perditionem. Radix enim Omnium malorum est cupi sitas. Non magis hunc audiunt consultorem, quam qui ait: Nolite sperare in iniquitate , dc rapinas nolite concupis ore : diuitiae 1iam uant nolite cora ponere. Neque hunc magis. quam

ipsius silium dicentem. eo; fidit in iiivitiis

416쪽

suis , eorruet: neque rursus his omnibus magis illum, qui super omnes est cuius doctrina caese- stis,nisi ab insanis planeque furentibus contemni nequit:qua prosecto diuitias Sc diuitiarum comutes vonuptates atque sollicitudines, spinas dixit, semen verborum salubrium suffocantes: dixit hoc, cuius in ore non est inuentum mendacium; viva,inquam, hoc dixit veritas. Verumtamen Putas,inuenerit fidem in terra λ nullam prorsus aut raram. Quas igitur illa spinas, suauitatem uni-'cam,atque dulcedinem mundus vocat. Et,quod ait quidam gemmas ; & lapides aurum,& inutilem summi materiam mali,summi omnis materiam boni putant e certatimque omnes,Vrsummum bonum , prae omnibus appetunt. Iamque in urbium plateis , haud ironiae procla

matur: .

Atque illud alterius.

y e da animam luero,mereare atque exente silers, i omni latus mund .

Sie nondum intellectum Dei munus, sed magnu Dei pauperies opprobrium,iubet quiduis facere, di pati Verumque quotidie cernitur,quod ab alio dictum est. 8

Pars vιlissima rerum. Q. Certamen mousit opes.

Quis enim, quaeso,non hodie sceleris insigni praemio,&occasione proposita: Pas omne abrum si, F o adorum obtruncah di auro Ui potitur Pone fidos fratres pone unanimes ami eos in consilio in conuiuio in chorea, dehinc modicum inter illos, non dicam pomum aureum , sed pomi. frustrum

417쪽

stumina iacta . discordia his olim armis uti solita, gladiis seria, locique frangentur. Sicut autem auto nil scelestius quaeritur, sic, ut ad rena redeam, nil moestius perditur. Peccatum nempe ingens. animae iactura contemnitur. proximumque illi famae damnum sperni ira 3c amissum tempus, inter leuia numeratur. Lente flentur fratres perditi; lentius parentes lentissime coniuges; pe vero Laetin sime. Solae opes flentur acriter; verissimumque est

illud;

Sed multa iam diximus, de quo nunqrram satis, nunquam parum, semper minus dicitur; quia pecuniae ad amorem obirinatis animis . nitdicendo aliud quaeritur, nisi Odium, aut contemptita: quicquid vulgatis obstat crroribus, vel simulatum creditur,vel insanum. D. Perdidi pecuniam. q. Experinxectus es te diuitem somniabas. . Pecunia, quam amabam periit. r. Pecuniae neqrie amorem . neque

odium, 1ed frugalitatis midium, auaritiaeque fugam laudo. Ut amare enim , pusilli animi. sic pati non posse aurum infirmi est,parumque sibi sidentis atque auro mccumbere metuentis. Μagnus ille est inquit Annaeus,qui fictilibus fio utitur que- admodum argento : nec ille minor est, qui 1ic argento Vtitur quemadmodum fictilibusuevi intelligas seu Vitium seu virtuter non in rebus esse sed

in animis : nec amatorem pecuniae . nec osorem,

sed absentis contemptorem praesentisque dispea satorem egregium, magnum putes. Hanc sententiam me dictante scripsit Cicero. Cum amorem enim diuitia ruin angusti, parumve animi dixisset adiunxit .Et nihil inquit, honestius magnifi-- centiusque , quam pecuniam contemnere , si

418쪽

ralitatemque conferre. utor in re certa claris testibus. Et o utinam mihi, stinuique illis omnibus

fides esset. Nusquam enun humanum genus tam . incredulum, seu tam surdum esset Inexhaustus Iabor hominum, quaerendique ardor , terrasque, hi maria versans probat auaritia ; atque amore, cultuque diuitiarum Pnon modo virtutibus, led vitae odium indictum. D. Pecutatam magnam amisi. Μagnam pondus, & duram, dc graue

simul custodis officium, ut incipiens dixi. Nem p e de dominis, vos custodes imperiosa cupiditas fecit; omnia facere atque omnia pati iubens; solavi pecunia cumuletur, ac seruetur. Ita, quae an Opportunitates, ususque hominum inuenta erat; in metum ac sollicitudinem ver a est. Timere, &angi,& circumspicere edomorum .incendia, farum insidias, dc seritorum fugam neque altis prodesse, neque sibi, sed exanime tantum, Scinutile aurum incubare, hae diuitiae vestrae sunt. D. Pecuniam domi dimissam abstulit nescio quis . Gq. Vile, dccad ψ cum est, dc certe non proprium , quod furto, Vel vi eripi potest. D. Pecuniam in loculis consignatam mon inuenio. q. Dicam tibi,aron antiquam rem. Fuit nuper apud Italicos nobilis, ikegregius quidam vir, possessionum antiquarum diues fatis, ditior virtutum, sed pecuniae non ita, Vt Cuius non custos. sed dispensiator, ac dominus e sse didicisset. Erat illi fi Ilus primogenitus, fori nego- tiis apprime industrius , qui vigili cura, dc parsimonia 4ngenti, magnas opes, multumque auri

quaesierat; &erat mirum vista Jin patre sene, iuuenilis largitas, in iuuene silio senilis tenacitas: faepe illum pater hortabatur, ne suum ingeiatum mutaret,nefficiatis obliuisceretur,ac famae,ne- .ue in

419쪽

ue in comparationem auri decus, dc debitum,fic naturalia sibi iura vilescerent. Deliaque visibimet, Scannota matri, Sc fratribus paruis , bc consanguineis, id amicis, & egentibus prodesse, aliquando diuitias suas vellet. In hos enim Vsus, non in sustodiam tantum , ac lupplicium parta se me dicebat: hoc pater; sed frustra, vel surcio canitur, vel auaro. Contigit tandem pio re p. filium abesse , dccum electis viris ad Romanum Pontii ficem proficisci, quo digres o, statim pater occasione arrepta, nouis thalami arculaeque clauibus introgressus , thesaurum nulli utile, e latebris eruit, teque, & coniugem & filios , familiamque omnem exquisitissime induit, emit equos Ornati 1simos, vasta argentea, supellectilem speciosam. in Vltimo , domum amplam, sed minime cultam, nouis auxit aedificiis, de picturis insignibus adornauit, in riniuitque rebus omnibus. quas liberalis. de tanta , dc abundans vita e Xigit: multa piaeter ea, , pauperibus dedit. Sacculos vero in quibus aurum illud filii fuerat, arena, lapillisque flumineis plenos obstructosque , dc obserata omnia , quo quae prius in statu fuerant. admisit. Quin cuncta breuissimo tempore gesta sunt, quod Sc voluntas egregi j senis. Sc pecunia prompta esset. Redeunti de hinc silio,fratres obuis fuere. Ouor Iza ζ'. eo

cuicta inssumenta. atque habitum miratus, qualem antea non vidisset, quaesivitque cuiuS en , sent equi, Vnde illae vestes, laeti, atque omnium

ignari. simplicitate puerili, domini patris esse, multosque alios domi in stabulo substitisse dixerunt utrumque etiam parentem, multiplici: ac regio esse vestitu. Μagis ille, magi R. singula mirati Inde ubi paternae domus limen attigit, vix parentes, ViXque ipsos parietes recognoscens nec

420쪽

admiratione iam simplici, sed stupore plenus, a M. rue extasi, thalamum, atque arculam testimis a-

iit, ubi cum exteriu4 nil mutatum cerneret, Parumper animo conquieuit. Et quoniam collegar K. praesentia, ac festinatio amplius non sinebant, raptim arculam aperuit, sacculisque conspectis solito more turgentibus, atque obstrusis, iam securus abiit unox negocio publico expedito,domum re- dies inithalamo se inclusit,areulam aperuit,sacculosque introspexit, aurumque in arenam versum reperiens exclamauit. Accurrit pater, R quid inquit .rei est hi quid quereris,aut quid flesῖ Amisi

inquit ille, pecuniam, qua multis quaesita vigiliis, smittisque laboribus, in nis sacculis dimisera, spoliatiis tua sum in domo, pater. Ad hqc genitor: q uoi

modo ait, spoliatus es,non ne facetaos omnes pletim video i Ille autem gemens: Arena, inquit, Patarer . non pecunia est. Simul haec dicens, apertos patri sacculos ostentabat. Tum senex,fronte nihil

mota: Quid hinc resest,fili,apud te arena,an pecunia pleni sint λ Μemorabile dictum, praeclaraque sententia: siquidem apud multos ociosa pecunia estiniique agit aliud, nisi quod locum occupat atque animum,apud plures male,atque improbe operosa apud paucos demum fiuctuosi est. D. Ami- I pediata: Quana Amabam. R. Turpi amore relataxatus es. Nam amor pecuniae, arriri sta est. Μῖα hanc amabis,minus hanc optabis. Nam di ill ud Satyricum experimento cognitum quod minus hae optat,qui non habet. Optanda autem amisso est

magni, & boni, cui inseparabiliter malum maius adiunctum sit. D. Amtu dulce vitae praesidiuim Quid scis an amarum potitis excidium 3 Plures multo propter opes, qu-m PsoPte1 inopiam Ee

nere.