Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

421쪽

Adimonio exagitor. R. Amissam modo pecuniam querebare; iam proiectam quere- ris. Nonne, ultro te obligans, pecuniam proiecistii Vulgaris insania plurimorum, qua perfacile, dc pecuniam perdideris,&amicum. D. Pro altero fidem obstrinxi meam. R.A. Pro te ipso eam solues; &nil debere, ac sine eompedibus agere, ruam iucundum sit tuo disces incommodo. D. vaem pro amico dedi me. .Da post hac amicis egentibus aurum,argenFum,vinum oleum, seu me

tum, vestes, domos, praedia, consilium, solatium; cum amicis demum omnia partire: unam tibi, habe,nullique unquam tuam dederis libertatem. D. Promisi pro altero:iam tuendi dies adest. R . An tu affuturam ignorabas 3an te victurum non spera has ran non haeredem saltem tuum cogitabas, que spontaneis vinculis inuolueresὶ Bene autem na- bet quod in caput errantis, poena residat erroris. . Sentio autem dilatio te fefellit. Μedis prominsionis inter, ae solutionis diem spatiao vana menite metimini: quae, ut reliqua tempora, longa Videntust, dum spectes; dum praeteriere breuiuima. Volant enim horae, dies, noctes, hebdomadae, nenses, anni, Iustra, secuta , ic quae distantissima iudicantur,in foribus sunt. Itaque, quid in paucorum interstitio mensium nune stupetis, si aperti essent oculi , clare quidem multis in laeulis videretis. Sed vos, quasi tempus desiderio Vestro pareat, non naturae sua ; non venturum vo-

a iij

422쪽

bis terminum, nec ituros dies fingitis ; atque hae spe,velut oculis clausis praecipitium praetervecti, verbo placidi vobis esse videmini; & urbani pro alio promittentes; quasi non verba lige,& promis.

sa clandestina mox in publicum eruptura tumul- tusque rerum maximos allatura sint. D. 'Despondi pro amico. q. Amicorum indigentiis,scis prisenti, liquod adest remedio succurrendum. Non te illaquees atque in crastinum nil promittas; quod non dicerem, si succurri aliter, quam promitten- .do non possiet. Nuc quid attinet promittere; quod, fi implere non possis, stulte facias,at si possis superuacue. Sed vos rerum auarissimi estis,&prodi .gi promissorum;quasi vero res ipsas, promisia illa non exigant. Quod si dicas defuisse in tempore ferendς opis facul tatem,suisse autem de futuro ψε, qua postmodum destitutus sis:Nondum ergo didie eras. Vt fallacissima rerum omnium spes est Nihil inuenias, quod tam crebro vos fallat. Nihil est tamen, cui tam cupide credatis;tam subdola, dct1 blanda est:ita se dulciter, ac latenter insinuat; ν inuita diuellitur. D. Vadimonio me addixi. R. Credo oblitus illud Thaletis Milesij celebre doeu tum: vadimonio adesse noxam:&quid de hoe ille vir sapiens dixerit, quod memorasse non inutilae rediderim, quodque in latinum versum ab A sonio ad hunc mocium sonat:

Per mille possem currere eampla , ut pro- , ,em praedes, vadesque poenitudinis reos; sed no- Io nominatim quemquam dicere. Sibi quisque ve . xum dicat,&secum puret, spondere quanto damno fuerit,&malo. D. Memet ipsum sponte oblicans, erraui. . ELIoc hic, purgatorio igne, post

423쪽

obitum, non egebit: ubi adrnassus est purgabituri de illorum enim genere est. quq suuna supplici una

secum ferunt. D. Pio missione me obstrinxi . . . SO Jatione te libera, Sc quem lingua vinclis innexuit, manus soluat proderit vinctum fuisse, cum euase, risu aqueos semper horrebis. DeTempora amist ona. DI.AL. x V

stior, quam 1 uperior quo et a quo leuiorcst pecuniae iactura qua teporis Huod nec meia maria ad bene vivendum est pecuaria, ril amissa, restaurari potest. Tempus& necesserium, & pror sis irreparabile est; nili quia nolenti pecunia. VΟΙenti aute tepus eripitur: quan uis illud taleari gra. uiora damna es ei. quae culpa patientis e Xaggeratι Iussam tamen querelae causam nego. Vbi qui patietur Volens patitur. D. Nolens ego tempus amisto.

R. Quis nolente cogit nisi cupiditas oecupationi: mater Solu hoc umi ni vitium ait Comicus affert' senectus hominibus. Attentiores sumus ad rem o nmes quam sat est. Senes hic quide notat:omnes Vero iam senes in hac attentione facti sunt: Omne aetate. Omne statu, omne sexum inuasit auarit ita . Haec lepus miseris, & respectu vitae bre uis hominibus eripit. In hane unam rem solliciti. aeuum ., mne conlii miris; vestri & vestraru pene laimme mores Voluptatum; quae pestis; si nolentes inuadere posset Ec nolentptepus eripi,&iusta effet, super pretiosissinet aerei amissione querimonia. D. Non mihi cupiditas tempus extorquet, sed necessitas. . quaenam,quaeso necessitas estis a. quae tibi Pi

424쪽

ripiat,quod unum ex omnib. tuum est:Ita dico,duuitias monores. pote utiam,clientelas, imperia, dic quae sunt eiusmodi, suo iure dat, atque eripit for- tuna,tempus inuito non eripietur sed ipsam per se

sensim defluit. non utenti: paulatimque consumtitur. Nec ante perpenditis , quam consumptum est;querelae sonant serae, de inutiles . Fletur tem poris amissio, sed siletur culpa. D Μe necessitasse. Ιa cogit tempus amittere. A. Quaero iterum, quinam naec tam violenta necessitas 3 nisi forte domunorum negociis implicitus,tua negligis: quasi vero non ad haec te sola cupiditas,dc inexplebilis lucri spes impellat: Pone cupiditates proprias dominorum cupiditatibus non parebis. Sed hoc varus immedicabile venisin fusium,3c pererrans Viscera, sensum hebetat. Et non tum tempus, sed libertatem , vitamque ipsam non sentientibus eripit. Quod si forte, nee tuis, nec alienis cupiditatibus, sed curis honestioribus, tuae Reipub. tempus impenditur non haec temporis amissio, sed laudabi-iisest impensa;rem caram rei omnium carissimae, quae in terris sunt, largitus, sc viri boni,& ciuis egregii functus officio es: qua nuis non ignorem homines, quicquid, praeter auaritiae studium agitur, Vulgo tempus perditum vocare , cum id demum

maximh, vereque sit perditum, quod illi studio tribuitur. Ecquid scimus, an tu quoque popul lxiter perditum tempus voces ὶ quod si crederem, omissa incurabilis morbi cura, non iam tempus, sed te ipsum male perditum faterer. Nam stem pus quod maluerimJ Deo tuo, non dicam, donas, se restituis;quod sine vera non geritur pietateSingens atque inaestimabile luerum scito. Pro paruo enim temporis impendio;aeternitatem quaeris. Quis unquam mercator permutatione tam pro-

425쪽

VΤRIVS FORT. LIB. II. 417 spera usus est D. Prorsus alia mihi perdendi temporis causa est. R, Non intelligo, quam tu mihi cau iam dicas. Nam si propter iram propter moestitia, P. Propter amorem, seu aliam animi passionem cogi credis; falleris. Omnium eadem eri ratio quam auaritiae diximus: omnes voluntariae' nulla est violenta: quod ec sano patet intellectui, dc a Cicerone multis in locis disputatum,&creberrime repetitum est. Si nil horum est in causa; quid aliud est, quam torpor, dc ignauia 3 Sic ad id reuertimur, quod ait Seneta: Turpissima est iactura, quae per negligentiam venit. D. Vt amittam tempus, moesta necessitas me cogit. K. Nondum capio quid rei sit. Nam si te hostis in vinculis habeat, si mors instet possunt fateorJ actus umos impedire, sed nopios. sanctosque cogitatus; qui maxime in eo statuemine ut, atque effulgent. Quibus enim curis tempus certe non perditur; nescio an alibi usquam minus. Quin prosecto dein dolium Reguli de inaaurum Phalaridis introire possunt, di in crucem Theodori Cyrenensis ascendere. Sic quocunque te verteris, in te unum amissi temporis culpa refle.ctitur. At VOS, e X more, naturam accusanteS, quae

volubile tempus fecit; cum hic non esset aeternitas in omnibus voImetipsos absoluitis,cum rei omnium soli sitis. Omne enim fere tempus perdi- tis Ammo prolicitis,&quasi rem vilem abiem m- P . que contemnitis: quod utinam in vir inte saltem,

aut gloria poneretis non in summa semper infatamia, inexpiabilique dedecore: quanquam verequiequid non in eos usuS vertitur in quos datum est perditum dici possit. Ad hoc sane naici hominem , ad hoc enim tempus dari constat, ut creatorem suum colat, amet, cogitet; quicquid

hine excidit,perditur haud dubie. Videte igitur

426쪽

quantum perditi Lemporis , quantumque non perditi . . De Aduerso ludo faxillorum. D I L. x Vr II fla a si rapuit nummor, 'di labile tempus,

Fac reuo. et cupadad alea nulla manus.

TAxillorum in ludo perdidi. R. Nonne tibi

dixeram, dum vinceres, foenus id eue, non tu rum. D.Ludo exhaustus sum. R. Hic estiudo illimVs,qui Medi eis,peixxiguo ingesto,plurimum exhaurire. Crede autem mihi. nuc potius gaudendum quam dum sal gaudio exu itabas. Melior est acris castigatio, quam blanda fallacia. Illud te lucellum ad rudi voraginem vocabat .hoc te damnum inde retrahet. Satius est turpi freno rectum iter agere,quam habenis aureis brς cep, in devium agi. D. Amisi in ludo taxillorum. I. Vicisti in ludo morum si qi id egeris profundius attendisti alioqui morbo insanabili frustra remedia cogerenturisi ab hoe baratro,nec te damnum reuocat, nec pudor: ubi rebus nil proficitur, neq uicquam verbis aggrediare. De Sponsa alteri adiκdieata. D I L. X V I I. Esto animo serit,iua si tibistonsa negata est; Nam,qua re cruciet, emper habete potes. D O L.

svonam mihi sententia iudicialis eripuit. RI

Ast aliis frausuealiis vis aperta. DOL. Iudiis ciali sententia sponsam amisi. Qsdam dolis, ferro alii, quidam squod foedissimum genusJauro ipsas coniuges amisere.Nihil propriss est homini; hine furta & in sidiae, hine rapinae, hine Preces, Mac pretia, hinc vltima aerum mors: per . hane

427쪽

hanc rotam temporalium bonorum dominia volvuntur: quodque est unius, fit alterius, mox

ad alios transiturum : quod si in rebus util1bus ferendum, in damnosis ac grauibus plaudendum est, Quid miri autem volui humana Θ homo ipse voluitur & non stat sed . ut scriptum est, quasi flos egreditur.& conteritur, Zc fugit velut umbra , dc nunquam in eodem statu permanet. Tu sponsam quereris amisisse : qui fugiendo, & in horas decrescendo, assidue te amittis. D. Sponsam in iudicio amisi In campo ali j: tutius est iure congredi quam bello 3 legibus decertare , quam.

gladiis degisti apud Vergilium, inter illos Lauinis

competi tores, quanta lis,e quis belli finis ξ Victoia rem sposa sequitur, victum mors, tibi sponsa perdita . salua est vita. DOL. Iudex me priuauit sponia. R A. Adulter.aut raptor forsitante privasset. Leui is est sponsam amisisse,quam coniugem. In illa enim spes perditur in hac, res. MinCr est autem speratae , quam pometa reis siue ut aliter idem,leuior spei iactura. quam rei. D. Amisi sponsa in in iudicio. Non amisisti; sed tuam non

esse didicisti. DOL. Amisi sponiam. 8 f. Qujamittit coniugem, multiplici aegritudine liberatur; atqui sponsam: prae seruatur :'Vtrumque bonum sed secundum melius. Qujd ni autem sit in lius nullum pati vulnus, quam inflicto vulneri remedium inuenisse sed vos animorum impulsu ut Satyricus aitJ dc magna,coecaque eupidine ducti. coniugium optatis, quod adepti. perpetuis taediis &immortalibus agitetis querimoniis,& tum facti poeniteat quum non factum esse, non potest, quumque inemeax poenitentia , 5c inanis est. DOL. Sponsam,& spem prolis amisi. . Noli la-

-ntainiscere. Illa enim pars est altera praecipia

428쪽

tis mortalium voti. Sic enim ait: Coniugium opotis partumque VXΟriS. x At non seniper placitura, sed profutura dant superi. Tenes apud Apuleium Medaurensem,Vt latronum lapsa in manus misel-Ia illa virguncula, unam triui j in partem, ubi perieuli plurimum loro flectit eum, cui iniederat,asellum: ille in aduersum nititur quia securum iter erat lc incautam puellam in sua damna tendetem, tacitus arguit, quibus ita luctantibus, latrones, quos eualisse videbantur , interueniunt a quibus in captiuitatis miserias virgo , in suam perniciem .studiosa,retrahiturὶHaudabsimilis inter diuinam prouidentiam, bc humanam stultitiam de itinere vitat huius est quaestio.Illa futuri praesen .eo vos agri, ubi dulcia; secura sunt omnia. Ηςc obnititur caeca quidem δε miseriis suis fauens. Inter moras saepe, quae Vitari poterant,obsequendo, dc crede do, inopina vos mala corripiunt. D. Succubui in iudicio,&amisi sponsam. R. Dignus es vicisse. Nam duobus de una imuliere certantibus, qui mulie-

rem habet , is perdidit: qui vicit,uest victus, qui .vincitur,is est victor,&libero

Mille c-stium Taulus dedit,iseidit uxor, Non quaras vitam,sic bene liber erv.

D 9 L.

V Xorem heu perdidi. GAE. O praeposterure

ingenium , stupendumque hominem , quuxoris in funere lugeat saltet in nuptiis Duxorem perdidi. g. O demens; hymenaeum canea unc est repus, coronatu. vincta vidimis, dignio

ribu

429쪽

VTRIV. S FORT. LIB. II. 43 Iribus iam sertis accingere. Μagno prauio vicisti, dc longa obsidione liberatus es. D. Uxorem perdidi.

I . Sic die is perdidi,qua sit qui febrem perdidit,aut

scabiem. Interdum lucri species est perdere. D. V xorem perdidi. R. Nunquam tibi fortastis opimio rem quaestum Vna lux attulit. Quantis compedi-l bHs elapsus es quanto naufragio enatastil D. Sed uxorem bonam perdidi. R . Solent id quidem om-ὶ nes dicere, S: qui contrarium sciunt. Ego autem,

etsi bona uxor, vel omnino mulier bona. rarum, mirumq. animal sit in terris; Vitandae tamen altercationis causa permiserim uxorem tibi, qualem dicis, amissam. Neque ideo respondebo, quod olim; dum haec eadem quaestio ageretur, apud Senecam, respondi: Posse te aliam bonam; vel si feceras, Diacere; vel si inueneras, inuenire. Μuto sententiam. Nolo te saepius rem periculosissimam retentare; quod etsi semel behe cesserit. stulte repetitur. Citius centum sui similes mulier mala, quam unam bonam reperiet. Quamobrem qui malam inbuit, simi4ein timeat. At qui bonam similem ne speret: sed uterque pariter, illst aduersitatem cumulare, hic prosperitatem suam deformare caueat. Sic in . Omnem casum , secundo conlucio abstinendum.

ni,praeterito potius fratulare, quam futuri spem concipias meque, quod puppe integra littus artigeris, crebro nauiculam Ventis credas. D. Coniugi j vinculum, quo tenebar,Inors dissoluit. β', Nolito rursus in ne stere: cogita, quam optabilis,quanque incomparabilis sit libertas &consilium Ciceronis amplectere: Qui uxorem vivacissimam. &aduersus quam, frutira martis auxilium, expectandum esset; dum repudio dimisisset; hortanti bua amicis, Italiam duceret; Non posse simul se-

430쪽

uxori de sapientiae studio dare operam, respondit. D.Vxore in bonam perdidi. R. Quid si hoc etiam non iactura. sed lucrum lcmagni fuga periculi estὶ Vt enim sit bonam reperire constantem ubi quaerimus 3 Notum illud summi vatis, Variκm,di mutabile semper,

D.Vxorem bonam ac iuuenili aevo floridam a- si . L. Parum ne igitur noti foeminei mores suntὸ Quam multas puclicissimas adolescentulas, impudicas,ac Iasciuas anus vidimus. Ardor nempe tibidinis,quoties v et relae ossibus incubuit,quali ignis. in ligno arido violentias aestuat. Vel instanUm ergis vitete mutationem , velut inde periculum non esse venturς utique senectutis pondus ac fastidia declinasti. Graue iuuenibus coniugi j iugum, sera . . bus granissimum,durum, importabile. D. Amisi iuuenem uxorem. q. Seu proles ex coniugio quaeritur Ou voluptas; quorum alterum mariti est,altenim adulteri rad utrum libet aptior iuuentus. Siue his autem ab uxore pero iis, siue eorum alte ro, eo illam peruenirs optabas, ubi inhabilis ad v-trunque esset: siue ad haec natura inhabilem senio .

fieri posse ham lem sperabas quid. nisi votum su

peruaeuum,spes insit fa esti . A ari sita dulci eo ni ge, Ius sum Inuidiosa vero *litudo est,m us

caruisse comitibus. Vacuo nihil est mollius cubi Ii nihil durius occupato ; animis dulces omnOS, dc vi filias honestas amantibus, honestumque aliquid altumqubversantibus. Nil egre is coeptis infestius muliebri consortio. Nec me fugit, quod aduersus ha: e dici solet ab his , quos miteris

delectent is matrimoniorum .in qu Iunt, exper-ten matrimonia condemnant. Et,ut est in proue