장음표시 사용
631쪽
norum, ob hanc, causa passii pereuntium plena , sunt omnia. In quibus,idem ipte periculo ,qui excellentiae,est proprior, ac notior fama. Sunt quibus Obscurum nomen propugnaculum est salutis. Finge autem abesse periculum; disertis nunquam abest labor. Nihil e st in rebus tam inane pro quo tanti labores,tantaeque vigiliae ultro suscipiantur; flatus volatilis, sic exercet animum: solida quasi virtus in verbis. D. Eloquentia nihil est mihi. . RA. Fortasse multum securitatis,quod non esset. si eloquentiae multum esset, multorum quoque, in quibus 5c tuta forsitan ut vita, sic ic tutior fama erit. D. Nihil est eloquentiae. I . Curavi sapientiae sit aliquid , ut innocentiae,Vt virtutis. Illa enim po ucorum, haec sunt omnium. Non te insignis poetarum, non te maior oratorum Ia- Iitas trahat. Imo vero vide, ut subito dictuin nru-tem; si te raritas allicit, hoe age; hae ad illam itur via. Indignum quidem, ut nihil melius, sic nil rarius virtute. Eloquentia ipsa, quam paucorum dixi, multo est crebrior , quam virtus;adeo, quod omnes possunt, omnes negligunt. Quod pauci possunt,omnes appetunt, Omnes experinntur. D. Verborum inops sum. RA. Rebus intende animum.
In verbis enim status , & labor , & eloquium ; iure bus quies,viri ac felicitas. D. Loqui nescio. R. Multi quae minus sciunt magis agere gestiunt. Equitandi inscium. equo impone; vix illum inde diuul seris; te loquendi ignarum saltem pudor ad tacendum cogat si loqui nescis quod alij audiant , disce loquentes alios audire. Non est mi-'nus artificium tacere, quam loqui; cum sit tutius, atque facilius. D. Non possum exprimere . quod
in corde est. R, . Si intellectu polles, magnisque ec altis, qui in animo sunt, sensibus: iucunda vox.
632쪽
σ3 PETRARC. DE REMED. c volubilis lingua non suppetit , quiesce. Noli
quod infeliciter succedit, retentare. Qtradergo bono tuo non tantum aequanimiter sed laete utere. Alienum linque aliis, neu linguam, stilumque superuacuo atteras. Sine. inquam, loqui alios tu Mellige: cum secretior,tum maior ex ingenio voIuptas , quam ex eloquio percipitur; magisque eontinua ; N plus quietis, Sc inuidiae minus habens. D. Coram multis loqui pudor impedit. R. Magnis hoc viris accidisse notum est; frontis imbecillitate, non vitio linguae vel ingeni j; quod, si
cum multis, refugis, at cum paucis, at cum uno loquere: Vt clariores fatear conciones, dulciora eloquia non negabis: si ne id ipsum potes ad te redi, tecum loquere quod tarn supra monui, tuumque domesticum collocutorem excita. Semper ille quidem p rq sto est. non insidiatur, non irridet non inuidet non fastidit, non exactam atque Iaboriosam quaerit eloquentiam. confabulationibus gaudet familiaribus , interruptisque sermunculis, quia de multa saepe loquenti silentio acquiescit. Disce tu, illo teste, contentus esse, qui non qualiter, sed quid dicas, seu potius dicere Velis, atten- dit. Disce tibi theatrum honestissimum medio pectoris extruere. Disce non hominum sed veritatis applausum optare & aliquando sine strepitu gaudere , contemnatque modestia, quem perfecta nonnunquam extinguit eloquentia. Disce denique non ad pompam loqui, quo Vix maius maluin vita hominum habet. D. Blatti oris sum. R. Fles ne aliquid tibi commune cum Moyse , tali viro, α tam Dei amico Atqui seu antiqua repetis , seu moderna circunspicis , ut multi occurrent blaesi viri optimi, multique disertissimi steterati si effetaMi,quibus 'tranque contigerit, singularis e-
633쪽
id quod linguam, & loquelam perdidi
L. Quid si securitatem,&requiem inuenistit quam multos manu innoxios, lingua pessundedit 3 est voluptas stulta quidem, sed communis volentium videri fecisse, quae non faciunt, nec possunt. Μentitus est qui Israelitieum regem , filiumque eius occidisse se dixit; ecfacti innocens mendacii poenam luit. Vt periculum cesset,quantus est labor loqui. responciere fabulari fingere comere Verba, sententias librare,cogitare quid,&qualiter dicas , quamque suauiter aerem verberes ita enim vocem ipsa in diffiniuntJqualiter quoque non linguam modo , sed reliquum corpus mouea'. Nam bc huic se porrigit pars unaahetoricae: qualiter meditabundus humi frontem defigas quam, quorsumve manum porrigas, quo terram ferias pede; an non satis haec operosa concinnitas, Zc praerepta pene musicis opera, ut dulciter sones , angi; an non vere loqui labor, '& silentium quiesὶ D. Nullatenus loqui pos. sum. R . Quae , de deficiente eloquentia dicebam , multo dignius perdita repetuntur lingua. Quando igitur loqui nequis,tace, & quod neceΩsitas iubet, volens facito. Quid ipsi. qui loqui possunt saepe utilius facerent;saepe dolent, non fecisse. Tace,inquam, neu te damnum pati putes tacens cogita , & quiescens tecum loquere; quae
meliora esis, quam perorare, ne di serti quidem
634쪽
negent. D. Mutut factus sum. Si muti fuisse ne Cicero, ac Demosthenes , diutius vixissent & leuius obiissent. D. Linguae usum omnem perdidi. R. Et mentiendi consuetudinem, Ec sallendi artes, di inimieitiarum, quaerendaeque infamiae instrumentum. Plures enim lingua sunt, quam factis in- fames. Nulla pars corporis ad nocendum promptior,ad frenandum dimcilior. Merito ergo quasi magnum aliquid , atque rerum protulit ille, qui dixit:Custodiam vias meas, ne delinquam in lingua mea. Quod cum sanctus quidam vir qui ad discendum sacras literas aceesserat,audiuisset; abiisse dicitur,nec amplius audire volui ste. Cumque post longum tempus praeceptor suus, illum admirans, seiscitaretur, quid tamdiu absens oeptum.opus omisisset, respondisse dicitur , quod primum illud ei verbum rat, superque nego iij attulisset', nee dum illud unum omni studio posset implere: hane tibi eustodiam , & hoc frenum, seu
a natura quidem , seu a fortuna oblatum . ne contempseris , libensque te regendum praebe, nόve contra tuam sortem eaἐeitres. D. Linguam amisi. R. Nune maxime, quod sapiens iubet omni custodia serua cor tuum, e duabus custodiis ad unam
redactus;& dimidia laboris parte liberatus,facilius pauca custodies,& preciosa vigilantius. D. Linguam perdidi. R.In quibusdam paucis mobile,& argutum membrum;in magna autem parte hominum, nocens, atque pestiferum, & quo multis earuisse sit melius. Sic non solum in seruo verum cernitur,quod Satyricus ait: Lingua mali pars pisum a se iri:
sed in plerisque etiam liberis quibus nihil peius
dedit natura, quam lingus. Bella doli adulteria. g Iu2telaeque omnes pene cessarent, nisi lingua
635쪽
malum semen,& spargeret Sc foueret D. Lingliam perdidi. q. si malam,lucratus es plurimum. Μagnae enim diuitiae sunt esse inopem malor v. Haec, qui non habet diues nascitur. at qui perdidit diues fit Ec nouo auctus censu , perdesado inuenit,
quod inveniendo perdiderat. Quod si bonam perdidisti, dico iterum : Cor conserva, amisisti quidem , quo placeres hominibus, serua quae
placeas Deo. Cui li lingua non potes, corde loquere. Si enim de malis scriptum este Labia dolosa ni corde,& corde locutissiunt. C ur non piorum in
corde, pia labia esse;&ipsi corde etiam loqui possunt,ubi sint auresDeit Vorumque sit quod alibi
scribit idem Non occultatum os meum a te, quod fecisti in occulto. Nulla enim secretissimarum quoque cogitationum abscondita est Deis, nee tatos minus,quam clamantes audit. Imo non est apud illum es amor altior, velimentiorque, quam cordis elamor, ille silentio delectatur. Hunc clamorem, compressis labiis,promebat ille gregis primum , postmodum populi pastor famosissimus, qui audire meruit vocem Dei. dicentis sibi: quid
clamas ad mei non loquebatur, & clamabat, immo quidem loquebatur,sed corde. Sicut autem, qui Deum audit, surdus non est: sicquem Deus audit, non est mutus. De Virtutis inepta. DIA L. cI . Vimurum dator Usolus Deus,hmne uisquis vem poscei,denegat ille suam. DOL.
AT irtutis inops sum. R. Verum damnum,
iustus dolor;nisi qubd aliae omneε inopiae naturales,aut fortuitae,ac violet et esse poc
636쪽
sunt;haec una proculdubio voluntaria est Caeterae enim,vel in corpore , Vel ingenio memoriaque, vel eloquio, seu vel externis in rebus su ni r quae quidem omnia non qualia exoptantur, obueni ut, sed qualia cuiuscunque sors tulerit; haec una autem in voluntate consistit , quam pro arbitrio si bi quisque moderatur,atque essicit. Neque vero
alia potest homini vo Iunia esse, nisi quam vultis; cuius illa est, qua bc hoc ipsum Vult,& quaecunque vult alia. Atio qui si, Vt Virium,Vtque ingeni j, siue eloquij, siue opum defectus, inuito accidit: sic accideret voluntatis : nec praemio digna virtus, nec supplicio digna esset iniquitas. Nahc autem non voluntas Vobis hic aut illa,sed huius atque illius electio ac libertas nascentibus data est; quae in bonum fiexa, bonos facit; in aduersum malos;uti licet hac. ut libet,&,si ut libet, bene uti Iibeat haud dubie Dea donum: Vt male autem,p uersitas sit volentis: illud penitus non licet: ut non .& voluntas bona virtutis 5c mala viiij radix sit: atque ita virtutis inopiam non patitur . nisi qui vult: quoniam prima, & maxima pars virtutis est, velle. D. Quid quod Virtutem volo , nec assequor. R. Multi 1e id putant velle, qΗod nolunt; id nolunt, quod volunt : sic quisque se fallit seque boni auidum non modo aliis sed sibi etia persuadere nititur .nec cuiquam facilius persuadet, qua delectabilis vera virtus falsa virtutis opinio sie delectat ut popuIum, & amicos fallere. & falli insuper dulce sit. D. Scio me velle nec posse idoro bonum fieri. . R. Vt sit ita, velle non suffeti,
desiderio opus est. eoque non modico , sed vehementi. Vos autem mala vestra feruentissim euritis, bona vultis tepidissime, unde fit, ut diuites
multi sint, boni autem paucissimi.Nam quid miri
637쪽
est si citius ad optatum ardens intentio, quam voluntas lenta prouehitur: D. Vellcm bonus esse li. possem. MAE. Stude, nam poteris, &si bona fide vis esse iam incipe,sed segniciem vita. Si enim minima rerum non habentur gratis, quid de virtute speres. qua ait in rebus hominum maius est. in il altiusὶ Non tu illam quasi diuerticulum curarun, sed ut rectum , atque unicum iter ad se licitatem cogita. Vaca illi, di insiste summo nisu. . totoque animi pCndere : neque vero temporis particulam, ut iucundo cuidam exercitio , sed ut ordinatio vitae ossicio, quod te beatum, S: nullius egentem rei faciet,uniuersum tempus,omne studium impende, quod rebus saepe vilissimis impendilhi, ik ad memoriam reser illud sanum , magis.
que efficax, quam comptum verbum Marci Varronis, ex Satyraetum eius libro: Si quantum operaesum sisti inquit, ut tuus pistor bonum faceret panem eius duodecimam philo λphiae dedisses, tem. pore bonus iampridem esses factiis: quod sic ac-c pias velim,non ut terrenae philosoplaiae, quae ex freque tatis actibus habitum spondet, citius quanta .isit promissi fides, experti sciunt;sed ea estisapientiae sospitatrici optimae , suisque con1iliis,
atque auκiliis te Virtutis , quaeVe per hanc quaeritur. salutis debitorem statuas , sentiasque pia confessione. grato animo quodque est scriptum. Nemo potest e sic continens , niti Deus detuli hoe ' ipsum erat iapientie, scire cuius esse et hoc donum; . tibi nominatim dictum credas atque ad omnem virtutem intelligas rc serendum. D. Valde quidem essetcupio, nec sum bonus. ' An valde cupias res docebit. Intenis volutatis Iudicium, per-t ahuerantia est, siue autem gratuitum Dei donum
virtus ἱ dc profecto eam largitor ille Sydereas im
638쪽
si constanter optantibus, instanterque pre cantibus vix tribuit J siue tanta in re vllae sunt, partes ingenij humani.& cum intentione feruida res egeat, tum dc cotinua eget,& diuturna. Nam quod studio quaeritur, repote non prouenit ; sic quocunque te verteris, perseueranti opus est animo: omiuis ergo , neglectisque omnibus, hic incumbe idque ket alacrius, si memineris, semperque descriptum ante oculos habueris, ad hoc Vnum, atque ad nihil aliud, te venisse in hanc terrenam habitationem, .c hoc a te unum exigi, t Virtutum gradibus canum peras;ita quicquid agis aliud, vel superuacuum,vel damnosum sit.
ΑVaritiae stimulis urgeor. .Bene ais, stimu
lis. Nam dc quaerendarum opum cupiditates stimuli quidam;& quaesitae opes,spinae . sunt. Ita enim Lilas vocat qui mentiri nescit. Praeclarae vero diuitiae, quae 5 quaerendae torqueant, di quaesitae. At si corpusculum, si naturam, si vitae respicias breuitate, vid is te frustia superuacuis curis angi,&paucorum egentem multa desiae ra-1e. Insuperque dum quaerendis inhias, parta non cernere, atque ita quodamodo quaerenda perdere, quo nihil est stultius. D. Μulta quaerendi vogeor appetitu. t . Nec aduertis,quod inter quaerendum tempus,& vita, cui illa quaerebatur elabitur. Sic mira perplexitas incidit, dum vita abundare videmini aluitiis indigetis: dumque indigentia illa praetoriit,superuenit altera, 'ec diuitiis abundates,
indigetis vita..No haec ignorabat ille Sapiens. ubi
639쪽
Ioquitur de eo parsimoniaste, qui didit: Inueniam xequie mihi, Sc maducabo nune de bonis meis solus; Sc nescit quod Iempus praetereat, crelinquitemnia aliis,& morietur. Et idem alibi: Qui acer atiniuste,aliis congregat, & in bonis illius alius luxuriabitur. O terribile dictum, sed commune, quotidieque se oculis ingerens, nec lectico proficies inanimis Αuaroru . Ide rursus; Auaro, inquit, nihil est scelestius: dc nihil est iniquius,qua amare
pecunias. Et tu scias,quoniam Vero omnia consonant,vi liit Aristoteles,ecce ut e celesiastico sapioti consonat: Saeculiaris pecuniae,inquit Cicero fugienda cupiditas. Nihil est enim tam angustianimi,tamque parui,quam amare diuitias. De Inarim,er Lιαενε. D IA L. c UI. Eie veri μιοι est,edium qua vinear amore, D iduraue Foi,non alis obe ι .DO L.
INuideo. R. Superior affectus. ut bene tibi esset,
optabat ; hic, ut male fit aliis; tanto hie illo . . auaritia peior liuor. Bene ergo Sapiens idem,ce quo modo dicebam: Nequam, inquit,est ocu- .lus inuidi insatiabilis oculus cupidi. D. Inuidi
Flaccus ait.Idq; ad vestros urannos,pestiIenti austro impellente, transiatum est. D. Inuidia crucior. q. Simul & peccas, ec plecteris expedita iu- , sitia. D. Felicitas vicini mihi parit inuidiam . . Credo hercle 3 nemo vestium Regi Pariborum, aut Persarum inuidet: ne illi quidem vobis:fuit quando vicissim inuidebatis , quia vicinitatem
ruciabat imperij magni do. Sed an non satis
640쪽
est propriis malis angi , quae tam multa sunt, nisi& aliena bona nos crucient,undique miseri, insanit D. Uicinis inuideo. RA. aritus mos; Inuidia lippa est, longinqua non videt; Vicinitas . atque prosperuas,inuidiae sunt parentes. I .Inuideo alienis bonis. R, Si es inuidus,& pusillanimis sis, portet; omnibus ex vitiis, nullum pigrius inuidia; alios in animos non ascendit. Nullum quoque miserius. Itaque reliqua omnia bonum aliquod aicet falsum, praesupponunt. Haec solis malis pasci-' tur dc torquetur bonis;& quod aliis optatriam sibi habet malum. Alexandri ergo Μacedonis dictum placet: Invidos homines nil esse aliud,quam tormenta seu tortores suos proprios: leuis adolascentis verbum grave. . . . o ., De se a. DIA . . CUI L. Ira pone rosia π Gremio stulti ira quiescit. Iratus iis cum carἔone caret. ω
sEd irascor. R. Ego aduersis opem polliceor,
non vitiismon fortuita enim illa ed voluntaria sunt. dc in ve ira potestate quis te igitur cogit ira seu D. Irascor ostensus. q. Is fortasse qui offendi Te te rguitur . se offensum abs te queritur. Non tantum est offensarum quantum insolentiae. D. Ira aestuo. q. Furis ergo,
Inquit Flaccus i fit autem a plaris lite mala eonis suetudine , & impatientia longus furor. Ennius autem iram initium dixit insaniae; eum pleris que nimis illam sequentibus finis & infaniae sit, dc vitae. Si quidem haec etiam pestis , ut superbior , etsi sepe alios , semper tamen ante alios, possessorem suum torquet , & cruciat 3