Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

641쪽

nescio quid melle dulcius inesse:habet fortasse ultio dulee aliquid:efferum inhumanum.Ita nihil, nisi amarum habet. Irascor ob iniurias. l . Vin iracundus unquam adeo quisquam fuit, ut nullare lacessitus , irasceretur, nisi forte Coelius senator me undissimus ille mortalium: qui elienti suo in omnibus sibi contentienti, atque omnia confitenti, irascens exclamauit: Dic aliquid contra, ut ' simus duo. Durum caput, qualiter tulisset iniurias qui obsequium non fere dat3D. Irasco quia offendor. q. Hae in parte vulgo plurimum erratur. Quaeruntur cauta finguntur offensae, inque his i-piis,quae verae sunt causae irae modus exceditur. In tribus peccatis, velum aliquod excusationis obtenditur:& est excusatio ipsa peccatum. Tu,quia non tibi ut Deo. paretur irasceris; & tamen Deus ipse quotidie verbis ac rebus offenditur; nec semper irascitur; vos omne verbulum casu elapsum ad iniuriam capitalem trahitis. Impatiens genus. D. Irascor sic meritis. . t . Si de te quidem, male; si de

republica modo non ira. sed iustitia illa sit, optime. Et ad summa mordicus, Ut dici solet, Cicero-

nianum illud est tenendum : Ira procul ut absit, eum qua nihil recte fieri, nihil co unde rate potest. Iure ergo laudatur A rchitae Tarentini dictum MPlatonis amici sui factum; quor rem primus, dum

se studiis dedito, possessiones suas, culpa villici,

destructas aspiceret in eum Versus: Sumerem, Inquit,ex te debitas poenas, nisi tibi iratus essem. Alter iratus seruo, non impunem dimisit, ut A rchiistas, sed amico commisit, Vt supplicium exigeretrveritus ne seirς impetus; quo non deceret impelleret: hcc, horumque similia frenare iram debent, ne sequaces suos, ut Plata est, in infamiam , et demque prioPitet. -

642쪽

Torpeo in agendis. Quas miretur si post

gulae studium, praegrauatumque corpuiculum. animi torpor obrepat 3 D. Animi prauor torpore. R. Torpor hic ex imperfecta voluntate oritur: mox ut bonum velle coeperis . ardor erit, atq; impetus; qui cum ad multa sit pessimus,est optimus ad virtutem. O. Torpeo, & ad bona opera lentus assurgo. , . Est torpor quida animis obsitus. nec minus ardor quidam generota pars anima sed& hic ardor accendetur, Ec ille torpor excutitur fitra temporis intellecta, quae tanta est, ut vix metiri ea linquamuis celer animus pollit: & specie virtutis adamata qua talis est,Vt ii corporeis oculis cerni posset quod vult Plato mirum sui amorem p a ritura esset. Hinc te amor igitur, illinc metus exci

torpor . soporque vos noxius premat, ad diuinas 'laudes surgentes nocte precamini: non est somno locus. aut inertiae, ubi vos hinc mors territat, hinc honestas allicit. Qujs enim inter magna pericula, magnaque praemia consopitar ubi ad ista respeSeris, redidit vigor ad animum, fugiet somnus ab oculis cogitantis , quantum nunc etiam superest imperfecti , quantum transierit ociosi; quod, quia non fit, longas aetates inutiles e murixisse .conspicimus;&senes attonitos. ac stupentes

dicere: Quid hic, in totannis , egimus 3 Come , dunus, bibimus, dormiuimus 3 sero laudem e

643쪽

ε ε PETRARC. DE RE ME D.

perrecti sumus,cuius mali praecipua causa est torpor iste quem quereris;abigendus in tempore stimulis in d ustriae, freno prouidentiae,ne e unctandosi ad inglorium finem,cum multitudine IapiaIi . .

ΑΣstu quatior libidinum. R. Atqui Iibidi

nem torpor gignit et gula autem illam parit. Quia miri igitur, filiam post parentes

sequirgulam certe di luxuriam, communes vobis esse eum belluis. maximeque bestialem vitam vestram facere, sapietibus visum est. Itaque cum sint talia grauiora mala,nullum vilius. D. Libidine rapior. R. Quo nam Vero, nisi ad mortem animae, Meorporis, & infamem notam, seramque poenitentiam . Be fortasse inutilem 3 I nunc igitur raptanetem sequere,qua te tales raptet ad exitus. Cogita autem innumerabilium callis miserabile ac famo. sos non modo singularium hominum, sed urbiu, de regnorum, qui tibi partim visu, partim auditu,& maxime lectione debent esse notissimi raptan- ti.nequaquam ut arbitror, manum dabis. Audi e-1um,quid hine doctissimi viri senserint ac scripse- rint. voluptates,ait Cicero, blandissimae dominae, maiores partes animi a virtute detorquent. Ια . hoc inquit Seneca,nos complectuntur, ut strangis lent: non aliter ergo, quam latrunculi viatoribus insidiantes eosque seducentes.ac per metes,declinadae sunt. In quod valde proderit, si illud praecla

644쪽

v Tn I V s Q FO R. T. LI B. I I. ε 'dictum, quod Sc sibi quisquis hae peste laborabit,

accipiat dictum. Vince, inquit, animum; cave de- formes multa bona uno vitio & tot meritorum gratiam maiore cuIpa, quam causa eulpa est, corrumpas. Idque facilius fiet, si quis acriter rei vilitatem. obscoenitatem, breuitatem,finem cogitet; . at longum dedecus, horaeque fugacis. forsitan aut momenti unius illecebras, inultorum annorum poenitentia , vel externo fortasse supplicio pu

De Superbia. DI a L. cx I. Luciferun pepulit de s ede snperbia eati.

SV perhia extollor. R. Quid superbis autem Ter

a & Cinis tune tantorum malorum falce Irutus atque oppressus extolleris i qui si te, omnibus malis exficitus; virtutum omnium alis euectus attolleres hoc uno. bona omnia corrupisses. Nihil est enim odio fius Deo , quam superbia. Per hane enim ille pulcherrimus creatus raptim eorruit, per quam,tu peecator, vis ascendere. Si sie illi ob id unum aecidit. quid per hoc, aliis culpisa adiunctum, tibi euenturum arbitraris; malum inrisi ei nis tuis cumulum superimposuisti. α Superbial vehor.'. Cur quaeso,an non te mortalem, an non assidue fitiscentem , an non peccatorem, an non mille casibus expositum, an non morti obnoxium inrertae. an non denique te miserum meministi,&non faria o 1issimum illud Homericum audivisti Nihil miserius serra nutrit homine. Scire velim, quid te horum potissime ad superbiam cohortatur. an . fragilita. inerabIotu,an vitae breuitas, an cincita

645쪽

animi, inter spes vrnissit nas; metusque perpetuos fluctitantis; an praeteritorum Oblivio. an ignorantita futurorum,ac praesentium;an hostium insidiae, an mortes amicorum, an aduersitas perseverans, an fugitiva prosperitast Haec . non aliae vobis sunt, quam ad superbi, scalae: his ascenditis ad ruinam Atqui caetera hominum pericula,etsi in instam .aliquam tamen excusationem: superbia, Zc inuidia nullam habent. D. Doleo me superbum. t. De teccato, dolere primus ad salutem gradus est: dc sicut superbia est extollere: sic humilitas est,dolere, se que submittere: facile factu , quod quidem erit, mox ut oculos in te ipsum, to ta intentione reflexeris:quod cum ita sit,nolo tibi, nec oportet, Iibrorum partes scriptas aduersus peccata congerere: hoe satis est cuncta arbitri j tui esse desitura illico, ut bona fide volueris, Utque aiunt reeeptui ceci meris,leque ad tua signa conuerteris . qued ad prγsens malum attinet unum illud adiecerim: Superbiam esse aegritudinem miserorum. ac stultorum:

tales nempe sunt haud dubie, qui superbiunt: nere enim aliter superbirent: neque vero sine ca binnibro sapientiae scriptum est: omnes insipientes, Rinfelices, supra modum animae suae superbi sunt. Ce te animae suaeat saperent modus erat, humiliati,conditionis imbecillitate cognita. Sic enim eodem libro scriptum legis:Rex hodie est, Eccras morietur. Cum enim morietur homo haereditabit serpentes, bc bestias & vermes. Initiam superbiae hominis,apostatare a Deo,quoniam ab eo,qui fecit illum,recessit: quoniam initium omnis peccati, est seperbia. Nota sunt reliqua,quibus aeriter gire spectis, monstrum est suPerbus homuncio. Di

646쪽

FEbribus aestuo. R. 2Estus hic, aut tempore si e

niendus aut frigore, utrumuis fecerit, bene erit. D. Febribuε urgeor R. omnis hie contractaturam motus plus habet impetus, quam diuturnitatis: & saepe duorum facit alterum . aut corpus expurgat aut anima absoluit. D. Febribus teneor . Non longum teneberis expecta. Cito te vel sanum oportet esse. vel liberum: vir diuque optimu D. Febribus laboro. '.Illico requiesces. Natura eum morte confligit operire exitum duelli: prope est hora vcl hinc te morbo ,vel omnibris exemptun. D. Febribus ardeo. q. Minus mali est acorpus ardere quam animum, de quo praecedentes tuae sepi' proximae sunt querelae. Q id si ardor ,alterius, 1a libris est alteri Qujd si hic ardor. quan uis asper optabilis esti quantum denique boni est, praesentia vitae mala, breui gustu peremnis admonere Ωppliei j: ut infinitas amaritudines declinare studeant qui tam grauiter paucis horis amariustula toleravi:atque his Angustiis discant illas euadere, quibur nec physicris , nec herba medebitur , necies crhicus, nec mors quidem. D. Febribus Vror. Vermium cibus excoquitur. Ferte aliis vri cui toties alia usta sunt t&de supplicio consilium cape; ex quibusdam malis remedia eo santur. siph paruus dolor ac prς sens. Vt Venturis, ac grauib Soccurreretur admonuit; fuitq; utilis. i qui molestus erat. Felix incediu breue quod ς ter

647쪽

PETRARC. DE RE ΜΕ D.

iam bonae valetudinis aestimator idoneus: vos homines Dei dona, nisi amissa,veI interinissa, non roscitis;ingratum genus. D. Febre vexc cimportuna. R. Diu simul esse non poteris. Nemo diu ardet. a It illa te deseret,aut tu illam. De Dolore Iliaea. D I A L. CXIII.

es ora inusum eruciat, vel tormina ventris,

ILi cum patios dolorem. RA. sperare incipe,

quandoquidem, quod iam tristius metuas, nil est. Sicut autem ad extrema gaudi j pe ruenisse, principium ethdoloris; sie extremitas doloris, principium gaudi j sit oportet. Contrariorum haec est lex; Alterum ex alterius sine oritur. D. Dolore torqueor iliaco . t . Spes est. fateor acerba solatii nhacerbius pati posse. D. Iliaco crucior dolore. QQui dolet, ac metuit, ille miser est ; undique, sin pars altera miseriae metus eripitur. Nam quid Io. metuat, qui ipsam, quae ab omnibus praeqtu Omnibus metuitur,mortem sperat3I . Iliaco dolore diserucior. 'AE. Disce vivens mori. quodque, non nisi te mel fit, tapius ex perire; facies feturus tandem semel, quod tam saepe tentaveris . nihil enim noui facies, simillimus dolor iliacus morti est; nisi quod mors facilior breuiorque , ut qui hunc fortiter tulit, nisi metus alter intenaeniat, matto illam fortius sit laturus. D. Dolore tun riliaco. R. Mas nitudo ipsa doloris finem .pOnae t. Nemo enim diu moritur. D. Q vjd, quod iolor eπ- rasim parit RA. Longos febrium doli res breui transis is suspirio. D. Adventare extasim intelligo.

. vix id quidem intelligere est. Naulcrepen-

648쪽

eε aduenit N praesens intest elium viribus suis priuat. D. Linqui animo incipio. R. H. O felix. qui rem necessariam svrque aiuntJ durissimam sine sensu

sis obiturus. Saepe extasim incurro. q. Saepe mortuus reuiuiscis D. Saepe exta sim mortifera In experior. q. Hanc plus quam semel ,eX periri requis. Nemo enim plusquam sernet moritur. Quod autem optimum mortis geniis esset inter doctos. ac praeclaros viros aliquando qu situm est, ubi Iustis Cς far interfuit summus vir. & imperio. N doctrina; qui Zc ipse, tempore extremo . vide illis iis riptum est repente linqui animo levat; quam quaestionem ille sic absoluit ut repem tinum. atque inopi num interitum commodissimum diis ni ret: quae sententia, etsi pietati, veraeque religioni fortassis asperior videatur; sic tamen & cuilibet sapienti. cpraesertim pio vereque reli ioso vivendum est ut sibi nil repentinum. aut subitum esse possiti & siquid tale incidat animo ,eeleritas ipsa non noceat,&prosit corpori. De istius corporit Dolore D I A L. c XIV.

Si corpus morbi totum in sere molisti, Cleae a imo eerta parara tuo est. .

DO L.

Toxo corpore langueo. Si non languet

hospes corporis animus beRe est; quicquid tuguriolo suo eueniat. saluus eruperit. D. Toto eOrpore crucior; ingens malum. R Q. Stoici unum, in rebus omnibus humanis bonum dicunt virtutem. Et quamuis a ijalirer; haec verior tamen , viriliorque Pntentia visa est; cui consequens est, unum quodque quod huie bono obtrucitur malum, esie viti Mnι quo fit, ut dolor corpo-

649쪽

εue 1 PETRARC. DE REMED.

ris molestissimus sit , malum tamen utique nomsit. I . Hei mihi milero , ego torqueor, tu disputas; philosophicae fabellae. 4 - Iure te miserum dicis . vel hoc ipso, quod hum a me vitae regulas, fabellas vocas. D. Sonora haec in scholis, famosa per libros, sed nec eculeos; nec aegrotantium ascensura grabatulos,dicuntur, scribunturque facilius, quam probantur. 5 3 . Immo Vero , de ad dolorem, & ad aegritudinem, Sc ad mortem prosunt, sed non omnibus; quippe quae non omnibus insedere pectoribus: de profecto quibus

credita non sunt, lubria esse non possunt. DO-Heu ego crucior, tu disputas. . Iste tuus dolon necessario, aut lentus erit, aut intensius; atque ita, vel Deilem, vel breuem patientiam requirit. Ι Hei mihi summo crucior dolore.' . Si summus nempe breuis est dolor: parce gemitibus.aut fugiet aut fugat, est necesse. Sic utrinque libertas in foribus. Interim forti animo ferre mortalia, speciosum ac virile est. Speciosam dicta fateor: factu. ne possibile quidem reor. RAE. Non impossibilitas rerum est , sed mollicies hominum; quae virtutis innumeros desertores fecit & faciet; dum omne dissicile tanqtiam impossibile respuitur; virtus periit , cuius materia dissicultas quidem sed honesta est. D. Sumus homines: non Di j; Sc moribunda corpuscula , vim doloris ferre non valent. RA. Fragilia corpora humana non negem, sed non usque adeo, quin usque ad to Ierantiam Omnis aduersi, sit virium has itura sint; nisi maior multo emet infirmitas animorum. Illa est, quae viro inaignos eiulatras , 5c muliebres, atque humiles voces elicit. Quid est enim , oro te, cur impossibile homini censeas, quod Aph o-

Iun. Pol isse video hominein iactasset D. Heu mihi,

650쪽

mihi, rursus ad historias vocor, & in medio dolorum aestu, vix praesentium. vix mei ipsius memor,

in memoriam protrahor antiquorum. Annon ergo clarorum recordatio virorum, qui similia fortiter passi sunt magnum affert, in omni Ierum asperitate, latium, dc lenimen D. Sentio, ad imitandum rarissimos hortaris 3 gloriola consilia, sed alta nimium , supraque hominem. Gq. Quid supra hominem dicis non Deorum

tibi, sed hominum rationes, hominumque eXempla proponimus. D. Hominam fateor, sed paucorum; estque ultima , &exacta raritas, nullitati proxima. Non multum inter phoenicem, bc chi- is eram nihil elia volunt: apud alios namque Siciliat mons est. . . Q pli vero imitandus tibi proponatur pha nix, & nou acies virorum; quae, quo Iarier,eo dignior eui similis fieri velis, quisquis raros sequi negliget, rarus esse vir non poterit. D. Video:vnum ex pati eis fieri iubes; unus ex multis sum. R.A. Prope nullum te maluerim, quam exmnitis unum: nescio enim an non esse, an ibilium esse, sit melius. Atqui plurimorum,adem,Scstultorum e numero, iit. Oportet. D. Ego vero nil peius

esse,Quam nil esse scio. 'iag. Nescis, quid mali fit, esse aliquid, nec esse,quod debeas. D. Ita hoc dicis, quasi . quod uni forte accidit debitum sit omnibus, idque ad omnes trahi velis. RA. Male ais, forte: virtus enim non fortuita , sed deliberativa prorsus, &eIectiva est; non casu equid m quaerenda sed studio. Neque ego,quod uni casus dedit, ad cunctos, sed quod virtus multis tribuit, ad Vnum traho ad omnes tractura libentius, sed in uno etiam defatigor. DO. At, non omitia posissimus omnes. t E. Non poeticum modo,sed tam