Ab urbe condita libri

151쪽

144 LIBER XXVL CAP. 26 27. s. U. c. 4M eundem litteris falsis urbem inplesso bellum in Sicilias esse, ut suam laudem minuat. moderati animi gloriam eo dis adeptus consul senatum dimisit ac prope iustitium omnium rerum suturum videbatur, donec alteri consul ad urbem venisset otium, ut solet, excitavit plebis rumores belli diuturnitatem et vastatos agros

circa urbem, qua insesto agmine isset Hannibal, exhaustam dilectibus Italiam et prope quotannis caesosi exercitus querebantur et consules bellicosos ambo viros acresque nimis et feroces creatos, qui vel in pace tranquilla bellum excitare possent, nedum iu bello respirare civitatem forent passuri.

XXo. Interrupit hos sermones nocte, quae pridie Quinquatrus est, pluribus simul locis reariorum in cendium ortum eodem tempore septem tabemae, quae

postea quinque, et argentariae, quae nunc novae -- pellantur, arsere conprehensa postea privata aedificia

neque enim tum basilicae erant , Conpreliensae lautumiae sor uni tru piscato rium et atrium regium. asdis Vestas vix lefensa est tred B im maXIme SerVO-rum opera, qui in publicum redempti ac manu missi sunt nocte ac die continuatum incendium fuit nee ulli dubium orat humana id fraude sactum esse, quod pluribus simul locis, et iis diversis, ignes morti essent. itaque consul ex auctoritate senatus pro contione edixit, qui, quorum opera id conflatum incendium, profiteretur, praemium fore libero pecuniam, servo libertatem. eo praemio inductus Campanorum Calaviorum servus Manus ei nomen erat indicavit dominos et quinque praeterea iuvenes nobiles Campanos, quorum parentes a Q. Fulvio securi percussi erant, id incendium sedisss vulgoque saeturos alia, ni conprendantur conprehensi ipsi familiaeque eorum et primo elevabatur index indidiumque pridis eum verberibus castigatum

ab dominis discessisse, per iram ac levitatem ex res fortuita erimen commentum ceteram ut coram madiguebantur, et quaestio ex ministris facinoris soro medio

152쪽

LIBER XXVI. c. 27. 28. a. c. 210 145 haberi coepta est, lassi mes, atque in dominos se vosque conscios animadversum est indies libertas data et viginti milia aeris. Consuli Laevino capuam praetereunti circumsus 10

multitudo Campanorum est obsecrantium cum lacrimis, ut sibi Romana ad senatum iro liceret oratum, si qua misericordia tandem flecti possent, ne se ad ultimum perditum irent nomenque Campanorum a

Q. Flacco deleri sinerent. Flaccus sibi privatam simul 12tatem cum Campanis negare ullam esse publieas inimicitias et esse et futuras, quoad eo nam esse erga populum Romanum sciret nullam enim in terris iagentem esse, nullum insessiorem populum nomini R

mano ideo se moenibus inclusos tenere eos, quia, si qui evasissent aliqua, velut feras bestias per agros vagari et laniare et trucidare quodcumque obvium detur alio ad Hannibalem transfugisse, alios ad Ro 13mam inceIulendam profectos inventurum in semusto

foro consulem vestigia sceleris Campanorum. Vestae aedem petitam et aeternos ignes et conditum in pen

trali fatale pignus imperi Romani se minimo censemiuium ess Campanis potestatem intrandi Romana moenia fieri Laevinus Campanos iure iurando a Flaeeo 15

adactos, quinto dis quam ab senatu responsum accepissent, Capuam redituros, sequi se Romam iussit. hac 16 circumfusus multitudino, simul Siculis obviam ceressis secutisque Romam, praebuit speciem dolentis duarum clarissimarum urbium excidio ae elaberrimis viris vietos bello accusatores in urbem adducentis.

D re publiea tamen primum ae de provinciis 17 ambo consules ad senatum rettulere. XXVIII. ibi Lae irinus, quo statu Macedonia et Graecia, Astali, ea nanes Loemus essent, quasque ibi res ipse egisset terra marique, exposuit Philippum, insereniam bellnmis

Aetolis, in Macedoniam retro ab se conpulsum ad intum penitus regni abisse, legionemque inde deduci posse elassem satis esse ad arcendum Italia regem.

153쪽

146 LIBER XXVI. CAP. 28. 29. a. . o. 54M haec de se deque provincia, cui praefuerat, consul. tum de provinciis communia relatio fuit decrevere patres, ut alteri consulum Italia bellumquo cummam

rubale provincia esset, alter classem, cui . Otacilius praefuisset, Sicilia iis provisesam cum L. Cincio pra 4 foro obtineret exercitus eis duo dedisti, qui in Etruria

Galliaquo essent eas quattuor erant legiones urbanae duae superioris anni in Etruriam, duae, quibus Sul- picius coiisul praescissos, in Galliam mitterentur; Gallias et legionibus praeesset, quem consul, cuius Italia pro vincia esset, praefestis sph in truriam C. Calpurnius post praeturam prorogat in annum imperio missus.

et Q. Fulvio Capua provincia decreta prorog'tumus in annum imperium exercitus avium sociorumqus mirini iussus, ut ex duabus legionibus una legio, quim quo milia peditum et trecenti equites essent, dimissis, qui plurima stipendia haberent, et sociorum septem

milia peditum et trecenti equites relinquerentur, eadem ratione stipendiorum habita in vetaribus militibus dis mittendis. n. Fulvio consuli superioris anni nec sprovincia Apulia nec de exercitu, quem habuerat, quicquam mutatum tantum in annum prorogatum imperium est. P. Sulpicius, conlega eius, omnem exercitum 1 praeter socios navalis iussus dimittere est item ex Sicilia exercitus, mi M. Cornelius se esset ubi consuli in provinciam venisset, dimitti iussus L. Cincio praetori ad obtinendam Siciliam annenses milites datii duarum instar legionum totidem legiones in Sardiniam P. Manlio Vulsoni praetori decretae, quibus L. Cor-13 nelius in eadem provincia priore anno praefuerat urbanas leo iones ita seriber consules iussi, ne quem

militem facerent, qui in exercitu M. Claudii, M. Valerii, Q. Fulvi fuisset, neve eo anno plures quam una eiriginti Romanae legiones essent.1 IX. His senatus eo ultis perseetis sortii provincias consules Sicilia et classis Mareello, Italia eum bello adversus Hannibalem Laevino eveniti quae sors,

154쪽

LIBER XXVI. CAP. s. 30 a. c. 210 147 velut iterum aptis Syracusis, ita exanimavit Siculos expectatione soriis in consulum conspectu stantis, ut eis loratio eorum flebilesque voces et extemplo oculos

hominum converterint et postmodo sermones praebuerint circumibant enim senatorum domos cum veste a

sordida adfirmantes se non modo suam quosque Patriam sed totam Siciliam relicturos, si eo Marcellus iterum eum imperio redisset nullo suo merito eum ante inplacabilem in se fuisse quid iratum, quod Romam de se questum venisse Siculos sciat, facturumlobrui Aetnae ignibus aut mergi freto satius illi insulae esse quam velut dedi noxae inimico hae Sicu 5lorum querellas domos primum nobilium circumlatae celebrataeque sermonibus, quos partim misericordia Sieulorum partim invidia Marcelli excitabat, in sen

tum etiam pervenerunt. postulatum a consulibus est, ut de permutandis provinciis senatum consulerent Marcellus, si iam auditi ab senatu Siculi essent, aliam sorsitan futuram fuisse sententiam suam dicere nunc, ne quis timore renari eos dicere possit, quo minus

de eo libere querantur, in cuius potestas mox futuri sint, si conlegas nihil intersit, mutare se provinciam paratum esse. deprecari senatus praeiudicium nam eum extra sortem conlegae optionem dari provinciae

inteum fuerit, quanto maiorem iniuriam, immo comtumeliam esse, sortem suam ad eum transferri ita ssenatus, cum, quid placeret, magis ostendisset quam decresset, dimittitur inter ipsos consules permutatio provinciarum rapietate sato Marcellum ad Hanniba-

lem, laeta est, ut, ex quo primus post adversa omnia lo se ei iste pugnae gloriam ceperat, in eius laudem postremus Romanorum imperatorum, prosperis tum maxime bellicis rebus, aderet XXX. Permutatis provinciis Siculi in senatum 1 introducti multa de Hieronis regis fide perpetua erga

populum Romanum verba fecerunt in gratistu publieam

avertentes Hieron7mum ac postea Hippocraten atque

155쪽

148 LIBER XXVI. CAP. 30 U. c. 64M EpicJden tyrannos cum ob alia tum propter desectionem ab Romani ad Hannibalem invisos fuisse sibi.

ob eam causam et Hieronymum a prineipibus Iuvens tutis prope publico consilio interfectum, et in Epis dis Hippocratisque eaedem septuaginta nobilissimorum iuvenum coniurationem lactiun; quos Marcelli mora destitutos, quia ad praedictum tempus exercitum ad Syracusas non admovisset, indici saeto omnis ab

tyrannis interfectos eam quoque Hippocratis et Epicydis tyrannidem Marcellum excitasse Leolatinis crus deliter direptis numquam deinde principes Syracusanorum desiss ad Marcellum transtro pollicerique surbem, cum esset, ei tradituros; sed eum primo vis apere maluisse dein, cum id nequesterra neque mari omnia expertus potuisset, auctores traditarum Syr cusarum abrum aerarium Sosim et Moericum Hispanum quam principes Syracusanorum habere, totiens

id nequiquam ultro offerentis, praeoptasse, quo scilicet

iustiore de causa vetustissimos socios populi Romani trucidaret ac diriperet si non Hieronymus ad Hannibalem defecisset, sed populus Syracusanus et senatus, si portas Marcello Syracusani publice et non oppressis Syracusanis tyranni eorum Hippocrates et Epicydes clausissent, si Carthaginiensium animis bellum cum

populo Romano gessissent, quid ultra quam quod secerit nisi ut deleret Syracusas, sacer hostiliter Marcellum potuisse certe praeter moenia et laeta exhausta urbis ot refracta a spoliata deum delubra dis ipsis --

mentis qu eorum ablatis, nihil relictum Syracusis esse. I bona quoque multis adempta, ita ut ne nudo quidem solo, reliquiis direptae fortunae, alere Sese e suos possent orare se patres Onseriptos, ut, si nequeant

omnia, saltem quae compareant cognoscique possint, 1 restitii dominis iubean talia conquestos cum excedere ex templo, ut de postulatis eorum patres consuli1 possent, Laevinus iussisset, manean immo. ' inquit Marcellus, ut oram si respondeam, quando ea con-

156쪽

LIBER XXVI. CAP. 30 31. a. e. 210 149 dicione pro vobis, patres conscripti, bella gerimus, ut victos armis aceusatores habeamus, duae captae hoc amo urbes, Capua Fulvium reum, Marcellum Syr

eusas habeant ' XXXI. reductis in uriam legatis 1 tam eonsul non adeo maiestatis' inqui populi Romani imperiiquo huius oblitus sum, patres conscripti,

ut, si de meo crimine ambigeretur, consul dieturus causam accusantibus Graecis fuerim. sed non quid ego

fecerim in disquisitionem venit, nam quidquid in hostibus Dei ius belli defendit , sed quid isti pati debuerint. qui si non fuerunt hostes, nihil interest, nunc an vivo Hierone Syracusas violaverim sin autem adesciverunt a populo Romano, legatos nostros ferro atque armis petierunt, urbem ac moenia a mint, exercituque carthaginiensium adversus nos lutati sunt, quis passos esse hostilia, cum Merint, indignat γtradentis urbem principes Syracu Sanorum aversatus sum Sosim et Moericum Hispanum, quibus tantam rem crederem, potiores habui non estis extremi Syracusanorum, quippe qui aliis Hamilitatem obiciatis

quis est vestrum, qui se mihi portas aperturum, qui armatos milites meos in urbem accepturum promiserit 7 odistis et exsecramini eos, qui secerunt, et ne hic quidem contumeliis in eos dicendis arenis tantum est, ut et ipsi talo quisquam facturi laetitis. ipsa shumilitas eorum, patres conscripti, quam isti obiciunt,

maximo argumento est, neminem, qui RFatum

operam rei publicae nostrae vellet, aversatum esse et antequam obsiderem Syracusas, nunc legatis mittendis nunc ad conloquium eundo temptavi pacem; et posteaquam neque legatos violandi verecundia erat, nec mihi ipsi e gresso ad portas eum principibus responsum dabatur, multis terra marique exhausiis laboribus tandem vi atque armis Syracusas cepi. quae aptis saeciderint, apud Hannibalem et Carthaginienses victos iustius quam apud victoris populi senatum quererentur. ego Patres e scripti, SItaeusas Poliatas si negaturus s

157쪽

essem, numquam polIi earum urbem Romam exorna

rem qua autem singulis victor aut ademi aut dedi, cum belli iure tum ex cuiusque merito satis scio me 10 secisse ea vos rata habeatis, patres conscripti, necne,

magis rei publicas interest quam mea quire mea fides exsoluta est ad rem publicam pertinet, ne acta mea rescindendo alios in posterum segniores duces ii saetatis et quoniam coram et Siculorum et mea verba audistis, patres conseripti, simul templa excedemus,

ut me absent liberius consuli senatus possit. ' ita dimissi Siculi, et ipse in Capitolium ad dilectum discessit. XXXII. consul alter do postulatis Siculorum ad patres rottulit ibi cum diu sententiis certatum esset, et magna Pars senatus, principe eius sententiae . Manlio ora quato, cum tyrannis bellum gereudum fuiss cens

xent hostibus et Syracusanoriam et populi Romani, et urbem recipi, non capi, et receptam legibus antiquis et libertat stabiliri, non sessam miseranda servitutea bsillo adfligi inter tyrannorum et ducis Romani e

tamina praemium victoris in medio positam urbem puleherrimam a nobilissimam perisse, horreum atque aerarium quondam popilli Romani, cuius munificentia a donis multis tempestatibus, hoc deniqrio ipso Pu-4 nico bello adiuta ornataque re publica esset si ab

inferis existat rex Hiero, fidissimus imperi Romani cultor, quo ors aut Syracusas aut Romam si ostendi posse, ouin, ubi semirutam ac spoliatam patriam respexerit, in ediens Romam in vestibulo urbis, prope in porta, spolia patrias suas visurus sit - haec tali

quo cum ad invidiam consulis miserationemque Siculorum dicerentur, mitius tamen decreverunt patres:

acta M. Marcelli, quae is gerens bellum victorquo egissst, rata habenda esse in relicum cura senatui fore rem Syracusanam mandaturosque consuli Laevino,

ut, quod sin iactura rei publicas fieri posset, fortunis eius civitatis consuleret missis duobus senatoribus in Capitolium ad consulem, uti redire in curiam, et

158쪽

LIBER X L CAP. 32. 33. H. 104 15I introductis Siculis senatus consultum reditatum si legatique benigne appellati a dimissi ad genua s Marcelli consulis proiecerimu et obsecrantes, ut, quas deploranda ad levandas calamitatis causa dixissent,oniam eis dares et in fidem clientelamque se urbemque Syracusas acciperet pollicens hoc consul clementer appellatos eos dimisit. XXXIII. Campanis deinde senatu datus est, quo Irum orati miserabilior, causa durior erat neque enim 2 meritas poenas negare poterant, ne tyranni erant, in quos culpam conferrent; sed satis pensum poenarum tot veneno absumptis, tot securi percussis sen foribus credebant paucos nobilium superesse, quos nec sua conscien ut quicquam do se gravius commictent, impuleri, ne victoris ira capitis damnaverit; eos libertatem sibi suis qu et bonorum l1quam Partem orare, cives Romanos adfiiutatibus plerosque et propinquis etiam cognationibu ex conubio vetusto iunctos. summotis deindo templo paulisper dubita οtum, an arcessendus a Capua Q. Fulvius esset mortuus enim post captam Claudius consul erat , ut coram imperatore, qui res gessisset, sicut inter

Marcellum Siculosque disceptatum fuerat, disceptaretur. dein eum M. Atilium. Fulvium fratrem Flacci, legato 6

eius, et Q. Minucium et L. Veturium Philonem, item Claudii legatos, qui omnibus gerendis rebus adfuerant, in senatu viderent 10 Fulvium avocari a Capua nec disserri Campanos vellent, interrogatus sententiam M. Atilius Regulus, cuius ex iis, qui ad Capuam Ierant, maxima auctoritas erat, ' in consilio ' inquit arbi et tror in siisse consulibus, Capua capta cum quaereretur, equi Campanorum bene meritus do re publiea nostra esset. duas mulieres conpertum est, Vestiam sOppiam tellanam Capua habitantem et Paculam

Cluviam, quas quondam quaestum corpore fecisset, illam cotidie sacrificasse pro salute et victoria populi ILO-mani, hanc captivis egentibus alimenta Iam suppedi-

159쪽

152 LIBER XXVL CAP. 33. 34 U. o. 64M tasse ceteror in omnium Campanorum eundem erga

nos animum quem Carthaginiensium fuisse, murrius percussos Fulvio esse magis quorum dignitas 1 inter alios quam quorum culpa eminebat per sen tum agi de Campanis, qui esues Romani sunt, iniussu

popul non video posse, idque et apud maiores nostros in Satricanis factum esse, cum defecissent, ut M. Amtistius tribunus plobis prius rogationem erret, scisceretque plebs, uti senatui de Satricanis sontentiae di- 1 cendae ius esset itaque censeo cum tribunis plebis agendum esse, ut eorum unus pluresve rogationem

serant ad plebem, qua nobis statuendi de eampanisi ius Q Atilius tribunus plebis ex auctoritate senatus plebem in haec verba rogavit omnes Cain pani, Atellani, calatini, Sabatini, qui so dedidemini

in arbitrium ditionemque populi Roniani Q. Fulvio 13 proconsuli, quOSque una secum dedidere, quaeque una secum dedidere, agrum urbemque divina humanaque,

utensiliaque sive quid aliud dediderunt, s iis rebus Icquid fieri velitis, vos rogo, Quirites.' plebes sic iussit: quod senatus iuratus, maxima pars, censeat, qui ad-

sient, id volumus iubemusque ' XXXIV ex hoe plerii sesso senatus consultus Oppias Cluviaeque primum hona ac libertatem rostituit si qua alia praemia po

ter ab senatu vellent, venire eas Romam Campanis in familias singulas decreta acta, quae non operae 3 pretium est omnia enumerare aliorum bona publicanda, ipsos liberosque eorum et coniuges vendendas extra filias, qua enupsissent, priusquam in populi Romani potestatem venirent, alios in vincula condendos, a d iis posterius consulendum aliorum Campanorum summam etiam ensus distinxerunt pubin eanda neene bona essent pecua eaptiva praeter equos ei mancipia praeter puberes virile secus et omnia, quaeaolo non eontinerentur, restituenda censuerant dominis. Campanos omnis, Atellanos, Calatinos, Sabatinos, extra- quam qui eorum aut ipsi aut parentes eorum apud

160쪽

LIBER SUL CAP. 34. 35. a. c. 210 153l1OStIS Ssent, liberos eSSe iusserunt ita, ut nemo eorum civis Romanus aut Latini nominis esset, neve quis eorum, qui Capuae fluSSet, dum portae clausae essent, in urbe agrove Campsin intra certam diem maneret,

locus ubi habitarent trans Tiberim, qui non contingeret Tiberim daretur; qui nec Capua nec in urbe Cam 8 pana, quae a populo Romano desecisset, per bellum luissent, eos eis Lirim amnem Romam versus qui ad Romanos transissent, priusquam Capuam Hannibalis

niret, is Vultumum emovendos censuerunt, ne quis eorum propius mare quindecI milIbu puSSuum agrum aedificiumvse haberet qui eorum trans Tiberim emoti 10 essent, ne ips posterive eorunt uspiam pararent haberentve nisi in Veiente, Sutrino Nepesinove agro, dum

ne cui maior quam quinquaginta iugerum agri modus esset senatorum omnium quique magistratus Capuae, ii Atellas, Calatias gessissent bona venire Capuae iusserunt, libera e pora, quae venum dari placuerat, Romam mitti ad Roma venire. signa, statuas aeneas,

quas apta de hostibus dicerentur, quas eorum sacra ac profana essent, ad pontificum collegium rete Brunt. ob haec decreta maestiores aliquanto, quam Romam 13 Venerant, Campanos dimiserunt. nec iam Q. Fulvii saevitiam in sese, sed iniquitatem deum atque execrabilem fortunam suam incusabant.

XXXV. Dimissis Siculis Campanisque dilectus ihabitus. scripto deinde exercitu de remigum supplemento agi coeptum in quam rem cum neque hominum satis, nec, ex qua pararentur stipendiumqus acciperent, pecuniae quicquam ea tempestate in publico esset,

edixerunt consulea, ut privat ex censu ordinibusque, sicut antea, remiges darent cum stipendio cibariisque disrum triginta. ad id dictum tantus fremitus homi 4num, tanta indignatio fuit, ut magis dux quam materia

seditioni deesset secundum Siculos Campanosque plebem Romanam perdendam lacerandamquo sibi consules sumpsisse per tot annos tribui, austos nihil reliqui