장음표시 사용
111쪽
o GABRIEL. BYELeonstituendo, monetam fraudet &ad restitutionem teneatur. Haec est sententia Hostiens & Panorm. de patet manifeste, quia vilius vendit carius, quod est contra iusticiam. Item sic posset sibi attrahere indebite pecunias omnes subditorum: ut si attraheret aurum ad paruum precium, & illud emeret pro argento; ac deinde augmentato precio rursus venderet monetam auream pro maiori precio argenti.
Simile esset, si poneret precium in toto frumento sui principatus, & emeret; ac postea venderet pro maiori preci ortiam per eum constituto: quae utique ellet iniustissima de tyrannica exactio populi. Nec est simile de venditione frumen torum a sancto Ioseph sub ditione Pharaonis: quoniam ex eo quod non creverunt frumenta, ipsa facta sunt cariora & m loris precii, quam ante dum collegerat in horreis, cum copia eorum exuberabat. Nam precium rei humana indigentia mensurat, ut vult Philosophus v. Et hic. Et si sorte excessitan est in precio, dicit Cassiodorus, Credo vir sanctumnali necessiste confracture, ut avaro primipsar acer eost 'πιέω ii popul Aueniret. Du BIVM II. Dubitatur secundo, Mirum in aliqua casu Princeps possis
mutare monetampropter lucrum suum; vel generalius, P, in- pi possis habere lucrum ex morata, constituendo maiorem valor em monera quam valeat eius materia non mortata, ded, Ectu nec gariuexpensis ; v/l minuenda pondiu aut ligamsub priori miseeὶ Re pondetur breuiter, quod in uno solo casu Pr iaceps potest lentire lucrum ex moneta, scilicet dum lucrum illud redundat inutilitatem Reipublicae, ut tactum est conclusone secunda.
Puta quando Princeps indiget subsidio pro defensione Rei-l ublicae, ad quod praestandum subditi obligantur; tunc pos .
et fieri aliqua mutatio in moneta, ut pondus vel materia sub eodem v lore minueretur, ut sic populus minus sentiret se grauari: dum tamen non extendatur lucrum ultra necessariam Principis indigentiam supradictam. Sed haec mutatio fieri non debet sine consensu subditorum, quorum sui dictum fuit) est moneta. Potest enim .quilibet renuntiare iuri suo. v I i. q i. Quam periculosum. Sic de communitas. Et
112쪽
DE MONETI s. - Ivult Innocentius, quod sussicit consensus maioris partis magnatum. Sed de hoc dubitat Panorm . loco allegato, cum tractetur de negocio singulorum. Ideo dicit Angelus, requiri consensum singulorum. Non tamen susscit consensus popi ii ad dispergendum huiusmodi monetam minoris ponderis extra tale dominium: quia cum damno non subditorum non indigentias subleuare. In quo satis omnes con
Videtur etiam quibusdam, quod in casu quo colligen da est magna pecunia pro redemtione Principis aut defensione, facilior sit modus & expeditior per mutationem monetae: tum quia hic modus facilior est ad congregandum pecuniam necessariam citius, sine fraude, & ex facultatibus subditorum: tum quia minus sensibilis, & per hoc magis portabilis sine murmure & periculo rebellionis populi: tum quia est generalissima, comprehendens omnes tam clericos quam laicos, nobiles & plebeios, diuites&pauperes. Verum an haec ita se habeant, committo diligenti lectori. Duo tamen nece flarib hic attendenda sunt. Primum quod moneta illa tantum currat inter subditos illius dominii, qui tenentur subuenire domino & suae reipublicae: quoniam si dispergeretur ad alios, isti per hoc iniustὶ grauarentur. Secundum quod collecta necessaria pecunia, moneta reducά-tur ad priorem statum: quia cessante causa cessare debet de effectus. D v B I V M III.
Tertio dubitatur, Vtrum et gens ad partem meliores ac magisponderantes, ct consari faciens, peccet Ur ad restumianem teneatur ' Respondet Angelus in summa, sequens Hosti ensem, Iohan. Andream & alios sub hac distinctione. Si illi qui cudunt pecuniam, eo quod non possint omnes aequaliter sculpere vel perficere, alii denarii sunt quandoque minus ponderantes, propter hoc permittunt alios in maiore pondere, vise fiat adaequatio iusti ponderis in multitudine, quae non potest fieri in singulis denariis: tunc tales eligentes meliores sunt falsarii, & tenentur ad restitutionem communitatir quia corpus pecuniae damnificauerunt. Si vero omnes dena-
113쪽
iti sunt iusti ponderis, sed aliqui sunt amplioris, de illos r
dunt. dummodo remaneant iusti ponderis, seu constant; non credo falsarios, licet male iaciant, & nullo modo sit eis consulendum. Si tamen noluerint abstinere,non credo quod lint propter hoc extra statum salutis. Videtur itaque sentire, quod talis non peccet mortaliter, licet peccet venialiter. Quod non satis intelligo: nis modicitas huius electionis, quia raro vel paucos eligit,excuset. Quoniam si hoc frequenter facit damnificat grauiter monetarium, qui ex improuIdent in excessit in pondere, vel eum cuius nomine monetat:& ita teneretur ad restitutionem ei. Sicut qui rem remis.sus emit, ubi so: um certum e st, de vendens in numero vel pondere errauit: sic monetarius in pondere errauit. Si tamen rarb fiet, modicitas exolsaret: sicut furtum minimae rei, ut pomi unius,excusatur
ΡAc. i. Quit M.Liam v ritu quibus mxior utilis quam ho- ne ili ratio quibusq; dulcis lucri odor ere qualibet. Quorum bellat rationes infra recensentur& resellii tur cap xx I. Dahat inius aberi quale Achivorum S ν. ,των exemplum ex Homero reserunt diabinus &Cassius Et quidem potissimus tunc pecorum in permutationibus usus fuit. Vnde Homerus cum Glauci α Diomedis alma comi arat,illa quidemὲ -- τί ποια, haec verb-Vocauit. Et pretiosa rix πολυμηλη, πολύδεια. Qisen de verba Graecae mendi vendendique serὸ apecore ducta videntur:πολειν, , --τπωλω, , , pullis equinis: , mutata luera breui in lon
dem Romanis Puum pecudibus nomen inuenit Par. i. Mum moneta ιn Mure) De quo Polydor. Vergilius.
Pag. 3 mixtis, ulsi Quod quidem posterius praestat.
Ita Romani veteres ex auro, argento, aere istabant seriebantq; moneas,absque mixtione unius cum altero. Quae mixtio olim le--
114쪽
DE MONETI alim legibus Cornelia nummaria & Iulia de peculatu districte prohibita , de postea iterum edicto Taciti Imp.apudVopi seu m, siquM aingentopublue priuatimur as miscuiset, siquu a
ro arsentia si qhmara plumbia, ea'tale est eum bono um pro criptione. Quod & Gothus Rex probat apud C odor u VII. Variar. 2. furi fiamma nulla iniuria permixtionM albescat, argenti color gratia candoras arrideat, aeris rubor in nar tua quatitate permaneat. Quod si adhuc ab omnibus peraeque gentibus seruaretur, ut bene fit a Venetis; nae multo integriorem certioremq; rem nummariam, & fraudatoribus tutiorem haberemus, ut singulari libello eleganter disputat Bodinus. in Mos Uus ancicetur in praesertim in deauraturam, non tantum argenti es culenti aut poculenti, sed etiam aeris ferrique, imo ligni,lapidum, corii, reipublicae plusquam putemus no
Sit nimis abundam in Tunc enim valorem suum, ob materiae vilitatem E copia proueniente iniretinere moneta non potest.
Itaque vanum fuit Lycurgi institutum, qui suo quodam co- sit io, ut ciues sui pecuniae cumulandae studio minus dediti es.sent, pecuniam nonnisi ferream, eamque immensa magnitudine&pondere, sed exiguo interim valore in republica sua signari voluit,Plutarcho auctore. aerea recessis ab usu .Es graue olim Populo Romano in via fuit, ut Festus notat, cum alles ipsi librales e sient,& Fondo vocarentur, Plinio auctore & Dionysio, qui A ssem interpretatur Quod ideo, ubi de maiori summa agebatur, plaustris conuel, i necesse erat, ut apud Liuium legimus Sed&postea ad istam aeream pecuniam ferendam non tantum loculos, sacculos,fiscos, bulgas, sed etiam fiscellas&sportas adhiberi solitas , Tullius & Asconius in Verrinis meminerunt. Hoc igitur genus pecuniae etiamsi ad honorem principum & memoriam rerum ut alibi exposuimus inuentum esset, tamen propter copia vilis metalli paulatim exoleuit apud ipsos Romanos, auro dc argento rerum potiente. Itaque bellos illos asses & sestertios,ex vario aere,
Cyprio, Mariano, Corinthio con flatos, & ut quidam ait 'nisrei o pretiosiores; apud Byzantinos postea, Gothos, Longobardos, Francos,Germanos, quo in precio fuisse putamus t Eodem sorte quo apud Turcas , quos Bus bequius Orator
115쪽
NOTAE IN OREs M. Caesareus scribit numismatis illis pro pondusculis, drach
malibus puta aut similibus, uti: quae ipla Gratir nsanguis, id est nummos paganorum vocent. Et fabrum aerarium ipso eiu modi numismata requirente, ingentem au 'am paulo ante talibus plenam in lebetes aeneos conflaste , quod nullum eorum aut usum aut precium putas let. ut aliqui tentam ) Themistius Euphrades Oratione v liti
scribit AEgyptios asperε tractantem, veterum etiam scripta de fusione argenti atq; auri conquisita combulliue ; ne ex illa arte ditati AEgyptii, de pecuniae freti copiis in posterum rebellarent De Alchim istis Africanis in urbe Fella, multa nα- morat Leo Africa vis Ll, I i. pag.I, 6. Mendacem & perniciosam artem damnant leges publicae, & constitutio Iohan
I . . ficta sum. xt o Posteriores ipsi Principes Romani, imperio praecipitante & fisco pauperato , monetam argenteam aeris portione remixta secerunt, quam aliquis venas,cunda nominat. Apparet id ex ipsis nummis Gordianorum, Philippo ru, Gallieni, Probi,& sequentium:& Maiorinam ea pecuniam dictam discimus ex L. vi. Q Th. de falla mone.
Nigra mixta moneta ) Ita Galli vocant, Sols nereu, ad disserentiam quorum sunt Panae blancti ut Pithoeus alicubi nota uit. Sed & Romani aeneam pecuniam, siue quod ferrugine manus inficeret, siue quod tempore nigresceret, nigram diaxerunt. Martialis: πιι onuiuia βιmptu fra gra sordi explices morata:
Constemus tibi μ imbea selibra. ametari inmixtum in Quod non dubium est: sed propter nimiam eius mollitiem, quo minus usu& tritura minueretur, visum est aliquid durioris metalli modicum addi. Uido Georg. Agricol.de plecto metallor.
Mixit secta Quippe in qua compendium captari potest
116쪽
test li monetariis,dum ultra modum legis de viliori metallo indunt meliori, idque ser E impunὰ, dum aut non facile sinus illa , quouis deprehenditur,aut in re modica uno forte atq;
altero nummo non admodum attenditur. necessitatem tantum nimirum ad mercimonia rerum minorum, in foro puta holitorio aut macello. P. I. mma pondem Nam & apud maiores nostros,Germanos inquam, per quantitatem ponderis, libras nimirum&marcas auri argentique, omnia negocia contrahi solebant:
de apud Francogallos hodieque perii bras Turonenses. P on cincibit) Aded ut nec permissum sit vili priuato in moneta publica metallum suum proprium signandum subiicere: quod olim grauissime conititutionibus erat interdictum. L. v II.& vi ti. C Th. de salsa mone. Seu per plui eo ut olim per Triumuiros A. A.AE. F.F. Princeps persona ma Dpublica Ideoque ius monetae resertur inter Regalia, sic dicta, quod soli Principi competant, vel cui Princeps ea indulserit, Lib. H. Feudor. Tit J6. Quae sint regalia. Gunt herus lib. vrii. cudenda usta moneta. Quod quamuis in Germania nostra omnibus sere ordinibus iam sit comma. De ; tamen Imperatoris praecipuE, ceu capitis, auctoritatem& numen in ipsa moneta obtendit, impressa Aquila cum globo Imperii,& addi ta epigraphe, Ru DoLPHI. IMP.RV P. F.
Impressissubtilib)ldeb Romani veteres tatum artificii & industriae in monetae fabricam contulisse videntur: neque tamen falsariorum insidias omnind euitare potuerunt: aded ut Plinius scribat suo tempore, cum alii aes admiscerent falsae monetae,alii e pondere subtraherent, tem factam denarios probandi: Mirumque in hac artium stola s pro quo schola alii l gerunt,indeq; nouam quandam huius gnomonices scholam a Mario Gratidiano erectam commenti tant Balduinus, Bo-dinus, Budelius,adii vitia discuntur, Galfum denam se laturε-
P. 6. Q niam erat tributum in Dominus enim non simpliciter iussit sibi exhiberi nummum vel monetam Pharisaeis, sed signanter census,νομισμ α πῖ κ Γυ ,id est, genus monetae huic lanctioni proprium, quo satisfacerent censaia Caesare suae prouinciae indicto. Id enim est toto Pan
117쪽
ν:μι, αῖ , ὁλκ. ei. ον. Sed de bac quaestione peculiarem olim commentariolum scriptimus ad verba Domini; '. te Casar ,3 Calai D. &c. ubi de hunc ipsum Oresinii locum enu.cle auimus, pag. 26.
ratione imperi abricare lia Fridericus aenobarbus apud Ligurinum lib. m. V ege figuratam, Regis patet es monetam: C am σ Domino μέν Caesarefulget imago. P. 7. Sicut quaerimpensio Vial 5 S dicitur, voce utinam una cum re nobis ignorata. Bodinus lib. vi. de Republ. cap. 3. Vectigaleiiam monetali sita vocat) quod Principigram seu
duorum incommodo de nummoram precio detrahim ,todi; aertim ea nomine mem alnouum, tum etiam Ma monetal um merced m imperara a iurus M, et iobm Normanni Principes, ct non ita pridem Poloma Reges sanxerunt: ut nummorum vis ac potestin sequest eadem sine ulla permutamnis detrimento.
Debet es usupar omnino enim tenendum est,si quidem ex fide bona,& ad aliarum gentium consensum, mone tam curare velimus, parem esse debere metalli & monetae rationem; ut moneta ipsa rudis metalli precium aut non superet,aut certe quam minimo, lis nimirum fabricae expensis deductis, quae magnae esse non possunt. Atq; ita apud Romanos, iusti aequique tenacissimos, seruatum fuit, ut pareademque prope monet ae & metalli ratio, nec electioni ferE locus ellet: ut colligere licet ex L. i. L. x. L. cum aurum. g. I D de auro & arg. leg. L. planὸ f. sed ii pondus. D. de legat.1.L.xxxv. in princ. C. de donat. Sed omnium planissime ex L. i. C. de ponderatorib.ubi ita statuitur: a urum quia infertura collatoribus, si quis vel sobris voluerit, vel materiam Vpendere, aqua lance
or lubra mentis pari fisci Mur. Quid quod de Africanis Leo
scribit,in Fessa antiqua nec aurum nec argentum cudio nec Mahumetanis eam exercere artem licere: quod foeneratores habeant qui opus aliquod argenteum vel aureum carius re-uendant, quam pro ratione ponderis: quod quidem solis Iu daeis ab vroium rectoribus concedatur. Porro nec annulum,
nec aliud quidquam ex auro vel argento fabricari posse, ni si
118쪽
inde conficitur,ac si moneta esset,expendi. Haec ille lib.ur. r gi I. Sesset me sua in vel etiam si posita in arbitrio monetam incientis, qui ea abuti pro libidine de monetam subinde variare posset. Quare certa & determinata esse debet, ut bene monet infra cap. x x I. pag u. de vicissim certa etiam debet elle Lex bonitatis monetae,certus modus compositionis seu ligar metallorum, quam imminuere nefas sit , ut infra docet cap.
xui circ. fin. Quouetarum quasiquia im lex J Inde νο μισμα ore του νομου siue Lege dictum tradit Aristoteles, S m. Φυσφι αλλαν Vnde
S hoc consequens est, posse homines illius usum non minus mutare quὶm ab initio instituere , quippe qui sit mere ναύ-ἐπιως. Quod fieri non posset, si naturalis esset vis ac potestas nummi; quod genus hominum arbitrio neque tolli neque mutari potest. Idque ipse Aristoteles ibidem fatetur r
κ- οιθηςον. Vt diuersos nummos ait ibi Muretus in videmus aut edictis Principum aut etiam tacito populi consensu modo pluris modo minoris esse multorum etiam usus aut vetustate aut legum constitutionibus p 'anὸ sublatus est. Quomodo Lycurgus aureos de argenteos nummos Lacedaemoniis prorsus inutiles reddidit , cum instituit ut serreo tantum
ι,,ut ibidem est. Et certam debet aestimationem habere, id quo omnes res aliae laxantur,aat Vlp. L 3. D. dein lit. iuro itaque ni si ob magnam necessitatem aut euidentem utit: tatem publicam mutari non potest aut debet, si enota malitiae aud,ut insta docetur cap xW-
pluetur mutatio I Patet hoc in exemplo Nicephori Phocae Imp tapius HIegato, qui si tantum nomismae suae figurae post priores Principes eadem lege publicasset, nihil secisset aut a more aut ab aequo a ienum. Sed addidit duplicem mixtationem. prim b in pondere, quod cum a te a nu mi sma aureum hexagium penderet, ipse tet artero excogitatos verba
119쪽
s NOTAE IN OREs M. do duplex esset nummus . pensiones publicae grauiorem exigebant, minor impendiis aulicis erogabatur. Deinde etiam In valore scii proportione , quod sua insignes imagine praeferri aliorum depressis preciis, voluit. Quo utroque haud leue eum subditis attulis te incommodum eius aeva scriptores,
nulli externi populifiguram nιstrorum nummorum 1 ratisiunt, atque hac rationesuos ad nos inuexerunt, et idendum ect num sit e republica, formam nostra moneta mularι: aliter enim externa vix exigo potest.
P.M. facere euerentiam) Contra quam Romani, qui praecelsorum suorum monetas & memoriam religiose conseruabant , ut apparet ex L. I.& vlt. C. de veter. numism. potest. Theodos.Nouel. is'. Leon. Novel .12.&al.
Vna alia proportio) Qus ipsa pro ratione locorum & temporum inter populos varsat. Herodotus scribit, auri pondo argenti libris tredecim aequatum fuisse. Apud Liuium in foedere cum totis uno capite, auri libra decem argenti libris: aestituatur. Lege Constantini auri libra exaequatur argenti libris xi v & paulo supra , ut colligitur ex L. vlt. C. de argenti precio. At hodie auri ad argentum rationem toto sere terra Hrum orbe elle duodecuplam pro certo adstruit Bodinus lib. VI. de Republ. cap. is. In nostro veri, imperio & saeculo via decuplam cum quarta parte constituit intelligens huius rei aestimator R. Budelius lib. i. de Mone .cap.2ue num. I 2. Pag. io. Si ut dicunt de Cancellarius Henricivi. Regis Angliae nomine Fortestne in libello quo commendat leges re .gni Anglici , cap.; . Praeterea in regno Francia non patitur Rex quinquam regnisu salem vendere, quem non emat abit o Rae,prccio ritu fiam inlitrio assesso. F in uJAmfauper rutula mauult erire,c'am salem excessiaonecio compararι; mox compellitar illi tantum desti Regis adeura precium emere, quantum congruet torperμnis, quotis se in domo sua fou t. subiicit cap. seq. At non in regno Angliae
praepeditur aliqui sibi d ale. aut quibuscumh mercimoniti alim, ad pro- p tum amburi m ct da quocunque venditoreprouidere. P. I i. yeae millia denirisiti) I heodosius Novella sua xxv. Quo acri u mam uti infe pcinun vo omin colitiner I,ve unquam intra
120쪽
septem millia nummorumsobdiu distrahatur, emptu a cos tarios Atemm: HLudu enim Denariorum nam trium, Ion illorum veterum ex probo argeto, sed aeneoru infimae sortis rauduscutorum, quorum adhuc sub Theodosii de aliorum Caesiarum nominibus magna copia passi meruitur, adeo viliu simul&exilium, ut non iam mirer septem millia unum solidum con . t in uille obryratum, ducentis nummulario pro collybo cedentibus, tricesim x quinta parte totius summae. Quod notandum censeo. Si a io modo pro nune) Temporum certe lapsu nomina ista monetarum inprouinciis quondam Romanis sunt mutata.
Solidus olim aureus, hodie in Gallia monetae nigrae quam vocari supra notauimus ) species , sexagesima aurei portio. Denarius olim solidi vicesima de quinta pars , ex superiori Theodosii constitutione septies millesima , hodie in Galliaiolidi vulgaris duodecima, aurei septingentesima&vicesima. Idem de aliis. P. 12. Sopra cap i v. de latius infra cap. seq. Mensiurae bladior Oim ) Aridorum Sc siccorum mensurae, dc Pondera quoque,ut de eorum sinceritate constet,signo Prin-Gipis aut Reipublicae confirmari hodieque passim solent.
P. 13. 'Pecuuia ab napotiat mouere Iuuenalis: cum habeat Isse eteres alienapecunia πescis.
Secuudum certam proportionem 3 Eaque proportio strictissime debet seruari, propter lubricissima occasionem compendii inde captandi, quod vix curatur aut deprehenditur, nisi seuerissima inquisitio&animaduersio adhibeatur. Sed neque hoc satis est,nisi&aliud accedat, nimirum ut moneta illa nigra siue usualis quippe qua ad res tantum minores, aut
operas mercenarias,aut alias calculi excurrentis minutias opus est , de reuera non tam pro genere pecuniae aut diuitia-
ru, quam mero instrumento fori de macelli habendae sunt.&Plerumque in sua tantum regione noti & fungibiles haben- tuiὶ nonnisi ad certum modum in quaque res ubi ica ad mittantur, tam ad cudedum, quam ad solutiones iaciendas. Prout utrumque hodierna Imperii Lege sancitum est : & apud Lusitanos quoque nonnisi quartam debiti partem eiusmodi viliori moneta soluere permittitur, Pinello teste. Id enim virumque nisi stricte seruetur,plura incommoda eveniunt, α