장음표시 사용
181쪽
cula sunt consertiores, ac vibrationes sitas ci-xius conficiunt, & fortius, tum auctiorem senum edunt : cum scilicet plures particulae in arcto spatio conclusae celerrime vibrantur ι fravior est sbnus, cum lentiores sunt vibrationes, aut plures quidem, sed in majore spatio
Quo major est tensio, hoc senus est auctior,
ea vero cum corporis magnitudine comparata
aut major est aut minor. Sic tibia graviorem sonum edit, quo longior : eadem At ma)oris c impanar, & cujusque corporis Biadii ratio. In pneumaticis instrumentis, ut in tibia, tuba Scaliis prima spiritus impulsio, & ejus reflexio
plurimum ad seni mutationem juvat. In ca pana quidem ut in aliis instrumentis quae perculia resonant, materiae & figurae aequalitas senum aeqdabilem procreat. Sic nervus testudinis
ubique sui similis tonum aequabilem reddit. od si alia parte crassior sit, alia tenuior, tum subsultat imparibus sonis, A falsiis dici
solet. Concentum vero & gratam modulationem ossicit certa vibrationum proportio tensioni ipsi accommodata : eaque est suavis , cum vibrationes se se mutuo adjuvant & perficiunt: hinc chorda tremit, sum altera huic consona stringitur : cujus sympathi e duplex est causa. I' Magna partium parricularum ad motum facilitas , in corporibus praesertim homogeneis, quaeque fortius resonant nam celcritas vibrationum, quae cum magna vi semper est conjuncta, particulas ipsas facile commovet. Altera hujus sympathiae ratio est duplicis cause ad ejusdem affectus procreationem conspiratio. Sic vel levi impressione saepius repetita campana commovetur ι ubi ictus adeo opportune impinguntur ut ab ipso pondere campanae adju-yentur : eadem sere in i ruis testudinis, quae
182쪽
in funependulo aut in campana ratio obtinet. Haec enim cum recurrere incipit, si levissimo ictu propellitur, aequo semper impetu agitata aequabilem edit sonum. Sic vibrata testudinis chorda reliquas quidem leniter commovet, quae iteratis ictibus cum iam recursus suos occipiunt , initarαampanae magis ac magis agitantur : ita. ut crescente impetu tandem sonet chorda, aut saltem tremat, & impositam cha tutam simili motu exagitet. Idem fere accidit cum duobus scyphis aqua infunditur : tum enim digito in orbem acto aqua in utroque contenta crispatur , ac plus minusve aquae uni adjicitur, donec ad unisbitum ambo reducantur: quod ubi sit, si aciculam inflexam unius scyphi margini aptaveris, cum alterius vitri margines digito celerius moto presseris, tum intueri licebit aciculam priori vitro impositam velut ad nEmeros saltilantem. Hinc etiam illius ante aliquot annos facti experimenti ratio duci potest, in quo quidem scyphus ex rudi de crasse vitro sela voce confringitur. Primum enim ad quem velut tonum partes vitri sint compositae ex levi talitro, aut digiti percussione exploratur , tum vox ipsa huic tono accommodata, ti paulatim aucta dum ultra octavam perveniat, ita partes vitri. iteratis ictibus percellit & trem 'lo motu exagitat , ut opporinnis glagis, quemadmodum de funepenidulo, aut campana diximus, percus far tandem dissiliant. Sed scyphus aequabiliter sit tersus, non lineis aut stilis excavatus, aut incisus; ac digito percussus sonum edat non
ita acutum, ut eum vox canentis assequi, aut superare Vix queat. Non alia quidem ratione rotundae carnpanar aut tubae figura aequabiles essicit vibrationes , quφ se se mutuo adjuvant.. Hinc. sonus
183쪽
sonus vegetior & gratior : nam vibrationes aut aequales aut sibi invicem consenticiates sese mutuo intendunt: sic in pneumaticis organis tubi inaequales , sed conseni in codem velut ordine disponuntur , quo majoiem edant senum. Irituba, aut in campana quasi tonorum congeries deprehenditur, ex quibus tamen unus velut&integer tonus proait : nam situs est cuique circulo tonus , sed qui inter se consonant, facile una conjunguntur : cum discordes sese mutuo obscurent & elidant. Qui autem in campana Ditius percelluntur circuli, illius tonum omnino determinant : nam in summa parte percusta acutiorem, in ima pleniorem sonum edit. In tuba bellica toni mutatio vel ex labiorum compressione quae contracta acutiorem , xiora pleniorem sonum emittunt ι vel ex varia spiritus impulsione pendet. Sic in organipneumatici tubis . ut lingula vulgo l'anche, brevior est & regidior, solatim quoque intensiorem reddit, quoa vibrationes sint crebriores, cumque
lingula est oblongior. pleniorem cssicit sonum :etiamsi tubus siti brevior, aut debilis sit impulsio. In fistula vulgo in tibia germanica aucto spiritu tonus incrementa si bit , idem intubis. bellicis usu venit : nam vis ipsa, aut nisus
fortior intensores tonos procrea'. In iis non
particulae modo , ut in tib is, sed partes etiam vi spiritus cum impetu impulsae quatiuntur ;partes tamen dumtaxat tubae interiores, quas spiritus ferit. agirantur, curia in Campana partes omnes tremant. Hinc. idem est tubae clangoa etiam si aut funiculo involvatur , aut manu contrectetur ι secus in campana , aut in cytharae
Itaque campanar aut tcstudinis fides tum re-senant , cum partes omnes agitantur , &in iis
idem tonus perse verat, etiamsi ina qualis sic Tom. VI. H
184쪽
percussio : nam eadem est' moles corporis, &eaedem manent undulationes , ut in pendulis eaedem fiant vibrationes longitudini accommo-Aatae, quantumvis mutentur appensa pondera. Sed 4n tuba partes duntaxat superficiei proximas aer verberat: unde penes variam spiritus emissi impressionena variae sunt quoque partium un-dulationes.
Hoc qui em habqnt tibiae cum nervis tensis commune, quod longiores & latiores pleniorem
tonum& remissiorem essiciant: apertis forami-itibus in tibiis sonus est intensior: sic enim quasi
contrahuntur, ut occlusis producuntur : nam ut
saepe dictum est,intensior & acutior est sonus cain angusto spatio plures particulae vi percussionis agitantur , cumque longius spatium aer decuriit, tum multum de illius impetu deccdit. Sed in tibia contracta aut foraminibus perluta liberius aer meat, & vim suam vix imminutam tuetur , idque maxime in summa parte fistulae. Unde tubi pneumatici organi in extrema sui parte occlus sonum duplo rcmissiorem edunt, quam reclusi. Idem plane de tibiis occlusis dicendum , quae eundem sonum edunt, ac si ensent altero tanto longiores & reelus e. Quidquid enim exitum aeris impedit, vim illius , aut motus celeritatem eadem proportione instingit : nam per longius spatium aer volutatus Iarticulas corporis languidius ferit.
In tibiis ita sunt disposita foramina ut inter superiora & orificio proxima unum quodque intervallum unius toni varietatem inducat : cum minor sit in aliis foraminibus diversitas : atque ut ἐigitis unum aut plura occluduntur soramina, superiore aperto , multis modis toni variantur : tibiae. vero cavum sensim imminuitur, ut aliqua exeunti aeri mora ea ratione 'objiciatur.
Cum sonus est mediocris, partes tibiae non agi.
185쪽
tantur : sed ubi magno nisu impletur, tum aucia spiritus impressione partes interiores commotae octavum duplo intensiorem tonum edunt. In tibiis &aliis organis , quae tenui lingula instruuntur, tubi cavitas est angustior, ubi mutandus est tonus, longe plura kramina occludi necesse est superiore aperto : nam lonus percussione duorum corporum solidorum , ex quibus lingula coalescit, longe vehementior est eo qui in aliis tibiis ex aere per tenuiorem laminae partem erumpente proficiscitur. Quare majore cura opus est, ut tinus qui ex se est intensior, frangatur , & ex acutiore fiat languidior. Ac de sono quidem ex viri Clariff. eleganti tractatu haec delibare voluimus ; de Voce animalium suus erit dicendi locus Unum tamen pene omisimus ut de seno re flexo quem echum vocitant, diceremus : cuna scilicet pars soni reflexi aures separatim serit. Nam ubi circumjecta corpora partes habent pene homoSeneas, aut particulas aequaliter mobiles , tum fit sonus intensior & resonans, praesertim si eadem corpora qux inum Tegerunt, sint proxima. At si longius distent ea corpora , nec inter locum ubi sonus cinpit, & ea qua num reflectunt , interjecta sint alia corpora
xeflexioni idonea, ex corporum reflexione comis
positus senus percipitur; tum interjecto aliquo
tempore iterum auditur ex reflexione corporum quae longius sunt Gissita procreatus.
v Ac forte ut lumen , sic senus objectu duri
corporis resectitur ; cumque corpus reflectens aliquantulum a nobis distat, tum una aut plures syllabae iteratae percipiuntur. Resert Vcrulamius se in Sacello Carentonii prope Lutetiam vocem ter decies repetitam excepisse. Idem Bruxelli sin ludo palmario nunc quoque licet experiri s
186쪽
nec dubium est quin arte sic disponi possint corpora quae emissas voces saepius reddant.
P Rimum nobis de natura luminis ' tum de illius reflexione , postremo de illius reflaetione agendum est. Tres sunt praecipuae de natura luminis senten , tiae: sunt enim qui illud nihil praeter qualitatem esse putent : alii id essi uvium quoddam substantiale, quod a corpore lucido jugiter manat, definiunt. Postremo recentiores pleri ciue lumen motione quadam , aut impulsione cujusdam aethereae substantiae contineri putant: atque ut ego arbitror, posset inter eos convenire , si de suo quique jure nonnihil concederent. Sit itaque. Prima conclusio. Lumen accidens quoddam esst, aut qualitas, simul & motione quadam continetur Probatur Conclusionis pars prior. Illud accidens dici solet, aut qualitas , quod alteri corpori adventitium cst, nec sblitarium este potest,
neque ad corporis naturam pertinet, atque illius meatus duntaxat permeat. Sed hae e omnia lumini, ut calori conveniunt. Ergo lumen eodem, jure ac calor aliae qualitates sirperius explicatae in accidentium censium adscribi potest. En enim lux vis quaedam activa subjecto alicui innixa, quae aliundia fuit , & Jugiter a suo sontedimanat Pars altera conclusonis est Aristotelis, qui passim docet lumen & peripici tatem apiam ab
aetherea substantia pro criti. Q ando quit,
187쪽
lib. de sensu, & sensibili, ins aliquid igneum iu
per spicuo , pra entia quidem illius lumen es, rivatio vero tenebrae. Hinc definit lumen seu motum persepicui, & lib. i. de anima , corpυ , non est perspicuum quatenus est aquH, nec κquatenus est aer, sed ut natura quadam in his utrisque eadem inest , in aterno illo supero corpore : ubi manifeste perspicuitatem & lumen
ab aethere ipso deducit : quod intelligi non potest citra aliquem motum. Nullum enim corpus lucet, nisi idem moveatur, ut in igne notissimum est. Sic lapis Bononiensis cum calcinatus fuit, & radiis solaribus expositus , noctu lucet. Sic mare tempestate agitatum, saccharum ipsum, dum nocte celeri motu comminuitur ,
felium pili vehementius moti radiant: idem de
lignis putridis , & quibusdam piscibus cum
putrescere incipiunt , sentiendum est . Tum enim partes habent celeri , & iinestino motu gitatas. Confirm. Idipsum palam fit ex adamante rudi, non terse, qui nunc est penes magnae Britanniae Regem , de quo tractatum scripsit D Boyle. Is enim astrictus non electricam modo , ut caeteri fere adamantes , sed quod paucis contingit , radios luminis instar lampadis vibrat , imo Vel digito pressus scintillas emittit. Sed longe majorem lucem spargit,cum duro corpori astrictus fuit, eamque paulo diutius retinet etiam aquae
Confirm. etiam potest insigni experimento barometri , quod est in Observatorio Regio. Nam succussus hydrargyrus in tenebris scintillas
emittit : quod aetheream substantiam, eo motu qui ad lumen requiritur impellat. Paucis ab hinc annis e Germania phosphori, ut vocant, tu sicci, tum liquidi allati sunt , quos nobilis Saxo Aca
demiae videndos exhibuit. Qui siccus est , in pis
188쪽
xide vitro suo operta aptatur. Hic de die aeri
paululum expositus , etiam cum coelum nu-.bibus obducitur , vim illuminantem haηrit, quam in loco obscuro per octo & amplius horae minuta saepe retinet : phosphorus liquidus in phiala concluditur, si vel digitum intingas, hic
in tenebris lucem non mediocrem vibrabit. Quare id satis experientiae consentaneum Videtur, tamen in subitantiae aetherea: motu positum esse. Quod ut fiat illustrius , sit. Secunda ConclusA. Lux sine subjecto , aut materia quadam tenuissima vix esse, aut concipi potest. Frobatur Conclusio. Quod enim sua mole donatur, quod cum dispendio , atque imminutione corporis lucidi fluit , quodque Omnes coris
porum affectiones subit, & iisdem legibus, aetL .rtera corpora mo Vetur , cum matcria aliqua
coia jnnctum est. Confirm. Lux in sua origine, ut in sole ignigesi , radii luminis in unum collecti ignem accendunt. Sic speculum illud ustorium quod est in Academia Regia, quodque metalla, & lateres ip'bs fundit , vel in media hyeme , omnino evincit lumen nihil esse praeter ignem purissimum, qui fortius vim suam exerit, quo
confertior elt, aut motu celeriori actus : ut accidit in flamma lampadis per tubulum perflata , quaeque non vitrum modo, sed & metalla fundit. Et sane nihil tam perniciter movetur atqueagnis, ut in pyrio pulvere cernere est. Quid igitur , cum purus est ignis , atque ab omni rerreno corpore solutus, an quicquam eo celerius concipi potest 3 mitto lumen ressecti & refringi , ur alia quaeque corpora : quod sane viπ4e nuda &simplici qualitate dici potest.
189쪽
Opp. I'. Lumen non esse corpus , aut substalitiam : cum per angustissimum tamen to rum pertranseat, cum nullum sit in aere punctum , in quo imago v. gr. selis tota & integra 'non sermetur ; cum denique vitrum,crystallum,& soli 3issima quaeque corpora , dum perspicua sint, pervadat i cum nulli loco sit addictum, sed in anfustissimum colligi , & in amplum diffundi soleat. Re p. Lumen non esse tantum corporis lucidi profluvium , ut videtur Epicureis, sed sab-
stantiae aethereae aut motum , aut pressionem , ae a corpore lucido , ut a centro ad circumserentiam radiis imperturbatis , fere ut de nodiximus, diffunditur. Quare non mirum est si radius quisque in sui sentis originem pressione sua aut imputone nos ducat: fere ut in aqua profluente virga radios in amplum spatium protenses sola pressione exhibet. Unde cum nullum sit in aere punctum , quod a sele per
varias lineas non prematur, non mirum est si oculus in c uocumque aeris . loco positus sistis imaginem percipiat. Nam Elmen radiat in orbem : adeo ut unumquodque ilis punctum in omnes partes radios emittat : ut vicissim in
idem punctum medii interjecti radii a toto corpore lucido missi concurrunt. Quod sane vix concipi posset si lumen nihil esset praeter qualitatem, , aut effluvium sub lantiale. Id vero facilius explicatur per aethereat substantiae prensionem, seu actum corporis perspicui, ut passim docet Aristoteles. Quod autem luminis radii vitrum penetrent, id utique sit , quod vitii , aut alterius corporis diaphani cum solidum est, aut densum, poti
190쪽
snt in rectas lineas dispositi. Unde nullum est vitrum , quod partem radiorum non reflectat: qui radii luminis in solidas partes impacti res.liunt. Itaque perspicuitas , ct opacitas ex meatuum dispositione oriuntur. p. x'. Lumen in momento temporis diffundi , quod explicari non potest, si sit cmuxussit, stantialis. Reip. I'. Nulla ratione demonstrari luminis in instanti propagationem , imo contrarium nuper a pererudito viro D. Romer pene consectum cit . ex satellitum Iovis Eclipsibus , ut alio loco diximus. Cum autem celirrima sit illa propaeatio , ac nullus sit sciasius visu acutior, hinc illam in momento temporis perfici arbi
Re . Momentaneam pene luminis diffusionein facilius intelligi , si sit cum aethereae 1 ibi tantiae pressione con)uncta , quam si non aliud sit praeter substantialem emuxum , aut
qualitatem , cujus . tam praeceps effusio nulla mentis agitatione concipitur. Unde qui lucem qualitatem duntaxat esse volunt , vix sibi satisfaciunt , cum illius propagationem explicare conantur. Nec desunt qui extensionem illi & quantitatem tribuant : cum Occursu opaci corporis reflectatur , aut frangatur. Unde ii lucem velut comam corpori luci do assixam nobis exhibent. Fatentur enim sine
subedio eam diffundi non posse, aut e subjecto
educi : cum lux a principio suo pendeat, nona subjecto, nec ea moto aere moveatur. Quae quidem incommoda facilius effugiunt, qui lumen in motu , aut impulsione , vel secundi elementi Cartesiani, vel aetherea: substantiae, quam perspicui nomine designat Aristoteles, constituunt. Hinc Scriptura docet lucem ,2rimo die creatam suisse : quod recte intelli-