Philosophia vetus et nova ad usum scholae accomodata, in regia Burgundia olim pertractata. Tomus primus sextus Tomus sextus, quo physicae pars tertia de corpore animato continetur

215쪽

cularem : radii quippe omnes a centro circuli aut Spherae ad circumfererentiam ducti sunt perpendiculares, ut alibi diximus. Eadem ra-itione cum radius I C erit ρ vitro , seu e S- Persicie convexa A E H , Cujus ceratrum est in aerem migrat, tum recedit a perpendiculari Q I , producta in P. Atque adeo accedit ad Axem convexitatum Q E C, nec ii ius accedit in egressu , quam in ipso ingrestu in vitrum : cum duae convexitates a quades supponantur. Quod si una tantum esset convexitas, focus seu co cursus radiorum per diametrum integram convexitatis distaret a vi. tro: sed duae sunt convexitates , eaeque aequales , nec una debilior est alina: ergo foc , seu concursus erit prope centrum imius convexitatis', & semidiametro duntaxat distabita vitro. Aliam demonstrat io nem magis accurataiam geometricam adhibet D. Aela Hire. Sed thaec quam attulimus, Philosophis susticiat. Vide Fig. α Cum duae vitri superficies sunt

inaequales , tanto longius a centro uniRs fit radiorum concursias, quantum diameter unius major est alterius diametro. His itaque Virris, aut lentibus adhibitis objecta longe majora cernuntur. Quo enim major fit in fundo oculi pictura, hoc ninjus apparet objectum ;& quo idem objectum propius oculo sistitur, hoe pictuxa , seu imago illius magis ampliatur. Objectum quidem oculo proximum videri non potest , quod radii pupillam subeun- .res, nimium dispersi, atque ut loquuntur divergentes in fundo oculi coire non possint: sed ubi lens convexa , ut A D H E inter objectum & oculum interponitur , cujus secus est in objecto C, tum radii e lente exeuntes laralleli , non divergentes facilius ope

216쪽

christallini hiunoris, qui sungitur lentis imia: nere , in fundo oculi colliguntur. Eju odi lentes adeo parvae conficiuntur ut secus ab iis quarta parte unius lincae non distet : adeo ut earum ope objectum oculo proximum sistatur, & imago illius ampla infundo oculi depingatur. Cumque unius fere pedis longitudine objectum distans appareat, distantiae iudicium objecti magnitudinemisultum exaggerat. Unde radii pene paralleli oculum subeuiit, & partes objecti multo distinctiores apparent. Atque ea esι ratio novi

microscopii quod clariis Hugenius persecit ,

& cuius ope tot naturae miracula, tot ani

malcula in plerisque liquoribus, & fibrae minutissimae in plantis deteguntur. Quae sane naturalem scientiam plurimum augere , & l - Ηpletar ossulit, sed de micros pio postea. 69 Hujus lentis, aut vitri convexiops quod radios ab uno objecti puncto prodeuntes in unum quoque punctum colligit, objecta soris posita per cubiculi undique clau si distincte , ut idem iidena diximus, in superficie alba depinguntur. Quod cum Joannes Bapt.de Porta primus deprehenderit, mirari subit eum de telescopio non cogitasse. Nam si iidem radii qui in foeo vitri convexi concurrunt, longius Producantur, ita a se invicem discedent, ut si aliud vitrum convexum iniaequali a foco distantia aptetur, radii ante divergentes , sic infringantur in hac lente adjecta, ut hiis

exeant paralleli : tum enim unus erit utrius Que lentis secus communis ; sicque radii in oculo excipi possent, adeo ut quae extra cubiculum posita sunt, ipse perciperet. Utriusque vero illius lentis aptatio id ipsum est , quod relescopium, aut tubum opticum dicimuR

217쪽

Lms quae objecto ipsi obversatur, obiectiva ;ὶ quae oculo est proxima,ocularis appellatur ι tubi pars interior atro colore inficitur, ne alieni radii praeter eos qui ab objecto prodeunt, utrumque vitrum pervadant , & imaginem' confundant: adeo ut tubus loco sit cubiculi undique occlusi. i et O. inod si duae lentes ex quibus telesco

pium componitur, eandem haberent convexitatem , seu ejusdem sphaerae ellent portiones, tum obiecti magnitudinem non augerent: sed cum lens oculo proxima est minoris sphaerae portio , & magis convexa, atque ut loquuntur , multo acutior obiectiva , tum obiecta multo majora cernuntur. Nam pictura quae fit in soco lentis objectivae eo major cernitur ,- quo lens ocularis est magis convexa, ut de novo microscopio supra diximus. Et tamen quaedam inter eas lentes proportio servanda

est. Nam si ocularis esset globosior quam p' sit, eos nimium tristingeret radios , qui p. angulos oppositos sese in foco intersecant, &ad lentem ocularem perveniunt. D. Haec utique fient clariora ex tubi optici descriptione quam D. Picard in tractatu de terrae mensura adhibuit. F , G , D , E , est tubus opticus , seu telescopium , A , C, B , sunt tria objecti puncta , ex quibus plures radii in

vitrum ob)ectivum sic dimanant, ut o innes radii a puncto A , prodeuntes, in punctuma, ut radii a puncto B, in punctum. b , quique a punct0'C , proficiscuntur , in pun-Cro itidem c , colligantur , unde focus vitri obiectivi DE erit in a, b, c, ubi radii sese intersecant, & fracti in oculari vitro F G ad oculum H perveniunt. Vide fig. primam tub.7. Quo autem tubus in obiectum exquisite M citxa errorem dirigatur, idem vir clariis: duo

I iiii

218쪽

fila serica ouae se in soco a , b, c, intersece pi ad angulos rectos , apte dispσbuit: cum enim objectum procul positum conspicitur , tum fila distincte cernuntur , quasi ipsi objecto ad haere sicerent : nam eo loci si pictura distincta.& inversa quae ad oculos nostros pervenit, & , ob edii immediati locum tenet. Atque hoc artificio. selis & lunae diametros adeo acculate obtavavit, ut accuratius quidquam vix sperari possit. Nam fila serica in foco, seu inpunctis ipsis a , b , c posita radios omnes, qui a punctis A , B , C, profluunt, omnino inter-

Cipiunt: ultra aut citra focum non omnes ra

dios interciperent, nisi clim vitrum objectivum C E , orbe chartaceo cingitur , ut Pauciores radii vitrum pertraaseniat: tum enim illa serica parum ultra aut citia secum aptari possunt citra ullum errorem : neque enim

radii ab eodem puncto ut C, pr odeuntes, a se ita vicem sensibiliter distrahuntur. . Quantum ero telescopium objecti magnitudinem augeat , id facile conjicexe possumus , si utroque oculo aperto objectum sic intueamhir, ut unus Oculus per telescopium objectum aspiciat, dum alter simul in idem objectum intenditur: tum enim quanta sit differentia intor utramque objecti imaginem, quarum una per tu-bum opticum , altera per. oculum libere aspicientem excipitur, facile dijudicamus Sed longe certius, cum utriusque lentis focus cognoscitur, id ipsum astequemur. Nam si foci distantiam a lente obiectiva per distantiam lentis ocularis a suo foco dividas , objecti ipsius amfiationem conssequeris. Sit V. gr. distantia , seu longitudo foci lentis objeeti aeduitorum, se pollicum ι. sit vero distanaria foci lentis ocularis duorum tantum polli- sum; si diviseris io . per a. habebis Io: ita-

219쪽

i que oblectum decies majus per tubum apparebit, quam solis oculis videretur. Veritas hujus regulae demonstrari potest: sed ne ejusmodi

- demonstrationes minus exercitatos deterreant , eas consulto qmittimus. Quod si per unum duntaxat vitrum intue mur , rem uti est , & in situ naturali videbimus: & tamen in cubiculo clauso lens con- 'exa situm objectorum invertit. Nam radii ini vitro decussantur,&stum immutant. Contra in cubiculo clauso si duo vitra convexa ut in tubo optico aptarentur , objecta in superficie alba, ut in linteo opposito depicta situm naturalem exhiberent, sed per oculum visa omnino inversa apparerent. Quae enim dextra

sunt, in sinistra oculi parte pinguntur, & objectum quod in situ naturali i nobis conspicitur , imaginem sivi inversam in fundo oculi depingit, ac vicissim. 13. Illud ipsum ex contemplatione vulgaris micro scopii planum fit. Nihil enim aliud est praeter telescopium inversum. Lens objectiva est parvae admodum sphaerae convexitas , unde 3c proxima objecto sistitur, in foco lentis; ra- dii in ea lente refracti exeunt paralleli ; quil cum offendant duo vitra instar tubi optici aptata, ex iis iteru paralleli egressi objectu istu inverso exhibebunt: sed de micro scopio paulo post. Postremo ne i sud quidem omittendum, tu

hos opticos minores ex lente convexa , quaei ad objectum convertitur, & cava quae oculol admovetur, plerumque constare vitrum convc-

lare O M : hoc utique paulo ante radiorumi concursum in foco F , sic colloca; ur, ni radii e vitro cavo esressi sint paralleli. Id cnim in omni telescopio requiritur , quo radii paral

leli pupillam subeant, & quisque punctum ex

220쪽

quo profluxit, distincte exprimat. Hoc haben Tincommodi ejusmodi telestopia, ut partem

Ob ecti exiguam , nec liberum in quo oculus ex aliari possit spati uiri exhibeant. Unde raro usurpantur, nisi cum unius pedis longitudinem hon excedunt : cum longiores sunt tuba, aut duo vitra convexa, ut sideribus conspiciendis adhibentur aut quatuor vitra sic aptari solent, ut quae duo prima invertunt, duo posteriora restituant. Nec multum refert , si astra situ everso conspiciantur, cum rotunda sint, & aliunde per duo tantum vitra radit traiecti pleniorem & vividiorem imaginem depingMat. Sed cum objecta in terra,aut in mari posita contueri volumus, tum tubos quatuor vitris convexis instructos adhibenaus.

CAPUT IX.

ba Microscopio .

O Vae velut in transitu de Microscopio diximus, Philosopho, qui subtilitates geometricas , ex quibus tamen magna naturae arcana eruuntur , non adeo exquisite persequitur, utcumque sussicere poterant. Cum tamen

ea res , si quae alia sit cognitioni digna , gratum id plerisque nos facturos putamus. si quae deMicro scopii vulgari; vir clariti. D. Mariolte nobiscum communicavit, quar lue intentum quidem animum pol tu ant, sed geometricis demonstrationibus non involvuntur , hoc quoque loco subjiciamus. I. Ac primo quidem ut microsicopii duplici vitro instructi effectus explicari possint , id fundamenti loco stituendum est, in omni vitro convexo duos esse focos reciprocos , qui in aequali distantia 1 vitro ipso removentur , ut

si A B sic objectum quod in arctiori spatio a b