장음표시 사용
101쪽
diminuta dici non debent , ut spectaculum , -δω- culum. Sic novacula , a novando : s; macussa a m
quibus bacatius , et bacillum. Sic curriculum , amicu
vera origine , quae Varia potest. ceterum ea ratione , qua qualus
quasillus deducebam , pilum quoque et pila a pisillum et pis illa
formata sunt. et haec ab antiquo Pisere , pro quo postea dixerunt Pinsere. Nam Pila erat
proprie vas , in quo pinsebatur
et tundebatur frumentum, Piltimvero ipsum instrumentum erat, quo tundebatur. Plinius Nat. Eist. XVIII. Io. Etruriam altpisere spicam farris tosti pila praeia ferrato. Et ibidem, Tritieum sola siccatum pilo repetere. Festus in V. Muries, Sal in pila tunsum. Plinius XIX. 8. Semine pauluIum in pila pulsaro. Ubi vide Harduinum, et adde Vossit Elymologicum. Haec porro omnia Diminutorum habent formam , sed quae vel a Verbis sunt formata , vel a primitivis nominibus, quae dudum
vero maculare dictum a maeula ,
quod videri possit Hebraicae originis. Nam ea in lingua significat peeeavit. Solet autem v In C transire et sic a In P cireus ,h n P Corium. Est autem macula Iabes et vitium quacunque in re, etiam in animo. Hinc Terent. Adelph. avaritiam primo vitium
vocat. Id autem malim , quam cum Vossio de Ana Iogia II. 29. derivare mautilam a dinci quod ait esse maenias it, sed quod potius est miscuit, praeterquam quod itera n in C mutari non soleat. Sed tamen , ut dicam , quod senti O , putem descendere hanc vocem portus a Gr. μου , Pro quo vetustissimi dixere μια. , sicuti Mia pro Mim, pro ναι - , χ ἀω pro , etc. S gnifieat autem illud maeulo , idque Omni modo , veluti quando quid colore infiditur, sordibus conspurcatur . vitiis et flagitiis contaminatur. Inde vero , elisal itera I , habemus macuia , ea
dem prorsus ratione . qua -κὲ βαι eu seu baculus tandem, a φαίνω se uis Devia deduce-
6 Baetilas et baculum a ba- tuendo. J Si illa esset hujus Vocabuli origo, eius, Credo equidem , major fuisset habita ratio in prosodia, et proinde primam haberet productam. Quapropter
quum secus se res habeat, putem potius peregrinat este originis . derivandurnque a igetat , gradior . incedo , unde et βάκ, quod' seipionem significat, quo in incedendo utimur et adiuvantur , h. e. baculum ἰ quae VOX proinde ejusdem videtur esse originis. . Quid vero si eadem ratione hinc porro deducamus vacIIIa , quasi ita dictum, ut notet incedere cum baculo , baculo uti. niti, et juvari, ut solent, qui per se minus firmo gre,su in Peis diant. Sed tamen malim Ego iameillo derivare a Uaeo, quia minus stabile est . et ideo Vae illat . quod pondere iusto Nazat, Ve- Iuti Naves Uacuae . Cerre pos deri ira hoc praetulerim , licet prius illud auctoritare Nonii Cop. I. f. 48. nitatur e Vide et VCssii Etymol. Ceterum Analogia Baculi sic derivati ex similibus manifesta. Sic enim et h o ire Tapura . non quidem proximam, Sed tamen primam. originem ducit. Pe cvrtim ab antiquo inces hibo : Tytia luculum a d. luo, Nam simple T lias
102쪽
lam , conpenticulum , vehiculum, ridiculus, Charisitis curriculus a parvo curru deducit , curriculum autem tu verbo pro spatio ad currendum , aut ipso currcndi ossicio. Nomina in aster male vocat Uetula diminuta per quandam similitudinem; mihi significant 8 incrementum cum quadam irrisione ; nam quod Hispani dicunt, Scordago , Truhanazo, Pinago, Cal- v. Zo, Latinδ dicitur , Surdaster, Parasitaster , Pina ter , recalx aster. Neque obstat , quod Terentius dixit:
Parasitaster par BF : nam alterum aetatis est, alte
rum ossicit. Fallitur item Valla, cum credit diminutis non posse addi diminutionem ς Cicero enim Haes. Paradox. dixit , minutis interrogatiunculis. Terent. Anti. 2. 2. 3δ. y) piscisolos minumi. Plinius,
aeratam originem dat, ut Iumἰώ, sic et Iuci, unde deinceps lucti. Iemus ori ur. Immo vero hinciam pyret qHoque Eeta e -- ogia vocis Sueulae, pro stellis hyadibus, quae adeo quaesita , et ades nan reperta est priscis et rece nuor thus. Neque enim iut erravere ipsi, tum Cicero lib. 2. de Nat, D. tum ejus libertus
Tiro Tullius Apud Geli. XIII, 9. Imperitiae arguentes in eo Latinos
uos , a suibus . nequo etiam ab Aradibus primo quaSi syades , et dein sveatae , ut uellius , nec de-mique a succo, ut Servius et alii, V. Martin. in Rades formatum est olim hocce vocabulum , sed ab illo ipso', quod est Pluo , unde et .:αδM Graecis , quia pluviam portendebant , aspira tione Uerbi , quod saepissime
fit, Vide Geli. o. I in mutata in
S. Ita ergo ab Suculae , quysi avicula analogjςe formatur . ut curridulum a curro , Vestieulum a Veho. Ita ergo ab eis Suevia an a Iogice formatur, ut Peculum a , Baculum a eam , curriculum ,
Curriculus a parvo curru. ISic et Festus , qui ait. Curriculus
νiepto biiugi apud Suetonium in
calle. Io g Iluerememum cis enatam iuisione. J Immo potius imitamentum cum irrisione ape deminutionaquadam , vel etiam sine iis. Nam quem parastitastrum dici , eum
. signific/s imitari quidem velle
parasitos, sed tamen artis par sitiem numeres non adisolvere , c haberi posse pro perfecto parasito. Sic surdaster significat nominem non prorsus aut cum tuerementa virdum, sed surda quasi astinem et proximum. Ae
cedit quod haec forma ejusdem videt Kr indolis , originis , et Ii gnificationis , cuius Graeca sunt Verba , ΛεWώξειν, et similia,
quae certe imitationem potissimum notant. A que i a quo sensu Graeci uixerunt Ασσediem, Latini dicerent Iesbiaster. Vid. et Vossium de Anal. II. 29. et Caes. Scaligerum de causis L. L. OP. ys.
103쪽
Ossicula pama. Cas. naMiculam paream. Valer. Max. g, 8. ext. I. Cum pamulis fliolis ludens. Cicero de Natura Deorum : Itaque cum pisciculi pari i in concham
innataxerint. Martiat. Ne munuScula parva,nec minora.
De formatione Comparativorum et Superlatisorum. Nomina substantii'a non habent gradus comparationis. Verba itidem non comparantur , ut neque Particula.
Sinstantia , inquit Aristoteles , non recipit magis et minus. Idem agens de Qualitate, Suscipiunt inquit
Oualia magis et minus. Ex his verbis colligimus , Comparativa non posse trahi ci nominibus Substantivis :unde falluntur , qui haec nomina aeneae , juvenis , ad Iescens , infans , Substantiva credunt , cum sint
omnino Adjectiva. Nec obstat, quod Plautus h Poenus fecit Poenior: I) non enim ibi substantiam , sed calliditatem voluit significare quasi ' dicat , callidor :
Ρceni enim habiti sunt callidissima. bic qui dixit Neronior a Nerone, crudelitatem. significavit. Nech verbis possunt creari Comparativa quia verbum est veluti forma orationis, nec recipit comparationem,
Non enim ibi stubstantiam , etc. J Verum quidem, habitos Poenos pro callidissimis et fallacibus. unde Puniea fides proverbio notata : sed tamen Poenior apud Plaut. POen V. a. I. pIPXime et directe substantiam Poeni, vel qualitatem veram Poeni, calliditatem vero non , nisi tacite et per .aIn-bages forsan significat, siquidem rogatus simpliciter , an sciret Punice , respondet , niatus me est hodie Poenus Poenior, h. e. qui manis habeat omnia requisita ad constituendum Poenum, qui rectius appellari possit Poenus , noniam Dropter calliditatem ingenii, qtaaΚi peritiam linguae. Praeterea ex aliis etiam substantivis. aut substantive sumptis, formati aliquando , sed plerumque per iocum . et mutata aliquantulum , vel flexa in Comparationem, Significatione . Comparativi et Superlativi. Vide exempla apud Vcchnerum Hellenolex. I. et Vossium de Anal. II. aa. Immo etiam ex ipsis Superlativis, veluti Proximior , postremissimus. Viae voss. ibid. cap. 26. Quidni ergo et a Poenus, Puni eum hominem denotante, inprimis quum Poenus et Poenior revera sint Adieeti Va , sub quibus intelligitur Homo , . a que ae sub Graeus et La
104쪽
DE COMPARATIVIS ET SUPERLATIVIS. .
nisi addito adverbio : ut , currit, magis currit.
Nescio igitur , quid moverit aliquos , ut si potior
detero , Verbis, formaverint Potior, Potissimus , et deterrimus , cum ad manum esSent Potis et de ter , Nomina. Nec h particulis possunt creari ἰ ut ab extra terior; sa) ab ultra , ulcerior. An ObScura sunt nO-
Σ Ab ultra ulterior. J Observanda sunt etiam Superlativa hbrum vocabulorum seu Nominum, quo-ffum nonnulla duplicem habent
terminationem , REMUS et v ΜUS, seu , ut postea diXere, IMUS . omnia vero habent hanc
Postremam. Nam ab exterus , ex terior , est extremus et extimus. I estus. Extimum extremum signiscat , ita tit intimo sit contrarium. Plautus Trueui. in fragmentis. Extimus sum factus a vobis. Gell. III. Io. Poli axem . extimum tan gunt. Cic. Somn. Scip. c. 4. Extimus eirealus. Sic porro dicitur in-rimus , ultimus , sitimus , in ιιν ,ἀupremus er summus contracte proavpumus. Sic denique postremus, et posturnus Ultimum lioece non intellexere multi tum veterum, lum. zzzentiorum.Scilicet imponebatur hoc nomen saepe infamibus, ut
Proprium ; hi autem dicebantur Frimi, Quincti, Sexti, Decimi , Postumi , respectu non matrum , sed
Patrum, a quibus isto Ordine erant geniti. Iam vero , Quia vix quisquam Vios . et Vitam longius producere sperans , filium recens Ratum appellare certa ratione pOeterat Postumum , h. e. Postremum.
quum sicuti hoc anno istum , ita sequenti alium posset suscipere ;atque adeo Quia illud nomen ista de causa vix unquam uἰli imponebatur , et vix imponi poterat, misi ei, qui post mortem patris aui editus esset, quippe jam Pos- remus sine controversia istius hominis filius; hinc ortum, ut Grammatici, etiam Veteres, pullarim . hoc vocabulum proprie significare eum, qui Post mortem Patris, post hum*um Pa II in , esset natus: quin immo ex his 'vocabulis illud compositum tradiderint, et ita tandem etiam cum aspiratione Scripserint. Aevero refelluntur hi , quod alori hograpniam , uno iam consensu omnium eruditorum , tum scriptura antiquissimorum 'codi- cum . sed mari ime marmorum et nummorum, in quibus omnibus. sine Η.scribitur, non haec tan tum Vox , sed et Gentis Postumiae Nomen inde formatum. Quod vero ad etymon et significati nem , refutantur ipsa forma, qua manifesto est Superlativi, ut ema tris omnibus modo memorarie patet. Nam profecto quum hul jus generis Vocabula omnia Baiabeant eam Superlativi formam et ceteroqui solum yoyeerus , si postumus non Sit eius Superlativum , eam non haberet . quia caussae , quare hanc; illis plane convenientem, illis tamen accensere. I imprimis , quum et aput Iertullianum , Sidonium .
aliosque , postumus pro ultimo clarissime ponatur, et in Glossis. Isidori sic eXponatur. Nec morariquein debet , quod hoc vocabit . tum maxime per V scribitur Fortum us, cum reliqua ejus formae, tandem I receperint. Nam , ut ta oeam , etiam reliquorum nonnulla in verustissimis codd. pee V scripta Oezurrere , ut Citumus .etc. nec niSi sero, seu tempore demum Imperatorum , coeptum dici et scribi Citimus , intimus 'sciendum est. hoc vocabulum 'quia eX promiscuo in proprii No mi uis usum pene prorsus fuit translatum, tanto magis, quod promiscuo usui aliud ejusdem sig-
105쪽
66 . LI BER P RI MUS , C A P. X I
mina , nomina , unde haec melius formentur λ M oldis:
cura sunt superus et inferias ut mare SVerum , mare
inferum t Citer ager dixit Cato; eater honos Statius emtera regna Virgilius eateras nationes pavim legas; s
per insterque Micinus Cato. 3ὶ Sarpus aliquando fuit in
usu ; unde Cato dixit, teste Prisciano, saepissimam discordiam. Itaque Sapius i non est Adverbium hD Saepe , sed Nomen neutrum , et Gneco more dici-
nificationis et gradus , scit. Postremus , relinqueretur et et porro , quia Propria Nomina non tam facile subeunt illas pronunciandi et scribendi mutationes , quibus
obnoxia sunt Appellativa ; illud
ergo vocabulum idcirco constantius retinuisse antiquam scriptu-zam , quam reliqua ejusdem formae , quae in promiscuo Appellativorum manebant usu. Ne temere
hoc affirmare videat . cogitari velim, similiter plane se rem hahere in voce Quintus , quae in Appellativo usu sine C litera scribitur , at cum Proprium est Nomen, cum ea, cum qua Et antiquitus seripta fuit, utpote derivata a quinque , posteriore se mutata in .C. In Proprii vero Nominis usu Vere retentam esse hanc
Iiteram , seriptumque Quinctus , probant gentium Quinetia et Quinctiliae nomina, quae in antiquissimis lapidibus et nummis sic
scripta semper Uecurrunt, tum etiam nomen proprium mensis Quinctilis. Ergo sicuti haec VOX, quando Proprii nominis usum obtinet, diutius et rectius Servavit tum ipsa , tum quae ab ea descen. dunt , Priscam Scripturam , eademque , cum appellatiVa est, eam mutavit; sie profecto nihil mirandum est, τὸ Postumus qu que eam praeferre integram, adulteratis licet aliquantum appellati- is . quae ejusdem fGrmae sunt. Ad eandem hanc formam pertiue ut
etiam dextimus et sinistimus , qu modo antiquos dixisse refra rhcstus. Vossius d. Anal. II. 23, eontra sententiam Prisciani Posiotivis haec adscribi omnino vult; manulla profecto ratione , praesertim quum nulli alii in usu sint Superia lativi a Dexter et Sinister. Licet negari nequeat est e etiarn eius fere formae positivos , ut , Legitimus , Finitimus , etc. Sed haec tamen diversae revera bunt formae.
et desinunt in Timus , quum illa desinant in mus, et T habeant ab suo primitivo vel positivo. Si quis dicat, quod ait Cl. Ursinus
I O. I. p. ε . formam quidem esse
Superlativi, sed usum ad positivi
significationem illa traduxisse , minime refragabor , praesertim quum etiam Dexterior et Sinisterior , manifeste , certe aeque azilla Dextimus et Sinistimus, in Pomsitivi significationem usu traducta videantur. Sic apud Sueton. Tiber. 6. Sinisteriori finali equo ,
et dexterio e vehi: Claud. 7. dexteriore humero , Domit. II. Siniste
riore braehio , nihil aliud notant. quam simpliciter dextro et sinistro. Nemo tamen propterea Ρositivis ea adscribet, aut negabit, Grammatice esse Comparativa. Rectius ibidem de voce postumus disputat Vos, ius. quod et facit Maximus ICtorum, Iac. Cujacius , non aliena haec existimaus, quae in Ubaei v. suis, III. . 4. 4Oceret juris civilis studiosis.
ni potius Sapis, unde Neutra Sα- Pe et serpius Certe Ego ita malim ; Et sic forsan Propis , Uud Prope , et Fiopter pro Propiter . sicuῖ Fortιιer is similia. Hoc in
106쪽
DE COMPARATIVII ET SUPERLATIris. - ΘΜ rur per Elipsin prae positionis M , Sicut cetera . quae
M vulgo Ad verbia comparativa dicuntur s Melius , Μ Pe Ias , Deterius , Citius , Celerius , etc. quorum dis usus est Ρositivorum similis; Dulae ridet, Turbidum latatur , Insanum irascitur. J Propus antiquum fuit ,rinde propior. Varro 7. de lingua Lat. sic ait Γ pag. 99. sed ita , ut verba haec uncis inclusa inde absint. Jalias ut duo prima absint; ur, optum , optius IOVtimum : atius ut primum , et tentum ue, me
tam J melius , s melissimum. J Nec verum est, quod
aiunt, non posse duci Comparativa I nominibus haben tibus vocalem ante is , vel us ῆ ham a tenuis , tenuior , Et tenuissimus trita sunt. Cicero in Bruto ; Assidui sime autem mecum fuit Dionysius. Suetonius in Galba; assiduissimi usus. Varro a. Rustie. Ita sunt assi duiores. Et paulo post; eosque assiduiores faciunt, Plin. lib. I 8. Milites strenuissimi ex agricolis gignuntiar. Tacitus lib. 2o. Bellum strenuissimi cujusque periculo geri.
Ρlin. dib. 7. Epitii. Exiguissima legata. D f Ovid.
M epist. Hyperm. De fratrum populo pars exigiaissima restat. f Lucretius lib. q. Nam nitrii egregius , quam res est cernere apertas. Piissimus reprehendit Cicero Philip. 3 Sed satis est Antonium eo fuisse usum. Utitur et hoc nomine Curtius lib. 9. Noriis-ν, simum animal dieit Seneca de Clement. lib. I. B in fine. J Citat paeterea Ρriscianus ex Catone a duius iter, et arduissimo aditu : ex Pacuvio , egregiffssima forma : ex Juvenali Satyr. egregius canat . . ex Catone , industriorem eaercitum ex eodem
Catone, vitam noetiorem . et PerPetulus , et Perpetuis simo curriculo : ex Lucilio , νillicus paulo strenuior.
meri posterit ' non ita eo manter amrmaverim , quia Propinquus et Longinquus eodem modo viden-llue formata a Propum et Longum. Nisi quiR censeat, N interpositum in his esse. ut ferme so Ier , atque adeo dictum primitus' at Hope et ' Longe , Propiqvus et Longiquus. Ad quod exemplum
eerat ab Ante otium est Antμqutis , a Fost Poaticus , plane ut Varbis i ab Amo Amicus , a Pudeo
Plant. Nosteli. I. a. II. ND ncque industrior de Iuventute erat.
107쪽
Plaut. Epid. Si deterior strenuiori suas pia nae M praedicat. D J Notanda etiam sunt, Maturrimus
apud Tacitum , et maturissimus apud Ciceronem et Columellam : ipsissimus , et oculissimus, et patruis Siamus apud Plautum. Superlativa in limus plura ponunt
alii; ego 6) tria tantum reperio , simillimus . facillimus , humillimus : Seneca uti ur, imbecillimus , et ' imbecillissimus , epist. 86. Neutrum Probo. CAP. XI I. Verbi definitio. Accidentia et Quid sit Persona in
νerbis r Agentes aut Patientes Persona nullae sunt Exploduntur Impersonalia Grammaticorum. Infiniti
1) 1 rbum est Moae Parti Ps numeri personalis
cum tempore. Haec definitio vera est et perfecta , reliquae Omnes Grammaticorum ineptae. Nequo
etiam Aristoteles , seu quisquis ille fuit, qui ἐρμηνιαescripsit, apte distinxit , quid esset Verbum , quum ait; Verbum est usa significati a ad Placitum , etc. Neque enim haec descriptio attingit causas , sed effecta . et adjuncta; atque adeo inserit negationem, quod in
non modo creberrimus , Sed et crebrissimus , Gell. II. eto. P luctus , qui fante Aquilone maximi et cre-
hrissimi excitantur et a celer IumceIerrimus , tum etiam c. Ierissimus. Ennius in ann. celerissimva rumor.
6 Tria tantum. 3 Alii Vere plura. Vide clariss. Ursinum. TO. I. Seet. III. pag. 3 a. Imbecillissimus. J Sic ama-hilissimus Cic. de Amrc. cap. I . 3 Verbum est vox. J Mallem ,
' Verbum est vox , signifIcans actio nem , νet passionem, vel existentiam,' varia per numeros ν Perso δ , et rumpora , terminatione. Ceterum, de definitionibus hujusmodi subtiliter disputant, non Sanctius' modo , sed et alii Grammatici , ' et ita , ut nunquam de iis in concordiam coeant. AnXia mihi tiEcvidetur et obscura diligentia , cin- te nullius fere usus , quum de re ipsa satis conStet. Vide Vossium de Anal. I. cap. a. et 3. ac Ursi
Neque video quicquam discriminis , sive Verba Acιionem vel Fa sionem , SiVe Agere Vel Fati, dicantur significare, quod illi tamen statuunt. A Nominibus , quaesitidem Actionem vel passionem nolent, ut bαc ipsa vocabula Aetio et Passio , Satis distinguuntur Verba, aliis differentiis in definitione expressis, quae in Nomina non conveniunt. Et tamen haec ipsa Nomina, quae , et quia , Actionem , etc. notant, Verbalia potissimum vulgo dicuntur , ut adeo ad definitionem verborum , Aetionis vel Passionis significa tio vel maxime pertiuere videa
108쪽
DE PERsONA , ET UERBIs IMPERION. 69 definitione ferri non potest. Sed his omissis , de iis ,
quae accidunt Verbo , disputemus et ea vero sunt, inccentus , figura , vecteoe, niam erus a persona , tem-
pua , conjNatio. At de quatuor primis jam dictum
est , de reliquis tunc erit dicendum. Personam vocarunt Grammatici, quod Graecis est προόωπον : a.) aptius
a Aptius verterent faciem. JNullus tamen dubitem, quin eodem sensu et significitu Grammatici Graeci eaeo σωrris' diXerint, quo Latini personam, quum etiam in vulgari usu utraque VOX eiusdem sit significationis , h. e. significet primitus IarVam, quaetiistrionum ori et Vultui applica-hatur, eumque referebat hominem , cuius illi personam sustinerent suis in fabulis. Verum uuidem, quod terminationum Ver-halium differentim recte possint facies, Seu species, Seu tῆurα , Seu etiam genera, appellari, sed non modo nae , quae constant diversitate Personarum, Sed et allae . quae Temporum ac Modorum,
merum et casuum. Verum sicuti Veteres in nominibus varias terminationum differentias , prout variis ex caussis oriebantur , appellarunt Genera , Vel casus ,
sic in Verbis similes eodem iure
vocarunt Personas , Vel Tempora, vel Mados. Personin autem res
pondent quodammodo Generibus , at Tempora , et Modi maxime, casibus. Nam quemadmodum in Generibus duo sunt praecipua masculinum et femininum , pro diversitate sexuum duplici, unde Generis doctrina originem traXit: sic in Personis duae item sunt Praecipuae , pro natura sermonis ,
qui ab uno proficiscitur, et dirigitur ad aIterum ; Ejus nempe , qui loquitur, et Ejus, ad quem
oratio tendit. Accedit Generibus tertium, quia quam plurima sunt vocabula, quae nihil ad sexum animantium pertinent : similiterat duabus Personis tertia est addita , quoniam in fabulis seu colloquis sermo i plerumque fit etiam de aliis, quam inter quos
instituitur. Immo sicuti tertium Gexus a Grammaticis appellatur Neutrum , sic et tertiae personin verba dicta etiam sunt bullius
intelleetus Nominativi istie est in-fnitus , ut ait Priscianus , sed effsaepe indefinitus. Porro Genera in Nominibus requirunt convenientiam Substantivi et ad Adjecti vi , quae declaratur per Eie ,
Haec , Hoc . sic Persona con Venientiam Verborum et Nominum , quae declaratur per Ego , Tu , Ille . Nam uti nequis dicere
Vir Geta , sic neque Ego amas. Denique diversa Nominum Genera recipiunt diversas ab se in vicem terminationes per Casas
in Singulari et Plurali r similiter
diversae Verborum Personae Mn-dem terminationum diversitatem recipiunt per Tempora et Modos in urinque irem Numero. Qua propter sicuti tres terminationum
differentiae in Nominibus , maXi-- me Adiectivis, conspicuae, Genera appellantur, non Vulgari illa significatione , ut diversa terminationum species, sed pe culiari a sexuum discrimine olim petita . sic eodem iure et ratione tres illae in Verbis differenti ac
terminationum appellatae sunt πρόσω νω et Personae, a duabus. colloquentium personis, quarum. altera est Ioquens , .alistra audiens. et sermonem accipiens. Hin e etiam ex persona sua vel alterius
loqui dicitur Scriptor , prout Suo, nomine , Vel alterius , quid iram dit. Sic Suetonius in Caesare capri
109쪽
pidi . . LIBER PIO M , CAP. XII. iverterent Faciem , aut uestum ' nam proprie termia
nationes illae vertates dicuntur Facies: ῖ) Nominae
enim personam non habent , sed sunt alicujus personae verbalis. Et vero recte enuntiant Grammaxici: Omnis nominatiVus eo tertia Wracina , Printe Macri
ego , quod est Prima: et tu , quod est secundin. Sed longδ falluntur in eo , quod credunt, Petrum , Ioannem , esse PersonςS; et quod pejus est, vocant
agentes et patientes Pe Onas , Suppositum et oppositum personae verbalis ) quasi Latine diceretur ,
sue. quum oratio Caesaris in diversis exemplaribus diversum ha-her et Titulum , Pro MeeeIIo, et,
Quam seripsis Metello , pinteri .xem resutat hoc argumento , Quod in ea oratione ex personacresaris sermo sit, Meterium seque
aberrsus eommunium Obtrectas riam cνiminationes purgantis. Ita
que Fen in illa oratione est Persona caesarix , Λ os est Peisona cresaris et Metelli. quapropter si- suti Generum disterentia reVera Inest in Substantivis , sed maxime eonspicitur per varietatem rerminationum in AdiectiVis , sic
et Personarum differentia reversesse videtur potius penes Nomina et Pronomina , licet terminationes earu in ratione discrepantes appareant maxime in Verbis. M Nomina enim personam, etc. I
Personarum appellationem in re Grammatica non aliter accipit , quam Variam Terminationum verbalium Spaciem seu Faciem. At vero si rem recte conSideres , ipsis Nominibus et Pronominibus vel maxime, immo unice, inest ipsa Persona , et verba se habent in Personarum ratione ad Nomina plane, sicuti Adiectiva in ratione Generum ad SubstantiVa , quibus solis Auctor cap. 7. et yecta, Gemιε adscribit , exclusis
Adjectivis. Et proinde . quum dicimus. Petrus videt 'arietem , mea
quidem sententia , Petrus est Per Onia rertia, Seu designat perε nam eius , qui argumentum est Sermonis , atque adeo Tertius inter Loquentem et Audientem. ridet Vero proprie non est Persona , Sed terminatio verbalis ad
Personam tertiam accommodata .
sicuti Forse est terminatio Adje tivi ad Gentis Neutrum seu Ter tium conformata. Hinc iam im-nersonalia dicebantur ab ipsis. Veteribus . que formam quidem tertiae in Ver bis personae habent, sed nullam ante se Personam Nominis expressam. Ceterum sicuti Generis mentio et dissi rentia in arte Grammatiza pro ter terminario num in Adjectivis diversitatem jam est necessaria , et absque ea non requireretur Iet porro sicut illa: Adiectivorum terminationes recte dicuntur l&tius Generis , cuius formam praese ferunt, et cui iungi queune ἔsie plane Personarum 'discriminis ratio , er appellatio in eadem arto propter solam terminationum in Verbis diversitatem requiritur, sed et illae ipsae Verbales Τerinminationes recte iIlius Persono , cui conveniunt. dicuntur. Quasi Latine diceretur, ete. ISic tamen Suet. Ner. I. Modo
continuanteae unumquodque Priarnomen per ternas personas , modo a
ternantes per sintulas. Ubi manifestissime ternae et singuδα person
pro tot hominibus gentis Domitiae ponuntur. Sic forte et Cic.
110쪽
hie sunt quatuor personae , ubi sunt quatuor homines. Quum enim dicimus , Petrus Midet parietem, Petrus aut paries non Pe Oniae , Sed videt est persona , id est, facies , Cuius suppositum est Petrus , appositum Paries. Et eur voces agentem personam , quae saepe in recto patiatur etiam in activa voce , ut Petrus
accipit plagas , dolet , patitur Dulnera. Quid Z quod
verba ab hac Facie , seu Ρersona, dicuntur Pers nalia aut Impersonalia λ haec enim Facies solis verbis convenit. Qua in re supine falluntur Grammatici , qui quum verba Personalia esse dicant, quae Pe
sonas , tempora , et numeros habeant ,' Impersonale
nescierunt definire , quum illud omnino deberet esse, quod numeris , Peraonis , et temporibias careret: quo leeSt , amare , et amari ,' quod propterea verδ dicitur mirum , quod neque numeros, ne personas, neque tempora finiat, nec determinet; quae omnia in verbis 6nitis , ut amabo , docebis, praescripta in
veniuntur. Nam quae insania exagitat Grammaticos, quum dicunt, Impersonalia esse , qttiae haberent tantum tertias personas; ut accidit, curritur λ Sed hocmnitis modis falsum est; nam si in tertiis personis , inquit Caesar Scaliger lib. s. cap. IOO. Mersum tan-rum in Peniatur, id satis est ad Nersorum naturam constituemdam e neque enim deest hoc verbis iis , sed res , quae ipsis sunt applicanda. Fac terram de se
verrabitur. Scioppius de Stylo μι- ear. pag. 1 9. Posterioris tantum aevi scriptoribus hanc Parsonae significationem tribuit. probatque ex his Senecae verbis in Apo- coisc. In personam , non in rem di-eere. Sed profecto , s hic simpliciter hominem significat, ut vult, significat etiam in Cicer. Ira mil. VI. o. Nunquam nisi honOrifieantissima Pompeium appeIIae Caesar ; at in riva personam multa fecit asperius . h. e. in ipsum hominem , quum viveret. Sic XII. T6. Turpitudo personae eius , in
dieabit. Nolim Iamen ita absolute et directe pro Ipso Homine sepa tim , seu absque ulla reIa . tione ad personam . quam in Rep. aut Communi vita is sustinet; Uocabulum hoc adhibete ex usu vernaculi sermonis , in quia reVe ra longe alius est ejus usus , quam in Latino. ut notarunt non Scioppius tantum, sed et Iulius Scaliger de causis L. L. cap. 73. tum Niroli iis , Rob. Sr phanus, Vossius , Horrichius Cellarius, Val. Accinctus.
sὶ Neque Tempora , etc. J At Vide, quae disputamus in L aacapus XIV.