Iacobi Arminii Veteraquinatis Batavi, ... Disputationes 24. De diversis Christianae religionis capitibus ab ipsomet totidem verbis compositae quarum Index praefationem ad lectorem sequitur

141쪽

ium consummatum. Emientia Dei circa initium peccati est vel impeditio, vel permissio, de permissioni addita, tum argumentorum & occasionum ad peccatum incitantium administratio, tum concursus immediatus ad actum produccn

dum Circa progressum peccati est ejusdem dis

iectio & determinatio Circa peccatum consummatum Versatur punitio vel remissio. lII. Prima Dei circa peccatum essicientia est impeditio vel impedimenti positio. quod tum enficientiq.tu objecti ratione triplex est Essicientiae quidem est n.aut essicacitatis tussicientis quidem, sed quae actu peccatum non impedit: aut emcacitatis tantae ut rei resisti non possit. aut ericaciae taliter administratae pet sapientiam Dei ve impediat peccatum re ipsa secundum eventum, di certo secundum praescientiam Dei, quanquam non necessario & inevitabiliter. Objecti vero respectu etiam triplex est: nam ponitur impedimentum vel potestati, vel potentia vel voluntati creaturae rationalis. Quod potestati ponitur, est quo actus aliquis potestati creaturae rationalis adimitur, ad quem praestandum illa assectum habet & vires sussicientes:haec fit per legistatione qua fit ut creatura actum illum sine peccato patrare non possit. Impedimentum potentiae positum est, quo essicitur ne creatura actum ad quempnestandum affectum habet & vires citra hoc imis pedimentum lassicientes, patrare possit:illud a tem ponitur quatuor modis. r. essentiae & vitae, quae potentiae fundamentum sunt, ademptione. a. per potentiae ablationem vel dimimitionem,

3. per potentiae majoris vel saldem aequalis op-H iiij positi

142쪽

31o I Aco a i A Rur Ni ra.chrρη 26. positionern. . per objecti in quod actus tendito M .i'. rubductionem. Impedimentum ponitur volun

I 8.10. tati P Cum aliquo argqmento: obi persuadetur ne M t. 2Ι. 6 ψelit patrare peccatum, si ve id argumentum de-

έ , j.,ό simatur ab impossibili, vel difficili, si ve ab inju

Σ'. cundo; incommodo. inutili , damnoso, sive de- ,39. 8.9 1iique ab injusto inhonesto, indecoro. rVI. Permissio peccati contraria est impeditio-ki, non illi qua actus adimitur potestati creaturae perlegistationem, siccium actms idem peccatum csset ,& non peccatum, peccatum qua vetitus, non peccatum qua permissus creaturae potestati, id est, non vetitus. verum isti impeditioni, qua potentiae & voluntati creaturae ponitur impedi- metum Qine permissio estomniam impedimentorum suspensio, quae Deus novit si adhiberentur peccatum reipsa impeditura, quod necesse est, quia ab uno tali impediretur peccatum. Itaq; permittitur poxentiae creaturae cum Deus nullum istorum impedimentorum quorum thesi textia - mentio facta est, adhibet: qua de causa permissio e ista hosce actus Dei vel iunctos vel praecedaneos habet. Continuatione essentiae & vitae creatura conservationem potentiae ejus de, curam ne ma- ω.a6.et. jor vel aequalis saltem potentia opponatur, deni- que objecti, in quod peccatum committitur,ob- T, ' iriationem. Permittitur etiam voluntati, non ML Lu.11ί pensione omnis impedimeti voruntati a peccando absterrendae idonei, sed non adhibitione eorum quae reipsa essent impeditura qualia fieri quit quin Deus in sapientiae & potentiae suae thesauris plurima habeat.

X. Fundamentum istius permissionis est, tum . i libertas

143쪽

libertas arbitrii, quam creaturae rationali indi/ie Deus creator, & cujus usum creaturae istj adimi non patitur constantia datoris: tum infinita eius Sapientia & Potentia, qua scit & potest ex malo bonum producere. Et propterea permittit Deuὴ id quod permittit, non inscius virium & affectu

creaturalium rationalium,novit enim omniamo invitus, potuissetn, creaturarum non producere,

quae esset liberi arbitrii, & posset productam abo. lere: non impotes impediendi qui possit id omni . scio & omnipoteti tribui ' non otiosus spectator, nec negligens ejus quod agitur: quia etiam ante- qua fiat varias circa id actiones obit, & porro intentum in id oculum habet ad dirigedum determinandun puniendum,remittendum: sed quidquid permittit id consulto & voles permitti volitione immediath versante ςirca permissionem, permissione vero ipsa circa peccatum: qui .rdo citra noxam divinae justitiae & veritatis .inyerti

VI. Quae sic generatim de impeditione & per missione peccati diximus , per nonnullas pecc tidisserentias distinctius expliganda sunt. i distin.ctio peccati ex causis, in ignorantiae infirmitatis, malitiae, negligentiae peccatum, horsu' 'Ut: nam impedimentum ponitur ignorantiae pe*s to,per revelatione divinae volutAtis. infirmitatis, 'peri Sp. S. corroborationem: malitiae per Iapideicordis ablationem, carneiq; dationem, & inscripti'nem legis Dei in illo negligeriae per san in tollicitudinem excitatam in cordibus fidelium. Ex quies facile liquet, quoru actuum suspensione permisso peccatorii cujusq; generit istius costςt.. o H v i. dissim

144쪽

is i I Acoar ARMINII1. distinctio peccati secundum respectum legis praecipientis bonum & vetantis malum etiam hic

locum habet: nam contra vetantem peccatur vel committendo actum, vel non debita causa di fine omittendo: contra pr cipientem vero, vesomittendo actum, vel non debito modo, caussa

m. r. ai, & fine cόmmittendo. Hisco etiam impeditio &W- permissio Dei aptari potest. Nam impediti sunt fratres Iosephi illum occidere, at non inducti videbita causa & fine illum actum omitterent. Ab-2. . 7 toti impeditus sequi consilium Achitophelis si bi utile Davidi noxium,sed non abstinuit ab illo a causa & fine bono. Bileamum impedivit Deus ne malediceret Israeli, effecitque ut illi benediceret, at sic, ut pravo animo ab illa abstinus rit & hanc pronunciaverit. V II. Hujus tum impeditionis, tum permis-- -- sonis rationes & causas rectius perspiciemus, sit an peccato actu & ανομία, distincth considerantes. virique impeditionem & permistionem applicuerimus Etsi enim actus & α- uim in peccato

inseparabiliter juncta sint, idemi neutrum sine altero permitti vel impediri possit,mente tamen distingui possunt. & impeditio permissi i nunc

huius vel illius tantum, nunc unius potissimum,. - 'nunc utriusque respectu fieri a Deo potest, & Ω- cta a nobis considerari. Impedivit Deus ne Helias ad Achatiam abduceretur interficiendus,

non qua id peccatum erat sed qua actus: ex fine id apparet, & modo impedimenti: ex fine, quia' voluit parcitum vitae Prophetς, non, ne Acha - Has in Deum peccaret 'ex modo impςdimenta,

quia consumpsit bis quinquaginta viros ad illum

145쪽

eomprehendendum missos,quod fuit signum iret divinae adversus Achaetiam & illos,qua non peccatum vitale, sed ut actus alteri futurus noxius impediri solet, ex gratia vero impeditur Vt pec .. . catum. Permisit Deus venditionem iosephi,cum G .fam impedierit occisionem, non tam qua peccatum erat Venditio, quam qua actus, per illam enit' qua actus finem suum obtinuit Deus. impedivit - T. autem Deus ne David manum inferret Sauli, non

tam qua id erat actus, quam qud peccatum appa Ἀ-νret ex argumento quo inductus David, absit a me L ut manum meam mittam in unctum Domini.

Permisit Deus ut Achab Nabothum occideret, portus quam id erat peccatum , quam qua actus. nam sic implevit Acnab scelerum suorum mensuram, & poenam sibi acceleravit , potuisset a atem Deus Nabothum alia via ad se transferre. Caeterum Abimelechus impeditus est a vitianda LSara, tum qua actus, per quem illatus fuisset in.

.elebilis dolor Abrahamo dilecto ipsius,tum qua. peccatum, noluit enim ut Abimelech se isto crimine commacularet, eo quod in integritate cor- .dis fecisset. Permisit contra Deus, ut Iudas nurum saam Τhamarem cognosceret, qua actus, . voluit enim ex Iuda nasci Christum, di qua peccatum , nam voluit declarare, nihil esse tam inquinatum quod in Christo non queat sanctifica. Iri: Non enim frustra dixit Math us, Christum tesse filium Iudae ex Thamar, sicut &7 Davidis ex se LVriae uxore. Qilae res diligenter a nobis perpen-

. sa, servit tum gloriae sapientiet Dei illustranda tum utilitati nostrae, si sollicite in conscientijsi nostris observemus, a quibus actibus & quo re-

146쪽

tantur.

VIII. Praeter istam permissionem alia est Pr ,.Sisi xi u ridentiae Dei circa peccati initium efficientia,

xi.er i s. nempe administratio argumentorum & occasio. M- num, quae ad actum, qui sine peccato a creatura patrari nequit, incitant,si non ex intentione Dei, saltem secundum affectum creaturae & non raro secundum eventus, qui inde existunt.Objiciun-.- R''tur autem argumenta ista vel menti, vel sensibus 'a. es. M. tum externis tum internis: & hoc quide vel m IH er δ. diata creaturarum opera interveniente, Vel im- mediata actione Dei. Finis Dei in ista administratione est, tum ut exploret an creatura a peccando abstinere velit, etiam irritamentis incitata

quandoquidem exigua laus est abstinentiae ubi illa absunt: tum, ut si creatura istis invitamentis' cedere velit, ille suum opus per actum creaturae essiciat,no impulsus necessitate quasi opus mucii, citra operam creaturae nequeat perficere, sed ex

desiderio multiformis suae sapientiae domostrari dae.ῖConsiderentur argumenta, quibus Iosephi fratres pro ipsorum malitia incitati sunt ut fratrem suum e medio sui sublatum vellenti scilicet, accusatio Iosephi, qua fratrum facta patri' detegebat, amor Iacobi peculiaris erga Iosephum, somnij divini immissio & narratio temoccasim nes, missio Iosephi ad fratres a patre facta & I9 inaelitarum in bygyptum proficistantium commoda oblatio. IX. Ultima Dei circa peccati initium emesen-' tia, cocursus ejus est, qui necessarius est ad actum omnem producendum, cum nihil omninolentitate

147쪽

tatem ullam habere possit, nisi a primo & summo ente immediate illam producente.Est autem concursus Dei non influxus illius immediatus in Causam secundam, seu inferiorem, sed actio Dei immediate influens in effectum creaturae, sic ut effectum idem una & eadem totali actione a Deo simul & creatura producatur. Qui cocursus quanquam sit positus in puro puto arbitrio Dei, ejusique libora dispensatione, tamen illam nunquam denegat creaturae rationali & liber . quando ejus potentiae & volutati actu permisit. Contradicentia n. sunt permittere potentiae & volutati creaturae ut actum patret, & concursum suum sine quo actus patrari nequit denegare. Caeterum iste concursus est ad actum, qua talis, non qua pec- Catum est δε & propterea ejusde effectus simul est

cffector& permissor Deus, & permissor priusquam essector: si enim creatura actum talem perpetrare noluisset, influxus Dei per concursum in illum actum non fuisset: neque debet Deus ideo quod actum illum creatura sine peccato patrare non potest, concursum suum illi ad eum patrandum propensae denegare: fas enim est ut creat rae obedientia exploretur & vi ab actu illicito abstineat creatura ex obediendi desiderio, non ex defectu concursus requisiti: quia hoc respectu abstinetur ab actu qua naturale bonum est, at vult Deus ab eo abstineri qua morale malum est.

N. Et baec quidem circa initium peccati consideranda sunt: circa progressum peccati incidit

efiicientia Providentiae divinet duplex,directio&determinatio. Illa est Providentiae divinae actus

148쪽

quo peccatum sapienter, juste ,& potenter dit,

git quo vult, pertingens ab extremo ad extremum sertiter & omnia disponens suaviteriin directione etiam continetur abductio ab eo quo

illud tendere non vult. est autem directio illa duplex in objectum,& finem. In objectum est quando peccatum quod permittit non pro arbitratu creaturae, in quodvis objectum quacunque ratione obvium, & obnoxium injuriae peccati ferri patitur, sed in certum objectum, a peccante aliquando vel prorsus non petitum , vel saltem non praecise petitum, dirigit. Cujus illustre craemplum habemus in NebucadNeetare , qui ρο-- pulos subigere paratus, divina divinationum ip- ..ic δ' sius administratione, potius in Iudaeos quam in

Ammonitas movit. Directio in finem est, quando peccatum quod permittit, non cuivis fini, quem intendit creatura, servire patitur, sed in illum finem usurpat,quem ipse vult, sive creatura illum intendat, quo tamen a peccato non cu iii ' φ' saretur, sive alium, imo prorsus contrarium propositum habeat: huc faciunt Iosephi in AEgy- plum venditio, Iobi tentatio, Regis Assyriorum

P in Iudaeam expeditio. XI Determinatio peccati est actus Providentiae divina quo Deus permissioni suae modum

ponit & peccato terminum, ne pro arbitratu creaturae vagetur in infinitum. Modus iste dc tet- minus ponitur per circumscriptionem temporis,& magnitudinis determinationem. Circumscriptio temporis est, quando spatium temporis quo peccatum permissum durare poterat acciditur ac

circumscribitur ut sese sistat. & hic quoque actus qua

149쪽

qua talis, & peccati qua tale habenda est ratio.

Actus durationi ponit terminum Deus, cum Virgam iniquitatis aufert a justis, ne quid indignum se committant, & cum pios h tentatione eripit: Peccati durationi ponit terminum, cum sepit vias Israelitarum ne amplius committant idolo. latriam,quum denuntiat gentibus ut resipiscant, quos sivit in suis ipsorum vijs incedere praeteritis aetatibus. Magnitudini peccati ponitur terminus,quum Deus non permittit peccatum excrescere& majores vires sumere . hoc etiam tum actus tum peccati respectu: illo respectu impedijt Deus, ne Iuror hostium quem insurgere permiserat, deglutiret Israelitas: ne tentatio plusquam humana caperet Corinthios: ne Diabolus in vitam Iobi manum mitteret ne Rex A1gipti Sisac perderet Iudaeos,sed tantum sibi in servos subjiceret. Peccati respectu impedivit Deus ne David Nabalis & domesticorum ejus, sanguine se inquinaret,quod facturum se juraverat,& quo jam contendebar: item, ne idem David cum exercitu Achi ad quem confugerat, & apud quem stultitiam simulaverat, egrederetur ad pi gnam, Vel ad perdendum populum suum, vel ad noxam inferendam Achis exercitui. quorum neutrum sine scelere poterat quanquam & sic peccatam qua actus impeditum videatur X II Propter illam permissionem Dei, permissionique additam argumentorum & occasi num oblationem; directionem & determinatio. nem, quin & concursum, dicitur Deus quae ab hominibus & Satana perpetrantur mala, ipse fa

150쪽

Iobo bona sua; palam & coram sole fecisse quoa

David clanculum perpetraverat adversusUriam. Et quidem hisce de causis. i. Quia potissimae partes, in actionibus, quae ad tales effectus pro. ducendos , adhibitae fuerunt, ipsius Dei sunt. a. quia effectus &eventus, qui ex omnibus istis,

tum a Deo, tum a creatura perpetratis actionibus resultant, non tam intentioni ipsarum crea turarum , quam Dei proposito respondent.

Quia sapientia Dei novit; si hujusmodi administratio ab ipso adhibeatur, certo exstitutum quod sine scelere a creatura perpetrari nequit: &quia istam administrationem voluntas ejus d cernit Quarta addi potest, quod Deus qui causa est universalis, sortius influit in effectum quam creatura, cujus omnis essicacia a Deo dependet. X i 1 I. Sequitur denique ossicientia Providentiae divinar circa peccaturi jam consummarum , quae consistit in punitione & remissione

illius. Et hqc essicientia versatur circa peccatum qua tale est, punitur enim & remittitur peccatum qua malum di quia malum Punitio peccati est actus providentiae Dei, quo peccato rependitur poena secundum justitiam Dei illi debita: Punitio illa vel est huius vel seculi futuri .haec cst totius hominis aeterna a Deo separatio,& in stagno ignis amictio. Quae in hac viti insertur, Corporalis est vel si iritualis: quae corpus tangunt δc statum vitae animalis variae sunt: sed enumeiatu nostro proposito non necessariae. At spiritualis poena diligenter est consideranda, quae sic poena est peccati praecedentis, ut & insequentium aliorum

sit causa, per malitiam ejus cui infligitur. Estque privatio