장음표시 사용
21쪽
torpor & dolor grauans, Inanitionem: inedia
ρ & vehementior tam animi quam corporis mo-μt '. antecedunt,eandem maciescomitatur; Ca-
ccchymiam pariunt aeris dc alimeti praua qua litas,adiuuat raritas cutis vel densitas,rara enim
externis, densa, internis patet iniuriis: nam si corpus libere non perspiret,& sanguis non dira fletur, si fuligine non expurgetur, nascitur putredo, obstructionis soboles. Cum ergo,ut dixi, interiorem morbi causam exterior prodat,hanc primum medicus diligenter sciscitetur, considerato imprimis habitu patientis : si pinguis an macilentus, carnos an gracilis. Dcinae affectus simplices praesertim
colorem contempletur, refert enim cutis colorem humoris toto corpore dominantis, flavus color bilem, niger melancholiam,albus pituita, ruber sanguinem exuperare ostendit, cuius varietate tumorum differentiae discernutur. Idem
in excretis diligenter obseruandus; nam sputum rubrum pleuritidem esse a finguine ; flauum, abileμlbum,a pituita nigrum a melancholia inducat i, pallidum, pituitam bili aut sanguinipermistam. Urinae rubrae redduntur sanguinis permistion nigret melancholiae, flauae, bilis, albae, tuitae, & cruditatis:quoru varia permisitano v rie colorantur : non aliter deiectiones colore produnt humorem peccantem: non in ne iagendus deiiciendi modus, sonorς cnim dei ctiones fiunt a flatu, flatus ex pituita ab imbecillo calore. Arctenus tam certa ducitur cominumquam
22쪽
BENE MEDENDI. Iab excretis, nam si consueta & solemnis aliqua vacuatio supprimatur, ut menstrui auth morrhoidum, habemus causam & originem morbi: si alicuius coctionis incrementum praeter consuetudinem retinetur, lotium, stercus, sudori causa morbi,si non coniuncta, sitiem antecedes intelligitiviretentae enim faeces,fumos ad caput mittunt, unde dolor capitis, vertigo:si iuuenis vidua suffocetur ab utero, accusanda retentio seminis insecta, praesertim, si menses pro more
Dolor quoque detegit causam morbi, nam si pungat, est analogus lassitudini vicerota, indiscatque copiam humoris acris & mordacis.Tei suus plenitudinem arguit, si cum grauitate,h moris, cum leuitate,flatus: Phlegmonostis,cum aeger membra veluti contundi & ossa sibi frangi puta kοκο- propterea vocat Galenus,Pleth ram simul&cacochymiam multa: Dolor pulsans indicat a copia sanguinis arteriam premi.Faci mus ergo quempiam de lassitudine conqueri; cosiderandum erit,si sit spontanea, &a causa imterna non externa, ut exercitatione veheme
liore, tumque per singulas species tacita mente discurrendum, si cutem dicat sibi veluti acu ptagi,ulcerosa est, ab humore vllurimum bilioso, rarius a pituita salsa dc putri, si sentiat in metallatensionem, subest plenitudo humoris flatule ti:s contundi membra existimesimultus humorsiibest sque crassus & frigidus, qualis pituitosias aut melancholicus. Pituita enim & mclancholia non valde acutos dolores inserui, parum qu)d
23쪽
crassitie sua obstruunt & sensum partis imp diunt impedito enim sensus & caloris commeatu pars obtuse sentit)partim quod illam frigore stupefaciunt: Itaque acutissimi,ut arthritici dolores, neque fiunt a pituita, neque a melancholia,nisi bili aut flatibus permista: argumento est quod his discussis reliquus tophus sit indolens. Morbus ipse est index suae causae, ut febris tertiana,bilis exuperantis, Quotidiana,pituita, Quartana,melancholiς:Inflammatio sanguinis, Erysipelas bilis, Oe lenia pituit , Scirrhus in lancholici, cancer,atrabitari, succi: A iuuantibus, quoque & lςdentibus certa & causae morbi ficq&speciei morbi sumitur coniectura. Inteperies enim omnis similibus laeditur, gaudet contrariis,calidus morbus refrigerantia postulat: frigia diis calfacientia : propterea Hippocrates iubebat fotu causam simul & speciem morbi explorare in doloribus lateris. Non est ignoranda consequutio morborum: nam saepe unus alterius cst causa, Si cui brachiuresoluitur, interrogandus est an apoplexi a primum laborarit,saepe enim desinit in paraplegia: si sit Empylos,num prius angina, pleuritide,aut peripneumonia vexatus sit, his enim morbis 1uccedit empyema : si tabescat, an sanguinem expuerit, nam ad sputum sanguinis tabes: si hydropis incipientis aut cachcxiae iam appareant
signa, quaerendum si insigni aliqua & longa fluxione laborarit,ut timorragia, dysenteriet aliqua specie, gonorrhoea, diuino ea, diarino eam b bosim dysenteria, dysenteriam tenesinus comitatur,
24쪽
tur,pruritum scabies,vertiginem epilepsia,epialepsiam melancholia, bres erraticas quartanς, nephritim athritis & contri, materia hinc illuc
Despecie morbi. Sectio 3. Species morbi arte & methodo divisiva deprehendetur, quam Plato in Philabo scribit
cile donum deorum,una cum Promethei lucidissimo igne in terras demissum. Quaerendum imprimis coniunctum genus morbi: nam sumptutu cum parte afflicta definiet morbum. sic Aristot. docuit accidentia πρωροις δεκΤι D, id est iubiectis quibus primo per se insunt,defintire. Quoties igitur actionem partis manifeste.lς- sam videris,eandem morbo tentari affirmabis: ecce primum & suminum genus: considerandum deinde si actionem partis,ut similaris est, laedat, an eiusdem usiura, quatenus alicuius su etionis est instrumetum, peruertat: an utrum que simul,hoc est sine morbus similaris,organicus, an comui fis: similaris morbus, intemperies vocetur. Simplex,uel coposita: simplex , calida, frigida,humida,sicca:composita,calidaliumida,
calida sicca,frigida humida, frigida sicca, nuda,
vel cum materi sanguine,pituita,aqua,flatu,auterutrabile.
Instrumentum, partisve usus, laeditur, vitio conformationis, magnitudinis, numeri, situs: conformationis vitia 1 unt,in figura,nreatu,tquia tale, asperirate: quae sunt species subalternae
25쪽
morbi organici, ut dictat intemperies morbi Gmilaris. Vt enim pars similaris sana est & actio-Res integras ς dii: trahit, retinet,coquit,& excernit, que temperata: Sc usu suo probe defungitur instrumetum quod est iustae magnitudinis, partibus constat nec pluribus nec paucioribus quam conueniat, eisque bene sitis & connexis, item quod a natura fuerit bene conformatum: ita pars similaris laborat, si intemperata. Instr mentum male affectum est, si male conformatum,partes similares,ex quibus constat, bene Glas & cohaerentes non habet, easque in magnς
Solutionem continui diuidunt,tumores praetcr natura, ulcera, vulnera, luxationes,fraetur ,
quae siti gula minutius subdiuiduntur: Tumo.. rum enim multae sunt species, phlegmone, Ce-dema, erysipelas, scirrhus, emphysema: quibus definite cognitis, proximum genus morbi innotescit: quod si coniunxeris parti affectae, habebis morbi, quamuis innominati perfectam definitionem. Faciamus exempli gratia inflam- mari membranam cerebri;per se prim b, cer brum per consensum,haec species morbi,a symptomate, phrenitis Vocabitur,quqrentique quid phrenitis, si responderis esse inflammationem
membranarum cerebri, veram definitionem, nempe genus pro imum cum part primo affecta, responderis: esto inflammatus oculus per consensum adnata ,ophthalmis erit,ut Angina, inflammatio musculorum laryngis,internorum synanche, caeternorum cynanche, partium quae
26쪽
fintestant internis, parasynanche: earum vero quae externis,paracynache. Hic velim lectorem Obiter notare, quantus fuerit vetcrum labor indistinguendis & definiendis morbis ,species autem & definitiones usque adeo disterentes natas esse ex dissimilitudine partium aifcctarum: perge: inflammatio pulmonis, peripneumonia, hepatis, hepatitis, pleui ae,picuritis dicitur a partibus affectis de sueta appellatione: Inflammatio glandularum, Bubo, sic cnim Hippocrares vocat grandulas j Earum quae sunt pone aures quae sunt emissaria cerebri Parotis: earum quae s uni sub alis, ubi sunt enauctoria cordis bubo, ut plurimum pestilens: carum quae ad inguina quae sunt emissaria hepatis; venereus,nisi beniagnus,criticus, S lalutaris fuerit. Reliquae partes corporis, Auris, ventriculus, diaphragma, vcs a, inflammari etiam possunt, non sunt tamen illis imposita propria nomina, sorte ne infinitate morborum lectoris animus Obrueretur: adde quod omnes iisdem fere remediis curantur, quantitate & forma remedij pro natura & situ partis, prout suo loco docebitur, immutata, usurpamus autem in illis designandis definitionem loco nominis seu definiti.Nam quoties dico phlegmonem vesicae definitione speciem ex primo morbi nondum no minati, quod erit definiendis singularum partium morbis breuissimum compendium. Nam cerebri exempli gratia quivis morbus necessario similaris est, instrumentarius, vel communis: Esto similaris, discurrendum per omne inm
27쪽
temperiei differentias,ut illa sumpta cum cer bro constituat & definiat quaesitam speciem morbi. Viden' quanti sit haec doctrina momenti ad bene medendumὶ Principium medendi, quit Galenus,cit cognitio morbi,minimusque error commissus illius ignoratione sui si quis phrenitim pro mania curaret ) maximus est in fine, Morbus cognoscitur ex parte affecta & genere coniumsto: nulla enim rerum notio certior est quam definitio. Atqui docuimus ut pars assecta deprehendi possit, exposuimus quoque methodum inueniendi verum & proximum genus morbi, ergo iam habemus plusquam dimidium facti: A d haec effectus est signum suae causae, ex sensibilibus enim cognoscuntur intellectilia,a qui synapionia est primus effectus morbi:itaque discurre luna per symptomatum genera, actionem helan excretorum , retentorumque am
triam, S affectus simplices morbi species inquit Galenus ex sympto matibus dignoscitur, eiusdem magnitudo ex eorum magnitudine: vete
nus intemperiem frigidam humidam ostendit,vigilia calidam siccam, dolor detegit causam simul & speciem morbi, si tussiendo excretus sit multus sanguis,plitisis coducitur, si tot rae carnium similis per sedem redditur, hepatis
imbecillitas arguitur,genς rubrae,peripneum niam indicant. quid multa ξ symptomata morbi genus demonstrabunt.
Dicet aliquis, Si unaquaeque species morbi primo subiecto finiri debeat cur phlegmone
28쪽
BENE MEDENDI. II exmateria umor a sanguine, Ced . ma, tum or a
pituita, definitur. Respondet Atilor. quod si singulorum accidetium cognitum haberemus proprium & primu subiectum, quomodo species est subiectum sus proprietati,,haud dubie, eo commodissime finirentur, quia idem cst principium essentiae quod existentiae, sed quia plurimorum prima subiecta ignorantur, cogimur ea sitis causis,physica,materia & efficiente,
ethica, suo fine,defimrς. Atqui tumorum praeter naturam non est definitum subiectu omnes enim partes illis sunt. obnoxiae. Itaque hoc generale sit praeceptum,
morbos omnes, si fieri possit, definiendos elleprimis subiectis,alioquin pro illis substituenda
esse materiam, aut esscicientem, quod postea notum erit dum libro secundo genera , libro tertio, ecies morborum definientur.
Praedictionum in morbissumma capita. VT intelligatur communes sere esse fontes
prognoicωs atque diagnoscωS,opers praetium existimaui contrahere in pauca, & veluti ob oculos ponere medicar diuinationis summa capita: mouendus autem medicus, ut nihil est gloriosus quam futura praeuidere, & euentum
morbi praedicere, aegri enim pluris iaciunt medicum qui praeuiderit exitum morbi, eo qua modo a vulgi calumnia liberatur in ita nil esse fallacius, nilque periculosius: ob id ouandia humor est in motu suspendendum esse iud,
29쪽
ciuria, quia dubium est quam in partem sit fluxurus, nobilem vel ignobilem , forasne an ii
ird,Der conuenientes cluetus, an naturae de humori contrarios, quinimo, etiamsi parti sit infixus appareant signa coctionis, conualiturum aegrum non allirmabit, nisi simul adiiciat, dum nihil superuenerit, ut triste nuntium, propter quod insomnis aeger redditur, aegerque bene monenti, paruerit dc ex pr. aescripta formula vixerit. Ad praedicendum vero contempletur imprimis partem affectam, si sit piinceps,an ignobilis,publica an priuata: quia principum, quinetiam publicarum partium,ut ventriculi& puumonis, morbi sunt periculosi: deinde speciem, magnitudiuem de cacoethiam morbi, alij enim
sunt longi, alij breues, alij benigni,alij maligni;
multi sunt insanabiles, ut elephantia sis,cancer. Alth rato de dissicilinae persanantur, ut ulcus pulmonis: obsernanda etiam atque etiam causa, na morbi ab atra aut aeruginosa bile lethales: Apituita de melacholia longi, a bile,acuti & dii cilis iudicii, propter humoris inconstantiam ,
consideracla etiam excreta de retenta,tam com
munia, ut lorium,faeces de sudores, quam particularia , ut sputum in pleuritide : apparentibus enim signis coctionis utriusque materiar, mose bificae &antecedentis,nemo unquam mortuus est: maxime omnium iuuat explorare vires aegrinaturales, vitales, animales, casque cum morbo comparare. nam si paulatim concidant,malum;
si recuperentur, bonum : pulsus vitae & mortis certus est nuntius: Mira sunt, quia supra aiter
30쪽
&rationem N. Florentini prognostica. Vrticam,inquit, in urinain aegri immicte, initi marcet casia ger conualcscet: vel eandem misce cum lacte mulieris, si socientur, vivet; alioquin morietur: aliud subiungit non minus admirabile, lardo pedem aegri inunge, d offer cani, si comedat,seruabitur si aspernetur, aurcomestum vo
C A p V T. I. Nueniendum remedium quod profligando morbo conueniat, inuento prudenter utendum, inueniri autem poterit spectata causa & qualitate morbi, quia enim remedus contrariis oppugnandus est, calidus frigidis frigidus calidis, ei qui genus morbi nouerit, non erit dissicile proprium & accommodatum morbo remedium inuςnire, si modo genera & vires medicamentorum non ignoret: quandoquidem, ut dicitur, lignotio morbi est inuentio remedi j: contraria voco quae distenta