장음표시 사용
31쪽
aum calidus eodem gradu frigidis expugnetur: nam si infra modum ea exhibeas, periculum est ne supersint morbi reliquiae quae recidiuam faciant f si ultra , ne nouum morbi genus priori
contrarium importune inducas. Simplicium itaque remediorum qualitates veluti in tabella
tibi ipse describe nolo enim actum agere) ut
habeas communes locos ad quos clim usus postulabit confugias. Illae autem vel sunt manifest vel occultae,manifestae sunt quatuor prima , calor,frigus,humor, siccitas, & quae ex primis, mediate,vel immediate ori uturriactiones enim habent satis perspicuas,nec de earum causa dubitatur : at occulta qualitate Agaricus trahit piatuitam,rlicum bilem. Aspiciatum lieni, Agrimonia Iecori, peculiariter prosunt Ungula, Alces, Epilepsiae,Saxifraga calculo, arthritica arthritidi : occultiore miadentur physica amuleta , ut Paeonia appensa: ineffabili, verba & characteres, quibus, cum sint quantitates, & si nullam vim inesse peripatetici cxistiment, quia tameti plures sanat in quem plures fidunt, dicique vix potest quantum possit ad sanitatem recuperandam de medico anticipata opinio , siquidem phantasia habet imperium in sphitus & hum
res,morborum parentes, ego non puto illorum usu esse interdicendum, nocere enim non possunt, si pe per accidens S CX cuentu prolunt. Theologi tamen corum usu interdicunt, qui
daemonum occulta virtute operantur.
Porro maiores nostri,quorum vigilijs excutitam habemus artem medendi, non contenti
32쪽
fuerunt scripsisse,hocelle calidum, illud frigi- mn M-dum,sed calidorum S frigidorum quatuor gra- ium quali diis constituerunt, ut morbus a suo contrario mi μα aaciliu s vinceretur quinimmo ciuulque gradus tres ordines,phincipium, medium, & finem de- set . s. a scripserunt. Ne quis autem existimet solam in- tuum re- temperiem curari contrario, placet primum faciendar medicinet principium scriptum ab Hippocrate libro de statibus, & a Galeno libro de
constitutione artis demonstratum generalium morboru inductione breuiter declarare. Morbus est similaris, organicus aut communis, hic, Solutio continui vulgo nominatur : cuius curandi unicus est, isque contrarius scopus, nem re viaio. Inteperies vel est nuda,vel cum mate-
'ria, illa suo c/ntrario alteranda, calida, frigidos humida sicco, si materia corrupta suerit illico Vacuetur, si cruda, coquatur ; si crassa, incidatur& tenuetur;si tenuis in crassetur: si lenta detergatur: denique, nisi quid instet, ad vacuationem praeparetur: si pestilens, venenata, & deleteria,
alexitersis malitia retundatur. Morbus organicus,aut est in numero,magnitudine, situ,conformatione: morbus consorma rionis in figura,meam,asperitate,laeuitate. A
qui morbi numeri & magnitudinis eodem fere
modo curantur. Vt enim aucta magnitudo, exempli gratia,caro supercrescens exedentibus, cauterio aut scalpello minuenda, imminuta vero, ut vulneris aut viceris magni cauita arcoticis & alimentis boni succi augenda, ita pars superflua,ut sextus digitus aut tertius testis, si m
33쪽
niseste incommodet actioni salioquin sinatur rem pueri debet: quae ad usum necessaria desideratur , si fieri possit, arte resarciatur, saltem aliquid simile,ut callus pio deperdito osse,cicatrix pro cute, substituatur: pro vero dente ad
vocis dearticulationem, quidam utuntur eburneo, alij ad decorem,oculo caprillo vacuam re-piciat orbitam : non desunt qui truncas nares
vulnus inhonestum ut reparent, brachium cauant parte nauiculosa,& in vulnus illico reliquam nasi portionem immittunt,appulsu enim& concretione sanguinis ad partem, regener tur quidem nasus, sed valde deformis, qualis elephantici,quia imbecillus calor non potuit illum cute contegere, tolerabilio tamen Eaui
Morbi situs & connexionis, v eluti luxationes& herniae, etiam contrario curantur,nam si intestinum automentum in scrotum exciderit dilatato aut rupto peritonaeo, reponendum est, deinde aliquo astringente, ut emplastro contra rupturam,&subligaculo, continendum: si forte fluxione aut congestione membrum aliquod luxetur, ut femur Ischiadico dolore, absumen diis humor digerentibus, atque vacuandus: si violenta impulsione loco motum fuerit, intemdendo atque in contrarium impellendo, repo
Morbi in meatu sunt, Angustia & obstriurio,
haec detergentibus & aperientibus tollatur, aut transponatur, lapis urinae meatus obstruens, si et tis cruribus agetum succutiendo, aut cather
34쪽
Wre,dimoueatur, praescias crit remedium, sed ad integram sὸnitatem,incisione & extractioneeli opus, Angustiores meatus dilatentvi , latiores altringantur.
Morbus asperitatis laeuigetur, laeuitatis exas. reretur,quae cnim partes naturae instituto sunt laeues,ut lingua S arteria,si exasperetur,lenientibus humidis, iisque lentis non mordacibus syrii pis cclegmatis,naturae suae rcstituantur, lucvero debent esse asperae, ut ventriculus & vrc- rus ad rctinendum, si iusto laeuiores reddantur, ut fit lienteria, humor lentus detergendus iis quae parum astringant. Cuti durae emollitio, Tensae rclaxatio : nonne vides labori quietem, vigiliis somnum , tristitiae cana animi iucunditatem quς ex sermonibus,actionibus,spectaculis pcrcipitur,remedio esse Ergo morbi omnes contrario curantur. sit hoc primum inueniendi
remedij principium, quod in genere breuiter declaratum sequetibus libris singulorum ino
borum & remediorum compatatione fiet notius. Velim interea lectorem obseruare quam sapienter Paracelsus sitae medicinae contrarium iecerit fundamentum, Morbos omnes sanari similibus. Qubd si contrariorum contraria sint consequentia, finitas autem sentetur similibus, quis non videt morbos abigendos esse contrariisὶ Nonne morbus cum sit hostis naturae
se depcllendum indicat at simile non agit in simile,contrario igitur profligandus.
35쪽
Ρ Axum prodest inuenisse remedium, nisi i
uento prudeter uti possimus, medicos enim videas solertes & ingeniosos quibus sylva remediorum suppetit, quae tamen sine delectu &inconsulto dispensant: alios quibus maturum est iudicium, sed habent pauca, quamuis sele ista remedia: perpauci sunt ingeniosi simul &prudentes inescio enim quo modo fit, ut in his fere desideretur iudicium, qui valent ingenii promptitudine. Arte igitur supplendus est ii, turae defectus, inuentionis celeritas iuuanda est artificioso commentario remediorum, Onsilii verb maturitas, tribus circunstantijs veluti finibus circumscribenda, quanto, quando, Mquomodo:tale enim remedium, puta calidum vel frigidum,phlegmagogon,melangogon, Vel cholagogon usurpare , cst opus inuentionis, considerata ut dixi causa & senere morbi. At illud iusta quantitate dispensare, conueniente
formula praescribere, & quando decet o ferro,iudicij atque prudentiae:nobis itaque de singulis ordine disi, serendum est initio ducto , tempore.
36쪽
SApienter Plato, si quid aliud ,in humanis id
soluin bene fieri scribit quod hi opportunerest enim occasio domina rerum agendarum, ecce ne longius exempla petantur, quis non videt quantum hodie peccetur in aegrorum diaeta atque therapia 3 In paroxysmo non est nutriendus , minus purgandus aeger. Obse uandum tempus quo morbus remittit, si non intermittit. Quiescendum die critico, quia periculum est ne natura occupata in materia morbi conficienda, medicamento, aut copiosiore alimento ab officio distrahatur, neve aci medicamentum aut alimentum conuersa ab hoste interim proste natur: obseruanda inquam non tantum morbi, sed etiam paroxysini quatuor tempora, princia pium , incrementum, status, declinatio: tutius enim in declinatione quam aliis temporibus praescribuntur alimentum atque medicamentum : verum quotusquisque est empiricorum. qui istas temporis circunstantias obseruet Z tantum abest ut solis & lunae motus contemplentur: Sub cane & ante canem', quinetiam media
aestate,quia aestu vires languent; & hyeme, quia frigore humores densi torpent ineptique sunt admotum, minus tuid venae sectio diphum
37쪽
cum imperantur quam Vere & autumno , nisi placet externorum morborum, ut Vlcerum, curationi commodiorem esse aestatem, quia vicoris curatio est exsiccatio: Averrois vetat ante
pluuiae descensum ne purgationem autumno moliamur, ut humores aestu siccati per laxiores meatus liberius suant, iisdem causis pr stat plena aut crescente luna sanguinem mittere, noua aut decrescente purgare. Hora secunda vel tertia post exortum solem salubrius sanguis mittitur, quia tum viget & dominatur, ipsoque diei lumine fit tenuis & suxilis, & aer qui vacuati locum subit,essicit spiritus tenuiores atque lucidiores.
Memineris tamen haec intelligenda, si per
morbum liceat opportunum tempus eligere, est enim quoddam tempus electionis, alterum necessitatis uin valde acutis, ut in angina, aut Mi)oplexia suffocante, procrastinare & nouam unae quadram, aut benigniorem constellationem expectare, ridiculum sit, quia prius aeger vitam quam coelum malignam coniunctionem finierit, praestaretque tum lotium aspicei , vel pulsum cxplorare, quam astrorum motus contemplari. Adhaec leuia medicamenta, ut pillulae stomachicae, de litora, elephanginae, as. eresi, mana, cania, dari possimi una hora ante cibum neque illis superdormiendum est, ne persona: num auctus calor illa conuertat in alimentutinia
At fortioribus, praesertim siccis & solidis, ut pillulis cociis licet superdormire, quia somno
a circumferentia ad centrum receptus calor,
38쪽
alimentum coquit, humores fundit, facitque vivis medicamcnti simul cum alimenti vapore longius seratur. Dcinde naturam roborat dc malitiam medicamenti retundit. Tamen vigilandum est cum incoeperit rurgare, quia somnus omnes fluxioncs sistit excepto sudore. Habenda igitur non tantum morbi & paro-xysini,sedetiam anni , mensis, & diei ratio, in praescribendis morborum primis remediis, Pharmaco,& phlebotomia. De quantitate remediorum. CArv T. IIII.
Nihil est perinde arduum & obcurum,
nil tam fallax , quam iusta dosis reme- dij , unumquodque enim eo fallacius & obscurius,qub pluribus obnoxium est circunsta iijs: non potest autem definiri quantitas rem dij nisi sumpta indicatione a rcbus naturalibus, viaegri viribu natura& temperamento, habitu corporis ,pingui,macilento, gracili, carnoso,
aetate,sexu,conruetudine; est enim altera nat Ta:Item non naturalibus, ut tempore, aere, re
gione,excretis, retentis: & quae sunt prςteria turam,causa,morbo,symptomate. Quis enim prudens pharmacum eadem quantitate dederit
infirmo ac robusto, mulieri & viro, puero &adolescenti, Parisino& Scyth ὶ Eunuchis &balbis quia sunt suo humidiore minor dolis conuenit, consuetis medicamentis aulabsib
39쪽
nendum est, quia consuetudine etiam veneni fiunt alimenta, aut eorum quantitas augenda. Spectandum esse tempus, anni, mensis, morbi, paroxysmi,considerandam causam, & speciem morbi, necnon vehementiam symptomatum, Corumque ratione augendam vel minuendam dosim remedij, notius est quam ut doceri debeat. magnus enim morbus magna de maioredosi remedia deposcit: est autem magnus pcri Aut ulcus malignum,uel ratione causae, dyicnteria enim ab atra, aut quiuis alius morbus ab aeruginosa bile lethalis,aut vehementia sympi matum. Colicus enim morbus non cst magnus
nisi ratione doloris. Item quibus sensus sunt sopiti, ut apoplecticis, aut mens laborat, ut phreneticis,aut si vehemes urget dolor i malo r qu titas conuenit,quae non potest arte definiri:v Ium quemadmodum lex non est Polycleti immutabilis regula,sed Lesbia norma,quam magi stratus aequitas pro factorum, personarum, Atemporum circunstanti js non abrogat, sed -- mutat:praemium quod virtuti,poenam quam ibia vitio decernit,augens vel minuens: sic medicus quam ars indefinite praescribit quantitatem remedi3 pro circunstantiis aetatis,sexus, temperament regionis,consuetudinis,uirium,morbi symptomatis imitat & definit: In quo non tantam aegri,sed etiam medicamenti habet ratio-uem,nam foetida, ut Castoreum & Galbanum, tum rara & pretiosa, quia chara: quae nascuntur in oriente,quia maiores habent vires, recentia, quia raum omnium vires vetustate exolescunt, Parciore
40쪽
manu dispensat.Ego qui scribo Gallis,exponam quae dosis illis conueniat, vi cathartici ad homianum,non ad hunc aut illum relata,curatur enim Socrates, de homine tamen sanando praecipiatur. Prudentiae, medici fuerit,speditatis indiuia luitam externis quam internis circunstantijs, eam augere vel minuere: ut infanti cassiae 3q.
mannae 3 iij. rhci infusi Bij. satis sunt, Adultis cassae J3.mannae 3 i5.rhei.33.vix sufficiun Chaec
inquam non possunt arte exactὸ definiri, multa relinquenda 1lint prudentiς artificis.
tur ad 3 ij. infusum ad 3 iij.non coquitur,nevis purgandi coetione vanescat, est enim tonuium partium. Cassia ad 3 is .si tamen recens fuerit,quia magis laxat,satis crit 3j. Manna, ut pruna acida &Tamarindi seu
xyphoenici ad 3 ij.diluitur iusculo. Myrobalani citrinae in substantia , sed rar dantur ad 3 iij. infusae ad 5x. in decoctione ad Sig. Aloe non lota,in substantia datur ad vjansivisa ad 3 iij. lotae augetur dosis, quia lotione vis
purgandi minuitur, nisi lauaretur aqua aut d cocto purgante, pr stat eam cogere in pillulas propter amarorem, cum sis o aliquo mel